Vandaag komt de smurfenfilm 3D in de Nederlandse bioscopen. De film gaat erover dat de smurfen per ongeluk een tijdreis maken van de middeleeuwen naar het hedendaagse New York. Onschuldig vermaak zou je zeggen? Maar is dat wel zo?
De Franse socioloog Antoine Buéno schrijft in zijn ‘Le Petit Livre Bleu’ (het kleine blauwe boekje) dat de stripverhalen over de ogenschijnlijk vriendelijke blauwe mannetjes (er is maar één smurfin) in feite doordrenkt zijn met racistische propaganda en een totalitaire samenleving verheerlijken (hier een Frans artikel over het boekje). Volgens de Huffington Post zegt Buéno dat de smurfen ‘the embodiment of a totalitarian utopia, steeped in Stalinism and Nazism’ zijn. Een goed voorbeeld van een complottheorie. Wat is hier aan de hand?
De smurfen verschenen voor het eerst in 1958 in een Belgische krant. Ze zijn een creatie van de striptekenaar Peyo. Ze heetten toen nog ‘Schtroumpfs’. In de Nederlandse vertaling kregen ze de naam ‘smurf’ die later over de hele wereld zou worden gebruikt. De Amerikaanse producent Hanna Barbera (ook bekend van de Flintstones) maakte in 1981 de eerste smurfenfilm.
Volgens Buéno zijn we ons al die jaren niet bewust geweest van het kwaad dat in de stripverhalen schuil ging. Hou je vast voor de volgende analyse. Volgens Buéno is hun leider, de Grote Smurf, een autoritaire figuur die privébezit verbiedt en de smurfen dwingt te leven in een collectivistische samenleving die is gericht op zelfvoorziening op gebied van energie en voedsel, een communistisch ideaal. Grote Smurf is de enige die een rode muts draagt en een baard mag laten groeien (die doet denken aan de baard van de communistische ideoloog Karl Marx), hij wordt als leider verheerlijkt door de andere smurfen, net zoals Lenin, Stalin en Hitler zich lieten verheerlijken. Tegenspraak wordt onderdrukt: de dissidente moppersmurf wordt sociaal geïsoleerd en ook de Brilsmurf, volgens Buéno de representant van de Russische dissident Leon Trotski, wordt belachelijk gemaakt: ‘Brainy Smurf is claimed to represent Trotsky, as he is the only one who comes close to matching Papa’s intellect, wears round glasses, is often isolated, ridiculed, or even ejected from the village for his ideas’. Smurfen zijn macho, en de (lange tijd) enige vrouw, de smurfin, vertoont trekjes van het arische schoonheidsideaal (blond haar en blauwe ogen). Het (vrijwel) ontbreken van vrouwen geeft te denken over het seksleven van de smurfen, aldus Buéno. De gehate vijand van de smurfen, de tovenaar Gargamel, vertoont een sterke gelijkenis met karikaturen die de nazi’s maakten van joden en zijn kat heet Azraël, volgens joden en islamieten een naam van de ‘aartsengel des doods’. De smurfen dragen een witte muts die sterk doet denken aan de kap van de gewelddadige ultra-rechtse organisatie Ku-Klux-Klan. Het eerste smurfenstripverhaal, De Zwarte Smurf, had volgens Buéno een racistische ondertoon. In het stripverhaal worden de blauwe smurfen ziek. En als ze ziek zijn, worden ze zwart en kunnen ze niets anders meer zeggen dan ‘gnap, gnap, gnap’. Dit was overigens de reden dat Amerikaanse uitgevers het stripverhaal niet wilden publiceren. Enkele jaren later werden de zieke smurfen paars in plaats van zwart en konden ze wel in de USA verschijnen.
Op het internet zijn er inmiddels ook filmpjes waarin de smurfen worden betrapt op het brengen van de nazi-groet.
