Kloptdatwel?

In een video van 7 november 2018 getiteld ‘Woensdag met WISE‘ reageert de anti-nucleaire organisatie World Information Service on Energy (WISE) op het Zondag met Lubach-item van 4 november over kernenergie. In het kort pleitte Lubach ervoor om kernenergie serieus te overwegen als een noodzakelijke oplossing voor een beter milieu, dat volgens hem niet bereikt kan worden met alleen hernieuwbare energiebronnen zoals wind, water en zon, maar ons wel kan laten stoppen met veel de schadelijkere fossiele brandstoffen zoals kolen, aardgas en olie. WISE vindt dat totaal geen goed idee en probeert op Lubacheske satirische wijze het ZML-item de grond in te boren. De video is nu een week later al 46.000 bekeken op Facebook en 14.000 op YouTube (vergeleken met ZML’s 525.000 keer op YouTube en 856.000 op televisie), dus het is interessant om te kijken of dat lukt.

Even kijken naar de belangrijkste claims:

> ‘Een stuk land bijna ter grootte van België is voor decennia onbewoonbaar geworden.’
Wat staat er in de Volkskrant?
‘Na de kernramp bleek een oppervlakte bijna zo groot als België radioactief besmet. (…) Per 1 april [2017] – over twee weken – wordt de stad [Namie], waar ooit ruim 20 duizend mensen woonden [op 7 kilometer van Fukushima], officieel vrijgegeven. Namie is volgens de regering dan voldoende schoon.’
Nou geeft de Volkskrant een hoop bedenkingen bij dat officiële verhaal, want er is nog straling en besmetting en de vraag is of dat op een aanvaardbaar niveau is. Maar nergens gaat de krant zo ver als te beweren dat een Belgiëgroot gebied ‘onbewoonbaar’ is geworden voor *decennia*. Waar haalt WISE die ‘decennia’ überhaupt vandaan?
‘[Rond Fukushima is er] een gebied van twintig vierkante kilometer dat de komende decennia tot verboden terrein is verklaard en alleen met speciale toestemming mag worden betreden.’
Kan iemand WISE even vertellen dat België 30.528 km2 groot is en niet 20 km2? De decennia gelden alleen voor het ergst getroffen gebied, de Belgiëgrote zone is na 6 jaar al vrijgegeven. WISE moet wel heel krom hebben zitten lezen om er dit van te maken en lijkt de kijker doelbewust te willen misleiden.

> ‘160.000 mensen moesten geëvacueerd worden (…) en van wie nog bijna niemand heeft kunnen terugkeren.’
Wat staat er in Trouw?
‘Zo’n 160.000 mensen werden geëvacueerd. Minder dan de helft van hen is teruggekeerd.’
‘Minder dan de helft’ is natuurlijk geen precies percentage. Maar zoiets zeg je als je ongeveer tussen de 35 en 49% bedoelt, toch? Dat is algemeen aanvaard. Als het nog minder was, dan sprak Trouw wel over ‘ongeveer een derde’ of ‘iets meer dan een kwart’ of ‘slechts 1 op de 20’ of iets dergelijks. ‘Bijna niemand’ veronderstelt zoiets als minder dan 5%. Wie even googelt kan in De Morgen lezen dat na vier jaar een kwart alweer terug naar huis kon, dus het percentage in 2018 ligt sowieso boven de 25%.. WISE is hier echt doelbewust de kijker aan het misleiden. Dat meer dan 80.000 mensen nog niet terug naar huis kunnen is natuurlijk wel erg vervelend. Maar dat moet je contrasteren met de duizenden doden jaarlijks veroorzaakt door de verstoking van fossiele brandstoffen (zie hieronder) die nooit in de media komen als één slachtoffergroep; dat zijn steeds individuele gevallen die je wel terugziet als optelsom in statistieken, maar zelden in het nieuws. Die mensen zijn echter niet ‘minder dood’ omdat ze niet in het nieuws komen.

> ‘2000 overleden alsnog door indirecte effecten.’
WISE citeert hierbij Globalresearch, een zeer onbetrouwbare website.  Algemeen Dagblad meldt echter ‘Voor zover bekend zijn in Japan nauwelijks mensen overleden als gevolg van radioactieve straling. Wel zijn inmiddels 3500 doden te betreuren als gevolg van stress of zelfmoord, blijkt uit cijfers van de overheid.’ Dus het lijkt wel waar te zijn en zelfs nog erger dan WISE beweerde. Kijk, dat is legitieme kritiek op kernenergie die Lubach misschien rechtstreeks had moeten melden. Maar dat eenmalige indirecte dodental staat nog steeds niet in verhouding tot de honderdduizenden doden die de verstoking van fossiele brandstoffen zoals bruinkool, steenkool en aardgas elk jaar veroorzaken. Lubach verwees (7:21) naar onderzoek van Our World In Data, waarin dit wordt berekend: “If global energy demand in 2014 was met solely through brown coal, we estimate global deaths as a result of energy production to be more than five million. In contrast, if global energy demand was met through nuclear sources, the number of deaths would have been only 11,800 (442-times less).” De 3500 indirecte doden zijn dus onderdeel van die 11.800 gemiddeld per jaar als we in theorie de hele wereld met kernenergie zouden runnen; die meldt Lubach wel indirect (hij verwijst naar 0,07 als ‘dat piepkleine streepje’), hij is ze niet ‘vergeten’.

