Kloptdatwel?

Jan Willem Nienhuys

Oud zeer bij Rupert Sheldrake?

by 13 Comments

In juni vorig jaar ging Rupert Sheldrake op het festival HowTheLightsGetsIn in debat met natuurkundige Tara Shears (van CERN) en de filosoof Massimo Pigliucci over de status van theorieën waarvoor geen experimenteel bewijs is. Op zijn eigen YouTube-kanaal plaatste Sheldrake een gedeelte van het debat waarin hij vooral met Pigliucci in gesprek is. Sheldrake lijkt zich er druk over te maken dat zijn onderzoeken naar telepathie door skeptici als pseudowetenschap worden afgedaan, terwijl zoiets als de vele-werelden-interpretatie van de kwantummechanica wel serieus genomen wordt.

In dit fragment heeft Sheldrake het over een debat dat hij in 2005 had op het European Skeptics Congress (in Brussel) met niemand minder dan Jan Willem Nienhuys. De argumentatie van Nienhuys waarom telepathie niet kan, schreef hij ook op in Skepter en dat artikel staat sinds gisteren online: Waarom telepathie niet bestaat Skepter 19.1 (2006).

Samenvattend, de natuurwetenschap is tegen telepathie, de psychologie verklaart het geloof in telepathie, terwijl het wetenschappelijk onderzoek naar telepathie geen vooruitgang laat zien, en de onderzoekers zich blind staren op statistiek.

Helemaal niet zo verschillend als wat Pigliucci betoogt, dus. En die legt in het fragment ook wel helder uit waarom je het ontbreken van bewijs voor telepathie echt wel anders moet zien als het ontbreken van bewijs voor iets als die vele-werelden-interpretatie.

Sheldrake laat zich niet echt van zijn beste kans zien wanneer hij beweert dat skeptici (en hier specifiek Nienhuys) zijn ideeën als onzin afdoen zonder zijn artikelen te hebben gelezen. Dat klopt gewoon niet, kijk maar naar een aantal uitgebreide besprekingen op de website van Skepsis. Nienhuys had notabene eerder uitgebreid met Sheldrake gecorrespondeerd over diens ideeën aangaande kristalgroei. Het is niet de eerste keer dat Sheldrake skeptici beticht van unfaire praktijken, zo zouden de Guerilla Skeptics on Wikipedia zijn Wikipedia pagina hebben gekaapt, maar dat is ook aantoonbaar flauwekul.
De kritiek uit skeptische hoek blijkt echt een dingetje voor Sheldrake. Samen met wat andere lieden met dubieuze ideeën (bijvoorbeeld Deepak Chopra) werkt hij mee aan de website ‘Skeptical about skeptics‘, een ware goudmijn voor wie van drogredeneringen houdt 😉

NB Eigenlijk moet u natuurlijk het hele debat bekijken (staat ook online, 48 min), want in deze verknipte versie van Sheldrake lijkt het alsof Tara Shears helemaal niets van belang in te brengen had en het tegendeel is waar.

Skepsis congres 2014: Crisis in de wetenschap

by 7 Comments

Op zaterdag 8 november 2014 organiseert de stichting Skepsis haar jaarlijkse congres. Dit jaar onder de titel: ‘Crisis in de wetenschap’. De volgende sprekers zullen een presentatie verzorgen:

Frank Israel en Jan Willem Nienhuys

Sprekers zijn respectievelijk voorzitter en secretaris van Skepsis.

Crisis in Skepsis

De betekenis van Rob Nanninga voor Skepsis, een overzicht van de stand van zaken van Skepsis nu – met jaarverslag – en een vooruitblik op de toekomst van Skepsis.

Ruud Abma

dr. R. Abma is universitair docent Algemene Sociale Wetenschappen in Utrecht en publiceerde in 2013 De publicatiefabriek. Hij heeft ook een blog daarover.

