De Rechtbank Den Haag heeft onlangs een vrouw veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 4 jaar en TBS met dwangverpleging. De vrouw had getracht een consultatiebureau-arts te vermoorden. De reden? Ze was ervan overtuigd dat haar zoontje autistisch was geworden na een vaccinatie die door deze arts was gegeven. Het malicieuze fabeltje over de beweerde link tussen vaccinaties en autisme, al vele malen krachtig weerlegd, eiste hier bijna een mensenleven.

Van alle onzin die rondzingt over vaccinaties is de mythe van een verband tussen de toediening van vaccins – met name het BMR-vaccin wordt vaak genoemd – en het ontstaan van autisme toch wel het meest hardnekkig en het meest kwaadaardig. Het meest hardnekkig, omdat het er kennelijk niet toe doet hoe grondig deze mythe inmiddels is weerlegd. Diverse onderzoeken onder opgeteld miljoenen kinderen hebben nooit een verband aangetoond, maar de aanhangers van de theorie accepteren kennelijk alleen onderzoek dat zo’n verband wél aantoont. Het is bovendien het meest kwaadaardige sprookje, want het praat ouders – die immers de beslissing tot vaccinatie hebben genomen – volstrekt onterecht een levenslang schuldgevoel aan als hun kind autistisch blijkt te zijn. En het wijst met de beschuldigende vinger, soms op zeer intimiderende wijze, naar de artsen die de vaccinaties geven. In het beste geval worden die als gehersenspoelde idioten weggezet, in het ergste als misdadigers van het ergste soort die op de loonlijst van Big Pharma staan. Met zo’n klimaat is het vragen om ongelukken.

En die hebben zich nu dus voorgedaan. Niet in het gepolariseerde Amerika, waar we ons de moorden op abortusartsen nog herinneren, of in Pakistan, waar vaccinatieteams onder begeleiding van de politie hun werk moeten doen. Nee, gewoon hier in Nederland, in Zoetermeer om precies te zijn. De nu veroordeelde vrouw bedreigde het slachtoffer al meer dan een jaar omdat zij de arts die haar zoon een inenting gaf verantwoordelijk hield voor diens autisme. Eind augustus 2016 wist ze het beveiligde consultatiebureau waar de arts werkte binnen te dringen en het slachtoffer tweemaal met een stiletto te steken of te snijden. De arts raakte gewond aan haar slaap en wang, en is tot op de dag van vandaag nog niet aan het werk, waarbij het de vraag is of zij ooit nog haar beroep zal kunnen uitoefenen. De dader kon gelukkig snel worden overmeesterd door collega’s en is nu dus veroordeeld wegens poging tot moord en tevens voor bedreiging.

Voor het bewezen verklaren van een poging tot moord is nodig dat de dader ‘met voorbedachten rade’ een ander van het leven probeerde te beroven. Die voorbedachte raad kon hier tamelijk gemakkelijk worden aangetoond. Er waren diverse getuigen met wie de vrouw haar voornemens had gedeeld, op haar iPad was gezocht op termen als “taakstraf moord” en er kwamen WhatsApp-berichten boven tafel met weinig verheffende teksten als “Heb gezegd die kanker hindoestaans vrouw kan maar beter niet meer in zoetermeer werken want als ik haar vind is ze van mij”. De Haagse rechtbank zal wel eens moeilijker zaken behandeld hebben. Spijt heeft de veroordeelde vrouw blijkens het rechtbankvonnis niet: het slachtoffer zou haar verdiende loon hebben gekregen.

De vraag wie nu verantwoordelijk is voor dit drama is eigenlijk tweeledig. Strafrechtelijk bezien is de zaak eenvoudig: alleen de dader is verantwoordelijk. In dit geval gaat het om een vrouw met duidelijke psychiatrische problematiek. De geraadpleegde deskundigen – een psychiater en twee psychologen – constateren bij haar een borderline persoonlijkheidsstoornis, een chronische aanpassingsstoornis en zwakbegaafdheid. De vrouw is dan ook verminderd toerekeningsvatbaar. De kans op recidive is groot en een intensieve behandeling noodzakelijk.

De vraag naar de morele verantwoordelijkheid is veel lastiger. Een zwakbegaafde moeder verzint niet zelf dat er een verband zou zijn tussen vaccinaties en autisme, die wordt met die gedachte vergiftigd door anderen. Het minste wat we kunnen concluderen is dat het bepaald niet helpt dat er nog altijd vele tientallen – ook Nederlandstalige – websites zijn waarop dit gevaarlijke antivaccinatiefabeltje wordt verkondigd. Het helpt evenmin dat zogenaamde CEASE-therapeuten het fabeltje niet alleen in stand houden, maar het zelfs uitbuiten en veel geld verdienen aan het geven van valse hoop op ‘genezing’ aan wanhopige ouders, dit ondanks het feit dat de Reclame Code Commissie deze therapeuten meerdere malen op de vingers heeft getikt vanwege hun misleidende claims.
Ook het feit dat beroemdheden en andere invloedrijke figuren de ex-arts Andrew Wakefield, aartsvader van de autismemythe en uit zijn beroep gezet wegens wetenschapsfraude, een steuntje in de rug geven bij het vertonen van zijn propagandafilm Vaxxed, is weinig behulpzaam. Daarbij maakt het weinig uit of het gaat om acteurs of politici. En ook nepnieuws over prutstudies in dubieuze tijdschriften, waar het vooral om geld lijkt te draaien, helpen ons niet veel verder. Dat zulke studies meestal weer worden ingetrokken moge zo zijn, maar het is de publicatie die online blijft hangen, veel meer dan het daarna weer door de versnipperaar halen van het ‘onderzoek’ in kwestie.

Wat wel zou helpen, is als de media die over een zaak als de moordpoging op de Zoetermeerse arts berichten, klip en klaar zouden melden dat het verband tussen vaccinaties en autisme nooit bewezen is en op basis van uitvoerig onderzoek naar het rijk der fabelen kan worden verwezen. Als we echter kijken naar de berichtgeving in deze zaak – NOS, Telegraaf, AD – dan moeten we constateren dat zulke volstrekt feitelijk informatie niet met de lezers gedeeld wordt. Volstaan wordt met de vermelding dat de moeder de arts verantwoordelijk hield voor het feit dat haar zoontje autistisch was geworden na de vaccinatie, of woorden van gelijke strekking. Het zou erg fijn zijn als media hier de verantwoordelijkheid zouden voelen lezers correct en volledig te informeren. Bij complottheorieën als Pizzagate kan dat gewoon – NOS, Telegraaf, AD -, dus waarom het bij antivaccinatiefabeltjes niet gebeurt, is mij een raadsel.