GGO

MAM en MAMAM
Op 23 mei 2015 gaat de protestbeweging March Against Monsanto (MAM) voor de vierde keer wereldwijd de straat op, om te protesteren tegen o.a. het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) en de bedrijven die ze produceren. Hierbij wordt de aandacht vooral gericht op Monsanto, een bedrijf dat zowel GGO’s als pesticiden maakt.
Hoewel het goed is dat consumenten zich meer aantrekken van wat er met hun voedsel gebeurt, lijkt MAM door te slaan in de verkeerde richting. De meeste claims worden niet onderbouwd, en lijken alleen te dienen om de mensen te overtuigen van hun naturalistische dwaling. Ik was dan ook blij om te horen dat een groter wordende groep de claims van MAM in twijfel trekt, en op zoek gaat naar de wetenschap achter deze claims. Het gevolg is dat er dit jaar voor het eerst een tegengeluid op gang is gekomen, in de vorm van de March Against Myths About Modification (MAMyths). Deze groep probeert met behulp van grondig onderzoek en bewijs te laten zien dat de claims van MAM aangaande GGO’s ongegrond zijn.

Wat zijn GGO’s?
Volgens de World Health Organization (WHO) worden GGO’s gedefinieerd als organismen waarvan het genetisch materiaal (DNA) op een manier is aangepast, die niet voorkomt tijdens natuurlijke voortplanting en recombinatie. Deze techniek maakt het mogelijk om specifieke genen over te brengen tussen organismen die normaal gesproken niet samen voortplanten (World Health Organization, 2014). Een bekend voorbeeld van zo’n introductie van een gen, vinden we in de  diabeteszorg. In de jaren ’80 is het onderzoekers gelukt een synthetisch kopie van het menselijk gen voor insuline in te brengen bij een E. coli bacterie. Hierdoor werden mensen met diabetes niet langer afhankelijk van dierlijke insuline, een vorm die relatief veel allergische reacties veroorzaakte. Na me hier opnieuw in verdiept te hebben, bleek dat dit verschil te maken had met de zuiverheid van de insuline. De Cochrane Metabolic and Endocrine Disorders Group kwam na een review tot de conclusie dat gezuiverde varkensinsuline niet meer allergische reacties geeft dan de semi-synthetische variant.
In plaats daarvan beperk ik me maar tot niet-medische toepassingen van GGO’s, zoals de Arctic Apple. Deze appel is door Okanagan Specialty Fruits aangepast zodat hij niet bruin wordt als hij gesneden wordt of beschadigd raakt. Ik heb mensen al horen zeggen dat dit een oplossing is voor iets dat geen probleem was, maar volgens de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) gaat jaarlijks éénderde van het geproduceerde voedsel verloren. Nou zal deze appel niet direct een grote impact hebben op dit cijfer, maar het is wel een nobel streven om dit afval tegen te gaan. Hetzelfde principe is nu door Simplot ook toegepast in een aardappel genaamd “Innate Potato”.
Een ander voorbeeld is Golden Rice, een product van Syngenta dat genetisch gemanipuleerd is, zodat het een hoge mate van beta-caroteen (een bron van vitamine A) bevat. WHO schat dat er jaarlijks tussen de 250.000 en 500.000 kinderen blind raken door een vitamine A tekort. Twaalf maanden later is de helft van hen al gestorven. Dit gebeurt met name in Afrikaanse en Aziatische derdewereldlanden waar het voedsel voornamelijk uit rijst bestaat, een voedingsbron met een minieme hoeveelheid micronutriënten. Dagelijkse consumptie van Golden Rice zou het vitamine A niveau in het lichaam in stand kunnen houden en de gevolgen van vitamine A deficientie terug kunnen dringen. Ondanks dat Golden Rice klaar is voor gebruik, wordt het nog steeds niet toegepast door boycots van instanties zoals Greenpeace, die beweren dat Golden Rice een gevaarlijke en onverantwoorde oplossing is. Aangezien Golden Rice geen luxe product is, maar bij kan dragen aan het redden van levens, heeft onderzoekers van o.a. de Cambridge universiteit onderzocht wat deze vertraging inmiddels heeft gekost. In de tien jaar na de voltooiing van Golden Rice heeft de boycot van o.a. Greenpeace alleen in India al 1,4 miljoen levensjaren [*] en 1,7 miljard dollar aan overheidsgeld gekost. De GGO discussie heeft dus niet alleen een impact op westerse boeren en multinational bedrijven, maar ook op de minderbedeelden.

