Kloptdatwel?

Een kwade geest in de vorm van een kikker

by 2 Comments

De Nederlandse fotograaf Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) legt vast hoe predikers in Kinshasa goed geld verdienen aan de ‘behandeling’ van kindheksen.

Enkele weken geleden was ik bij een lezing van Ilvy Njiokiktjien, onze eerste ‘Fotograaf des Vaderlands’. In januari 2014 won Ilvy Njiokiktjien als eerste vrouw de Zilveren Camera voor een foto die ze in 2013 maakte bij de begrafenis van Nelson Mandela. De lezing was onderdeel van een serie lezingen over fotografie van het Utrechts Centrum voor de Kunsten.

Ilvy Njokiktjien liet tijdens de lezing een indrukwekkende fotoserie zien die ze in Kinshasa had gemaakt, aan het begin van haar loopbaan. De serie toont hoe predikers ‘behekste kinderen’ behandelen en daar goed geld aan verdienen. En wat ze met dat geld doen. De serie is op de website van Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) te zien. Ilvy vond het goed dat we een paar foto’s in dit stuk verwerken. Ilvy vertelde dat ze in de vele openluchtkerken in Kinshasa op zoek was gegaan naar een prediker die dermate overtuigd was van zijn kwaliteiten dat hij geen bezwaar had tegen een fotoreportage. Die vond ze in de persoon van ‘Priest Okita’ die van mening is dat de titel ‘profeet’ beter bij hem past.  De ‘behandeling’ van de 16-jarige Pauline Ekomba wordt close-up vastgelegd.

Eerst krijgen de kerkgangers uitleg over het heksenkind, daarna volgt de ‘genezing’, de kwade geest wordt uitgedreven. Dat gebeurt heel letterlijk! De kwade geest wordt via de keel opgediept uit de buik van het meisje.

Een kwade geest in de vorm van een kikker 1
Priest Okita diept een kwaadaardige geest op uit de keel van de 16 jarige Pauline Ekomba. Foto copyright Ilvy Njoikiktjien. De hele serie foto’s (‘child witches’) is te zien op de website van Ilvy Njokiktjien: www.imagesbyilvy.com .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De boosdoener neemt de vorm aan van een kikker. De patiënte ligt na de behandeling uitgeput op de grond.

Een kwade geest in de vorm van een kikker 2
De boosdoener neemt de vorm aan van een kikker. De patiënte, Pauline Ekomba, ligt na de behandeling uitgeput op de grond. Foto copyright Ilvy Njokiktjien. De hele serie foto’s (‘child witches’) is te zien op de website van Ilvy Njokiktjien: www.imagesbyilvy.com.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na de wonderbaarlijke genezing vieren de kerkgangers feest en kan Priest Okita de giften tellen. Uit de laatste foto van de serie wordt duidelijk dat Okita goed leeft van zijn werk als uitdrijver van kwade geesten. In het straatarme Kinshasa kan hij zich een sportauto veroorloven. Wat je niet ziet op de foto is dat zijn prachtige auto nergens naar toe kan rijden. De wegen in de omgeving van zijn kerk zijn te slecht voor een luxe sportauto. Okita koestert zijn ultieme statussymbool ondertussen. De auto ziet er frisgewassen en goed onderhouden uit…

Hoe werkt dit? Het is wel begrijpelijk dat de patiënte na de behandeling uitgeput op de grond ligt, maar niet begrijpelijk is dat er een kikker uit haar buik kan worden getoverd. Het gaat hier om een goocheltruc die uitdrijvers van geesten (exorcisten) graag gebruiken. In een artikel op de website van Skepsis lees je bijvoorbeeld hoe Sjamanen dergelijke trucs leren:

‘De antropoloog Claude Lévi-Strauss beschrijft in een beroemd essay de carrière van Quesalid, sjamaan bij de Kwakiutl, aan de noordwestkust van de VS. Quesalid wilde eigenlijk geen sjamaan worden: hij ging juist in de leer om sjamanen te ontmaskeren. Hij leerde liederen en een behoorlijke hoeveelheid anatomie en psychopathologie, maar een belangrijk onderdeel van de opleiding waren de trucs: hoe hij kon doen alsof hij flauwviel, in trance kon raken, kon braken als hij wilde en hoe hij een plukje haar of veren in zijn mond moest verbergen en zich in zijn lip moest bijten om op beslissende momenten een bebloed propje tevoorschijn te halen. Dat propje stelde de ziekte voor die hij op magische wijze uit het lichaam van de zieke had verdreven’.

