Pepijn van Erp

In een week waarin ik overspoeld werd met e-mails van bedrijven die me informeerden over hun aangepaste privacybeleid in het kader van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), was het enigszins bevreemdend om dit briefje aan te treffen dat iemand door mijn brievenbus (met NEE/JA sticker) had geduwd:

Even een enquête invullen van een wereldwijd actief bedrijf dat verder niet met name genoemd wordt, maar me wel verzekert dat mijn gegevens in veilige handen zijn? Ehum. Ook op die website trof ik alleen de naam aan van de persoon die ook op het briefje staat, zonder contactmogelijkheid als een emailadres of telefoonnummer. Wel een invulformulier (op de onbeveiligde website) waarop ik het liefst ook mijn telefoonnummer moet invullen, zodat ik teruggebeld kan worden. Ehum, ehum. Dat komt allemaal niet bepaald betrouwbaar of professioneel over.

Even zoeken leerde al snel dat het hier hoogstwaarschijnlijk om verkapte marketing van een Herbalife-distributeur ging. Zo iemand die ‘lid’ is geworden van deze leverancier van supplementen, die verdacht veel weg heeft van een piramidespel (zie een eerder bericht op Kloptdatwel). Via Facebook nam ik contact op met de persoon, die ik als meest waarschijnlijke afzender had geïdentificeerd en zij bevestigde dat zij de afzender was. En ook dat het inderdaad om Herbalife ging.

Wie even googlet met zinsneden uit het briefje of van die website vindt wel meer vergelijkbare websites waar zo’n enquête staat, vaak letterlijk hetzelfde op de naam na, maar ook lang niet altijd meer actief. Het ontbreken van de informatie dat om een marketingactie gaat van een Herbalife-distributeur en/of duidelijke contactinformatie is eerder regel dan uitzondering. In 2015 tikte de Reclamecodecommissie iemand op de vingers die op deze manier reclame had gemaakt: “De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met het bepaalde in artikel 11.1 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.” Bij een eerdere vergelijkbare zaak was ook Herbalife zelf aangeklaagd. Daar ging het als ik het goed begrijp wel om een iets uitgebreidere flyer waarin ook (kans op) producten in het vooruitzicht gesteld werden als tegenprestatie voor het invullen van de enquête. Alleen de distributeur werd voor de actie verantwoordelijk gehouden, Herbalife ontsprong de dans.

Niet alleen is dit allemaal in strijd met de reclamecode, maar is het volgens mij nu ook heel duidelijk in strijd met de nieuwe AVG. Die staat namelijk wel toe dat je gegevens verzamelt, die op vrijwillige basis aan jou verstrekt zijn, maar het moet volstrekt duidelijk zijn waarvoor de informatie verzameld wordt en wat de identiteit is van de organisatie die ze verzamelt. Alleen je naam geven, zoals hier gebeurt, lijkt me volstrekt onvoldoende. In het briefje wordt daarnaast gesproken over een wereldwijd onderzoek en op de website gaat het over ‘onze database’. Het is van tweeën één: ofwel worden de gegevens verzameld in een database die uiteindelijk onderdeel uitmaakt van zo’n wereldwijd onderzoek van Herbalife, ofwel de distributeur doet verder hooguit zelf iets met die enquêtegegevens. In beide gevallen is er mijns inziens sprake van misleiding.

Ik ga er vanuit dat het om fopenquêtes gaat, dat het hele idee uit de koker van Herbalife komt en dat het bijvoorbeeld in de opleidingen voor hun ‘leden’ aangedragen wordt als een van de mogelijkheden om potentiële klanten en/of nieuwe ‘leden’ te werven. Dat heb ik ‘mijn’ distributeur ook nog gevraagd, maar daar kreeg ik (nog) geen expliciet antwoord op. Wel dat ze haar enquête zou gaan aanpassen zodanig dat die binnen de wet blijft. We zullen zien.

Ander recent nieuws over Herbalife? U kunt kiezen uit deze advertorial die ik tot mijn grote verbazing aantrof op de website van de Volkskrant, door Herbalife zelf geschreven ter gelegenheid van 25 jaar aanwezigheid van het bedrijf in Nederland, maar interessanter zijn een stuk uit Knack van vorig jaar: “Over de (il)legaliteit van Herbalife: iedereen verkoper, niemand consument” (waarover Herbalife ging klagen bij de raad voor de Journalistiek, en deels gelijk kreeg, omdat de journaliste Herbalife niet voor publicatie om de kans had gegeven om te reageren), en een artikel over de ontknoping van het gevecht tussen twee grote investeerders die tegengestelde posities innamen met de aandelen van Herbalife.

PS. de identiteit van de afzender van het briefje dat ik ontving, is waarschijnlijk ook voor de lezer makkelijk te achterhalen, maar die is verder niet echt van belang. De Herbalife-distributeurs die deze enquêtes uitzetten zijn natuurlijk zelf verantwoordelijk, maar het is mijns inziens toch Herbalife dat hierop het beste aangesproken kan worden.