De voorkant ziet er vrolijk en kleurig uit en ook van binnen kom je zoals altijd weer veel mooie plaatjes tegen. Toch werd ik van de aangeprezen methodes en beschouwingen om gelukkiger te worden niet blij. Inspiratie zoekt de Happinez vooral bij oude en nieuwe religies en bij goeroes en mystici waarop wel het een en ander valt aan te merken. Wetenschap wordt in het ene artikel aangehaald ter ondersteuning van een claim en in het andere afgeserveerd als een dor verhaal waarmee je je beter niet kan inlaten. Ik heb de volgende artikelen gelezen: ‘Optimisme kun je leren’, ‘Lachen is loslaten’, ‘Vier de zomer met oude rituelen’, ‘Meister Eckhart voor beginners’ en een interview met oud-minister en soefileraar Johannes Witteveen getiteld: ‘Liefde en harmonie maken gelukkig’.
Levenslust begint met optimisme (p.30)
‘Levenslust begint met optimisme’ is de kop van het essay van Lisette Thooft waarin zij iedere maand het thema van het nummer verkent. Hoe komt het dat sommige mensen een aanstekelijke levenslust uitstralen? Is dat aangeboren of is optimisme aan te leren? Op zichzelf interesssante vragen. Alleen in het artikel vind ik er niet echt antwoorden op, het is een relaas van persoonlijke ervaringen en inzichten met een soort religieuze inslag. Lisette beschrijft dat zij leed aan het syndroom van ‘overal kritiek op hebben’, waar volgens haar veel mensen aan lijden. Op een bepaald moment in haar leven confronteerde iemand haar daarmee en komt zij tot het inzicht:
Lisette Thooft, publiciste en mythosoof: laat je humeur niet bederven door de wetenschap! (Foto: Facebook).
‘Wie voortdurend als het ware zwarte onheilspellende verf uitsmeert over de wereld om zich heen, wordt zelf van binnen ook steeds grauwer. Pas als je die voortdurende stroom van negativiteit weet te stoppen (…), als je focust op het goede het schone en het ware, fleur je van binnen op.’
En ook moet je oppassen dat je je humeur niet laat bederven door de wetenschap:
‘De wetenschap weet alleen maar het dorre verhaal te vertellen dat alles toeval is, dat we hier zomaar toevallig op aarde zijn beland en dat we bestaan uit stofjes en cellen die zomaar in de knoei kunnen raken. (…) Alle wijze mannen en vrouwen op aarde daarentegen hebben altijd verteld dat er geen mus van het dak valt zonder dat het geweten wordt door de allerhoogste scheppende intelligentie, de bron van al het bestaan.’
Al met al komt het op mij een beetje over als een soort pleidooi tegen kritisch denken. Kritisch zijn wordt gezien als een slechte eigenschap en je moet aan jezelf werken om er vanaf te komen. Slaag je hierin dan krijg je als prijs dat je in harmonie mag samenleven met de illusie van een allerhoogste scheppende intelligentie.
Vier de zomer met oude rituelen (p. 34)
Na dit gangmakende artikel volgen, in de rubriek ‘inspiratie’, tien badzijden midzomerrituelen.
Een foto uit het artikel: ‘Vier de zomer met oude rituelen’
Gezellig samen etende en drinkende jongeren in kleurige gewaden laten in deze fotoreportage zien hoe ‘het’ moet. Een van de jongens zit met een versierde boomtak in het gras meditatief voor zich uit te staren. Een paar meisjes dansen bij het vuur. Schaaltjes met fruit en noten staan uitgestald op een kleurig picknick-kleed. Een andere foto laat schaaltjes zien met wierookstokjes, gekleurde steentjes en verbrande kruiden. In kleine kolommetjes wordt wat achtergrondinformatie gegeven, zoals over de geschiedenis van de viering van de zonnewende. Korte oneliners zorgen voor verdere ‘instructies’:‘Geniet met elkaar, het liefst tot de zon weer opgaat en loop dan op je blote voeten door de magische dauw naar huis’, of: ‘Kleed je in de kleuren van de zomer en sta jezelf toe om schaamteloos gelukkig te zijn’ of: ‘Deze dag ervaar je de kracht van zuivering, van overvloed en van een nieuw begin’. Een stukje Happinez-opvoeding in woord en beeld is de indruk die ik er van krijg. Goed, het zal sommige mensen misschien inspireren, maar bij mij wekt het vooral weerzin op.
Harmonie, liefde en schoonheid maken gelukkig, een interview met Johannes Witteveen (p. 45)
Johannes Witteveen (90) was minister van financiën en hoogleraar economie en is nu spiritueel leider van de soefibeweging in Nederland. Hij vindt het buitengewoon interessant hoe wetenschap en mystiek elkaar in deze tijd beginnen te raken en doelt daarmee op het ‘kwantumvacuüm’, waar hij een bewijs voor het bestaan van God in ziet. Met dit soort biotheologische uitspraken weten sceptici al wel weer hoe laat het is. (Zie bijvoorbeeld dit Skepsis-artikel van Martin Bier).
soefi’s draaien rondjes om in contact te komen met God.
De spirituele traditie van de soefi’s is wereldwijd bijzonder populair. Ook in Nederland is er een levendige belangstelling en beoefening van het soefisme. Het soefisme is de mystieke stroming van de islam en werd ongeveer honderd jaar geleden naar het Westen gebracht door de Indiase mysticus Hazrath Inayat Khan. Volgens Khan is het geen religie maar een boodschap, een levensvisie. De kern van de boodschap is dat alle godsdiensten eigenlijk om hetzelfde draaien: liefde, harmonie en schoonheid. Hoe dit te combineren is met al het geweld waar de ‘heilige’ boeken waar religies zich door laten inspireren, vol mee staan begrijp ik niet helmaal. Maar mystici zijn dan ook per definitie onnavolgbaar.