In de Skepdic vind je een goed artikel over ‘faith healers’. Hier wordt goed uitgelegd waarom ‘faith healing’ (al dan niet met trucs) zo goed werkt:

‘The majority of faith healings are successful because of the cooperation of healer and patient. Working together, believing in the treatment, strongly desiring the treatment to work, not only can relieve stress and bring about the curative effects of the power of suggestion, it can lead the patient to give testimony that is exaggerated or even false in the desire to get well and to please the healer. The power of subjective validation is enormous and essential to many, if not most, faith healings. 

The faith healer can’t lose. Any treatment he or she gives is likely to get a high approval rating. Most patients will validate their treatments. There will be no follow-up, so there will be few bothersome failures. The healer is likely to be showered with proclamations of gratitude. It is no wonder, then, that the healer comes to believe that his or her method, whether it be invoking a god or the life force or some other mysterious entity, truly works. Even obvious failures can be blamed on the patient for not having enough faith in a god or the healing method or for not cooperating fully. Also, many patients are afraid to admit they’re not better because that would imply that they lack faith or didn’t participate properly. They blame themselves if the treatment doesn’t work’.

Op de website van Skepsis kun je meer lezen over exorcisme. Ook de Skepdic heeft een goed artikel over exorcisme. Geestelijk leiders wekken vaker de indruk dat zij dingen zomaar kunnen laten verschijnen. Piet Vroon doet in Skepter verslag van de goocheltrucs van de Indiase goeroe Sai Baba.

 

Met dank aan Ilvy Njiokiktjien voor haar toestemming om enkele foto’s te laten zien in dit artikel.

Mazelenvaccinatie – statistieken van de niet-inenters

by 92 Comments

De mazelen-epidemie die in mei 2013 begon, loopt gelukkig ten einde. De mazelen doken voornamelijk op in gemeenten met een lage vaccinatiegraad en die liggen voor het grootste deel op de Bible Belt, de strook van Zeeland tot in Overijssel waar veel personen van reformatorische gezindte wonen. Niet zo vreemd dat er weer veel discussie was of niet-inenten vanwege godsdienstige redenen nog wel van deze tijd is en of vaccinatie niet verplicht zou moeten worden. De niet-inentende refo’s lagen behoorlijk onder vuur. Begin augustus kwam echter opeens een andere groep niet-inenters in beeld, de antroposofen.

Volgens een artikel in Trouw zouden die minstens zo’n grote groep niet-vaccinerenden zijn en het is dus niet terecht om met het betweterige vingertje alleen op de reformatorische christenen te wijzen:

Maar de grootste groep niet-inenters bestaat volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit antroposofen, bijvoorbeeld bekend van de vrije scholen. Het vooroordeel kan de wereld uit: reformatorische christenen vormen niet één massief blok tegen kindervaccinatie. Veel eensgezinder daarin zijn de antroposofen.

Op het blog van Skepsis hield Jan Willem Nienhuys wekelijks de stand van zaken bij rond de mazelenepidemie. Hij merkte als eerste op dat het verhaal dat antroposofen de grootste groep niet-inenters zou zijn, niet kon kloppen. Het verhaal bleef echter hardnekkig rondzingen, ondanks dat het RIVM nadrukkelijk ontkende het zo gezegd te hebben. De Trouwjournalist die het optekende uit de mond van Roel Coutinho (toen nog directeur Centrum infectieziektebestrijding van het RIVM), wilde niet van een misverstand weten en het ‘feit’ werd vervolgens door andere kranten, medische websites en weblogs overgenomen.
Harde gegevens over de samenstelling van de groep niet-inenters zijn niet beschikbaar, maar door de beschikbare data te combineren kun je wel tot de conclusie komen, dat het niet klopt. Twitteraar @ticobas stoorde zich nogal al aan de halsstarrigheid van de bewuste journalist en pakte de handschoen op om uit te zoeken hoe het nu wel zit. Die zoektocht mondde uit in een drietal uitgebreide blogs op de website Fallacy hunting.