Beterschap gewenst: de oorzaken van slodderwetenschap

Wie wetenschap bedrijft wil weten hoe iets werkt of hoe iets zit. Dat is het oude idee. Het nieuwe is: wie wetenschap wil bedrijven moet productief zijn. De maat daarvoor is: veel publicaties genereren. Dat is goed voor de rankings, maar slecht voor de kwaliteit van de wetenschap.

Gustaaf Cornelis

dr. G.C. Cornelis is hoofddocent wetenschapsfilosofie aan de Vrije
Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen.
In 2013 publiceerde hij Eerlijke wetenschap.

Universitaire onwetenschap: een échte nachtmerrie

Het stinkt in de tuin van akademos. Absurd hoge werkdruk en een kille administratie leiden tot oneerlijke wetenschap, onbetrouwbare resultaten en onzinnige kennis. De schade die deze onwetenschap aan ons wereldbeeld toebrengt, doet het maatschappelijke effect van de kolderieke pseudowetenschap verbleken.

Yvo Smulders

Prof. dr. Y.M. Smulders
is hoogleraar algemene inwendige geneeskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij schreef onder meer ‘De rol van epidemiologisch bewijs in de zorg voor individuele patiënten’ in het NtvG (2010); zie ook zijn lezing hier.

Leren van kwakzalvers

Wetenschappelijk gezien kunnen de alternatieven veel meer van ons leren dan andersom. Maar geneeskunde bestaat uit meer dan hard science. Wij betalen de rekening – en de alternatieven plukken de vruchten – van het gebrek aan aandacht daarvoor binnen de reguliere geneeskunde.

 

Het congres vindt plaats in de Jaarbeurs, Utrecht. Meer details over het programma en uitleg hoe je je voor het congres kunt aanmelden (vóór 2 november!), zie de website van Skepsis over het congres. Op de Facebook-pagina kun je ook laten weten aan anderen dat je van plan bent te gaan.

Ombudsman: Inspectie te sloom met klachten over kwakzalverij

by Leave a Comment

Ombudsman: Inspectie te sloom met klachten over kwakzalverij 1
Jan Willem Nienhuys

In het Skepsis blog vertelt Skepsis bestuurslid Jan Willem Nienhuys dat de Nationale Ombudsman vindt dat de IGZ (Inspectie Gezondheidszorg) veel te traag reageert op klachten over kwakzalverij. De IGZ had verschillende klachten hierover lang laten liggen, onder andere een klacht van Jan Willem Nienhuys. Die zegt in het Skepsis blog:

‘IGZ is sloom en nalatig in het contact met burgers die zich over kwakzalverij beklagen, en mijn klacht is niet de eerste keer dat de Nationale Ombudsman zich genoodzaakt zag IGZ op de vingers te tikken’.

De IGZ is bedoeld als waakhond van de kwaliteit van de gezondheidszorg in ons land. Daarom diende Jan Willem Nienhuys bij de IGZ een klacht in toen hij hoorde dat een alternatieve behandelaar zich uitgeeft voor arts terwijl dat niet zo is. Jan Willem had zorgen toen hij mails kreeg over de vreemde behandeling die deze man toepaste:

‘Een vriendin van mij met o.a. eeuwige hoofdpijn heeft zich gewend tot K. Zij kon meteen terecht, nam een appartement in … , gedurende 2 weken, en werd aldaar 2x daags bezocht door K. vergezeld door zijn echtgenote, die wel Nederlands sprak. Hij werkt met kruidendrankjes, 4 liter vocht per dag, bereidt zelf eiwitrijke saus. Moest 2x daags 3 kwartier met natte lakens op nek en rug zitten, door hemzelf bereide drankjes en soort poffertjes drinken en eten, + darmspoelingen [2x daags] met rare kruidenmengsels die elke 3 weken vanuit India worden ingevlogen. … Vriendin van mij doet het trouw en is inmiddels 9 kilo afgevallen, mag niks doen, behalve thuis zitten en kruidendrankjes, door hem zelf gemaakt, nuttigen. Ik vertrouw het niet’.