Mystici zijn op zoek naar een eenheidservaring, een samensmelten van de ziel met God, ook wel verlichting of zelfrealisatie genoemd. Voor dit doel moeten meestal allerlei hindernissen worden overwonnen en kunnen allerhande middelen worden ingezet. In bijna alle mystieke tradities is sprake van een geestelijke training onder leiding van een leraar en vaak gaat het er niet zachtzinnig aan toe. Er moeten bijvoorbeeld allerlei vreemde opdrachten worden uitgevoerd om de persoonlijkheid af te breken, want die wordt verondersteld de verbinding met het goddelijke in de weg te zitten. Irina Tweedie beschrijft haar ervaringen in het boek De brandende afgrond, een weg naar zelfbevrijding volgens de oude yoga-traditie (Ankh Hermes, 1986). Ze schrijft: ‘de langzame vermaling van de persoonlijkheid is een pijnlijk proces’. Het lijkt mij niet gezond, maar het heeft haar blijkbaar wel wat opgeleverd want daarna is ze een belangrijk soefileraar geworden.
Lach jezelf gelukkig (p52)
Madan Kataria hier lachend op de foto (foto: dr. Kataria School of Laughter Yoga).
Het lachen vergaat je na het lezen van dit artikel over lachyoga. Lachyoga werd bedacht door de Indiase huisarts Madan Kataria en heeft veel weg van de al langer bekende lachmeditatie. Volgens de Happinez is het inmiddels een wereldwijde stroming met duizenden aanhangers en heeft het ook in Nederland een vlucht genomen. Hier wordt het in de eerste plaats ingezet om je tussen de bedrijven door eens lekker te laten gaan voor directe ontspanning. Lachen heeft een heilzame werking. Wetenschappers beamen het, je hart vaart er wel bij en je bloeddruk en hartritme komen in balans en er komen endorfinen vrij, stofjes die je een prettig gevoel geven, aldus het artikel. Ook de meeste lachyogasessies die ik op YouTube tegen kwam beginnen met vertellen hoe gezond het is. Eerst moet er wat gerekt en gestrekt worden en diep ademgehaald en dan maar lachen. De docent(e) doet het voor. Het blijft een beetje een geforceerde vertoning in de filmpjes die ik bekeken heb. Het wordt er niet beter op als Osho (ook bekend als Baghwan) en Sai Baba erbij gehaald worden als autoriteiten op het gebied van de lach (Lachen als de hoogste sport van de spirituele ladder):
‘met woorden probeert de leraar het onzegbare te benoemen. Vandaar dat goeroes en swami’s als Sai Baba, Osho en vele anderen regelmatig voor woordspelingen kiezen om de leerling aan het lachen te maken.’
Dat ze geen enkel gevoel voor humor hadden blijkt uit het lijstje met ‘sai humor’ dat in het artikel staat afgedrukt. De goeroe was zelf erg trots op zijn grapjes en zijn volgelingen blijkbaar ook want ze staan zelfs verzameld op een speciale website waarvan hieronder een voorbeeld:
‘A young man in the interview room had the shoulder-length hair fashionable at the time. After teasing him for looking like a woman, Baba advised him to get it cut. ‘Will You cut the first lock, Swami?’, asked the young man adoringly. Baba shook His head in mock horror, ‘I am Baba, not Barber!’ He said.’
Sai Baba, met op de achtergrond zijn volgelingen die in het wit gekleed dienden te gaan.
De Happinez laat zich uitsluitend positief uit over deze omstreden Indiase goeroe, dit artikel in Skepter geeft een heel ander beeld en ook in het Wikipedia-stukje over hem komen de controverses aan bod. De tevens omstreden Osho stond volgens Happinez ook bekend om zijn grappen. Dat lachen wel aan strikte voorwaarden onderworpen was kunnen we lezen in dit Skepter-artikel waaruit het volgende citaat:
‘Tijdens de lezing mocht het publiek geen opmerkingen maken of vragen stellen. Lachen mocht alleen als Rajneesh een mop vertelde of een belangrijke persoon zoals de paus of Ronald Reagan belachelijk maakte. (…) ‘.
Zo zie je maar waar lachen al niet voor kan worden ingezet.
Meister Eckhart voor beginners (p. 119)
Nog meer mystiek komen we tegen in deze bijdrage van schrijver Dirk Mulder. Hij doet een poging de middeleeuwse christelijke mysticus Meister Eckhart te doorgronden. Onbegonnen werk natuurlijk. Mulder geeft toe dat hij er niet veel van begrijpt maar wijdt dit aan zijn eigen onvermogen. Meister Eckhart werd al bewonderd door filosofen als Nietzsche, Heidegger en Derrida en is ook bij hedendaagse spirituelen en mystici niet onopgemerkt gebleven. Zijn populariteit blijkt ook uit het feit dat er bij bol.com meer dan honderd boeken over of van hem te koop zijn. Hij was een inspiratiebron voor Eckhart Tolle (Kloptdatwel schreef eerder over hem). Tolle vernoemde zichzelf naar Meister Eckhart, die met name in advaita-kringen geliefd is. Advaita is de mystieke tak van het hindoeisme (ook wel non-dualisme genoemd). Het woord zegt het al: er wordt gestreefd naar een eenheidservaring, net als in alle mystieke scholen. De stroming is erg populair en er wordt irritant gewichtig en geheimzinnig over gedaan, het heeft soms wel wat weg van de ‘onzin voor gevorderden’, zoals Johan Braeckman en Maarten Boudry (in De ongelovige Thomas heeft een punt) de postmoderne filosofie noemen. Er is een heel circuit van goeroes en leerlingen en een levendige handel in boeken met titels als: Ontwaken in de droom, Ik Weet Niet Wie Ik Ben’, of Jij Bestaat Niet.
Illustratief is wellicht het volgende korte filmpje waarin een klein jongetje van vijf jaar oud het non-dualistische jargon al aardig onder de knie blijkt te hebben. Volgens de ouders weet het jochie uiteraard niets van non-dualiteit, het is gewoon wat er in hem opkomt en ‘toevallig’ valt het naadloos samen met de duizenden jaren oude Advaita Vedanta.
In het afgelopen jaar hebben we bijna iedere uitgave van het spirituele blad Happinez besproken. In de eerste editie van 2011 beloofde het blad een pad vol onderzoek, wijsheid en inzicht, dat zich aan de hand van acht nummers zou ontvouwen. Is dat er ook van gekomen? Hieronder een samenvatting van de eerste zeven nummers en een bespreking van nummer 8. Boven de recensie van het eerste nummer schreven we:
‘Happinez is een blad dat veel gelezen wordt in het alternatieve circuit. Het wordt soms zelfs als bron aangehaald, terwijl er vaak claims in worden gedaan die allang onderzocht en achterhaald zijn.’
