Kloptdatwel?

Search Results for: chiropractor

Rechtbank spreekt chiropractor vrij van veroorzaken zwaar lichamelijk letsel

by 4 Comments

Op 26 januari 2016 ging het helemaal mis met Gerben. Tijdens een behandeling door een chiropractor in Haarlem kreeg hij een herseninfarct, waardoor hij haast ter plekke het leven liet. Gerben bleef maandenlang verlamd en kan tegenwoordig nog steeds maar weinig. Vermoedelijke oorzaak van deze ellende is de omstreden behandeling die de chiropractor uitvoerde om Gerbens hoofdpijn te behandelen: ‘manipulatie van de cervicale wervelkolom’, bekender als nekkraken. Na jarenlang touwtrekken kwam de zaak ook voor de strafrechter. Afgelopen maandag sprak de rechtbank de chiropractor vrij van veroorzaken zwaar lichamelijk letsel.

Rechtbank spreekt chiropractor vrij van veroorzaken zwaar lichamelijk letsel 1

Eerder deze maand besteedde NRC in een uitgebreid stuk aandacht aan deze zaak. In 2016 had de verzekeraar al aansprakelijkheid erkend, dus civielrechtelijk was het redelijk vlot afgedaan. Onderzoek van de Inspectie leverde echter een vrij tam oordeel op: de chiropractor had Gerben slechts onvoldoende geïnformeerd over de risico’s van deze behandeling. Ook de aangifte vanwege zware mishandeling zou als het aan het Openbaar Ministerie had gelegen geseponeerd worden. Daar nam Gerben geen genoegen mee en na allerlei procedures kwam de zaak dus nu, zes jaar later, alsnog voor.

[Read more…] about Rechtbank spreekt chiropractor vrij van veroorzaken zwaar lichamelijk letsel

Gerechtshof bevestigt: ‘chiropractor’ is geen beschermde titel

by 2 Comments

Gerechtshof bevestigt: 'chiropractor' is geen beschermde titel 2
Chiropractor in US Army
(foto: Steve Pivnick | US Army)

Wat iedereen eigenlijk al wist, is nu in twee instanties door de rechter bevestigd: ‘chiropractor’ is geen wettelijk beschermde titel. Iedereen mag zich dus zo noemen, ongeacht opleiding of het aantal uren training. De uitspraak van het Gerechtshof Den Haag, dat een vonnis van de rechtbank bekrachtigt, dateert al van eind januari van dit jaar. De uitspraak is echter pas half juli gepubliceerd.

De rechtszaak was aangespannen door de Stichting Nationaal Register van Chiropractoren (SNRC), een praktijk uit Maasdijk en een chiropractor uit de Verenigde Staten. De praktijk wilde de Amerikaanse chiropractor in dienst nemen, maar kreeg daarvoor geen tewerkstellingsvergunning van het UWV. Het UWV liet namelijk weten dat de praktijk zich onvoldoende had ingespannen om de vacature te vervullen door ‘prioriteitgenietend aanbod op de arbeidsmarkt’. Anders gezegd, de praktijk moest eerst maar in Nederland of een ander Europees land naar een geschikte kandidaat zoeken. Bij het UWV was ook iemand als werkzoekende geregistreerd – ‘geïntimeerde’ in de uitspraak – die zichzelf als chiropractor (of ‘chiropraktiker’) aanbood. Deze persoon drijft een praktijk in de ‘chiropraktie en natuurgeneeskunde’ en heeft daarvoor in het verleden een opleiding in Duitsland gevolgd. Broodroof, oneerlijke handelspraktijken en titelmisbruik, aldus de Maasdijkse praktijk en de Amerikaanse kraker, die samen met de SNRC naar de rechter stapten.

Aan de rechtszaak ging de nodige intimidatie vooraf, door de advocaat van de geïntimeerde aangeduid als ‘juridische terreur’. Dat kwam hem op een tuchtklacht van een beruchte chiropractorsadvocaat te staan. Die klacht werd – zijnde tamelijk lachwekkend – uiteraard afgewezen. In juni 2015 wees vervolgens de rechtbank alle vorderingen van de SNRC c.s. af. En de stichting had nogal wat gevorderd. Geïntimeerde zou zich niet meer als werkzoekend chiropraktor (hier kennelijk met een ‘k’) mogen aanbieden of zich als ‘chiropractor’ (nu weer met een ‘c’) mogen aanduiden. Hij zou elke verwijzing naar de chiropractie in zijn inschrijving bij de KvK moeten verwijderen en de rechter zou bovendien voor recht moeten verklaren dat geïntimeerde aansprakelijk is voor de schade die de Maasdijkse praktijk en de Amerikaanse chiropractor zouden lijden doordat hij zich ten onrechte als werkzoekend chiropractor bij het UWV heeft ingeschreven. De verboden moesten natuurlijk vergezeld gaan van een dwangsom. De advocaat van de geïntimeerde zag het goed: dit heeft inderdaad veel weg van juridische terreur. In plaats van ‘geïntimeerde’ kunnen we rustig ‘geïntimideerde’ schrijven.