Mazelenpatiënten-1-5-2013-26-2-2014In de eerste blog (Mazelen statistieken (I) – Is 1 op de 5 niet-inenters een ‘refo’?) probeert @ticobas een realistischere schatting te geven van het aandeel niet gevaccineerden vanwege godsdienstige redenen. De schatting die het RIVM hanteert (20 procent) is gebaseerd op een berekening die wel erg kort door de bocht is, percentages die slaan op verschillende leeftijdsgroepen worden gemakshalve met elkaar vermenigvuldigd. De schrijver focust op de basisschoolpopulatie wat wel een redelijk keus is, omdat dat de belangrijkste groep is die risico loopt om mazelen te krijgen tijdens een epidemie. Op basis van een aantal beargumenteerde aannames en schattingen is de conclusie dat niet ingeënte basisschoolleerlingen van bevindelijk gereformeerde ouders tussen de 23 en 33 procent van het totaal uitmaken.
Hoe het zit met de antroposofische basisschoolleerlingen wordt in het tweede deel onderzocht (Mazelen statistieken (II) – Vormen antroposofen grootste groep niet-inenters, zoals in Trouw is beweerd?). Alléén als alle leerlingen op vrije scholen uit ‘antroposofen gezinnen’ komen én geen enkele leerling op een vrije basisschool ingeënt zou zijn, zouden antroposofische niet-inenters in aantal gelijkwaardig zijn aan de bevindelijk gereformeerde niet-inenters. Dat is natuurlijk niet aan de hand en met een aantal betere schattingen kom je tot de conclusie dat de niet-ingeënte vrije school leerlingen (antroposofen) slechts 6 tot 14 procent van het totaal niet-ingeënte basisschoolleerlingen uitmaken. De stelling van het Trouw artikel klopt dus niet, of het nu een slip of the tongue van Coutinho was of een verkeerde interpretatie van de journalist.

Tenslotte kijkt @ticobas in het derde deel (Mazelen statistieken (III) – Refobolwerken en Steinersteden) naar een ander punt uit het Trouw-artikel: “niet álle refoplaatsen zijn bastions van prikweigeraars”, dat wordt ‘aangetoond’ door te wijzen op de vaccinatiegraden van sommige ‘steinersteden’, die lager zijn dan die van sommige ‘refobolwerken’. In het blog wordt echter korte metten gemaakt met dit creatief gecijfer. Trouw vergelijkt het aantal leerlingen (wonend in welke gemeente dan ook), dat naar een reformatorische school in een gemeente gaat met de vaccinatiegraad van het aantal leerlingen dat in die gemeente woont. Dat werkt nogal misleidend, omdat op die reformatorische school veel leerlingen van buiten de gemeente kunnen zitten. In het geval van een aantal van die refobolwerken (o.a. Gorinchem dat Trouw als voorbeeld gebruikt) pakt dit ‘gunstig’ uit voor degene die wil betogen dat de aandacht voor refo’s in deze discussie overtrokken is, omdat het bij de antroposofen minstens zo erg is.

Het gaat er nu even niet om om de Zwarte Piet bij de ene of andere groep niet-inenters te leggen, of om de redenen van de refo’s en antroposofen om niet te vaccineren tegenover elkaar te zetten. Het is duidelijk dat zowel antroposofen als refo’s een belangrijk aandeel vormen binnen de groep niet-inenters. De laatsten wonen geografisch meer geconcentreerd en zijn dus vaker de klos als de mazelen toeslaan. Het stuk van Trouw lijkt echter iets meer dan een vergissing. Het was slecht onderbouwd en de antroposofen als bliksemafleider kwamen misschien iets te goed uit. Een positieve reactie op het noeste corrigerende rekenwerk van @ticobas kon er bij de schrijver van het stuk helaas niet af: die blockte hem op Twitter.

Update 12/3/2015: na Trouw nog eens op deze misser gewezen te hebben (nav een recent artikel dat er op teruggreep), is er nu uiteindelijk alsnog een correctie geplaatst.