Wat gebeurde er met de klacht? Als Jan Willem Nienhuys een jaar later navraag doet, blijkt dat de Inspectie nog niets heeft gedaan. De Inspectie beloofde om er alsnog snel werk van te maken. Ze zouden aangifte doen bij het Openbaar Ministerie. Het is immers strafbaar om je uit te geven voor arts als je dat niet bent, de maximum boete is 3.700 euro. Maar weer een jaar later was er nog geen aangifte gedaan. Ook bij twee andere zaken treuzelde de IGZ en deden ze nauwelijks serieus te nemen onderzoek:

‘Ik was op internet een genezeres op het spoor gekomen die zich op allerlei forums als arts presenteerde, […]. Ik belde haar op om opheldering. Ze meldde zich aan de telefoon: ‘Met dokter V.’ . Haar opleiding was voorzover na te gaan slechts een genezerscursus aan een Chinese instelling. […] Het kostte IGZ een half jaar om deze zaak af te handelen. Men had ‘dokter V.’ gewoon per brief gevraagd of ze zich voor arts had uitgegeven, en genoegen genomen met een schriftelijke ontkenning’.

De Nationale Ombudsman vindt dat de Inspectie te sloom optreedt. De IGZ heeft beterschap beloofd. We zijn benieuwd. Ik denk dat er in de komende maanden wel weer een gelegenheid komt om een klacht in te dienen.

Lees het rapport van de Nationale Ombudsman over de klacht van Jan Willem Nienhuys hier, een artikel over darmspoelingen op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij vind je hier.

Luisterboek kritisch denken

by 4 Comments

Luisterboek kritisch denken 2
Johan Braeckman (Skepsis blog)

In het Skepsis Blog wees Jan Willem Nienhuys kort geleden op het recent verschenen college ‘Kritisch denken’  door Johan Braeckman. Jan Willem heeft de 6 CD’s van een uur beluisterd en hij is enthousiast. Jan Willem legt in zijn blogbijdrage heel duidelijk uit wat je van het luisterboek kunt verwachten. Braeckman plaatst kritisch denken in een kader aan de hand van theorieën van bekende filosofen. Ook legt hij bekende denk- en redeneerfouten uit.

De 6 CD’s behandelen de volgende onderwerpen. CD 1: de ondraaglijke lichtgelovigheid van de mens, CD2: Hoe werkt kritisch denken en hoe werkt het niet?, CD3: Het brein schept orde en patronen, en soms ook illusoir, CD 4 : De wondere werking van het menselijk brein, CD5: Het vermogen tot bedrog en zelfbedrog en CD6: Religieuze beweringen en vuistregels voor het kritische denken.

Kritisch denken is het fundament van het Skepticisme. Kloptdatwel besteedt er regelmatig aandacht aan, zie onder andere de Ignite-talk van Kernan Coleman en het verslag van de lezing die James Randi in Utrecht gaf.

Hier een voorproefje uit het luisterboek:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/Hoofdstuk6.mp3]

Enkele passages uit de bespreking op het Skepsis blog:

‘Braeckman stelt, in navolging van Bertrand Russell, dat geloven zonder basis onjuist is. Dit is natuurlijk lijnrecht in strijd met de opvatting die in sommige religies verkondigd wordt, namelijk dat het onvoorwaardelijke geloof, dus zonder reden of bewijs, iets waardevols zou zijn. Wij allemaal hebben echter de neiging om met te weinig bewijs van alles en nog wat te geloven, en de voornaamste reden is dat we andere mensen op hun woord vertrouwen. Geloof is dus vaak uiteindelijk loyaliteit aan en onvoorwaardelijk vertrouwen in iemand anders, maak ik daarvan.