Gelukkig zijn er nog onafhankelijke rechters. De rechtbank wees als gezegd alle vorderingen af en het gerechtshof maakte gehakt van de tien grieven (zeg maar argumenten in hoger beroep) die tegen het vonnis werden aangevoerd. ‘Chiropractor’ en ‘chiropractie’ zijn geen wettelijk beschermde titels, aldus het hof. Van een overtreding van de Wet BIG is dus geen sprake. De SNRC had ook aangevoerd dat de geïntimeerde de professionele standaard voor chiropractoren had geschonden, waarbij ze verwees naar een document dat ze zelf had geschreven. Daarover oordeelt het hof hard:

“Het enkele feit dat een deel van in Nederland werkende chiropractoren zich bij SNRC heeft laten registreren en SNRC zelf normen heeft opgesteld, betekent niet dat sprake is van een professionele standaard. SNRC c.s. heeft ook niets gesteld over de wijze van totstandkoming van haar normen en evenmin is aangetoond dat deze normen breed gedragen worden door de beroepsgroep, die bovendien niet vastomlijnd is. Het is ook niet aan SNRC om te bepalen wie al dan niet als chiropractor kan worden aangemerkt. Het hof is dan ook met de rechtbank van oordeel dat niet is gebleken op welke wijze [geïntimeerde] gebonden is aan de door SNRC zelf opgestelde normen, laat staan dat SNRC c.s. de bevoegdheid toekomt om handhaving van haar normen jegens [geïntimeerde] af te dwingen.”

Daar is geen woord Chinees bij. Het hof meent verder dat geen sprake is van oneerlijke handelspraktijken, en dat geïntimeerde patiënten blootstelt aan gevaar of letsel – dit kennelijk in tegenstelling tot échte chiropractoren, die natuurlijk volkomen veilig werken – is helemaal niet aangetoond. De SNRC c.s. draaien op voor bijna 3.000 euro aan proceskosten. Of de verliezers nog in cassatie willen gaan, is niet bekend, maar ze zijn er evident fanatiek genoeg voor.

Chiropractor kletst uit zijn text neck

by 29 Comments

Text neckAlarmerende berichten in de Daily Mail: kinderen die teveel op hun smartphone kijken, lopen het risico dat ze een bochel krijgen. Dat beweert althans ene Dr. James Carter, die wordt omschreven als een ‘leading Australian chiropractor’.

In Nederland werd het bericht over de ‘text neck’ overgenomen door het AD, nu.nl, de Telegraaf en RTL. Erg veel tegengeluid was er niet te horen; alleen RTL citeerde de persvoorlichter van het UMCG, die stelde dat het UMCG nog geen toename van het aantal kinderen met nekklachten door smartphones zag. Een stijve nek krijgen van teveel naar beneden kijken naar je smartphone, oké, maar een bochel? Eindigen deze kinderen echt als Quasimodo, de klokkenluider van de Notre-Dame? Kloptdatwel vroeg aan neurochirurg Dick Zeilstra, tevens al jarenlang bestuurslid van Stichting Skepsis, wat hij van de beweringen van deze James Carter vindt.

Teveel smartphonegebruik zou volgens chiropractor James Carter kunnen leiden tot een standsverandering van de ruggengraat van wel 4 centimeter! Kun je echt een ‘text neck’ krijgen van teveel naar je smartphone kijken?

“De ruggengraat loopt vanaf het achterhoofdsgat tot het staartbeen. Bij een toegenomen verkromming van de lendenwervelkolom treedt compensatie hogerop op omdat de mens rechtuit wil blijven kijken. Standsveranderingen kunnen optreden op basis van genetische factoren (bijvoorbeeld adolescenten scoliose), fracturen, tumoren of spierziektes. Het is niet goed voorstelbaar dat ernstige standsveranderingen optreden ten gevolge van het naar een smartphone kijken. Hoe zit het dan bij typistes, boekhouders en dergelijke die ook veel voorover gebogen werk doen?”