> ‘De kosten van de ramp worden geschat op 200 miljard euro.’
Dat zal best zo zijn, ik heb geen reden om het te betwijfelen. Maar opnieuw moet je kijken naar het alternatief: hoeveel economische schade doen fossiele centrales? Een viertal organisaties berekende dat 1 kolencentrale in Nederland (Hemweg-8 in Amsterdam) jaarlijks alleen al voor 90 miljoen euro aan gezondheidsschade veroorzaakt. De milieuschade is dan nog niet meegerekend. Vermenigvuldig dat met alle kolencentrales over de hele wereld en vergelijk dat met die 200 miljard euro. Daar zul je ver bovenuit komen. Natuurlijk moet je er ook rekening mee houden dat als we alle kolencentrales gaan vervangen door kerncentrales, er relatief vaker kernrampen zullen gebeuren, dus dat wordt wel meer dan 200 miljard euro. Echter, zoals Lubach beargumenteert was Fukushima een sterk verouderde en onveilige centrale zoals we die nu niet meer bouwen. Wel hebben we nog extra maatregelen te nemen ten opzichte van huidige centrales (WISE heeft later nog een goed punt t.a.v. de zes kerncentrales van België). Hopelijk kunnen knappe koppen de precieze financiën gaan uitrekenen, maar het punt blijft dat je je het alternatief moet kunnen voorstellen. Als het waar is dat we niet alleen met hernieuwbare energie kunnen doen om de noodzakelijke energietransitie door te voeren om onze klimaatdoelstellingen te halen (en dat lijkt de consensus te zijn onder klimaat- en energiewetenschappers; Lubach verwees hiervoor naar het recente IPCC-rapport), dan moeten we nucleaire energie serieus overwegen. Door de anti-nucleaire beweging zijn we alleen maar verder van de energietransitie af geraakt omdat er meer kolencentrales zijn geopend, met alle ecologische én economische schade van dien.

> ‘(…) en dat alles nog bovenop de 19.000 doden die er al waren (…)’.
Dit is zeer misleidend. Die 19.000 zijn veroorzaakt door de aardbeving en de tsunami, niet door de kernramp. Dat staat in het artikel van de Volkskrant:
‘Fukushima werd in 2011 getroffen door een krachtige aardbeving van 9.0 op de schaal van Richter en een enorme tsunami. Er vielen toen zo’n 19 duizend doden. De kerncentrale (…)’
Ook Greenpeace heeft soms de neiging om stiekem de doden van de aardbeving en de tsunami te verwarren met de slachtoffers van de kernramp of te doen alsof ze alledrie even erg zijn: ‘Drie rampen, alledrie verwoestend voor de mensen die getroffen zijn. De ene ramp is niet erger dan de andere, met zulke uitspraken doe je de slachtoffers tekort.’ Stiekem willen anti-nucleaire activisten kernrampen gewoon graag overdrijven omdat dat in hun ideologische straatje past. Dat is niet rationeel en niet wetenschappelijk verantwoord.

> In lijn daarmee is ook het laatste argument betreffende de slachtoffers van Tsjernobyl. Lubach noemde aantallen van tussen de 31 en 4000. Dat zijn bekende getallen. Het is weer Greenpeace die daar 100.000 doden van maakt, maar wetenschappers zeggen dat die cijfers nergens op gebaseerd zijn.
WISE geeft hier gek genoeg niet echt duidelijke cijfers, behalve enkele honderden gevallen van kanker bij kinderen in Wit-Rusland. Er wordt niet bij gezegd hoeveel van hen zijn overleden en opnieuw wordt dit niet gecontrasteerd met het alternatief.

In conclusie kan worden gezegd dat de video van WISE zeer misleidend is, dat ze dat op verschillende plaatsen bewust lijken te hebben gedaan en daarom in het maatschappelijk debat over kernenergie een niet zo betrouwbare en waardevolle gesprekspartner zijn. Argumenten tegen kernenergie zouden eerlijk en volledig moeten worden gepresenteerd en rekening moeten houden met de uitdagingen waar we voor staan en alternatieve scenario’s, zoals de redactie van Zondag met Lubach wél heeft gedaan.