• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

mobiele telefonie

Veel vragen rondom studie met ratten en telefoonstraling

29 May 2016 by Pepijn van Erp 136 Comments

Wie zich al zorgen maakt over de mogelijke gezondheidseffecten van elektromagnetische velden afkomstig van mobiel telefoonverkeer was misschien een beetje gerustgesteld door de recent verschenen Australische studie die geen toename laat zien van hersentumoren in de afgelopen 30 jaar. Maar nu duikt er dan op eens een beangstigend resultaat op uit een experiment van het Amerikaanse National Toxicology Program: bij ratten die gedurende twee jaar aan telefoonstraling blootgesteld werden, vonden ze significant meer hersentumoren en tumoren bij het hart. Moeten we ons nu toch weer zorgen gaan maken?

lab rat straling

Het experiment met ratten van dit National Toxicoloy Program (NTP) valt binnen een veel groter onderzoeksproject, waarin bijvoorbeeld ook muizen worden onderzocht. De onderzoekers vonden de resultaten van deze deelstudie blijkbaar zo verontrustend dat ze die meenden te moeten delen met het grote publiek voordat het hele project netjes is afgerond en verwerkt tot artikelen die gereed zijn voor publicatie. De website Microwavenews bracht vorige week als eerste het nieuws dat deze resultaten naar buiten gebracht zouden worden. Die zijn sinds vrijdag te lezen op BioRxiv, een preprint server voor artikelen binnen de biologie: Report of Partial findings from the National Toxicology Program Carcinogenesis Studies of Cell Phone Radiofrequency Radiation in Hsd: Sprague Dawley® SD rats (Whole Body Exposure).

Studieopzet

De onderzoekers stelden in dit experiment ratten bloot aan verschillende elektromagnetische veldsterktes vanaf het moment dat ze nog in de baarmoeder zaten tot een maximale levensduur van 106 weken. Daarna werden de nog levende ratten afgemaakt. Alle ratten werden uitgebreid pathologisch onderzocht op het voorkomen van tumoren.

De stralingsniveaus liepen uiteen van ongeveer het (wettelijk) maximum toelaatbare niveau bij mensen tot het viervoudige daarvan. De blootstelling was langdurig – 9 uur per dag – en over het hele lichaam. Natuurlijk was er een controlegroep die niet werd blootgesteld aan elektromagnetische velden. Om de omstandigheden goed te controleren werden speciale verblijven voor de ratten ontworpen. In elke groep zaten 90 ratten.

Het verslag van de studie focust op twee soorten tumoren: glioom (een hersentumor) en schwannoom (een goedaardige zenuwtumor), die in deze studie rondom het hart werd aangetroffen. De aantallen waar het om gaat zijn laag bij deze zeldzame tumoren en de statistische trucendoos moet wijd open om iets te kunnen laten zien van trends, ondanks dat het aantal van 90 ratten per groep best hoog is in vergelijking met ander onderzoek, bijvoorbeeld naar kankerverwekkende chemische stoffen.

Resultaten

Zie hier het resultaat dat het meest duidelijk wijst op een verband van de blootstelling aan elektromagnetische velden en hersenkanker. Dat is toch eigenlijk het meest interessant, omdat sommige onderzoeken bij mensen zo’n verband lijken te suggereren wat weer de aanleiding was voor de omstreden beslisssing van het IARC om dit soort straling als mogelijk kankerverwekkend te classificeren.

Tabel 1 uit het artikel
Tabel 1 uit het artikel

Hier wordt dus gesuggeeerd dat er een significante trend is gevonden bij mannetjesratten en een specifiek signaal (CDMA, gebruikt in UMTS). Bij de lagere stralingsniveaus en de controlegroep werden geen gliomen aangetroffen, bij de groep met de hoogste stralingsbelasting bij drie ratten. Een trend?
Blijkbaar wel als je die getallen blind in een daarvoor ontwikkelde test stopt. Die test, de poly-k test, is als ik het goed begrijp, door onderzoekers van het NTP zelf ontwikkeld eind jaren tachtig van de vorige eeuw en wordt nu aan het instituut als standaard gehanteerd. De test houdt rekening met de tijdstippen waarop ratten overleden en of er dan bij autopsie kankergezwellen worden aangetroffen (ongeacht of die iets te maken hadden met het overlijden). De artikelen waarin deze test gevalideerd is, zijn behoorlijk stevige kost, maar ik kon er niet zo snel uithalen wat de betrouwbaarheid is met erg lage incidenties zoals we die hier aantreffen.
Opvallend is dat de gliomen bijna alleen werden aangetroffen bij de ratten die zowat tot het einde van de studie in leven waren gebleven.

Kritische reviewers

Maar ja, wat zegt deze significante trend eigenlijk? In het vrijgegeven document zijn ook de reviews van een aantal door NTP uitgezochte wetenschappers opgenomen, die op een conceptversie mochten schieten. Die reviews zijn soms uiterst kritisch en een aantal vragen van statistische aard zijn door de onderzoekers van het NTP naar mijn oordeel niet echt bevredigend beantwoord.