16yagirl17yaboyHet artikel in de Daily Mail is vergezeld van röntgenfoto’s (allemaal met copyright van Dr. James Carter!). Die zouden schokkend zijn volgens de krant. We zien bijvoorbeeld de ruggengraat van een zestienjarig meisje (uiterst links) en die van een zeventienjarige jongen (links). Wat is jouw interpretatie van de foto’s?

“De ene foto toont een versterkte lendenkromming (lumbale lordose) en daardoor een versterkte kromming van de borstwervelkolom (kyfose) als compensatie. De andere foto juist een afgenomen kromming (flat back) met een stand in de halswervelkolom die je juist niet bij voorover kijken zou verwachten. Het zijn twee voorbeelden van een stand die afwijkt van het gemiddelde maar dit zegt niets over de oorzaak. Volgens mij is het meeste gewoon genetisch bepaald.”

De ‘schokkendste’ foto zou die van de ruggengraat van een zevenjarige patiënt met symptomen van een ‘text neck’ zijn.

7yaboy right

7yaboy left
Zevenjarige vóór (links) en ná (rechts) behandeling.

“Zonder context is het moeilijk om veel over die foto’s te zeggen. Je moet iets weten of ze bijvoorbeeld in staan of liggen zijn genomen, met buigen en/of strekken en dergelijke. Die zevenjarige heeft op de foto’s een minimale verplaatsing van de tweede ten opzichte van de derde nekwervel die op deze leeftijd fysiologisch is. Het is ook niet voor te stellen dat de “verschuiving” op de foto van buiten definitief te verhelpen zou zijn. Als je de foto opnieuw zou maken met kin op de borst zie je waarschijnlijk weer het linker beeld.”

 Een ‘text neck’ zou het vrijkomen van gelukshormonen als endorfine en serotonine belemmeren, met als gevolg psychische klachten zoals depressie. Wat is daarvan waar?

“Nooit van gehoord. Overigens is ‘text neck’ geen begrip binnen de reguliere geneeskunde.”

James Carter beweert ook dat je, door met je kin op je borst naar je smartphone te kijken, je ruggengraat en hersenstam oprekt, wat weer gevolgen zou hebben voor ademhaling, hartslag en bloeddruk. Klopt dat wel?

“Bij buigen en strekken is er altijd wat beïnvloeding van de structuren binnen de wervelkolom, dus zowel hersenstam (misschien enigszins) als ruggenmerg als zenuwen helemaal onderin. Die kunnen dat goed hebben. Met het ouder worden, als wellicht de gevoeligheid wat toeneemt, neemt de beweeglijkheid af. De bewering lijkt me onzin.”

Welke gezondheidsrisico’s van smartphonegebruik – naast op z’n tijd een stijve nek – zijn wel aannemelijk?

“Risico’s zijn eerder sociale isolatie, misschien bijziendheid, verder kan ik me er niet zo veel bij voorstellen.”

De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)
De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)

Kortom, de berichten over het risico op een ‘text neck’ zijn overdreven alarmistisch. Natuurlijk kan het zeker geen kwaad je smartphone met mate te gebruiken, maar een bochel hoeft echt niemand te vrezen. Overigens is het nieuws over de ‘text neck’ eigenlijk helemaal niet zo nieuw. In maart van 2014 waarschuwden de Britse chiropractoren van de United Chiropractic Association al voor het langdurig gebruik van mobiele apparaten. De slechte lichaamshouding die we dan aannemen, zou net zo’n gezondheidsrisico als obesitas zijn en de levensverwachting navenant negatief beïnvloeden. Deze alarmerende berichtgeving leidde toen tot scherpe commentaren van Harriet Hall en Mark Crislip van het Science-Based Medicine blog, die de beweringen hard onderuit haalden.
Over anderhalf jaar zal er vermoedelijk wel weer een ‘leading chiropractor’ opstaan om te waarschuwen tegen de vermeende gevaren van de apparatuur van het digitale tijdperk. Er zijn miljoenen, zelfs miljarden smartphones in gebruik overal ter wereld, en daarmee is natuurlijk sprake van een interessante markt voor gezondheidsgoeroes.

Nu weer wel BTW-vrijstelling chiropractoren

by 68 Comments

Het kan verkeren. Waar de Stichting Nationaal Register van Chiropractoren tevergeefs tot aan de hoogste civiele rechter procedeerde om BTW-vrijstelling voor chiropractoren af te dwingen, boekte een concurrent van de Nederlandse Chiropractoren Associatie wel succes bij de belastingrechter. De overwegingen van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant, die eerder al een arts-acupuncturist BTW-vrijstelling verleende,  zijn echter niet overtuigend. Het is aannemelijk dat de belastinginspecteur hoger beroep zal instellen, want de belangen zijn groot.

