Twee jongens ontmoeten een meisje. Ze vallen allebei voor haar als een blok. Dat leidt tot een merkwaardige afspraak: als de twee jongens binnen een jaar een miljoen gulden bij elkaar krijgen, zal het meisje één van de twee kiezen als partner voor het leven. Hoe krijg je vanuit het niets zoveel geld bij elkaar? Je begint een sekte.
De humoristische tekst op de kaft van de tweede druk uit 1971 van ‘Nacht op de kale berg’ van Karel van het Reve.
Dat is het uitgangspunt van het geestige boek ‘Nacht op de kale berg’ van de Nederlandse schrijver Karel van het Reve. Van het Reve ontleedt doeltreffend hoe mensen zich laten inpakken door volstrekte onzin – en bereid zijn om daarvoor een flink bedrag te neer te leggen – zonder er ook maar iets voor terug te krijgen. Alleen de (onzichtbare) sekteleider die het geld incasseert wordt er beter van. Het enige dat de volgelingen krijgen is het zand dat hen in de ogen wordt gestrooid. En ze lijken er nog tevreden mee ook.
Bram van Heel en Joop Flavius (zo heten de jongens) piekeren zich suf hoe ze binnen een jaar één miljoen op tafel kunnen krijgen om daarmee het hart van Maartje te winnen. In de handel? Een succesvol schrijver of musicus worden? Speculeren op de beurs? Misdaad? Het lijkt allemaal niet zo makkelijk. Mismoedig gaan ze uit elkaar. Het lijkt niet veel te worden met het miljoen. ‘Het eerste miljoen is altijd het moeilijkst’ verzucht één van de twee.
Een tijdje later leest Bram van Heel in de krant over een nieuwe en succesvolle sekte: De Beweging. Haar boodschap is even mysterieus als onduidelijk: mensen hebben niet genoeg Brâm (met hoofdletter, één a en een circumflex). Ze moeten wachten totdat de De Alwaardige (ook wel aangeduid als Brâm) in de Tempel zal verschijnen in een zuil van vuur en daar de mensheid bekend zal maken hoe zij Brâm kunnen ontvangen. Voor de bouw van de Tempel is wel ƒ 10 miljoen nodig. En wie zich aansluit voordat De Tempel is gebouwd zal vooraan staan bij de uitdeling van Brâm.
Met deze basis-ingrediënten is De Beweging binnen korte tijd een doorslaand succes. In Het Grote Handvest en in vele Kleine Boodschappen worden de onnavolgbare heilsleer en mystiek van De Beweging uitgelegd. Een enthousiaste aanhanger legt uit:
‘De Beweging is een nieuwe religie, of eigenlijk mogen we dat niet zeggen. Het is het einde van alle religie, de eigenlijke verlossing der wereld. [Over hoe dat in zijn werk gaat] kan ik eigenlijk niet spreken. Eerst moet de tempel gebouwd zijn. Het Woord … kan niet bestaan zonder tempel. Als die eenmaal staat zal Brâm het Verlossende Woord spreken. … Ziet u de rampen en droefenis om u heen? … Daar moet verandering in komen. Daartoe is de individuele inspanning van De Gemeenschap nodig. … Het woord zegt het al, nietwaar. Ge-meen-schap. Woorden hebben vaak een diepe betekenis’.
Natuurlijk moet De Alwaardige Brâm een vertegenwoordiger hebben voor praktische zaken zoals de tempelbouw en het geld daarvoor bij elkaar zoeken. Het hoeft niet te verrassen dat Joop Flavius deze taak op zich heeft genomen. Zal het de twee vrienden lukken om het miljoen binnen een jaar bij elkaar te krijgen? Wat zal Maartje zeggen als het ze lukt? Om dat te weten te komen, moet je het boek lezen. Het is tweedehands en in sommige bibliotheken verkrijgbaar. Ook is het opgenomen in één van de delen van het verzamelde werk van Van het Reve (onlangs verschenen).
Karel van het Reve is een bekende Nederlandse essayist, columnist en Ruslanddeskundige. Hij was gefascineerd door de bizarre ideologie en en de kritiekloze heldenverering van de dictators van de Sovjet Unie. Vergelijkbare gekte vinden we tegenwoordig alleen nog in Noord-Korea. Hierover schreven we onlangs op Kloptdatwel.
Het is duidelijk dat zijn fascinatie voor bizarre geloofssystemen Karel van het Reve inspireerde bij het schrijven van ‘Nacht op de kale berg’. Zijn waarschuwing om je niet te laten inpakken door onzin is nog steeds actueel.