 

 

Tien mythes over de Gulden Snede

by 9 Comments

De Gulden Snede is een verdeling van een lijnstuk in twee delen zodanig dat het grootste van de twee delen zich verhoudt tot het kleinste, zoals het gehele lijnstuk zich verhoudt tot het grootste. Die verhouding wordt aangeduid met de Griekse letter φ en is gelijk aan de wortel uit 5 plus één en daar weer de helft van, in decimale notatie 1,618… Het getal φ en de Fibonacci-reeks die er ook mee te maken heeft, kom je tegen in allerlei biologische systemen. Veel mensen denken ook dat kunstenaars al eeuwenlang die verhouding bewust gebruiken in architectuur, beeldhouwkunst en schilderijen vanwege de bijzondere esthetische eigenschappen. Daar klopt echter weinig van als je wat beter kijkt.

In eerste instantie werd de video niet door iedereen op de juiste wijze opgevat, daarom plaatste de maker er een waarschuwing bij. Die geef ik daarom hier ook maar door (beetje aangepast):

warning-golden-ratio

h/t @ionicasmeets

Wat is de definitie van leven?

by 49 Comments

Wat is de definitie van leven? Twee artikelen die ik kort geleden las werpen ieder een originele blik op deze vraag.

In de New York Times van 12 maart 2014 vind je op de opiniepagina een artikel van Ferris Jabr met de titel ‘Why nothing is truly alive’. Jabr woont in Ypenburg (NL). Vlak bij zijn woonplaats ziet hij regelmatig een ‘strandbeest’. Dit is een machine die kan lopen, onder de voorwaarde dat er voldoende wind is om zijn mechaniek aan te drijven. Is dit leven, vraagt Jabr zich af? Het intuïtieve antwoord is natuurlijk dat dit niet het geval is. Een strandbeest is een machine.

De maker van de strandbeesten (Theo Jansen) heeft andere gedachten:

‘Since 1990, I have been occupied creating new forms of life. Eventually I want to put these animals out in herds on the beaches, so they will live their own lives’.

Ik heb zelf een miniatuur strandbeest (te koop als bouwpakket) in de vensterbank staan. Ik heb nooit het idee gehad dat mijn strandbeestje leeft. En dat is volgens Jabr precies het punt. Zijn stelling is dat het begrip ‘leven’ een concept is dat uitsluitend bestaat in onze gedachten en niet te veel aandacht verdient:

“Life” is an idea. We find it useful to think of some things as alive and others as inanimate, but this division exists only in our heads. Not only is defining life futile, but it is also unnecessary to understanding how living things work’.

Jabr legt uit dat er nog geen definitie is gevonden van het begrip ‘leven’ die recht doet aan alle vormen van leven die we (er)kennen. Hij gebruikt de definitie van NASA als voorbeeld van een mislukte definitie: ‘a self-sustaining system capable of Darwinian evolution’. Zo bekeken leeft een virus niet. Klopt dat wel? Virussen zijn onvoldoende ‘self-sustaining’, licht Gerald Joyce toe in het artikel. Joyce heeft de definitie van de NASA helpen ontwikkelen. Maar kun je dan allerlei parasitaire dieren en planten wel aanmerken als leven (denk aan de bloedzuiger of de maretak)? In zijn laboratorium heeft Joyce een bakje met RNA-moleculen die zichzelf eindeloos repliceren. Dit RNA voldoet wél aan de NASA-definitie van leven: het molecuul vermenigvuldigt zich en ontwikkelt zich. Tja.

Net toen ik het artikel van Jabr gelezen had surfte ik naar de website van de NOS waar ik op 13 maart 2014 las dat een Indiase sekte zijn leider heeft ingevroren. De sekte-leden zijn er van overtuigd dat de goeroe, Ashutosh Maharaj, niet is overleden. Volgens de inzichten van de medische wetenschap is Ashutosh Maharaj overleden na een hartaanval. De sekte is het hier niet mee eens. ‘Hij mediteert heel diep’ vinden zijn volgelingen. Ze vermoeden dat de Goeroe is teruggekeerd naar de jaren 1970 maar binnenkort weer zijn opwachting zal maken in onze tijd en vrolijk en vermoedelijk ook zeer fris uit de vrieskist zal stappen. Ashutosh Maharaj is (was?) de spiritueel leider van de Divine Light Awakening Mission, de Missie van het Goddelijke Licht (website). Wereldwijd zouden er meer dan 30 miljoen aanhangers zijn.

Goeroe
Goeroe in een vrieskist: levend of niet?