D.D. Palmer, bedenker van de chiropraxie
D.D. Palmer, bedenker van de chiropraxie

De Wet op de omzetbelasting 1968 beperkt de BTW-vrijstelling tot – kort gezegd – de medische en paramedische beroepen waarvoor regels zijn gesteld bij of krachtens de Wet BIG. In deze zaak ging het om een chiropractor die geen fysiotherapie aanbiedt en dus kennelijk ook niet in het BIG-register staat ingeschreven. Tussen de chiropractor en de belastinginspecteur was dan ook niet in het geding of de diensten van de eerste volgens de Nederlandse wet zijn vrijgesteld. Dat zijn ze niet, en in de toelichting op het wetsvoorstel dat per 1 januari 2013 een einde maakte aan de vrijstelling werden de chiropractoren expliciet genoemd als beroepsgroep die de vrijstelling kwijtraakte. De vraag in dit geding was of de chiropractor gelet op Europese regelgeving (de BTW-richtlijn) en de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU daarover in weerwil van de Nederlandse wetgeving recht heeft op vrijstelling.

De rechtbank beantwoordt deze vraag bevestigend en beroept zich daarbij op de zogenaamde Solleveld-jurisprudentie. Meer over die jurisprudentie aan het slot van dit eerdere artikel. Die jurisprudentie komt erop neer dat soortgelijke diensten niet ongelijk behandeld mogen worden bij het heffen van BTW. Dat is het zogenaamde fiscale neutraliteitsbeginsel. Volgens de rechtbank is dat beginsel hier geschonden:

“De rechtbank stelt voorop dat op belanghebbende, die zich op de vrijstelling beroept, de bewijslast rust. Belanghebbende heeft gemotiveerd en onvoldoende weersproken aangevoerd dat 80% van het werkdomein van fysiotherapeuten en chiropractors hetzelfde is. Belanghebbende heeft voorts onvoldoende weersproken aangevoerd dat patiënten naar hem worden verwezen door huisartsen en fysiotherapeuten en dat de kosten (deels) worden vergoed via de aanvullende verzekering door zorgverzekeraars. Gelet op deze omstandigheden dient naar het oordeel van de rechtbank de kwaliteit van chiropraxie-behandelingen door belanghebbende als gelijkwaardig te worden aangemerkt als die van fysiotherapie-behandelingen (vgl. Hoge Raad 27 maart 2015, 13/02667, ECLI:NL:HR:2015:744). De door de inspecteur gestelde omstandigheid dat fysiotherapie deels wel en chiropraxie niet uit de basisverzekering wordt vergoed, kan daaraan niet afdoen, nog ervan afgezien dat fysiotherapie slechts in bijzondere gevallen onder de basisverzekering valt. Het gaat er immers om dat chiropraxie in elk geval wel via de aanvullende verzekering vergoed wordt, hetgeen een aanwijzing is voor het kwaliteitsniveau van de behandelingen. Ook de door de inspecteur aangevoerde omstandigheid dat de behandeltechnieken verschillen, leidt niet tot een ander oordeel. Dat sprake is van een verschil in behandeltechniek staat er immers niet aan in de weg dat bezien vanuit de zorgontvanger sprake is van een gelijkwaardig kwaliteitsniveau (vgl. Hoge Raad 27 maart 2015, 13/02667, ECLI:NL:HR:2015:744, waarin (onder meer) magnetiseren aan de orde was). Een en ander brengt de rechtbank tot het oordeel dat chiropraxie en fysiotherapie zich in die mate tot elkaar verhouden dat het onthouden van de vrijstelling voor chiropraxie een schending oplevert van meergenoemd neutraliteitsbeginsel.”