Alle 8 nummers van Happinez in 2011 bevestigen dit beeld. Lees mee.
De eerste zes nummers
Happinez presenteert zich als ‘een blad met inhoud én glans dat de lezer wil inspireren met interviews en reportages op het gebied van spiritualiteit, psychologie, wijsheid, reizen, gezondheid en cultuur.’ Daarmee haakt Happinez in op de enorme behoefte aan spiritualiteit. De bespreking van dit 8e nummer van 2011 vind je aan het einde van dit artikel. Het artikel over het ritme van de maan bevat veel onzin maar staat toch prominent op de voorkant van het blad.
Inmiddels heb ik geleerd hoe het blad in elkaar zit. Het eerste artikel is altijd een interview met een spiritueel leraar, die het beste met de wereld lijkt voor te hebben, maar waar bij nader inzien door bijvoorbeeld wat googelen toch duidelijk kanttekeningen bij lijken te kunnen worden geplaatst. Zo kwamen we in het eerste nummer een interview met Kiesha Crowther tegen die beweert boodschapster, sjamaan en afstammeling van de Sioux-indianen te zijn. Ze geeft wereldwijd lezingen onder het motto ‘samen kunnen we de wereld creëren waarvan we dromen’ (en andere, vergelijkbare motto’s). Haar verhaal is dat ze op een dag zou zijn opgebeld door de stamoudsten met de vraag of zij deze nobele taak op zich wilde nemen. Na lang bidden en mediteren zou ze ‘ja’ hebben gezegd. Maar wat bleek? De Sioux wisten van niets en distantieerden zich van haar. Om hier achter te komen moet je wel even googelen want dat was natuurlijk niet in de Happinez te lezen.
In het tweede nummer lezen we hoe Happinez-filosofe Lisette Thooft zich laat inspireren door de zeer omstreden Osho (beter bekend als Bhagwan). Maar er zijn andere dingen in deze uitgave die nog gekker zijn. We zien hoe in het kader van ‘onderzoek’ een van de redactrices haar huis laat ontspoken door ‘houseclearer’ Juno Burger. En ja hoor, het werkt echt want op een bepaald punt begon de wichelroede als een dolle rondjes te draaien en moest Juno heel erg boeren en geeuwen wat een teken is van het ontladen van negatieve energie. Ook komen we Roy Martina tegen die de nodige sterke claims zonder onderbouwing op tafel legt. De aartsengel Michaël heeft hem ingefluisterd dat hij een nieuwe vorm van geneeskunde op aarde moet gaan introduceren. Is Roy nog wel in contact met de werkelijkheid?
In het derde nummer worden we ingewijd in de geheimen van de tarot. Dit is natuurlijk niet meer dan een middeleeuws orakelspel dat eind 19e eeuw (toen geheimzinnig doen in de mode kwam) erg populair werd. Tarotkundige Elly Spronk vertelt dat ze nog ‘nooit’ heeft meegemaakt ‘dat de kaarten niet ‘kloppen’. Dit schrijft ze toe aan de Synchroniciteitsleer (‘toeval is niet toevallig’) van Jung. Dat de synchronisiteitsleer niet bleek te ‘kloppen’ krijgen we natuurlijk niet te horen.
Lisette Thooft: publiciste en ‘mythosoof’ laat zich in het tweede nummer van Happinez inspireren door Osho/Baghwan en in het vierde nummer door Carl Jung (lisettethooft.nl)
In het vierde nummer opnieuw aandacht voor de eind 19e, begin 20e eeuwse psychiater Jung. Lisette Thooft put inspiratie uit Jungs ideeënleer in het artikel ‘omgaan met tegenwind’. Zijn theorieën klinken mooi, maar bleken onjuist, vandaar dat ze niet meer gebruikt worden in de hedendaagse psychologie. Lisette rept hier met geen woord over. Verder onzinnige adviezen over ademhalen van de bekende yogaleraar Johan Noorloos.
In nummer vijf komen we de Italiaanse commune-bewoners van Damanhur tegen die zeggen een apparaat te hebben ontwikkeld om met bomen te communiceren. De schrijfster van het artikel stelt zowaar een kritische vraag (Pardon? Plantenmuziek?) maar is al snel overtuigd als ze zelf muziek hoort klinken uit het apparaat dat met een snoertje en een knijpertje aan een boomtak vast zit. Gevaarlijk (voor de kwaliteit van je netvlies) zijn de adviezen om in de zon te gaan staren (sungazing) van de rondreizende Indiër Hiri Ratan Manek. Het zou de gezondheid bevorderen en voor minder behoefte aan slaap en eten zorgen. De Indiër beweert zelf al jarenlang vrijwel zonder voedsel te leven dankzij zijn methode.
In nummer zes werd pendelen aanbevolen als manier om antwoord te vinden op verborgen levensvragen en alweer werd er gezinspeeld op het achterhaalde idee van het onbewuste dat alles weet. En weer was het volgens mij Jung die veel heeft bijgedragen aan de verspreiding van dit idee
Happinez nummer 8
Demeter is een multinational die producten uit de biologisch dynamische landbouw verkoopt. De stand van de maan is belangrijk in deze vorm van landbouw (bron: Deense wikipedia).
Nummer zeven is er bij ingeschoten (wel gescand en niet anders bevonden dan de eerste zes nummers – je houdt een artikel van mij tegoed). Van nummer acht bespreek ik hier het meest opmerkelijke artikel. Dit wordt op de voorpagina aangekondigd als ‘Leven volgens het ritme van de maan’, met maankalender, zodat lezers er zelf mee aan de slag kunnen. Veel achterhaalde mythes passeren de revue. De maan zou behalve de getijden van de oceaan ook de sapstroom in planten beïnvloeden. Dat laatste klopt niet, het berust op een oud volksgeloof dat tegenwoordig ondermeer terug te vinden is in de ideeënleer van de biologisch dynamische landbouw (niet te verwarren met biologische landbouw). Hierover is op de website van Skepsis een interessant artikel te lezen. Ook zou, volgens Happinez, het aantal geboorten met volle maan aanzienlijk hoger zijn dan gemiddeld, en de maan zou nog op tal van andere zaken invloed hebben. Darwin wordt er zelfs bijgehaald. In zijn boek ‘De afstamming van de mens’ schijnt hij (volgens Happinez) te hebben geschreven: ‘De mens is evenals de zoogdieren , de vogels en zelfs de insecten onderworpen aan die mysterieuze wetmatigheid, volgens welke bepaalde processen, zoals zwangerschap, plantengroei, rijping, de duur van verschillende ziekten, afhankelijk zijn van de perioden van de maan.’