Zo vraagt Michael Lauer onder andere hoe het zit met de kwestie van meervoudig toetsen. Als er heel veel vergelijkingen en trends zijn bekeken, is het niet zo raar dat er een paar, louter door toeval, een significant resultaat laten zien, als je daarvoor niet corrigeert. Hij wijst er op dat de FDA ook adviseert om een veel strenger grens te hanteren voor significantie, juist om dit soort mogelijk fout positieve resultaten te vermijden. Als hij dat uitgangspunt neemt om te berekenen wat de power was van het experiment (dus de kans dat het experiment een echt bestaand effect zou kunnen laten zien), komt hij op een bijzonder lage waarde van 5 procent. Met andere woorden als er daadwerkelijk een verband is tussen deze straling en hersenkanker, dan zijn de onderzoekers behoorlijk fortuinlijk geweest dat deze test reden geeft om de nul-hypothese (er is niet zo’n verband) te verwerpen.
Lauer vond in ieder geval op basis van zijn kritische beschouwing de presentatie van de resulaten van de studie in deze vorm onacceptabel.

Een andere reviewer, Maxwell P. Lee, stipt aan dat het niet voorkomen van tumoren in de controlegroep beter bekeken moet worden. Uit andere onderzoeken is een redelijke schatting te maken van het percentage dat je normaal gesproken zou kunnen verwachten. In dit geval was de kans op 0 ratten met tumoren bijna even groot als die op het vinden van één rat met deze kanker. Als je in de controlegroep wel een rat met glioom had gevonden (wat dus goed had gekund), dan verdwijnen eigenlijk alle significanten resultaten. Het NTP reageert daarop dat zij eenzijdige p-waarden hanteren en dat daarmee zelfs met een glioom in de controlegroep het resultaat nog steeds significantie benadert.

Je ziet hier wel aan dat met deze aantallen het er erg om hangt of je net wel of net niet van significantie kan spreken. Als je echter al het andere onderzoek dat eerder gedaan is in je beoordeling betrekt, dan verwacht ik niet dat het oordeel zou moeten veranderen dat met de nu gehanteerde normen er geen reden is om aan te nemen dat mobiel telefoongebruik het risico op een hersentumor vergroot.

Opvallend is ook dat in de controlegroep de ratten een slechtere overlevingskans hadden. Er overleefde maar 28% tot het einde van de studie, terwijl het gemiddeld 47% is. Heel kort door de bocht zou je ook kunnen zeggen dat de studie laat zien dat mannelijke ratten onder hoge stralingsniveaus dan wel meer risico op kanker lijken te lopen, maar dat de straling wel geassocieerd is met een hogere levensverwachting.

Wat nu? Eigenlijk kun je er pas iets over zeggen als het hele programma is afgerond het netjes gepubliceerd na peer review. Dit ogenschijnlijk verontrustende deelresultaat zou echter goed kunnen leiden tot de vraag om nu toch maar alvast dit onderzoek te herhalen met grotere aantallen ratten. Dat zullen ze bij het NTP ook wel plezierig vinden, houdt deze onderzoekers ook weer van de straat.

Het is een lastig te interpreteren resultaat en het gaat vast en zeker her en der verkeerd weergegeven worden. Een voorbeeld uit de Nederlandse media zien we bij het stukje in Metronieuws, waarin geschreven wordt dat het om een onderzoek met meer da 2500 ratten gaat (in werkelijkheid gaat het in dit deelonderzoek om 630 1260 ratten, 7 groepen van 90 voor beide sexen) en de volgende zin geeft ook aan dat de journalist erg weinig moeite heeft gedaan om er iets van te begrijpen: “De straling was daarnaast ook even hoog als die in huidige telefoons wordt gebruikt.” Nee dus, alleen de groep die de laagste stralingsdosis te verduren kreeg (1,5 W/kg) kreeg een dosis die vergelijkbaar is met het niveau dat tot dusver als maximaal toelaatbaar wordt gehanteerd. Maar de ratten kregen dit hoge niveau dan wel bijna de hele dag te verhapstukken, wat nogal ver afstaat van de wijze waarop een mens blootgesteld wordt aan elektromagnetische velden in het dagelijks leven.

Een goede bespreking van de studie is ook te vinden bij Science.

Waarom veel onderzoekers dit resultaat sowieso met argwaan zullen bekijken, is dat er nog steeds geen overtuigend mechanisme is aangetoond hoe de elektromagnetische velden van mobiele telefoons überhaupt schade zouden kunnen veroorzaken in biologische systemen anders dan via opwarming. Zie daarvoor:

Bang voor GSM-straling?

Filed Under: Wetenschap Tagged With: kanker, mobiele telefonie, ratten

Chiropractor kletst uit zijn text neck

21 October 2015 by Laurens Dragstra 29 Comments

Text neckAlarmerende berichten in de Daily Mail: kinderen die teveel op hun smartphone kijken, lopen het risico dat ze een bochel krijgen. Dat beweert althans ene Dr. James Carter, die wordt omschreven als een ‘leading Australian chiropractor’.