Verwijzingen door huisartsen en fysiotherapeuten

Op zichzelf klinkt het argument dat huisartsen en fysiotherapeuten naar chiropractoren verwijzen best plausibel. De dokter zal het toch wel beter weten dan de rechter. Het argument miskent echter dat er juist over verwijzingen door artsen naar chiropractoren recente jurisprudentie bestaat die een ander licht op de zaak werpt. In een uitspraak van eind december 2014 plaatste de Centrale Raad van Beroep, de hogerberoepsrechter in het sociale zekerheidsrecht, immers vraagtekens bij het nut van chiropraxie. Een verzekeringsarts bezwaar en beroep – een arts dus – had daar aangegeven dat voor de belanghebbende verbetering te verwachten was van een chiropractische behandeling, maar dat oordeel werd door de Centrale Raad van Beroep van tafel geveegd. “Een motivering dat behandeling door een chiropractor (…) op de actuele stand van de medische wetenschap is gebaseerd, ontbreekt”, aldus de Centrale Raad. Ook over door chiropractoren gestelde diagnoses is deze hogerberoepsrechter doorgaans kritisch. Het argument van de chiropractor dat huisartsen en fysiotherapeuten naar hem verwijzen, is dus op zichzelf onvoldoende.

Vergoeding uit aanvullende verzekeringen

Hoe sterk is het argument dat de diensten van de chiropractor deels door zorgverzekeraars via aanvullende verzekeringen worden vergoed? Niet erg sterk, zou ik zeggen. Zorgverzekeraars bepalen immers in de eerste plaats vanuit economische overwegingen wat ze in hun aanvullende pakketten opnemen. Dat opname van een alternatieve behandeling “een aanwijzing is voor het kwaliteitsniveau van de behandelingen”, zoals de rechtbank meent te weten, lijkt me eerlijk gezegd een nogal naïeve gedachte. Als je die overweging doortrekt, dan zou het feit dat Interpolis eind 2013 acupunctuur, homeopathie en antroposofie uit de aanvullende verzekering gooide betekenen dat daar sprake is van onvoldoende kwaliteit. Dat zou dan weer een reden zijn om de acupuncturisten geen BTW-vrijstelling toe te kennen, maar dat deed de Rechtbank Zeeland-West-Brabant als gezegd nu juist wél.

Opmerkelijk is verder dat de rechtbank zo weinig gewicht toekent aan het feit dat fysiotherapie deels vergoed wordt vanuit de basisverzekering en chiropraxie niet. Als je kijkt wat er allemaal nog in het basispakket zit aan fysiotherapie, dan is dat weliswaar allemaal begrensd en gemaximeerd, maar het is vele malen meer dan wat er aan chiropraxie in het basispakket zit, want dat is helemaal niets. Bovendien zijn er duidelijke signalen dat de hoeveelheid fysiotherapie in het basispakket weer zal worden uitgebreid. Zulke signalen zijn mij met betrekking tot chiropraxie niet bekend. Natuurlijk handelt de overheid bij het samenstellen van het basispakket ook deels vanuit economische overwegingen, maar toch minder dan een zorgverzekeraar. De overheid is immers geen commerciële marktpartij.

Gelijkwaardig kwaliteitsniveau

Nu weer wel BTW-vrijstelling chiropractoren 3
Nekkraken; niet zonder gevaar.
(foto: kaex0r | Flickr)

De Wet BIG kent geen regels voor het beroep van chiropractor. Het beroep heeft in Nederland geen enkele wettelijke erkenning en er is geen geaccrediteerde universiteit of hogeschool die er opleidingen in aanbiedt. In 1983 vroeg de Tweede Kamer de regering in een motie van de Kamerleden Terpstra (VVD) en Beinema (CDA) het beroep van chiropractor wettelijk te erkennen en te regelen “zodra eenstemmigheid is bereikt over methodiek, indicatiestelling, kwaliteitscontrole en opleiding”. Die eenstemmigheid is er nooit gekomen en de motie is niet uitgevoerd. De chiropractoren hebben de wetgever er nooit kunnen overtuigen dat hun gekraak voldoende wetenschappelijk onderbouwd is en wettelijke erkenning verdient. De verdeeldheid in chiropractorsland, met allemaal verschillende organisaties, zal niet hebben geholpen: naast de Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA) is er een Dutch Chiropractic Federation (DCF) en ook nog een Christelijke Chiropractoren Associatie (CCA). De rechtbank vermeldt dat de NCA-chiropractor in kwestie is ingeschreven in het “kwaliteitsregister van de Stichting Chiropractie Nederland (SCN)”. Kennelijk moet dat ook iets over de kwaliteit zeggen, maar het moge duidelijk zijn dat dit register niet alleen geen enkele officiële status heeft, maar ook nog eens moet concurreren met de Stichting Nationaal Register van Chiropractoren van de DCF en de CCA, in de inleiding van deze bijdrage reeds genoemd. Dat duidt allemaal niet op ‘eenstemmigheid over kwaliteitscontrole’.