Hoe moet je de gedachte dat de goeroe leeft, bekijken als je net het artikel in de New York Times hebt gelezen? Als een strandbeest kan leven, kan dan ook een ingevroren goeroe leven? Ik denk dat de goeroe nog heel lang zal mediteren.

Abalone ontstoringspot – antistralingsmeuk

by 69 Comments

Edelstenen bieden echt ongekende mogelijkheden. Die indruk krijg je als je de webshop Spiriland.nl van spiritueel coach Annemarie Sips doorbladert. En zij zal het wel weten met haar ‘99,99% goed getrainde zesde zintuig’.

Edelstenen zijn ondersteunend! Ze werken in op de energie van het energiesysteem. Ze maken verbinding met uw energie en passen daar de vibratie op aan. Dan kan de werking beginnen. Edelstenen hebben jaren opgeladen in de grotten en zijn voorzien van krachtige energie die ze graag willen delen.

Dat soort energie en vibraties moeten we vast niet uitleggen op de manier waarop de natuurkunde daar mee omgaat. Het zou een beetje flauw zijn om te vragen hoe en in welke eenheid die energie te meten is. Moet je gewoon ‘voelen’, natuurlijk. Overigens is het ‘het verlaagt de bloeddruk’ bij de malachiethangertjes aardig concreet. In je enthousiasme kun je eens een keertje wat te ver gaan misschien.
Sips heeft in haar webshopje ook wat liggen dat iets doet met een echt natuurkundig fenomeen, waar sommige mensen wat bang voor zijn. Over de abalone ontstoringspot schrijft ze: “Mooi om te zien en dienstbaar als ontstoringspot voor aardstralen en electrosmog.” Nou ja, die aardstralen vergeten we maar even, maar die elektrosmog slaat toch op elektromagnetische velden afkomstig van mobiele telefoons, Wi-Fi en dat soort zeer meetbare zaken?

Abaloneschelp met 2x ruwe Bergkristal, 1x Aventurijn, 1x rozenkwarts, 1x Amathyst en 1x zwarte Toermalijn. En met kleine geslepen Amathyst en Tijgeroog. (Spiriland.nl)
Abaloneschelp met 2x ruwe Bergkristal, 1x Aventurijn, 1x rozenkwarts, 1x Amathyst en 1x zwarte Toermalijn. En met kleine geslepen Amathyst en Tijgeroog. (Spiriland.nl)

Voordat je zo’n bij elkaar gemieterd rommeltje in je huiskamer zet, wil je toch eigenlijk wel weten of het ook echt helpt? Het zal je toch niet overkomen dat je opgezadeld wordt met een product dat alleen maar zo is samengesteld om op een handige manier van de minder fraaie exemplaren van de schelpen en stenen af te komen, die vast in bulk zijn ingekocht?
Sips doet niet aan nepcertificaten of wetenschappelijke klinkende nonsens, maar zet haar autoriteit op dit gebied in: “Deze abaloneschelp is samengesteld en getest door Annemarie Sips.” Daar moeten we het mee doen. Toch niet zo overtuigend, vond ik, toen ik er even rustig over had nagedacht.
Ik stuurde dus maar eens een mailtje naar Spiriland, waarin ik vroeg of ze iets meer konden vertellen hoe Sips tot deze samenstelling was gekomen en hoe zij de werking had getest. Ook wilde ik graag weten waarin de schelp met de “krachtige stenen” de straling en elektrosmog dan omzet, misschien helpt het je wel van de regen in drup, immers.  Helaas kwam er geen antwoord, ook niet na een herinnering.

Jammer, ik ben nu wel een beetje teleurgesteld in de klantenservice van de zo sympathiek ogende mevrouw Sips. Ik had namelijk graag nog meer willen vragen. Welk deel van het elektromagnetisch spectrum wordt eigenlijk omgezet, bijvoorbeeld. En of het wat uitmaakt of de amathyst en tijgeroog geslepen zijn en de andere stenen niet. Wat het bereik is van het potje, want misschien hoef ik alleen mijn buurman maar te overtuigen er één aan te schaffen en lift ik dan gratis mee. Is het erg als je de inhoud een beetje door elkaar schudt? En natuurlijk of ze haar testmethode ook zou durven blootstellen aan een skeptische proef. Een recensie-exemplaar sturen naar kloptdatwel mag natuurlijk ook.