Kloptdatwel?

rupert sheldrake

Oud zeer bij Rupert Sheldrake?

by 13 Comments

In juni vorig jaar ging Rupert Sheldrake op het festival HowTheLightsGetsIn in debat met natuurkundige Tara Shears (van CERN) en de filosoof Massimo Pigliucci over de status van theorieën waarvoor geen experimenteel bewijs is. Op zijn eigen YouTube-kanaal plaatste Sheldrake een gedeelte van het debat waarin hij vooral met Pigliucci in gesprek is. Sheldrake lijkt zich er druk over te maken dat zijn onderzoeken naar telepathie door skeptici als pseudowetenschap worden afgedaan, terwijl zoiets als de vele-werelden-interpretatie van de kwantummechanica wel serieus genomen wordt.

In dit fragment heeft Sheldrake het over een debat dat hij in 2005 had op het European Skeptics Congress (in Brussel) met niemand minder dan Jan Willem Nienhuys. De argumentatie van Nienhuys waarom telepathie niet kan, schreef hij ook op in Skepter en dat artikel staat sinds gisteren online: Waarom telepathie niet bestaat Skepter 19.1 (2006).

Samenvattend, de natuurwetenschap is tegen telepathie, de psychologie verklaart het geloof in telepathie, terwijl het wetenschappelijk onderzoek naar telepathie geen vooruitgang laat zien, en de onderzoekers zich blind staren op statistiek.

Helemaal niet zo verschillend als wat Pigliucci betoogt, dus. En die legt in het fragment ook wel helder uit waarom je het ontbreken van bewijs voor telepathie echt wel anders moet zien als het ontbreken van bewijs voor iets als die vele-werelden-interpretatie.

Sheldrake laat zich niet echt van zijn beste kans zien wanneer hij beweert dat skeptici (en hier specifiek Nienhuys) zijn ideeën als onzin afdoen zonder zijn artikelen te hebben gelezen. Dat klopt gewoon niet, kijk maar naar een aantal uitgebreide besprekingen op de website van Skepsis. Nienhuys had notabene eerder uitgebreid met Sheldrake gecorrespondeerd over diens ideeën aangaande kristalgroei. Het is niet de eerste keer dat Sheldrake skeptici beticht van unfaire praktijken, zo zouden de Guerilla Skeptics on Wikipedia zijn Wikipedia pagina hebben gekaapt, maar dat is ook aantoonbaar flauwekul.
De kritiek uit skeptische hoek blijkt echt een dingetje voor Sheldrake. Samen met wat andere lieden met dubieuze ideeën (bijvoorbeeld Deepak Chopra) werkt hij mee aan de website ‘Skeptical about skeptics‘, een ware goudmijn voor wie van drogredeneringen houdt 😉

NB Eigenlijk moet u natuurlijk het hele debat bekijken (staat ook online, 48 min), want in deze verknipte versie van Sheldrake lijkt het alsof Tara Shears helemaal niets van belang in te brengen had en het tegendeel is waar.

Ophef rondom TEDx: critici vragen om verwijdering presentatie Rupert Sheldrake

by 10 Comments

TED Talks zijn niet meer weg te denken van het Internet. Op de website van TED (Technolgy, Entertainment, Design) staan inmiddels bijna 1.500 presentaties, vaak van zeer hoge kwaliteit en over boeiende (wetenschappelijke) onderwerpen. Die komen van de echte TED conferenties, maar ook van de lokaal georganiseerde TEDx evenementen die je steeds meer ziet. De ‘x’ staat voor ‘Independently organized TED event‘.  Het format is heel aantrekkelijk voor universiteiten en ook in Nederland zijn er al een aantal georganiseerd.
Een TEDx, die op 12 januari 2013 plaatsvond onder de naam TEDx Whitechapel, heeft tot veel tumult geleid. Niemand minder dan Rupert Sheldrake mocht er komen vertellen over de wetenschappelijk dogma’s die hij bekritiseert in zijn laatste boek ‘ The Science Delusion‘. Sheldrake staat vooral bekend om zijn theorie van de morfogenetische velden die door zijn sceptici wordt gezien als  pseudowetenschap.