Bekende valkuilen zijn allerlei drogredenen, maar ook de eigen ervaring. Iets met eigen ogen gezien hebben (of menen te hebben) kan heel veel rationele overwegingen uitvlakken. Een roddeltje of een wonderbare genezing die men zelf van de buurman hoort, zijn trouwens voor het gevoel ook zulke eigen ervaringen. Buitenmatig geloof wordt ook veroorzaakt door autoriteit – dus de status van degeen die iets zegt – en groepsdruk. Solomon Asch liet in de jaren 1950 zien dat nogal wat mensen overduidelijke onwaarheden (gelijke lengte van twee lijnen die 15 procent verschillen) gaan accepteren als maar voldoende veel mensen om hen heen heen hetzelfde denken en dat nadrukkelijk zeggen. Geloof maakt ook dat men zwak bewijs overschat.

De echte wetenschap heeft een heel arsenaal technieken ontwikkeld om tot grote zekerheid te geraken over wat ze beweert. Systematisch proeven doen is zo’n techniek, mathematisering is een andere. Na introductie van de foutenrekening in de sterrenkunde, circa 1800, vond de méthode numérique heel, heel geleidelijk ook ingang in de geneeskunde, om uiteindelijk te culmineren in derandomized controlled trial (RCT), de dubbelblinde proef met loting en controlegroep – een enigszins overtollige beschrijving omdat zowel loting als blindering zonder controlegroep ondenkbaar zijn, en blindering plus controlegroep waardeloos is wanneer de onderzoeker zich de vrijheid permitteert om de controlegroep ‘handig’ samen te stellen. Maar in de hele wetenschap, en zeker de moderne, is de geest van tegenspraak aanwezig: zoals gezegd zoeken wetenschappers bewust de confrontatie met collega’s op. Dit vormt, zo is mij verzekerd, een schril contrast met hoe het in de pseudowetenschap toegaat’. Lees hier meer.

Wie interesse heeft, kan het hoorcollege hier kopen (daarmee steun je Kloptdatwel):

(Op home-academy.nl kan je ook alleen de mp3’s bestellen voor 34 euro.)

2e spreker Skepsis-congres 2010: Jan Willem Nienhuys

by 7 Comments

2e spreker Skepsis-congres 2010: Jan Willem Nienhuys 3
Jan Willem Nienhuys geeft als 2e spreker van het Skepsis-congres 2010 een kort overzicht van complottheorieen.

Dit bericht is eerder gepubliceerd op 24-11-2010. UPDATE 14-01-2011: onderaan de pagina staat de video van deze presentatie samen met de gebruikte powerpoint presentatie.

Dit is een samenvatting van de lezing waarin Jan Willem Nienhuys in vogelvlucht een overzicht van complottheorieën door de jaren heen geeft.

Beroemde mensen en beruchte incidenten
Nienhuys begint met een korte opsomming van enkele echte samenzweringen (van de moord op Caesar tot Watergate) en noemt ter inleiding van vermeende complotten de Pink Swastika, waarin beweerd wordt dat Adolf Hitler en Friedrich Nietzsche homo’s waren en dat het nazisme  is bedacht opdat homo’s de wereld konden overnemen.

Hierna stelt Nienhuys de zaal de vraag wie een voorbeeld kan noemen van een complot rond een moord of aanslag op een beroemdheid. De allereerste suggestie is ‘JFK’, de moord op John F. Kennedy. Enige hilariteit ontstaat als Nienhuys vertelt dat hij wel helderziend moet zijn, want JFK is precies de eerste die op zijn volgende dia staat. Nienhuys legt uit dat de dood van een beroemdheid vaak tot complotdenken leidt, en noemt daar voorbeelden van, zoals Martin Luther King, prinses Diana, Pim Fortuyn en veel Amerikaanse presidenten. Ook de organisatoren moeten helderziend zijn, want vlak voor deze presentatie werd een aflevering van That Mitchell and Webb Look getoond die over de dood van prinses Diana ging.