Foto voorzijde: geld (bron: wikimedia commons, Jon Eben Field).
Leuk stuk! Waarom begint kloptdatwel niet een skeptische sekte? Geld inzamelen voor het goede doel kan tenslotte nooit kwaad.
We hebben al een naam! ‘Kloptdatwelogy!’. Ik denk dat we mensen gaan vertellen dat we altijd overal onze vraagtekens bij zetten en dat we geleerd hebben om via onze intuitie tot ‘de waarheid’ te komen. Wat we je voor enkele tonnen ook kunnen leren natuurlijk. We zijn bezig met levels en van die leuke badges enzo, keep you posted! 🙂
(Ik begin vast met het laten staan van mijn baard, daar wordt ik vast ontzettend charismatisch van :))
2012/1/23 Disqus
Bij Skepsis komt nogal wat post binnen en daar is regelmatig iets bij van personen die in eigen beheer de meest wonderlijke manuscripten inzenden. Dat worden geen van alle bekende sektes. Ik vermoed dat alleen een boodschap niet voldoende is. De sekteleider moet een of ander gedragskenmerk hebben waardoor iedereen die hem hoort alle reserves laat varen. Wat precies die goeroes gemeenschappelijk hebben weet ik niet. Ik vermoed dat succesvolle oplichters en bepaalde kwakzalvers en volksmenners dat ook hebben. Wat helpt is een absoluut gebrek aan relativeringsvermogen (en dus vaak geen kritiek kunnen hebben) en een vlotte babbel.
Wie kent Benjamin Creme? Die is sinds 1975 aan het verkondigen dat de Maitreya komt. Erg rijk is is hij er nog niet van geworden. Misschien is Ron Hubbard en zijn scientology het model geweest voor het verhaal.
Dit heeft er denk ik mee te maken dat de meeste mensen die een sekte willen beginnen echt gestoord zijn en dat helpt je natuurlijk niet als je iets dergelijks wilt opzetten. Ik ben er van overtuigd dat je met een marketeer, een goede copywriter en een charismatische voorman binnen de kortste keren een sekte van enig formaat op kunt zetten. Met enige investering kun je op internet groot uitpakken en volgens mij kun je dan in die alternatieve hoek gemakkelijk een groot aandeel pakken. Veel proffesionele concurrentie is er tenslotte niet. Had me een leuk experiment geleken als de ethische bezwaren er niet waren.
Dat woord “volksmenners” deed me denken aan de wijze waarop dictaturen werken. Een van de aspecten is daarbij kennelijk: vooral hard schreeuwen (al dan niet figuurlijk) en dat steeds maar blijven doen. Eindeloze herhaling zonder enige relativering doet daarvoor gevoelige geesten dan kennelijk vanzelf in een toestand komen waarbij ze alles van de volksmenner aannemen, ook klinkklare onzin waarvan allang bewezen is dat het onzin is. En als er maar genoeg mensen onder die invloed zijn, wordt het echt gevaarlijk en zijn de woorden van Heinrich Heine van toepassing dat, waar men boeken verbrandt, men uiteindelijk ook mensen verbrandt. Kijk maar op de Bebelplatz in Berlijn. Ik realiseer me dat in de grond het dat is waarom ik met regelmaat op deze site reageer.
De geestelijkheid hoort ook bij de genoemde lieden. Maar ja, is er eigenlijk verschil met een sekte?
Je komt er niet Maarten met alleen het charismatisch laten staan van je baard. Je hebt ongetwijfeld een lichtblauw losvallend gewaad nodig (of misschien helpt bij koud weer de bodywarmer 1023) dat je verleidt tot eentonig gezang tijdens het wapperen met je handen, of je nu kunt zingen of niet. Er moet ook beslist iets bij rondom het risico van UFO’s tijdens de dreigende spoedige ineenstorting van de aarde, die je dan weer kunt afwenden met het volgens oeroude regels schokschuddend eindeloos verdunnen van een restje bedorven kippevlees. De mantra wordt: Wees niet kritisch! Weg met Avogadro! De happenings vinden plaats naast het borstbeeld van Multatuli, tegen wie we dreigende gebaren gaan maken, onder het slaken van de rauwe kreet: Stik in koffi en verdwyn!
Hahahaha, ik denk dat ik jouw side-kick maar ga worden als ik het zo hoor 😀
2012/1/24 Disqus