De wijsheden uit het Happinez-artikel zijn deels gebaseerd op het boek ‘In harmonie met de maan’ van Johanna Paunggeer en Thomas Poppe. Het is te koop bij internetboekhandels zoals bol.com en wordt daar als volgt beschreven:
‘De stand van de maan is van invloed op het leven op aarde. Maar hoe gaat dat in zijn werk en hoe kunnen we deze natuurwet toepassen? Johanna Paunggeer, telg uit een oud Tiroler boerengeslacht, inventariseerde eeuwenoude, van generatie op generatie overgeleverde kennis over de effecten van de maanstand op het leven van alledag. In dit baanbrekende boek, dat zij samen met auteur Thomas Poppe schreef, geeft zij adviezen en tips op alle belangrijke terreinen van het dagelijkse leven: van geneeskunde en gezondheid via voeding en huishouding tot tuin- en akkerbouw. Een maankalender achter in het boek geeft in een oogopslag de schijngestalten van de maan en de maanstand in de dierenriem tot het jaar 2002.’
Een aantal enthousiaste lezersreacties geven een indruk van wat je er zoal mee kan:
‘Mensen met belangstelling in Astrologie kunnen er veel in opzoeken! Ook heel veel tips in het dagelijkse leven! Een voorbeeld, mijn dochter knipt de top van een plant die het niet goed doet, hij herstelt, ik doe het, en hij gaat dood! Ja, ik deed het op het verkeerde tijdstip!! Nu gebeurt me dat niet meer! Ik heb nu het boek, en zoek de fase van de Maan, het heersende sterrenbeeld van de dag, en krijg een prachtige plant!!!’
‘Vijf jaar geleden heb ik dit boek aangeschaft en ik handel vaak naar de maanstand, er zit nl. ook een maankalender bij. Voorbeelden: op welke dagen moet je je haar knippen en/of je nagels, beddegoed luchten, zonder dat het stinkt naar muffe lucht, operaties aan kaak en gebit, hernia om maar eens voorbeelden te noemen, water geven aan je planten als je met vakantie gaat, zaaien, oogsten etc. etc. Fantastisch boek. De moeite waard om te lezen.’
Voordat de wetenschap duidelijk maakte dat de maan een satelliet is die om de aarde draait, riep de maan veel ontzag op bij aardbewoners. Wie deze spectaculaire foto ziet van een volle maan achter de wolken (‘The Moon Monster’) kan dat goed begrijpen. Uit het artikel in Happinez blijkt dat het oude bijgeloof nog springlevend is (bron: wikimedia commons, Rufustelestrat).
Waarschijnlijk is er in het ‘baanbrekende’ boek niets te lezen over het onderzoek van Ivan Kelly, James Rotton en Roger Culver (1996) dat vermeld staat in het woordenboek van de scepticus (Skepdic). Of kijk in de Nederlandse versie.De genoemde onderzoekers bekeken meer dan 100 studies over maaninvloeden. Hun conclusie:
‘Er is geen betrouwbaar en significant verband te vinden tussen maanfasen en elk van de volgende zaken:
– het zelfmoordcijfer – verkeersongevallen – crisisoproepen naar politie of brandweer – huiselijk geweld – geboortecijfer – zelfmoord – grote rampen – winst in casino – moorden – kidnappingen – agressie door professionele hockeyspelers – geweld in gevangenissen – opnames in psychiatrische instellingen [een studie vond zelfs dat het minst aantal mensen tijdens een volle maan werden opgenomen] – opgewonden gedrag door het verplegen van bewoners van tehuizen – aanrandingen – verwondingen door geweerschoten – het aantal toegebrachte messteken – opnames in de spoed [maar zie ook hier] – uitbarstingen van psychologisch gekwelde plattelandsmensen – weerwolfsziekte – vampirisme – alcoholisme – slaapwandelen – epilepsie
Waarom blijven mensen toch in maanmythes geloven terwijl er zoveel onderzoek is dat uitwijst dat er geen significant verband is? Kelly, Rotton en Culver vermoeden dat vier factoren hiervoor verantwoordelijk zijn: media, folklore en traditie, misvattingen, en cognitieve vooroordelen. Een vijfde factor komt evenwel ook in aanmerking: gemeenschapsversterking. In het Happinez-artikel zijn al deze factoren volgens mij inderdaad duidelijk aanwezig.
Onze conclusie: een jaar lang Happinez heeft veel onzin opgeleverd. Spiritualiteit wordt er belangrijker gevonden dan de feiten.
Ik ben wat aan de late kant maar hier is hij dan toch, onze vaste rubriek de Happinez-recensie. Als je deze gelezen hebt, ben je weer helemaal bij. Het september/oktobernummer gaat over energie, vanzelfsprekend niet in de natuurkundige definitie maar in de zin van ‘je goed voelen, lekker in je energie zitten’. Met artikelen als ‘De kosmische kracht van edelstenen’, ‘Ja of nee? De pendel geeft antwoord’, een interview met Deepak Chopra en een essay van Lisette Thooft over ‘energieslurpers en energiegevers’ belooft het weer een nummer vol bijzondere hersenspinsels te worden.