In Nederland werd het bericht over de ‘text neck’ overgenomen door het AD, nu.nl, de Telegraaf en RTL. Erg veel tegengeluid was er niet te horen; alleen RTL citeerde de persvoorlichter van het UMCG, die stelde dat het UMCG nog geen toename van het aantal kinderen met nekklachten door smartphones zag. Een stijve nek krijgen van teveel naar beneden kijken naar je smartphone, oké, maar een bochel? Eindigen deze kinderen echt als Quasimodo, de klokkenluider van de Notre-Dame? Kloptdatwel vroeg aan neurochirurg Dick Zeilstra, tevens al jarenlang bestuurslid van Stichting Skepsis, wat hij van de beweringen van deze James Carter vindt.

Teveel smartphonegebruik zou volgens chiropractor James Carter kunnen leiden tot een standsverandering van de ruggengraat van wel 4 centimeter! Kun je echt een ‘text neck’ krijgen van teveel naar je smartphone kijken?

“De ruggengraat loopt vanaf het achterhoofdsgat tot het staartbeen. Bij een toegenomen verkromming van de lendenwervelkolom treedt compensatie hogerop op omdat de mens rechtuit wil blijven kijken. Standsveranderingen kunnen optreden op basis van genetische factoren (bijvoorbeeld adolescenten scoliose), fracturen, tumoren of spierziektes. Het is niet goed voorstelbaar dat ernstige standsveranderingen optreden ten gevolge van het naar een smartphone kijken. Hoe zit het dan bij typistes, boekhouders en dergelijke die ook veel voorover gebogen werk doen?”

16yagirl17yaboyHet artikel in de Daily Mail is vergezeld van röntgenfoto’s (allemaal met copyright van Dr. James Carter!). Die zouden schokkend zijn volgens de krant. We zien bijvoorbeeld de ruggengraat van een zestienjarig meisje (uiterst links) en die van een zeventienjarige jongen (links). Wat is jouw interpretatie van de foto’s?

“De ene foto toont een versterkte lendenkromming (lumbale lordose) en daardoor een versterkte kromming van de borstwervelkolom (kyfose) als compensatie. De andere foto juist een afgenomen kromming (flat back) met een stand in de halswervelkolom die je juist niet bij voorover kijken zou verwachten. Het zijn twee voorbeelden van een stand die afwijkt van het gemiddelde maar dit zegt niets over de oorzaak. Volgens mij is het meeste gewoon genetisch bepaald.”

De ‘schokkendste’ foto zou die van de ruggengraat van een zevenjarige patiënt met symptomen van een ‘text neck’ zijn.

7yaboy right

7yaboy left
Zevenjarige vóór (links) en ná (rechts) behandeling.

“Zonder context is het moeilijk om veel over die foto’s te zeggen. Je moet iets weten of ze bijvoorbeeld in staan of liggen zijn genomen, met buigen en/of strekken en dergelijke. Die zevenjarige heeft op de foto’s een minimale verplaatsing van de tweede ten opzichte van de derde nekwervel die op deze leeftijd fysiologisch is. Het is ook niet voor te stellen dat de “verschuiving” op de foto van buiten definitief te verhelpen zou zijn. Als je de foto opnieuw zou maken met kin op de borst zie je waarschijnlijk weer het linker beeld.”

 Een ‘text neck’ zou het vrijkomen van gelukshormonen als endorfine en serotonine belemmeren, met als gevolg psychische klachten zoals depressie. Wat is daarvan waar?

“Nooit van gehoord. Overigens is ‘text neck’ geen begrip binnen de reguliere geneeskunde.”

James Carter beweert ook dat je, door met je kin op je borst naar je smartphone te kijken, je ruggengraat en hersenstam oprekt, wat weer gevolgen zou hebben voor ademhaling, hartslag en bloeddruk. Klopt dat wel?

“Bij buigen en strekken is er altijd wat beïnvloeding van de structuren binnen de wervelkolom, dus zowel hersenstam (misschien enigszins) als ruggenmerg als zenuwen helemaal onderin. Die kunnen dat goed hebben. Met het ouder worden, als wellicht de gevoeligheid wat toeneemt, neemt de beweeglijkheid af. De bewering lijkt me onzin.”

Welke gezondheidsrisico’s van smartphonegebruik – naast op z’n tijd een stijve nek – zijn wel aannemelijk?

“Risico’s zijn eerder sociale isolatie, misschien bijziendheid, verder kan ik me er niet zo veel bij voorstellen.”

De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)
De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)

Kortom, de berichten over het risico op een ‘text neck’ zijn overdreven alarmistisch. Natuurlijk kan het zeker geen kwaad je smartphone met mate te gebruiken, maar een bochel hoeft echt niemand te vrezen. Overigens is het nieuws over de ‘text neck’ eigenlijk helemaal niet zo nieuw. In maart van 2014 waarschuwden de Britse chiropractoren van de United Chiropractic Association al voor het langdurig gebruik van mobiele apparaten. De slechte lichaamshouding die we dan aannemen, zou net zo’n gezondheidsrisico als obesitas zijn en de levensverwachting navenant negatief beïnvloeden. Deze alarmerende berichtgeving leidde toen tot scherpe commentaren van Harriet Hall en Mark Crislip van het Science-Based Medicine blog, die de beweringen hard onderuit haalden.
Over anderhalf jaar zal er vermoedelijk wel weer een ‘leading chiropractor’ opstaan om te waarschuwen tegen de vermeende gevaren van de apparatuur van het digitale tijdperk. Er zijn miljoenen, zelfs miljarden smartphones in gebruik overal ter wereld, en daarmee is natuurlijk sprake van een interessante markt voor gezondheidsgoeroes.