Update 15-3-2013:  de video van de presentatie van Sheldrake is verwijderd van het YouTube kanaal van TEDx. Ook de presentatie van Graham Hancock op het zelfde evenement is weggehaald. Zie het TED Blog voor de details. De video’s zijn nog wel beschikbaar, maar alleen via dat blog.

http://www.youtube.com/watch?v=kO4-9l8IWFQ

De wetenschappelijke dogma’s  uit The Science Delusion
Het moge duidelijk zijn dat Sheldrake niets moet hebben van het materialisme dat de boventoon voert in het wetenschappelijk debat. De dogma’s die Sheldrake ziet binnen de gevestigde wetenschap zijn de volgende:

  1. Alles is mechanisch; alleen mechanistische verklaringen voldoen.
  2. Materie is onbewust / levenloos.
  3. De materie en energie in het universum zijn constant en zijn dat al sinds de Big Bang.
  4. De wetten van de natuur liggen vast.
  5. De natuur heeft geen inherent doel en evolutie heeft geen bepaalde bestemming.
  6. Biologische overerving is puur een materieel proces.
  7. De geest bevindt zich het hoofd, en zijn is slechts een activiteit van de hersenen.
  8. Herinneringen liggen  opgeslagen in de hersenen en verdwijnen als de drager sterft.
  9. Telepathie en andere helderziende  fenomenen bestaan niet echt.
  10. Alleen de geneeskunde die uitgaat van een mechanistisch wereldbeeld werkt.

De ideeën van Sheldrake worden door skeptici al jaren fel bekritiseerd en afgedaan als pseudowetenschap. Sheldrake op zijn beurt gaat te keer tegen die kritiek op zijn website Skeptical Investigations (‘Skeptical about Skeptics‘). Op de website van Egil Asprem vond ik een aantal interessante blogs waarin de dogma’s die Sheldrake noemt, geanalyseerd worden. Tot nu toe besprak Asprem de eerste vier: deel 1, 2, 3, 4.
In het algemeen komt Asprem tot de conclusie dat Sheldrake uitgaat van bepaalde stereotypen van wetenschap(pers) en dat zijn ideeën, die door zijn aanhangers als heel origineel gezien worden, eigenlijk helemaal niet nieuw zijn. Als de dogma’s  in detail bekeken worden blijft er toch maar weinig van over van Sheldrake’s stellingen. Sterker nog, als Sheldrake zijn eigen ideeën beargumenteert, gebruikt hij dikwijls zelf de dogma’s die hij de wetenschap verwijt (zoals het behoud van energie).

TEDx en pseudowetenschap
In de TEDx video zitten ook stukken die feitelijk niet kloppen, of op zijn minst die feiten niet eerlijk weergeven. Bekende skeptici als Jerry Coyne (van Why Evolution Is True), PZ Myers (Pharyngula) en Kylie Sturgess spraken er schande van. Onder de video op Youtube staan inmiddels ook meer dan 1.000 reacties. De ophef leidde ertoe dat TED een discussie opende op hun website, waar mensen hun mening konden geven (inmiddels weer dicht). Het team achter TED zal zich nu beraden over wat ze gaan doen met de video.

Deze commotie is een concreet vervolg op een discussie die al langer loopt over het niveau van de TEDx evenementen (die dus niet direct door TED gecontroleerd worden). Een TEDx evenement in Valencia (Spanje) waar allerlei zweverige types hun verhaal konden houden,  leidde tot een hevige discussie op Reddit. Een video van een presentatie  over onzinnige wiskunde ((TEDx Charlotte 2010, iets met vortices, dat deed het toen dus ook al goed) werd ingetrokken. Dit was aanleiding voor de TED organisatie om de locale evenementen even te wijzen op hun verantwoordelijkheden met betrekking tot het uitzoeken van hun sprekers ( volledige tekst):

Please know this above all:
It is your job, before any speaker is booked, to check them out, and to reject bad science, pseudoscience and health hoaxes.

Vetting your speakers is hard work, and can lead to uncomfortable moments. But as TEDx organizers, your audience’s trust is your top priority, over and above any other personal or business relationship that may have brought this speaker to your attention. It is not your audience’s job to figure out if a speaker is offering legitimate science or not. It is your job.

The consequence of bad science and health hoaxes are not trivial. As an example, Andrew Wakefield’s attempt to link autism and vaccines was exposed as a hoax last year. But while his work was being investigated, millions of children went without vaccines, and many contracted deadly illnesses as a result.

We take this seriously. Presenting bad science on the TEDx stage is grounds for revoking your license.

Misschien moet je de video dus maar snel bekijken, voordat die wordt weggehaald!

De Evolutie van Telepathie volgens Rupert Sheldrake

by 9 Comments

De Evolutie van Telepathie volgens Rupert Sheldrake 1
Rupert Sheldrake (wikipedia)

Rupert Sheldrake is opgeleid als bioloog en tegenwoordig vooral onderzoeker van voornamelijk van paranormale zaken. Hieronder geeft hij een lezing aan de University of Cambridge: De Evolutie van Telepathie, dat volgens hem bestaat en daarom ook niet paranormaal zou zijn.