Zelfbenoemd heks Susan Smit schrijft over Deepak Chopra. Is hij, zoals sommigen vinden, ‘een zakkenvullende marketinggoeroe’, of is hij ‘een spiritueel leermeester’ zoals miljoenen anderen hem zien? Susan houdt het op ‘allebei’. Deepak verenigt volgens Susan uitersten in zich, hij schrijft in poëtische taal over spirituele wetten, maar heeft ook zakelijk instinct. Om goed in je energie te blijven zitten is het volgens Deepak belangrijk ‘je gedurende de hele dag te verbinden met de bron’. Zelf doet hij dit door zich tijdens een gesprek of een wandeling af en toe even op het ‘onderliggende universele veld van bewustzijn’ af te stemmen. Deepak Chopra werkte ooit als endocrinoloog maar ging al gauw boeken schrijven over spiritualiteit, alternatieve geneeskunde en ayurveda. Het boek Quantumhealing uit 1989 werd zijn doorbraak. In 1998 ontving hij de Ig-Nobelprijs, een parodie op de Nobelprijs, voor zijn frequente verwijzingen naar de relatie tussen genezende processen en de kwantummechanica. Tegenwoordig is hij docent businessspiritualiteit aan de Harvard University, geeft lezingen à vijftigduizend dollar (!) en schijnt de personal coach te zijn van menig bestuursvoorzitter. Het valt me wel een beetje tegen van die Harvard University, dat ze daar nu ook al aan de business spiritualiteit gaan (Zie ook dit artikel in Intermediair).
Spirituele horror (p. 46)
Volgens Lisette Thooft moeten we ons voorstellen dat we een gouden mantel dragen als we moe worden van een gesprek. Hier zien we Keizer Franz II in 1792 in een gouden mantel, direct na zijn kroning (bron: de.wikipedia.org).
Het volgende artikel (eh sorry ‘essay’) met de titel ‘energieslurpers en energiegevers’, is geschreven door Lisette Thooft. Ze waarschuwt voor energievampiers: ‘Zuigers, die ongemerkt je vitaliteit aftappen en je moe en leeg achter laten. Die mensen bestaan!’. Je zou er haast bang van worden. Gelukkig komt ze met een hele kolom vol oplossingen als ‘Merk je dat je een beetje moe wordt van een gesprek (…), visualiseer dan dat je een gouden mantel omslaat die je beschermt tegen energie lekkage’. In de daarop volgende kolommen raadt ze aan om energiegevende trainingen te gaan doen zoals emotioneel lichaamswerk. Dan volgen nog drie kolommen met tips uit een boek van de Australische goeroe Barry Long (die in de jaren ’80 vooral onder aanhangers van Osho (Bhagwan Sri Raineesh) populair werd vanwege zijn ideeën over liefde, tantra en seks) .‘Ga niet gewoon maar een beetje zitten denken aan vroeger, of praten over wat er vorige week toch gebeurde (…) dat zuigt je leeg!’ of ‘Als je zomaar kauwgom aan het kauwen bent, lek je energie. Doelbewust kauwgom nemen om je adem te verfrissen is wel prima.’ ‘t Is maar dat je het weet!
De kosmische kracht van edelstenen (p. 53)
Klassiek astroloog Oscar Hofman onthult ons de geheime krachten van edelstenen:
‘Als je weet welke energie een steen uitstraalt, kun je hem heel gericht inzetten voor je welzijn en geluk. Turkoois bijvoorbeeld, werkt sterk in op de lever, waardoor de ontgifting wordt gestimuleerd en ook de groei en herstelkracht van het lichaam. Of neem granaat, dit is een goed middel tegen potentieproblemen en versterkt bovendien de opname van ijzer. En wist u dat obsidiaan de genezing van wonden stimuleert?’
klassiek astroloog Oscar Hofman (astrologencongres.nl)
De edelsteenleer is al duizenden jaren oud: al die verschillende stenen zijn dus al heel vaak bekeken, gevoeld en op hun effect getest, aldus astroloog Oscar Hofman. Waarom liggen ze eigenlijk niet in de apotheek, naast de homeopathische middeltjes? En zouden ze ook niet moeten worden ingezet in elke psychologische praktijk? De stenen werken namelijk niet alleen op lichamelijk vlak maar ook op de geest: ‘turkoois geeft levensvreugde, vertrouwen en inzicht, overzicht en hoop. Obsidiaan kan diepe inzichten brengen en maakt oude pijnen verteerbaar. Granaat zorgt voor vechtlust en doorzettingsvermogen als de problemen zich opstapelen’.
Op zijn website pegasus-advieslaat Oscar Hofman weten dat hij veel ervaring heeft met astrologische beroepsprofielen, HRM-ondersteuning en zakelijke astrologie. Ik citeer een stukje:
‘Een van de meest populaire producten van Pegasus is het astrologisch beroepsprofiel. Zo’n profiel geeft een overzicht van de mogelijkheden en problemen die iemand in zijn werk tegenkomt (…). Opvallend is dat veel mensen niet met hun talent werken, een verspilling van energie voor de persoon zelf en voor de organisatie. Een beroepsprofiel maakt duidelijk hoe dat veranderd kan worden. Een persoon met een sterke Venus kan het beste een pr-taak krijgen en iemand met een sterke Maan kan in de facilitaire dienst worden ingezet.’
Kortom uitspraken die je carrière kunnen beïnvloeden in een richting die misschien lang niet altijd in overeenstemming is met je eigen wil of belangstelling. Of neem deze: ‘Als de vurige strijdplaneet Mars als aanduider van de motivatie niet zo goed staat in de horoscoop, kan dat al snel leiden tot onnodige conflicten door een te grote assertiviteit op de verkeerde momenten.’ Die heb je toch liever ook niet in je personeelsdossier staan. Ik vind dit toch wel een zorgwekkende ontwikkeling, het lijkt wel of het in de HR steeds gewoner is tegenwoordig om gebruik te maken van bogusmethodes.
Ja of nee? De pendel geeft antwoord (p. 62)
Pendel (wikipedia)
Of het nu om een levensvraag gaat of een kleine praktische kwestie, met een pendel kun je antwoorden tevoorschijn ‘toveren’ die diep in jezelf verborgen liggen. Spiritueel therapeut Ellen Blad legt uit: ‘Met onbewuste spierbeweginkjes stuur je de pendel’. Pendelen is dan ook een prima methode om er achter te komen wat er in je onderbewuste leeft: ‘dingen die je diep van binnen wel weet maar waar je niet zo snel toegang toe hebt’. De therapeute doet net of de laatste bewering logisch volgt uit de eerste maar dat is natuurlijk helemaal niet zo. De pendel wordt inderdaad met onbewuste spierbeweginkjes gestuurd. Als je een liniaal pakt, gaat de pendel bijna automatisch heen en weer bewegen in de lengterichting van de lineaal. Je hebt echt niet in de gaten dat je spierbewegingen maakt, dus de stelling dat je met onbewuste spierbeweginkjes de pendel stuurt is wat mij betreft gerechtvaardigd. Als de tweede bewering waar zou zijn, zou een pendel ideaal zijn om mee te nemen naar een proefwerk of examen (als die uit meerkeuze vragen bestaat). De antwoorden zou je zo even uit kunnen pendelen want ze liggen vast wel ergens opgeslagen in je onderbewuste dat geacht wordt een soort databank te zijn van alles wat je gezien, gelezen, gehoord hebt. Skepsis organiseerde ooit een pendel test met zeven proefpersonen die er van overtuigd waren dat zij met hun pendel een door hen zelf meegebracht voorwerp konden traceren dat zich bevond in een van zes afgesloten doosjes. Niemand scoorde boven de kansverwachting.