Filed Under: Factchecking, Gezondheid Tagged With: bochel, chiropractor, chiropraxie, mobiele telefonie, ruggengraat, smartphone

Belachelijke bangmakerij van Belly Armor

11 February 2015 by Pepijn van Erp 11 Comments

De zwangerschap is een periode die van wezenlijk belang is voor de toekomst van het ongeboren kindje. Geen wonder dat bijna iedere aanstaande moeder heel bewust bezig is met gezondheid rondom de zwangerschap en zich vaak bezorgder toont om mogelijke omgevingsfactoren dan vóór de zwangerschap. Straling bijvoorbeeld, kan dat misschien toch kwaad ondanks alle geruststellende woorden van de overheid en andere instanties? Het bedrijf Belly Armor maakt van die bezorgdheid op misselijke wijze misbruik om hun onzinproducten aan de vrouw te brengen. Onlangs ook in het programma LifestyleXperience van RTL4.

https://www.youtube.com/watch?v=Hew5TA8YAek

Krijg nou wat. Wat zei die meneer De Koeyer nu precies zo vanaf 1:12?

 Heel wat recente studies tonen aan dat er wel gezondheidsrisico’s zijn. Maar ook tijdens de zwangerschap een .. eh ..kan een verhoogd voorkomen van miskraam en autisme .. eh .. voorkomen.

Is ie nu helemaal betoeterd? Miskramen en autisme? Het staat ook gewoon doodleuk op hun website:

Autisme

Studies tonen mogelijke verbanden aan tussen het voorkomen van autisme en de blootstelling aan elektromagnetische straling – met een exponentiële groei over de afgelopen twee decennia. Waar autisme vroeger zelden voorkwam, bij minder dan 1-10 kinderen per 10.000, is het aantal gevallen van autisme nu gestegen naar meer dan 116 kinderen op de 10.000. Een deel van deze toename is te verklaren aan een groter bewustzijn en aan betere diagnose van autisme. Maar een aantal studies stellen toch minstens een 10-voudige toename van autisme vast.

Autisme-mobiele-telefonie-correlatie-bellyarmorJa, als je goed leest staat er wel ‘mogelijke verbanden’ en staat er in het grafiekje ‘correlatie’, dus je zou kunnen zeggen dat ze zich daarmee enigszins indekken tegen het verwijt dat ze volstrekt onbewezen claims neerleggen. Je kunt natuurlijk net zo goed stellen dat autisme komt door het eten van biologisch voedsel. Maar de sterke suggestie die van de bewuste pagina uitgaat, is toch dat het zomaar zou kunnen zijn dat die enorme toename van autisme komt door straling (van mobiele telefoons). Het ‘stellen toch’ in de laatste zin is een geniepige formulering die daar bij helpt.

Het volgend stukje is ook uiterst misleidend:

Bepaalde studies, zoals ondermeer de studie van R.C. Kane gepubliceerd in Medical Hypotheses, 62 (2004), tonen aan dat kinderen mogelijks autisme ontwikkelen wanneer ze als embryo of foetus in de baarmoeder veelvuldig worden blootgesteld aan hogere niveaus van elektromagnetische straling. Correlaties zijn aangetoond, echter zijn de causale verbanden en biologische mechanismen tussen autisme en elektromagnetische straling nog niet bewezen.

Ja, ‘nog niet bewezen’, maar dat gaat dus zeker wel gebeuren in de toekomst? Wie die studie van Kane opzoekt kan zo zien dat die inhoudelijk niets meer voorstelt dan het grafiekje hierboven, een superdun flauwekulartikel. Maar dat kon in die tijd blijkbaar nog gepubliceerd worden, want dit blad, Medical Hypotheses (Elsevier), ging pas in 2010 over tot enige vorm van peer review, nadat er ook stukken in verschenen waren van hiv/aids-ontkenners.

De website van Belly Armor staat vol met verwijzingen naar studies die mogelijke verbanden laten zien tussen problemen met de zwangerschap en straling, maar wie die studies opzoekt, vindt keer op keer dat het om niet meer dan correlaties gaat. Vaak gevonden bij vergelijking van kleine groepen, vaak niet eens bij mensen (in muizen bijvoorbeeld) of niet met straling die vergelijkbaar is met die van mobiele telefonie. Het lijkt er sterk op dat Belly Armor een paar ‘lekkere’ titels heeft uitgekozen uit de referentielijst van het hoogst omstreden BioInitiative Report.

Belly Armor levert ook bescherming voor 's mans edele delen.
Belly Armor levert ook bescherming voor ‘s mans edele delen.