Het is verder vreemd dat de rechtbank in rechtsoverweging 2.2 zonder kritische noten stelt dat de belanghebbende “in het Verenigd Koninkrijk een universitaire opleiding tot chiropractor met succes [heeft] afgerond”. De rechtbank vermeldt niet waar de chiropractor zijn opleiding heeft gevolgd, maar als dat het Anglo-European College of Chiropractic is, dan hebben we te maken met een instelling waar vanuit wetenschappelijke hoek best kritiek op te leveren valt. Je mag toch hopen dat een rechtbank een acupuncturist die beweert te zijn opgeleid aan de inmiddels failliet verklaarde Hwa To Universiteit van Koog aan de Zaan niet direct op zijn blauwe ogen gelooft als die stelt een universitaire opleiding te hebben gevolgd.

Het is wel zorgelijk dat de rechtbank voor wat betreft het zogenaamd gelijkwaardige kwaliteitsniveau tot tweemaal toe verwijst naar een uitspraak van de Hoge Raad van 27 maart van dit jaar. De zaak die leidde tot die uitspraak is eerder besproken op het Skepsis Blog. Het ging in die zaak om een paranormaal therapeut die onder het oude recht (vóór 1 januari 2013) meende in aanmerking te komen voor BTW-vrijstelling voor de periode 2004-2008. Zijn werk bestond uit het voeren van gesprekken met patiënten en uit magnetiseren (hetgeen door de Hoge Raad in de uitspraak van 27 maart doodleuk wordt omschreven als ‘het door handoplegging en strijken energie overdragen om blokkades in het lichaam op te heffen’; alsof het in the real world echt zo werkt). De therapeut kreeg gelijk van het gerechtshof, dat onder meer de hierboven genoemde en bekritiseerde argumenten van verwijzingen door artsen en vergoeding door zorgverzekeraars bezigde. Het hof had ook opgemerkt dat de therapeut de opleiding ‘Paranormaal Therapeut’ had gevolgd, waarvan het hof meende dat deze van hbo-niveau was. Natuurlijk is er geen echte, door de NVAO geaccrediteerde hbo-opleiding tot paranormaal therapeut, maar dat maakte voor het hof niet uit. Ik vond dat destijds onvoldoende gemotiveerd, maar de Hoge Raad oordeelde eind maart dus anders. Volgens hem had het hof in redelijkheid tot de conclusie kunnen komen dat “het magnetiseren en de gesprekstherapieën kwalitatief gelijkwaardig zijn aan soortgelijke behandelingen door psychiaters, psychologen of elk ander (para)medisch beroep.”

Gevolgen

De eerdere uitspraak in de zaak van de arts-acupuncturist en deze zaak over BTW-vrijstelling voor een chiropractor zijn door dezelfde rechtbank gedaan, maar ze zijn heel anders van opzet. De eerste uitspraak probeerde hard te maken dat acupunctuur tot het deskundigheidsgebied van een arts kan behoren en deel kan uitmaken van zijn opleiding. Je zou kunnen zeggen dat de motivering van de rechtbank destijds medisch-inhoudelijk was, hoewel mijns inziens niet overtuigend. In de uitspraak van de chiropractor vallen echter vooral de – soms als kwaliteitsargument verpakte – economische overwegingen op. Er is sprake van een markt (‘werkdomein’) waarop de chiropraxie moet concurreren met fysiotherapie. Het kwaliteitsniveau wordt vooral vanuit de zorgontvanger bekeken: bij hem bestaat er kennelijk vraag naar chiropraxie, net als naar magnetiseren. En wat de zorgverzekeraar vergoedt, is indicatief voor het kwaliteitsniveau. Het is een redenering die economisch misschien wel klopt, maar illustratief is voor de vermarkting van de gezondheidszorg. Met échte kwaliteit heeft het allemaal weinig te maken. Maar eerlijk is eerlijk, misschien vraagt de overheid wel een beetje om dit soort uitspraken. De inperking van de BTW-vrijstelling in 2013 was immers ook vooral door economische motieven ingegeven (onderdeel van een akkoord over de begroting), marktwerking in de gezondheidszorg wordt toegejuicht en de macht van zorgverzekeraars is onmiskenbaar groot.