Helaas is Sheldrake zelf niet gefilmd maar zijn alleen zijn sheets te zien. Om niet terug te hoeven spoelen tijdens een interessant plaatje staan de sheets nog eens onder het filmpje. Laten we een paar beweringen van Sheldrake bekijken.

De Evolutie van Telepathie volgens Rupert Sheldrake 2
Het computermodel Boids modelleerde al in 1986 vogelzwermgedrag op basis van eenvoudige wetmatigheden (www.red3d.com/cwr/boids/)

Vogels in zwermen.

Sheldrake beweert dat zwermgedrag van vogels en andere dieren uitsluitend verklaarbaar is via een ‘morfogeen veld’. Via het veld zijn de dieren bewust van elkaar en daardoor kunnen ze praktisch tegelijkertijd bewegen. Aldus Sheldrake. Het zit in werkelijkheid anders. Er zijn sterke aanwijzingen dat de bewegingen van de vogels heel goed zijn te verklaren doordat de vogels volgens een bepaalde wetmatigheid reageren op kleine koerswijzigingen van andere vogels in de zwerm. Als je enkele simpele wetmatigheden van die reacties in een computermodel bouwt, produceert je beeldscherm bewegingen van vogelzwermen of scholen vissen die niet voor echt onderdoen. De morfogene velden van Sheldrake zijn kortom in het geheel niet nodig voor een goede verklaring van de beweging van zwermen. De natuurlijke verklaring is simpeler en eleganter. Een goed artikel over vogelzwermen vind je hier, in de wikipedia wordt uitgelegd hoe het vogelzwermgedrag werkt en een mooie demonstratie van een van de eerste computermodellen die vogelzwermen goed beschrijven (boids) vind je hier.

De voorspellende kat en hond. Nog een theorie van Sheldrake. Katten schijnen te kunnen voelen wanneer ze naar de dierenarts moeten en er zouden dierenartsen zijn die om die reden geen afspraken meer maken voor katten, omdat die te vaak te laat zouden zijn. De kat zou zich namelijk toch verstoppen wanneer het tijd is om te gaan. Een interessant verschijnsel en daarom werden mensen opgebeld in de omgeving van o.a. Londen met de vraag of ze weleens iets in de zin van voorspellende gaven hadden opgemerkt aan hun huisdieren. Een ruime 50% van de hondenbaasjes en een dikke 20% van katte-eigenaren bevestigde dat hun huisdier kon anticiperen op de terugkomst van een afwezig familielid. De huisdieren kregen dus voorspellende gaven toegedicht. Veel waarschijnlijker is het dat de dieren reageren op het gedrag van hun baasje. Ze voorspellen dus niet maar ze reageren op hun baasje (en die weet wel dat er iets bijzonders gaat gebeuren). Het baasje ziet het andere gedrag van het huisdier en denkt ‘mijn kat/hond weet meer dan ik kan verklaren’. Niet dus. Katten en honden kunnen misschien niet voorspellen, hun sensitiviteit wordt onderschat.

Volgens Sheldrake is het overigens niet dat katten slechter zijn in het anticiperen, ze zijn waarschijnlijk gewoon minder geïnteresseerd. De werkelijkheid is vermoedelijk dat honden meer sociale dieren zijn en daarom sterker reageren op emoties van hun baasjes….

Sheldrake is een zeer bedrijvige producent van fantastische theorieën. Vaak gaan die over onbewezen of onverklaarbare methoden van leren en informatieoverdracht. Enkele keren werd hij daarom eerder in de Skepter, het blad van Skepsis, uitvoerig besproken. Zijn theorie werd doorgeprikt dat pimpelmezen via ‘morfogenetische velden’ over grote afstanden van elkaar leren om dopjes door te pikken van melkflessen die in vroeger dagen aan straat werden gezet door de melkboer. Ook werd zijn theorie ontkracht dat mensen starende ogen in hun rug kunnen voelen. Verder werd een theorie van Sheldrake besproken dat kristallen van elkaar kunnen leren hoe ze moeten groeien besproken.

Kijk naar de presentatie en oordeel zelf of de Universiteit van Cambridge er verstandig aan heeft gedaan om een podium te bieden voor deze lezing.


Dit artikel werd geschreven door Maarten Koller en Gert Jan van ‘t Land