In een andere clipje van Belly Armor, laat presentator Jeroen Post zich vertellen dat mannen ook maar beter een anti-stralingsboxershort kunnen dragen om hun zaadcellen te beschermen. Het dunne zilvertextiel zou eenzelfde bescherming bieden als een 6 millimeter dikke plaat aluminium. Knap hoor. En ook heel nodig, want “talrijke studies hebben aangetoond dat er een verband bestaat tussen blootstelling aan die dagelijks straling en een verminderde vruchtbaarheid.” Eén studie uit 2008 noemt deze medewerker van Belly Armor specifiek. Dat is vast die van Agarwal et al. die Laurens Dragstra meenam in zijn bespreking van de meta-analyse van die studies naar verband tussen mobiele telefonie en de kwaliteit van sperma. Die studies blijken niet erg betrouwbaar als je er wat beter naar kijkt.

Het kan best zo zijn dat het weefsel van Belly Armor straling afschermt, maar er is gewoon geen goede reden om dat te doen. Het mag duidelijk zijn dat dit bedrijf ongegeneerd onzin loopt te verkopen over de vermeende schadelijke effecten van elektromagnetische velden afkomstig van mobiele telefoons en andere stralingsbronnen. Deze bangmakerij gaat erg ver.  Het is uiterst merkwaardig dat Belly Armor nog geen hippe ‘aluhoedjes’ van zilvertextiel verkoopt …

 

 

Filed Under: Gezondheid Tagged With: autisme, Belly Armor, elektromagnetische straling, mobiele telefonie, sperma, straling, zwangerschap

Alternatief kennisplatform over straling zaait verwarring

6 September 2013 by Pepijn van Erp 85 Comments

Deze week weer volop aandacht voor de mogelijke schadelijk effecten van straling van mobiele telefoons. In België mogen kinderen tot 7 jaar over een paar maanden niet meer zelf een telefoon kopen, maar zullen ze daarvoor een ouder tussenpersoon moeten inschakelen. Eigenlijk worden dit soort beschermende maatregelen altijd verantwoord met verwijzing naar het voorzorgsprincipe en de classificatie door het IARC van mobiele telefoonstraling als ‘mogelijk kankerverwekkend’. GSM-straling staat sindsdien in dat afschrikwekkende lijstje naast augurken, koffie en talkpoeder.
In Nederland wordt er wat nuchterder gekeken naar die classificatie. Het Kennisplatform ElektroMagnetische Velden verwijst in zijn persbericht naar aanleiding van de nieuwe Belgische mobieltjeswet ook naar een lijstje aanbevelingen om de blootstelling aan  GSM-straling  te verlagen. Voor als je daar toch bang voor bent. Wat niet zo opvalt, is dat van die pagina een maand geleden een uiterst nuttige waarschuwing is weggehaald. Op aandrang van … een concurerend stralingskennisplatform.

Twee kennisplatforms over straling?
Twee kennisplatforms over straling?

Het Kennisplatform ElektroMagnetische Velden (KEMV) is opgericht ‘om kennis op het gebied van elektromagnetische velden te bundelen met als doel wetenschappelijke informatie over het onderwerp te duiden en beschikbaar te maken’. Dat gebeurt onder andere door ‘Kennisberichten’ en ‘Eerste Indrukken’ die vaak zinnige achtergrondinformatie geven of reageren op ophef (in de media) rondom straling. Ook organiseert het KEMV tweejaarlijks een bijeenkomst met de zogenaamde klankbordgroep, waarin naast vertegenwoordigers van de industrie ook mensen het woord voeren namens clubjes die waarschuwen tegen de vermeende schadelijke effecten van straling.
Iemand die bij die klankbordgroepbijeenkomsten (verslag laatste 8/11/2012, pdf) aanwezig was en gebruik maakte van de inspraakmogelijkheid vanaf de publieke tribune, was blijkbaar niet meer zo te spreken over dit gepolder en richtte onlangs een eigen ‘kennisplatform’ op, de Stichting Kennisplatform Elektromagnetische Straling. Een vehikel van Peter van der Vleuten, hier op Klopdatwel eerder langsgekomen als de man die in NOS op 3 zijn nanofolie tegen GSM-straling mocht komen aanprijzen. Die hele stichting lijkt er alleen op uit om verwarring te zaaien. Zo gebruikt Van der Vleuten bijna dezelfde naam als het KEMV, de website heeft dezelfde kleurstelling en er wordt misleidende informatie aangeboden in de vorm van  ‘kennisberichten’. Het echte Kennisplatform wordt door hem aangeduid als ontkenningsplatform.
Het was via één van die ‘kennisberichten’, dat ik tegen de site aanliep. Op het blog van TU Delft profje Michiel Haas stond een pseudowetenschappelijk stuk van Andrew Goldsworthy (een bekende uit het stralingsangstwereldje), met een verwijzing naar de bron, zo’n ‘kennisbericht’. Ik was even in verwarring, zou het KEMV die onzin echt doorgeven als Kennisbericht? Maar ik zag snel wat voor vlees ik in de kuip had.
Wat verder rondkijkend op de site viel mijn oog op een nieuwsbericht  van 1 augustus waarin Van der Vleuten zich beklaagt over een stukje tekst in de ‘Praktische tips om blootstelling te verlagen’ op de site van het echte Kennisplatform. Het gaat om de volgende waarschuwing:

De waarschuwing waarover Peter van der Vleuten zich druk maakte
De waarschuwing waar Van der Vleuten zich druk over maakte (rode omranding door mij)

Lijkt me niets mis mee, toch? Al meerdere keren hebben we aandacht gegeven aan dit soort producten op Kloptdatwel (zie Floww, spininversion, Memon) en ook de slachtoffers daarvan (RSG Enkhuizen). Dat Van der Vleuten zich er aan ergert, is te begrijpen. Hij is immers zelf bezig zo’n product te ontwikkelen, die nanofolie. Ik begreep echter niet zo goed waarom het KEMV op basis van de volgende opmerkingen van Van der Vleuten besloot wat te doen aan die waarschuwing:

Wij hebben redenen om aan dit onvoorwaardelijk advies en aan deze stellige uitspraken te twijfelen en hebben de algemeen secretaris van het Kennisplatform EMV gevraagd aan te geven op welke gronden dit advies is gebaseerd en welke onderzoeksuitkomsten voorliggen, die een dergelijke uitspraak rechtvaardigen.

Tot op heden hebben we nog geen reactie op deze vragen ontvangen.

Wij kunnen ons ook niet voorstellen dat alle genoemde productgroepen, waarvan de goede werking door de leveranciers wordt geclaimd en onderbouwd, door of in opdracht van het Kennisplatform EMV zijn onderzocht en dat sluitend bewijs voor de benaming “onzinproducten” is gevonden.

Als je nu kijkt op die pagina, staat die waarschuwing tegen onzinproducten er niet meer (zie Update onderaan). Bovenstaand screenshot komt van een oudere versie uit het Internet Archive.

Fantastische escherming tegen straling van je telefoon! Een uitvoering voor smartphones is ook op aanvraag leverbaar.
Fantastische bescherming tegen straling van je telefoon! Een uitvoering voor smartphones is op aanvraag leverbaar.

Als je erg precies wil zijn, kun je inderdaad wel iets aanmerken op dat stukje tekst. Je kunt immers best een product leveren dat je drastisch ‘beschermt’ tegen de straling van je mobiele telefoon (pak ‘m in in aluminiumfolie, of zoiets), alleen kun je er dan natuurlijk niet meer mee bellen. In de praktijk claimen de aanbieders van die ‘stickers, stenen, armbanden, halskettingen, antennes, magneten, piramides, potten, zuilen en zouten’ allemaal zaken die natuurkundig helemaal niet mogelijk  zijn.
Het is de wereld op zijn kop zetten om van het KEMV te verwachten dat het eerst al die onzinproducten onderzoekt en aantoont dat die de claims niet waarmaken, voordat het zo’n algemene waarschuwing zou mogen plaatsen. Laat die producenten maar eens fatsoenlijk onderzoek doen (en dan bedoel ik niet zo’n onzincertificering op basis van metingen met bioresonantieapparatuur!).

Ik vroeg bij het KEMV na hoe het zit. Inderdaad was de reden voor verwijdering van de tekst dat die te stellig zou zijn. Maar het goede nieuws is dat er gewerkt wordt aan een nieuwe tekst. Hier iemand een goede suggestie? Aandacht voor de status van die stichting van Van der Vleuten, lijkt me overigens ook wel een onderwerpje voor de Frequently Asked Questions, kan me voorstellen dat het voor mensen die minder goed opletten toch verwarrend kan zijn.
Update 17-9-2013
De tekst is inmiddels weer aangepast (per 11 -9-2013) en luidt nu:

Producten die claimen de blootstelling te verlagen

Er zijn producten in de handel waarvan wordt beweerd dat ze de hoeveelheid zendsignalen van mobiele telefoons tegenhouden, verminderen of neutraliseren. Hieronder kunnen producten zijn die de blootstelling aan elektromagnetische velden verlagen, maar er zijn ook producten die dat niet doen. Een voorbeeld van dat laatste is het aanbrengen van een sticker op de mobiele telefoon.

Dat is in ieder geval iets, maar mij nog wat te voorzichtig.

Filed Under: Gezondheid, Pseudowetenschap, Uit het nieuws Tagged With: elektromagnetische straling, kennisplatform, mobiele telefonie, nanofolie, Peter van der Vleuten, telefoonstraling

Duur verfje

3 April 2013 by Pepijn van Erp 37 Comments

Om je tegen de vermeende kwalijke effecten van straling van mobiele telefoons en Wi-Fi te beschermen, kun je van alles doen. Het meest effectief is om de rest van je leven in een kooi van Faraday door te brengen. Werkt gegarandeerd,  maar is niet zo praktisch. Er worden ook oplossingen aangeboden die super gebruiksvriendelijk zijn, maar waarvoor een plausibel werkingsmechanisme ontbreekt. Zo probeerde een scholengemeenschap in Enkhuizen het met Ave Maria stickers. Ergens tussen deze onzin en radicale, bijzonder onpraktische  oplossingen, heb je producten als Caparol ElectroShield, een muurverf met koolstofdeeltjes die straling met wel 99,5% dempt. Het verhaal van de producent klinkt niet geheel ongeloofwaardig. Er hangt echtere wel een stevig prijskaartje aan:

De verf aangeboden op de site www.groenebouwmaterialen.nl
De verf aangeboden op de site www.groenebouwmaterialen.nl

Op sommige sites betaal je er wel wat minder voor, maar het blijft een duur grapje, zeker in vergelijking met de grondverven van de bekende doe-het-zelfzaken. Caparol stelt over de verf:  ‘elektrisch geleidend, reduceert straling tot 99,5%‘ . Zou het echt zo goed werken? Op de site van Caparol wordt verwezen naar twee testrapportjes als onderbouwing voor deze uitspraak.
Het eerste is door ene Ralf Bauhaus opgesteld, dat lijkt een kleine zelfstandige elektrotechnicus, die ook wat cursussen in de bouwbiologie heeft gedaan. Het is in ieder geval niet een rapport van een officieel testinstituut als TüV of TNO. Dat is ook wel te merken als je het rapport leest. Er is gemeten in een lokaal van een kleuterschool in Berngau voor en na het aanbrengen van de verf op de muren. Er wordt een enorm verschil in straling gemeten: “Elekrosmogbelastung” nur nog knapp 1% de ursprüngliche Wertes. Maar het ontbreekt aan enige informatie om te kunnen vaststellen of de ‘stralings’-omstandigheden buiten het lokaal bij beide metingen vergelijkbaar waren.  Aan het eind van het rapport merkt Bauhaus nog wel even op dat  er allerlei wetenschappelijke studies zijn waaruit zou blijken dat die elektromagnetische velden ziektes als leukemie en mulitple sclerose kunnen ‘activeren’. En dat ElectroShield een betaalbare oplossing daarvoor biedt, aldus bewezen door zijn voor- en nameting. Lekker neutraal dus.

Meetopstelling aan de Universitát der Bundeswehr München
Meetopstelling aan de Universitát der Bundeswehr München

Het andere rapport ziet er wat gedegener uit. Dat is opgesteld door Prof. Dipl.-Ing. Peter Pauli van de Universität der Bundeswehr München. In een speciale meetruimte, die afgeschermd is voor elektromagnetische straling,  werden twee met ElectroShield bestreken panelen geplaatst voor een opening (80 x 60 cm). Van buiten de ruimte werd vervolgens een stralingsbron gericht op die afgeschermde opening en binnen in de meetruimte werd gemeten hoeveel er van de straling doorkwam.
De resultaten zien er indrukwekkend uit: met één verflaag werd een demping van ongeveer 24 dB gemeten en met twee lagen zelfs 32 dB. Dat betekent dat respectievelijk 99,5% en 99,9% van de straling wordt weggevangen door het testpaneel. Maar je vraagt je natuurlijk meteen af hoe dat zou zitten met een paneel waarop je niet die dure ElectroShield hebt aangebracht, maar het goedkope standaardmuurverfje van de bouwmarkt om de hoek. Dat staat er helaas niet in. Ook niet of het het verschil tussen één of twee lagen van belang is.

En hoe zit dat met een doorsnee ruimte, die behalve uit wanden (die weer binnen- of buitenmuren kunnen zijn) ook uit deuren en ramen bestaat? En laten we de vloeren en plafonds niet vergeten. Helaas geen enkel betrouwbaar onderzoek te vinden dat een indicatie zou kunnen geven wat het effect kan zijn van het aanbrengen van ElectroShield in de praktijk. Op andere websites vond ik vergelijkbare verfproducten (wederom getest door Pauli) met tal van praktijkvoorbeelden. Hele huizen en scholen worden blijkbaar  met dit soort verf behandeld door mensen met stralingsangst; de kosten moeten in de duizenden euro’s lopen aan de verf alleen.

Professor Pauli zien we ook met zijn testopstelling in een item van de WDR:

Pauli heeft met dr. Dietrich Moldan, een bouwbioloog,  een boek geschreven: “Reduzierung hochfrequenter Strahlung – Baustoffe und Abschirmmaterialien“, daarin staan dempingswaarden van een heleboel bouwstoffen. Het boek is echter niet meer verkrijgbaar sinds 2008; er zou aan een nieuwe editie gewerkt worden. Uit wat ik her en der kon vinden, maak ik op dat een muur van gewapend beton (16 cm dik) volgens Pauli al een demping van 90% heeft. Voor je gaat beroepen op de geweldige demping van 99,5% van ElectroShield mag je dan eerst wel eens aannemelijk maken dat dat beetje extra dan echt van belang is. Dat zal natuurlijk niet gaan, omdat er überhaupt geen harde aanwijzingen zijn dat die straling een probleem is.