Een beetje studie op het internet leert, dat allerlei vormen van kritiek op de smurfen al jaren de ronde doen. Dit artikel in New York Magazine geeft een paar voorbeelden. Ook dit artikel van CNN.com waarin de kritiek van Buéno nog een keer wordt uitgelegd, wijst er op dat de kritiek op de smurfen niet van vandaag is. In de tijd dat de USA nog bang waren voor de communisten dachten sommigen dat ‘Smurf’ een afkorting was van ‘Small Men Under Red Forces’.
De directeur van Studio Peyo, Thierry Culliford (de zoon van striptekenaar Peyo), verwerpt de aantijgingen. Hij noemt ze ‘between the grotesque and the not serious’.
Hoe serieus moeten we de kritiek inderdaad nemen? Eerder lazen we dat de Teletubbies zouden aanzetten tot homoseksualiteit. Ook Perez Hilton vraagt zich af of er iets klopt van de theorieën van Buéno. Ik houd het er zelf op dat het smurfenverhaal niet alleen de fantasie van kinderen prikkelt, maar dat ook volwassenen volop de ruimte biedt voor projectie. Tja, Pierre Kartner moest eens weten.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ik heb 20 jaar geleden geopperd dat Smurf staat voor Sheldrake’s Morphogenetic Universal Resonance Field. De smurfen doen immers ongeveer hetzelfde als Sheldrake. Voor elk woord waar ze eevn niet op kunnen komen subsitueren ze ‘smurf’. (Schtroumpf’ was een fantasiewoord dat de bedenker eens gebruikte terwijl hij een ei zat te zeten en even niet op het woord ‘sel’ kon: “Ach geef even de Schtroumpf aan.”). Sheldrake ziet namelijk in elke vage vorm van gelijkenis een periodieke herhaling en uiteraard in alles wat enige periodiciteit vertoont natuurlijk ook een ‘trilling’. En trillingen geven ‘resonantie’ wat voor hem hetzelfde is als imitatie. Dus alles wat gebeurt en dat tevens lijkt op iets dat al eens eerder gebeurd is, is resonantie. Elke vorm die lijkt op een eerdere vorm is een uiting van het verschijnsel van morfische resonantie. Kortom, Sheldrake verheft het verbale gedrag van de smurfen (alle begrippen over één kam scheren) tot universeel verklarend principe.
Nu kwam Sheldrake pas in 1981 in de publiciteit met zijn theorie en de smurfen zijn ouder. Geen nood: kennelijk kan morfische resonantie ook een retrograde werking vertonen. Niets is te dol in de alto-wereld.
De smurfen gaan net zoveel over een totalitaire, communistische utopia als zwarte pieten over racisme. Het is waar en ook niet waar. Geen kind zal het echter zo ervaren en het is ook niet zo dat er sinds de smurfen er generaties aan communistische sleepers zijn gecreëerd. Kuifje was erger.
Ik denk dat er wel een verschil in zit. Zwarte Pieten voldoen wel degelijk aan het cliché-beeld dat over negers bestaat. De enige totalitaire smurf is uiteindelijk brilsmurf, die op het moment dat hij een keer de kans krijgt, werkelijk een totalitaire staat creeërt. De smurfen zijn niet meer totalitair dan apen.
Zwarte Pieten zijn geen negers. Zwarte Pieten zijn Zwarte Pieten.
Ik denk dat negers dat toch iets anders zien. Bovendien voldoen zwarte pieten wel aan alle clichés die over negers bestaan.
Het gaat er niet om hoe negers dat zien. Het gaat erom hoe kinderen dat zien. En er is geen kind dat negers en zwarte pieten door elkaar haalt. Net zoals geen kind in Gargamel een boze jood ziet.
Zwarte Piet is zo zwart omdat hij door de schouw moet gaan. De roe gebruikt hij namelijk ook om de schouw te kuisen.
Ach, je kunt ook “1984” lezen. Zolang je je maar realiseert dat het fictie is. (Hoewel?…)
Die smurfen zijn toch ordinaire “Walt Disney”-figuurtjes voor kinderen?