Enfin, de belastinginspecteur zal zeker hoger beroep instellen tegen de uitspraak van de rechtbank. In de eerste plaats omdat het in deze zaak om een fors bedrag gaat: 22.000 euro over slechts drie maanden. Belangrijker is echter iets anders: een chiropractor is – anders dan de zojuist genoemde arts-acupuncturist – geen BIG-geregistreerde behandelaar. Daarmee is ook voor andere niet-BIG-geregistreerde behandelaars de deur opengezet om BTW-vrijstelling te claimen. Artsen verwijzen ongetwijfeld ook wel eens naar lekenhomeopaten of gebedsgenezers en de diensten van zulke ‘therapeuten’ worden nog steeds vergoed vanuit sommige aanvullende verzekeringen. Iedere club van alternatieve genezers heeft wel eigen opleidingen, certificaten, klachtencommissies en registers en kan daar rustig van roepen dat die hoge kwaliteit en ‘hbo-niveau’ garanderen. Kortom, het belang van deze zaak is groot. Eigenlijk staat de hele BTW-vrijstellingsregeling op het spel.

BTW-vrijstelling chiropractoren nog ver weg

by 61 Comments

De Stichting Nationaal Register van Chiropractoren heeft tot aan de Hoge Raad geprocedeerd om BTW-vrijstelling voor chiropractoren te bewerkstelligen. De procedure is op niets uitgelopen, behalve een veroordeling in de proceskosten. Na een opmerkelijke zege bij de kantonrechter heeft het Gerechtshof Den Haag de Stichting niet-ontvankelijk verklaard. De Hoge Raad heeft het daartegen ingestelde beroep vorige maand verworpen. Duidelijkheid over de vrijstellingsregeling in de Wet op de omzetbelasting brengen de twee laatstgenoemde uitspraken echter helaas niet: de chiropractoren verliezen de zaak omdat ze bij de verkeerde rechter hebben geprocedeerd. Ze zijn naar de burgerlijke rechter gestapt, maar hadden bij de belastingrechter moeten klagen. Daar zal de kwestie weer van voren af aan gaan beginnen.

Zoals bekend is per 1 januari 2013 de regeling voor BTW-vrijstelling voor medische en paramedische beroepen in de Wet op de omzetbelasting gewijzigd. Dit is het gevolg van het Begrotings- of Lenteakkoord, waaruit onder meer voortvloeide dat de diensten van alternatieve artsen en andere alternatieve beroepsbeoefenaren voortaan belast zouden worden. Meer daarover op het Skepsis Blog. In de toelichting op het wetsvoorstel dat de maatregelen uit het Begrotingsakkoord in wetgeving omzette, werden de chiropractoren uitdrukkelijk genoemd. Daar was geen woord Chinees bij: “Ook voor bijvoorbeeld (…) chiropractoren die nu een vrijstelling hebben, eindigt de vrijstelling”.

Logo van de Stichting Nationaal Register van Chiropractoren (bron: website Stichting)
Logo van de Stichting Nationaal Register van Chiropractoren (bron: website Stichting)

De Stichting Nationaal Register van Chiropractoren was het daar fundamenteel mee oneens en dagvaardde samen met twee klinieken de Staat, in het bijzonder het ministerie van Financiën, voor de kantonrechter te Den Haag. Kort en goed was het argument van de Stichting en de klinieken dat chiropractoren ook van betaling van BTW vrijgesteld behoren te zijn, nu er geen wezenlijk verschil is tussen een behandeling door een BIG-geregistreerde fysiotherapeut en een behandeling door een chiropractor, meer in het bijzonder een chiropractor die bij de Stichting staat geregistreerd. In de dagvaarding van advocaat Van Broekhuijze lezen we zelfs dat de chiropraxie eigenlijk op een hoger niveau staat: fysiotherapie is een HBO-opleiding, maar chiropractoren werken op wetenschappelijk/universitair niveau.

De kantonrechter wees de vorderingen van de Stichting toe en verklaarde voor recht dat bij de Stichting geregistreerde chiropractoren van de BTW-plicht zijn vrijgesteld. Dit tot grote schrik van Kloptdatwel-columnist Cees Renckens. Als we echter de uitspraak – niet gepubliceerd op www.rechtspraak.nl, maar uiteraard wél op de website van de Stichting – bestuderen, zien we direct waarom de vorderingen zijn gehonoreerd: de Staat heeft verzuimd verweer te voeren. Het vonnis vermeldt niet waarom dit niet gebeurd is en zelf heb ik ook geen idee. Als door de eisende partij gestelde feiten en rechten niet betwist worden, moet de burgerlijke rechter ze als vaststaand aannemen. Dat vloeit voort uit zijn lijdelijkheid, die al sinds jaar en dag is verankerd in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. De kantonrechter kon dus niet veel anders dan de Stichting gelijk geven.