Happy hippie op Ibiza (p. 68)
Dit artikel, dat ook op de voorpagina wordt aangekondigd, bestaat vooral uit mooie plaatjes van de blokhut van een voormalig wereldreiziger. Op Ibiza kon hij eindelijk zijn rugzak neer zetten. Hij vond hier de rust om te settelen omdat het Spaanse eiland ligt op dezelfde leylijn als Bali en Goa, de zogenoemde ‘hippietrail’. Zouden Happinez lezers echt geloven dat er leylijnen bestaan? Ik heb het me ook wel eens afgevraagd en ben toen wat gaan zoeken op internet. Eens kijken wat een zoekactie nu oplevert. Het Wikipedia-item is nogal vaag en niet echt duidelijk over het wel of niet bestaan: ‘Door de meeste wetenschappers wordt weinig aandacht geschonken aan leylijnen omdat nog nimmer wetenschappelijk is aangetoond dat leylijnen enige betekenis hebben, en omdat zulke lijnen waarschijnlijk bij elke willekeurige groep punten aan te wijzen zijn.’ Zonder verdere bespreking wordt verderop het proefschrift genoemd van de Oostenrijkse ‘radiesthesist’ (wichelroedeloper) Jorg Purner die in 1982 op het onderwerp promoveerde aan de faculteit architectuur. Dit levert natuurlijk een soort schijnobjectiviteit en is wellicht geplaatst door een ‘believer’?
Leyline door Soestdijk? (uit het aangehaalde Skepter artikel)
Nog maar even verder googelen dan, na een hoop onzin krijg ik als tiende treffer dit artikeluit het tijdschrift Skepter, waarin je kunt lezen over het ontstaan van het idee leylijnen. Dit artikel dat in hetzelfde Skepter-nummer verscheen is echt leuk om te lezen. Tophumor die je onmiddellijk uit de droom helpt mocht je over het bestaan nog twijfelen.
Negen misverstanden over meditatie (p. 79)
Over mediteren wordt erg hoogdravend gedaan tegenwoordig. Volgens dit artikel geeft het meer rust, energie en zelfvertrouwen. Dat iedere andere ontspanningsmethode hetzelfde effect heeft zou je haast vergeten. Het stuk is geschreven door Tijn Touber, die tevens de functie van ‘happinezdominee’ van Paulo Coelho heeft overgenomen. Hij zal de lezers net als zijn voorganger middels een maandelijkse column toe(s)preken. Zijn blijde boodschap voor deze maand is: ‘Om geniaal te zijn hoef je je helemaal niet in te spannen, gewoon even stil zijn en luisteren naar wat de bedoeling is. Probleemoplossingen borrelen dan vanzelf naar boven’.
Tijn Touber (boekenblog.nl)
Tijn Touber, de vroegere Lois Lane-muzikant, werd bekend door zijn boek ‘Spoedcursus verlichting’. Pikant detail: vanuit spirituele kringen klonk felle kritiek. Hoofdredacteur van het blad De Koorddanser(‘voor persoonlijke groei en spiritualiteit’), Ewald Wagenaar, noemde het boek ‘de meest ranzige spiri-pulp’en maakt zich druk omdat Tijn zich uitgeeft voor ‘verlichte’ terwijl dat volgens Wagenaar is voorbehouden aan enkele groten der aarde. In het Happinez-artikel beweert Tijn ondermeer dat onderzoek laat zien dat mensen die samen mediteren een meetbaar positief effect hebben op de stad waarin ze wonen, er zijn dan minder ongelukken en minder criminaliteit. Dit argument ter promotie van meditatie hoor je wel vaker maar is volgens mij nimmer aangetoond.
Laad jezelf helemaal op in 21 dagen (p. 118)
Yogi Bhajan (rechts) met Bhai Sahib Satpal Singh Khalsa (wikimedia commons, Tariksingh)
Als laatste een artikel over een serie oefeningen uit de kundalini yoga. Deze yogavorm werd door de Indiër Yogi Bhajan geïntroduceerd in het westen. In 1969 emigreerde hij naar de VS en richtte daar de 3HO Foundation op, de drie H’s staan voor ‘Healthy, Happy en Holy’. Jaarlijks wordt in Frankrijk het 3HO festival georganiseerd waar duizenden kundalini yoga-liefhebbers uit alle windstreken op af komen. De oefeningen hebben veelal een sterke uithoudingscomponent. De bedoeling hiervan is om door ‘weerstanden’ heen te gaan. Je kunt het misschien zien als sport met een spirituele inslag. In het artikel gaat het om vier yogahoudingen die 3 tot 11 minuten moeten worden volgehouden. Door 21 dagen lang consequent de serie oefeningen uit te voeren, wordt je energie en bewustzijn merkbaar verhoogd, is de claim. Twee Happinez-medewerkers nemen de proef op de som en houden een logboek bij. Na 21 dagen hadden ze inderdaad meer energie gekregen en bovendien allerlei inzichten opgedaan. Tja.
happy woman magazine, we think so you don’t have to
Happinez nummer 4 2011
Vandaag alweer nummer vier in onze rubriek de Happinez-recensie. Het thema van dit nummer is ‘durven’. In de inleiding staat,‘ je kunt je leven nog zo goed hebben uitgestippeld, maar vroeg of later krijgt iedereen te maken met blokkades en tegenwind in dit nummer kijken we hoe je daar mee om kan gaan.’