Het hele ‘smurfen zijn communisten’ verhaal is al zóóóó oud… Grappen daarover doen al tientallen jaren de ronde. Het is grappig om hier later op de avond een beetje over te filosoferen, maar die verhalen zijn vervolgens een eigen leven gaan leiden en duiken om de paar jaar weer op.
Door het satanische werk van Pierre Kartner wordt nog weleens vergeten dat de eerste Smurfenalbums van Peyo (die dus al uit de jaren zestig dateren) ontzettend goed zijn en beslist niet kinderachtig genoemd kunnen worden. Ik raad iedereen vooral aan om het album ‘De Smurführer’ te lezen, dat niet alleen bij vlagen hilarisch is, maar waar ook nog eens een behoorlijk ‘volwassen’ boodschap in zit. In dit verhaal krijgt het Smurfendorp te maken met een fascistische dictactuur. Dat klinkt absurd, maar het verhaal zit briljant in elkaar. Daar kon Pierre nog een puntje aan zuigen
Dat is geloof ik het verhaal waar ik aan refereerde, waarin Brilsmurf in afwezigheid van Grote Smurf een dictatuur vestigt.
Het is niet Brilsmurf die de dictatuur vestigt maar een onbekende concurrent. Lees ‘smurführer’ in de wikipedia er maar op na. Brilsmurf voert een campagne die is gebaseerd op verstand en verliest.
Het satanische werk van Pierre Kartner? Dat begrijp ik niet, maar dat is gewoon een kwestie van smaak, vermoed ik. Voorzover ik weet, is Pierre Kartner Vader Abraham met die baard? Maar dat is dan ook alles wat ik over die man weet want ik houd niet van zijn zouteloze liedjes.
Maar wat is daar satanisch aan?
Het was, uiteraard, figuurlijk bedoeld. Als in duivels slecht. Over het gevoelsleven van Pierre/Abraham weet ik verder weinig, maar ik vermoed dat hij niet veel met de Boze heeft. Anderzijds: gezien zijn eindeloze reeks hits sluit ik een Faustiaans pact met de duivel niet uit.
Duivels, de Boze (ik citeer, vandaar de hoofdletter, anders had ik die niet geschreven), een Faustiaans pact…
Ik heb helemaal niets met geloof aan god en/of duivel (ik weet niet of dat een en dezelfde figuur is) en uw beeldspraak ontgaat me dus.
Het gedoe van Kartner is te smakeloos om er veel woorden aan vuil te maken en of dat gedoe satanisch is, moet uzelf maar weten.
De strips over smurfen zijn kinderachtig en doen me teveel aan die afschuwelijke mierzoete smakeloze typisch Amerikaanse Walt Disney denken. Walt Disney is al te erg om er kinderen mee te vergiftigen. Een soort Readers Digest maar dan erger… In de prullebak ermee!
Bent u bekend met het begrip “humor”?
Tsjonge….waar maken we ons druk over? Geen interessantere onderwerpen?
Ik maak meestal zelf wel uit waar ik me druk over maak.
http://leplus.nouvelobs.com/contribution/1756;faut-il-interdire-les-schtroumpfs.html
De smurf als vehikel om de stereotypes van een maatschappij en een tijdperk bloot te leggen. Als mijn analyse serieus is, neemt zij zichzelf niet serieus, aldus de auteur. Wellicht eerst het boekje zelf lezen op een blauwe maandag?
Dank voor de link, daar steekt een verhelderend artikel achter.
“Kloptdatwel, al die drukte over dat boekje van Buéno ?” zou het betere skeptische artikel zijn geweest.
@4207ef787cb5eb9d4ee7b1a99e9bf522:disqus
Humor: wenn man trotzdem lacht.
Maar uw reactie vond ik zelfs niet om te glimlachen.
Ik de uwe bijna wel.
Verder neem ik aan dat u weet dat ik het over de reactie van Mischa had.