In hoger beroep werd de zaak snel rechtgezet. De uitspraak – nu eens wel gepubliceerd op www.rechtspraak.nl, maar níet op de website van de Stichting – is kort maar krachtig. In de eerste plaats merkt het gerechtshof dat de kantonrechter zich nooit bevoegd had mogen verklaren, nu er sterke aanwijzingen zijn dat de vorderingen een waarde vertegenwoordigen die de 25.000 euro ver te boven gaat. Als immers alle bij de Stichting geregistreerde chiropractoren – meer dan 100 – van de BTW-plicht worden vrijgesteld, dan zal dat de Staat aanzienlijk meer dan 25.000 euro kosten. De zaak had daarom door een kamer van de sector civiel recht van de rechtbank, en niet door de kantonrechter behandeld moeten worden. Belangrijker is echter een andere overweging van het gerechtshof:

“Voor [naam 1] B.V. en [naam 2] B.V. [de twee chiropractische klinieken, LD] staat een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang bij de belastingrechter open. Zij kunnen, teneinde hun geschil aan de belastingrechter voor te leggen, (i) wachten totdat de Inspecteur hen een naheffingsaanslag oplegt en tegen deze naheffingsaanslag bezwaar maken en nadien zo nodig beroep bij de belastingrechter instellen, dan wel (ii) de over in enig tijdvak verrichte chiropractische diensten verschuldigde omzetbelasting op aangifte voldoen en vervolgens tegen deze aangifte bezwaar maken en nadien zo nodig beroep bij de belastingrechter instellen. Deze twee beschikbare manieren om de zaak bij de belastingrechter aanhangig te maken vormen niet een onnodige of belastende omweg.”

De klinieken hadden dus bij de belastingrechter moeten procederen, en hetzelfde geldt voor de Stichting. Ze hadden ofwel een naheffingsaanslag kunnen afwachten, ofwel braaf kunnen betalen en vervolgens bezwaar kunnen maken tegen de aangifte (het hof bedoelt vermoedelijk de aanslag). Daarom zijn ze niet-ontvankelijk in hun beroep bij de burgerlijke rechter. Het is dezelfde redenering als waarmee de Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde (AVIG) en de Nederlandse Acupunctuur Vereniging (NAAV) het lid op de neus kregen toen zij probeerden de nieuwe regeling voor BTW-vrijstelling buiten werking gesteld te krijgen in een kort geding bij de burgerlijke rechter. Zie het reeds genoemde artikel op het Skepsis Blog en dit aanvullende artikel.

Mr. Römelingh in actie in de zaak van de zwarte zalf (foto: Skepsis Blog)
Mr. Römelingh in actie in de zaak van de zwarte zalf (foto: Skepsis Blog)

De Stichting had het erbij kunnen laten zitten, maar vond het kennelijk de moeite waard beroep in cassatie in te stellen. Daarvoor werd mr. Römelingh ingeschakeld, die we kennen als advocaat van de chiropractor “doctor” Molina en van de zaak tegen Rineke van den Berg, die zwarte zalf had verkocht. Römelingh heeft ongetwijfeld zijn best gedaan, maar de Hoge Raad vond het cassatieberoep zo kansloos, dat de zaak op 10 april jl. werd afgedaan zonder nadere motivering. De Wet op de rechterlijke organisatie zegt namelijk: “Indien de Hoge Raad oordeelt dat een aangevoerde klacht niet tot cassatie kan leiden en niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling, kan hij zich bij de vermelding van de gronden van zijn beslissing beperken tot dit oordeel.” Van de in het artikel genoemde situatie was hier volgens de Hoge Raad sprake, zodat een motivering achterwege blijft. De Stichting en de klinieken worden veroordeeld in de proceskosten, bij elkaar meer dan 3.000 euro.

De conclusie kan dus zijn dat na zo’n 2,5 jaar procederen de BTW-vrijstelling voor chiropractoren nog ver weg is. Helaas is er ook nog lang geen duidelijkheid over de houdbaarheid van de huidige wettelijke vrijstellingsregeling. De Stichting zal de geregistreerde chiropractoren nu wel gaan bijstaan in individuele procedures bij de belastingrechter. Zo’n procedure is in het geval van een arts-acupuncturist al eens met – onterecht – succes gevoerd. Het wachten is nu dus op uitspraken van belastingrechters, waarbij die in hoger beroep tegen de uitspraak inzake de arts-acupuncturist wel eens zeer richtinggevend zou kunnen zijn.