Op de cover staan zes artikelen aangekondigd die dit onderwerp nader willen belichten: ‘Inspirerend Istanbul’,’Omgaan met tegenwind’, ‘Troosten is een kunst’,’Maak tijd voor wat echt belangrijk is’ ,’Alles begint met ademhalen’, ‘Al je excuses op z’n kop’ en ‘Zijde zomers licht’. Ik heb ze alle zes gelezen en er wat achtergrondinformatie bij gezocht en/ of wat opmerkelijke of typerende zaken uitgelicht.
Inspirerend Istanbul (p. 30)
Happinez 4 cover (webshop Happinez)
Een aantal Happinez-medewerkers bracht een bezoek aan de stad, ze kozen niet voor de gebaande paden, maar lieten zich, heel gedurfd, verrassen door hun gids. Dit was een goed Engels sprekende Turkse dame die in Istanbul is opgegroeid. Het artikel is zo oppervlakkig dat het in een reisgids niet zou misstaan. Het gaat alleen maar over leuke winkeltjes en trendy restaurantjes en om het nog wat toe te spitsen op de Happinez-lezer, een yogastudio en een kruidenzaakje annex massagesalon: ‘Jayda heeft een bijzondere gave. Je vertelt haar met welke kwaal je tobt, ze kijkt je aan, peilt je energy en komt met een verrassende analyse van de oorzaak van je klachten’. En natuurlijk komt ze ook voor de dag met een van haar kruidenmiddelen. Ik krijg nu toch wel heel sterk de associatie met de film ‘Gooise vrouwen’.
Omgaan met tegenwind (p. 44)
Lisette Thooft: publiciste en ‘mythosoof’ (lisettethooft.nl)
Dit artikel is geschreven door Lisette Thooft die we al eerder tegenkwamen in de eerste recensie. Het leven gaat niet altijd zoals je je had voorgesteld, hoe ga je daar dan mee om? Dat is kortweg waar het over gaat. Er worden eigenlijk vooral twee boekjes besproken van schrijfsters over dit onderwerp, aangevuld met de ideeën van Lisette Thooft. Het kan best inspirerend zijn om te lezen hoe anderen met tegenslag zijn omgegaan, het accepteren van de situatie kan een verandering op gang brengen die tot nieuwe inzichten kan leiden bijvoorbeeld. Wat mij stoort aan dit artikel is dat er weer allerlei allang achterhaalde of anderszins zweverige theorieën uit de kast worden getrokken. Een voorbeeld is het idee van de Zwitserse psychiater C.G. Jung dat er ‘iets groters’ aan het werk is, dat het allemaal een bedoeling heeft. Of in de woorden van Lisette Thooft: ‘Je onbewuste wilde je een lesje leren omdat je diep van binnen wilde groeien en een nieuw stadium van ontwikkeling moest verkennen.’ Dit wordt gebracht als gewone psychologie, maar is in feite religieus gedachtegoed van new-agereligies.
De kunst van het troosten (p. 50)
Riekje Boswijk-Hummel (boswijk.dds.nl)
Ook dit artikel is eigenlijk gewoon een boekbespreking (ofwel reclame – want kritiek komt er niet in voor). Het boek ‘Troost vragen, geven en ontvangen’ van Riekje Boswijk-Hummel is het onderwerp van dit stuk. Door het lezen van het stuk zelf kom je eigenlijk niet veel te weten over deze schrijfster. Dus typ ik haar naam eerst maar eens in bij Google. Riekje Boswijk-Hummel is psychotherapeute en runt samen met haar man het Boswijk Instituut waar je o.a. de door hen zelf ontwikkelde opleiding ‘Transpersoonlijke psychotherapie’ kan volgen. Het echtpaar heeft zich laten inspireren door allerlei alternatieve en pseudowetenschappelijke therapieën zoals Gestalttherapie, Psychosynthese, Bio energetica, Somato Emotional release en familieopstellingen. Klik hier, hier en hier als je er meer over wilt lezen.
In het Happinez-artikel worden vier praktische tips gegeven om troost te bieden, waar op zich volgens mij niets mis mee is. Wel een beetje hilarisch vindt ik deze op p. 52 : ‘Je kunt je medeleven betuigen door praktische hulp te bieden. Oppassen op de kinderen, of een pan soep voor de deur zetten (…)’. De tekst wordt geïllustreerd met een foto van een kom groentesoep die tweederde van de pagina in beslag neemt en heeft als bijschrift: kijk voor het recept op www.happinez.nl/soep!
Maak tijd voor wat echt belangrijk is (p. 58)
Steven Covey (arendlandman.nl)
Het wordt een beetje flauw maar ook dit artikel is weer een (kritiekloze) boekbespreking, namelijk van het boek ‘Timemanagement volgens Covey’ geschreven door managementgoeroe Stephen R. Covey. Ik besluit eerst maar eens te gaan kijken wat een googlesearch op zijn naam oplevert. Covey werd in 1932 geboren in Salt Lake City, de heilige stad van de Mormonen waar hij nog steeds woont. Hij is een actief aanhanger van het (bizarre) mormoonse geloof. Als ‘doctor of religious education’ gaf hij een tijdje les aan een universiteit tot hij succes kreeg met boeken schrijven over onderwerpen als management en leiderschap. Verder is hij de grondlegger van het Franklin Covey instituut dat wereldwijd trainingen en organisatieadvies geeft en ook in Nederland een vestiging heeft (met veel grote bedrijven en overheden als klant). Hij zegt politiek en religie gescheiden te houden van het zijn managementadvies.
In het artikel wordt uitgelegd hoe je volgens Covey je tijd waardevol kunt maken in vijf stappen. Eerlijk gezegd begrijp ik niet hoe die man zo populair heeft kunnen worden. De adviezen die hij geeft vind ik nogal alledaags, niet bepaald spectaculair. Een paar voorbeelden: ‘Door vooruit te plannen kom je bijvoorbeeld op het idee om een nieuwe fiets te kopen, zodat je niet steeds naar de fietsenmaker hoeft’. Of ‘Voorkom tijdverspilling door overmatig tv-kijken en internetten’, en als laatste deze leuke tip: ‘Ga meer vanuit ‘en-en’ denken inplaats van ‘of-of’. Zo kun je bijvoorbeeld meer aan lichaamsbeweging doen en meer aandacht aan je partner besteden door samen op dansles te gaan.’