Ik schrijf het er elke keer maar weer bij: de veronderstelde risico’s van de straling afkomstig GSM en UMTS masten moeten laag ingeschat worden, alleen al vanwege het feit dat de straling waar het hier om gaat niet voldoende energie levert om chemische verbindingen te verbreken.  Als de straling al een negatief effect zou hebben, moet dat via een omweg plaatsvinden. Dat is niet bij voorbaat uitgesloten, maar sterke aanwijzingen zijn daarvoor niet gevonden. Daarnaast blijken mensen die ‘elektrosensitief’ zijn, in een geblindeerde test niet te kunnen vaststellen of de stralingsbron waar ze last van zeggen te hebben, aan- of uitstaat.

Filed Under: Algemeen, Wetenschap Tagged With: caparol electroshield, mobiele telefonie, stralingsangst, verf, wifi

  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 36.1 – Lentenummer 2023
25 February 2023 - SkepsisBlogBeheerder
Skepter 36.1 – Lentenummer 2023

De eerste Skepter van 2023 is eergisteren van de drukker gekomen en zit in de verzending. Hij zal ergens komende week wel bij abonnees en donateurs bezorgd worden. Weer veel moois in dit nummer. Herkent u zich in het portret hier rechts? Dit is volgens de kunstmatig intelligente plaatjesgenerator DALL·E hoe een skepticus eruitziet. Gert Jan van ’t ... Meer lezen Het bericht Skepter 36.1 – Lentenummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 35.4 – Winternummer 2022
1 December 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.4 – Winternummer 2022

Brengen genetici de mammoet, de dodo en de buidelwolf weer terug? Komt kernfusie er sneller dan velen denken? Het nut van sciencefiction als lesmateriaal. Een interview met pendelwinnaar Marieke Kuypers, en nog veel meer in dit nummer. Het bericht Skepter 35.4 – Winternummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan
20 November 2022 - Pepijn van Erp

Marieke Kuypers onderscheiden door Skepsis voor haar video's op TikTok en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met een feestrede met het 35-jarig bestaan Het bericht Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Uitreiking Zesde Vijs en Skeptische Put 2022 - 29 april
25 March 2023 - Jan Van Haver

De Zesde Vijs wordt toegekend aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudo-wetenschap en het paranormale. De Skeptische Put wordt jaarlijks gegeven aan een persoon of organisatie die zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld, en de verspreiding of popularisering van kennis en wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen. [...]

Komeet van Halley in “Het verhaal van Vlaanderen”?
13 February 2023 - Paul De Belder

De aflevering van ‘Het verhaal van Vlaanderen’ over de Guldensporenslag heeft ongetwijfeld de meeste commentaar opgewekt. Ook vanuit de astronomie valt er kritiek op te leveren. Inderdaad begon de bewuste aflevering met een voorstelling van de komeet van Halley.  Bij het kijken dacht ik heel even dat ik in een documentaire over sterrenkunde en niet over geschiedenis zat. Maar meteen werd de band duidelijk. [...]

Desmet dwaalt, draait en duikt
9 January 2023 - Paul De Belder

Hoewel de uitspraken van Desmet over de coronamaatregelen al langer op veel kritiek van factcheckers stuiten, kwam hij pas recentelijk echt flink in opspraak. Op een tournee langs verschillende Amerikaanse talkshows en podcasts om de Engelse vertaling van zijn boek te promoten, was hij ook te gast bij Infowars, de show van Alex Jones. Het optreden bij deze veroordeelde complotdenker en het doen van nogal stellige uitspraken over openhartoperaties onder hypnose waren de aanleiding voor een hausse aan kritische artikelen in de Vlaamse media. [...]

Was the SARS-CoV-2 Pandemic to Blame for an Increase in Unexpected Infant Deaths in 2020?
31 March 2023 - Clay Jones

New CDC data on unexpected infant deaths in 2020 show an increase, but only in Black infants. There is a good chance that this is an indirect result of the SARS-CoV-2 pandemic. The post Was the SARS-CoV-2 Pandemic to Blame for an Increase in Unexpected Infant Deaths in 2020? first appeared on Science-Based Medicine. [...]

The (Cold) Drugs Don’t Work
30 March 2023 - Scott Gavura

The FDA continues to permit the inclusion of an ineffective ingredient in hundreds of cough and cold products. The post The (Cold) Drugs Don’t Work first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Verbicide: Language as a Pandemic Casualty
28 March 2023 - Jonathan Howard

Natural infection is getting infected. It's like water and H20.  It's amazing that a doctor is trying to convince us otherwise. The post Verbicide: Language as a Pandemic Casualty first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (11-2023)Ik heb er ieder jaar weer behoorlijk last van. Meneer Overbeek in Havelte op zijn racefiets kan zich dat niet
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (11-2023)En dan krijgen we dus weer dit soort gedoe over het afschaffen van zomertijd: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/de-pandemie-en-queen-
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (11-2023)Tja, geen idee. Ik vraag me in de eerste plaats af of de bevolking zit te wachten op de afschaffing
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (11-2023)En dan vervolgens "Den Haag" waar men zich zich afvraagt hoe die kloof tussen bevolking en overheid.toch is veroorzaakt. Hoe
  • Klaas van Dijk on De zaak-basrakarekietLOWI komt in een recent 'advies' over een ondertussen teruggetrokken antivax preprint van VU hoogleraar Ronald Meester terug op de

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in