Daarna is het weer de beurt aan de zaal. Nienhuys vraagt voorbeelden van beroemde ongelukken en incidenten. Het publiek doet gretig mee en Nienhuys schrijft het allemaal op een overklapper. Grote ongelukken, zoals die met de Titanic, die met de spaceshuttles of de Bijlmerramp, leiden vaak tot complotdenken, evenals onopgeloste misdaden; zo is nog altijd onbekend wie Jack the Ripper was.

Uiteraard mag ‘9/11’ niet ontbreken in een overzicht van vermeende complotten. De aanslagen op de Twin Towers op 11 september 2001 waren inderdaad het werk van een samenzwering, namelijk van moslimfundamentalisten, maar er zijn lieden die geloven dat de Amerikaanse regering van George W. Bush zelf achter de aanslagen zat. (Nienhuys haalt even Reagan en Bush door elkaar, wat tot gegrinnik in de zaal leidt.) De film Loose Change is aan dit vermeende complot gewijd.

Geheime genootschappen
Dan komen de geheime genootschappen aan bod. De Protocollen van de Wijzen van Zion vormen het bekendste geschrift, waarin beschreven wordt hoe de joden de wereldmacht willen grijpen. Tevens zijn hierin de standaardtrucs van leiders te vinden hoe de bevolking te misleiden en te onderdrukken. Ze zijn een rommelig samenraapsel van allerlei teksten van diverse oorsprong en zijn al bijna een eeuw geleden ontmaskerd. Helaas zijn er tot op heden mensen die geloven dat deze Protocollen echt zijn.

Het bekendste hedendaagse geheime genootschap vormen de Illuminati, hoewel zij niet meer waren dan een achttiende-eeuwse leesclub van verlichte denkers in Beieren, Duitsland. Karl Theodor verbood op zeker moment alle geheime genootschappen waaronder de Illuminati. Dat is koren op de molen van complotdenkers, die nog altijd geloven dat de Illuminati achter de grote wereldgeschiedenis zitten.

Een andere vermeldenswaardige episode is de hoax van Léo Taxil (pseudoniem van M.J.G.A. Jogand-Pagès). Eerst publiceerde hij stukken tegen het katholicisme. Later bekeerde hij zich en richtte hij zich, in navolging van de r.-k. kerk, tegen de vrijmetselarij. Toen hij na jaren tijdens een persconferentie onthulde dat hij het allemaal verzonnen had, zelfs zijn bekering, moest hij de zaal ontvluchten.

Maanlanding en Bielefeld
Volgens miljoenen Amerikanen zijn wij mensen nooit op de Maan geland. De maanlandingen zijn van A tot Z gefilmd in de studio om ons maar wat wijs te maken. De bewijzen die hiervoor worden aangedragen zijn vaak amateuristisch, terwijl de complotdenkers zichzelf juist slimmer dan de NASA achten. Aan de andere kant verstopt de Amerikaanse regering buitenaardsen die op Aarde zijn geland (of gecrasht). Of zij heeft zelfs een deal met de aliens gesloten. Of zij bestaat zelf uit aliens. Je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt wel geloofd. Het is wel opmerkelijk dat geloof in de maanlandingshoax, anders dan bij de meeste complottheorieën, niet lijkt te stoelen op angst of onzekerheid.

Een grappig moment aan het eind is als Nienhuys vraagt wie er in Bielefeld, Duitsland is geweest; 3 handen gaan omhoog. Dat kan niet omdat Bielefeld helemaal niet bestaat. Althans, de Bielefeld-Verschwörung beweert dat deze plaats verzonnen is, dat foto’s en BI-kentekens misleiding zijn en dat Google wordt omgekocht om de plaats te tonen. Op de plaats waar Bielefeld zou liggen verstopt de CIA namelijk John F. Kennedy omdat die anders zou onthullen dat de maanlanding een hoax is.

Al met al een geslaagde lezing waarin zowel bekende als minder bekende complottheorieën voor het voetlicht worden gebracht. Nienhuys vertelt met flair en gevoel voor humor. Je zou bijna vergeten dat het hier om een serieus onderwerp gaat.