Alles begint met ademhalen (p. 76)
Johan Noorloos (yogagarden.nl)
In dit artikel komen we yogaleraar Johan Noorloos weer tegen (zie recensie 1). Hij gaat ons uitleggen waarom goed ademhalen zo belangrijk is en hoe we dat het beste kunnen doen. Volgens J.N. ademen de meeste mensen veel te snel en te oppervlakkig. ‘Hoe meer zuurstof de longen kunnen leveren hoe beter het is voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Ideaal gezien is de inname van lucht gelijk aan de capaciteit van je longen’. Ik zie het al voor me dat je voortdurend de maximale capaciteit van je longen gebruikt, het lijkt me een erg geforceerde manier van ademen, niet bepaald gezond!
De bewering ‘hoe meer zuurstof de longen kunnen leveren hoe beter het is’: dat is onzin. Bij een normale ademhaling wordt ons bloed al voor 98 procent verzadigd met zuurstof meer kan er bijna niet bij. Een kunstmatig diepe ademhaling zorgt er voor dat de pH (of zuurtegraad) van het bloed verandert. Het bloed wordt alkalischer (of minder zuur), een toestand die ook optreed bij hyperventilatie. Een gevolg hiervan is dat de bloedvaten zich vernauwen waardoor de hersenen juist minder zuurstof krijgen. In een artikel dat Rob Nanninga enkele jaren geleden schreef over ademtherapie, wordt dit goed uitgelegd.
De rest van het artikel gaat vooral over de eigen ervaringen van Johan met ademhalen en over die van zijn yogaleerlingen. Op mij komt het over als oeverloos geklets, ik wilde er verder maar niet teveel aandacht aan besteden. Opvallend, er wordt aan het eind van het artikel geen boek aanbevolen.
Al je excuses op z’n kop (p. 92)
Wayne W. Dyer (drwaynedyer.com)
Dit artikel gaat wel weer over een boek, namelijk: ‘Stop!-geen excuses meer’ van Dr. Wayne Dyer. Volgens Dyer houden berperkende gedachten ons vaak af van het realiseren van onze dromen. Hij geeft tips om beperkende gedachten om te buigen, zoals ‘ik kan het niet, ik ben te oud, heb geen tijd, geen geld, geen energie’ enz. Op zich heb ik niets tegen een beetje positief denken, het kan best een opbeurend effect hebben, maar als skepticus ben ik ook geïnteresseerd in de vraag of het ook echt werkt.
Onlangs las ik een interessant artikel in de wetenschapsbijlage van NRC Handelsblad (‘het menselijk brein, m/v’, 28 mei 2011) waarin onderzoek werd aangehaald waaruit bleek dat er inderdaad een werking uitgaat van beperkende gedachten. ‘Een veelvoud aan onderzoeken laat zien dat de scores van vrouwen (of zwarten) achteruithollen als hen vooraf verteld is dat vrouwen (of zwarten) meestal slechtere resultaten halen.’
Of het omgekeerde ook geldt kom ik in het artikel niet echt tegen, wel dat bemoediging voorafgaand aan een test het (onterechte) gevoel geeft ergens beter in te zijn. Zo werd bijvoorbeeld aan een deel van een groep mannen die meedeed aan een neptest die zogenaamd ging over contrastgevoeligheid verteld dat de contrastgevoeligheid van mannen superieur was aan die van vrouwen. Onthullend genoeg dachten de mannen die dit hadden gehoord na afloop werkelijk van zichzelf dat zij de test bovengemiddeld goed hadden gemaakt.
Wayne Dyer is natuurlijk geen ‘reguliere’ psycholoog, als ik zijn naam google zie ik dat hij kan worden gerekend tot de aanhangers van de ‘New Thought movement’(zeg maar new age religie) met gedachtegoed-kronkels als: ‘ziekte is van oorsprong mentaal, en het juiste denken heeft een genezend effect’. De ideeën van deze beweging, die al eind negentiende eeuw ontstond, kun je volgens mij wel een sleutelrol toedichten in zowat alle Happinez-artikelen. Vooral voor mensen met een chronische of ernstige ziekte kan het erg belastend zijn als ze met dit soort theorieën worden lastiggevallen. Ze zijn ziek – en dan zouden ook nog zelf de schuld er van zijn!
Zijde zomers licht (p 98)
Antje Paul Kessel (facebook)
Dit is het laatste artikel met als thema ‘durven’. Het gaat over de stoffen en kleding van ontwerpster Antje Paul-Kessel. Zoals de titel al doet vermoeden gebruikt Antje voor haar ontwerpen vooral zijde die ze laat bedrukken met kleurige prints. Antje volgt wetenschappelijk onderzoek rondom haar werk: ‘Wist je dat in zijde proteïnen zitten die door de huid worden opgenomen? Dus niet alleen de kleuren doen iets met je, maar ook de stof zelf. Die voedt je cellen.’ Een opmerkelijke claim, ik besluit tot een zoekactie maar vind er nergens wat over. Het enige wat ik kan vinden wat misschien een beetje in de richting komt is een onderzoek op pubmed over de inzet van zijdeproteïnefilm bij wondheling.
Antje doet ook aan duurzaam ondernemen. Haar filosofie is: ‘wat mooi is, blijft mensen langer boeien en is daarom per definitie ook duurzamer’. Wel een beetje tegenstrijdig is dat ze daarnaast veel gebruik maakt van ‘forecast’ kleuren, kleuren die trendwatchers al ver vooruit ‘spotten’. Vorig jaar was turkoois de trendkleur, en ook al is onze turkooise kleding van vorig jaar nog goed – we moeten toch weer iets nieuws aanschaffen want dit jaar is het warm rozerood, dat past beter bij het huidige tijdsbeeld waarin we meer gaan letten op idealistische waarden en meer begrip voor elkaar krijgen, aldus Antje.
Wat het verband met durven is was me tot nu toe ontgaan maar aan het eind van het artikel lees ik ergens dat Antje graag zou willen dat we meer durven op het gebied van kleur. Natuurlijk wordt het stuk afgesloten met een verwijzing naar haar webshop.
Illustratie voorzijde: happinez.nl
Oplettende lezers van Kloptdatwel zullen gezien hebben dat er vandaag twee stukken online werden geplaatst. Dat komt wel vaker voor maar dit keer was het niet de bedoeling. Het tweede artikel daarom offline gehaald en naar morgen doorgeschoven.