Het is overigens wel belangrijk om te onthouden dat de introductie van Golden Rice niet betekent dat de politieke, economische en culturele problemen van deze landen genegeerd kunnen worden. Maar net als andere GGO’s is het wel een hulpmiddel. Een hulpmiddel dat in dit geval tevens de regie in de handen van de boeren zelf legt, door de zaden kosteloos zonder extra kosten te verspreiden onder arme boeren (minder dan $10,000 aan inkomsten per jaar).

Veiligheid
Er zijn dus wel voordelen te halen uit het genetisch modificeren van organismen. Maar is het ook veilig? Als we naar de wetenschappelijke consensus kijken dan is het antwoord vrij kort. Tienjarig onderzoek van de EU, een meta-analyse met 1783 onderzoeken, de (tot dusver) verzamelde onderzoeken van de non-profit organisatie Biology Fortified, Inc., en een 15-jarig onderzoek naar de gezondheid en productie van veedieren in Amerika tonen allemaal aan dat GGO’s geen gevolgen hebben voor de gezondheid of het milieu. Het bewijs dat aangeleverd wordt tegen GGO’s is op zijn best niet herhaalbaar (Het Gab-Alla et al., 2012 onderzoek is bijvoorbeeld door zowel het EFSA GMO Panel als het GRACE project ontkracht), en op zijn slechtst bewust misleidend (Seralini et al., 2012, Carman, et al., 2013). Het Seralini onderzoek klinkt waarschijnlijk wel bekend in de oren, aangezien het al een keer door Kloptdatwel is behandeld.
Het is dan ook niet verbazingwekkend dat een recentelijke opinie peiling onder de wetenschappers van de non-profit organisatie AAAS (American Association for the Advancement of Science) aantoonde dat de overeenstemming over de veiligheid van GGO’s (88%) vrijwel gelijk is aan die over klimaatsverandering (87%). Voor wie zich overigens, net als ik eerder, afvraagt waarom de mening van de AAAS ertoe doet, deze organisatie wordt wereldwijd erkend, en is tevens de uitgever van het wetenschappelijke vakblad Science.

Toch trekt MAM 23 mei weer ten strijde tegen GGO’s en Monsanto. Het grootste deel van de MAM protestanten heeft geen kwaad in de zin, maar is simpelweg verkeerd geïnformeerd. De fact-checking videos van Myles Power over de vorige MAM in Nottingham laten zien dat veel mensen MAM (en soms andere anti-GGO pagina’s) als enige informatiebron gebruiken, en dus niet op de hoogte zijn van de daadwerkelijke wetenschappelijke consensus (#1; #2; #3).

De biotechnologie kampt dan ook niet met wetenschappelijke maar vooral met maatschappelijke weerstand. Deze weerstand wordt voor een groot deel veroorzaakt door de biologische (organic) industrie. Onderzoek door Academics Review naar de Amerikaanse biologische industrie concludeert dat de consument systematisch op het verkeerde been wordt gezet door conventionele en genetisch gemodificeerd eten af te schilderen als minder gezond of zelfs gevaarlijk. De 2,5 miljard dollar die jaarlijks gespendeerd wordt door de biologische lobby heeft dan ook weinig te maken met kwalitatief beter eten, en vooral met marketing voor hun eigen product.

Het is  dus belangrijk dat de wetenschap weer een stem krijgt, en de March Against Monsanto 2015 is daar een prima begin voor. Ik zal zelf sowieso aanwezig zijn bij één van de Nederlandse MAM evenementen, maar de boodschap komt natuurlijk alleen over als het tegengeluid ook te horen is. Daarnaast heb ik nog nooit iets dergelijks georganiseerd, en heb ik geen idee wat hier allemaal bij komt kijken. Vandaar dat ik hoop dat er ook in Nederland geïnteresseerden zijn die zich storen aan de pseudowetenschap, en die van zich willen laten horen.

Dit is de oproep vanuit Amerika. Zal het ons ook in Nederland lukken om kennis en wetenschap te verspreiden onder de MAM aanhangers (en de media)? Degenen die geïnteresseerd zijn, kunnen mij een mailtje sturen, of een bezoekje brengen aan de Facebook-pagina.

[*] Levensjaren worden berekend als het aantal doden maal de standaard levensverwachting (in jaren) op de leeftijd van het overlijden.