De controversiële Deense arts Peter Gøtzsche kondigde op Twitter de publicatie van zijn nieuwe boek over vaccinaties aan. Door het lezen van zijn vorige boek en wat recente akkefietjes rondom zijn persoon was ik toch wel nieuwsgierig naar het boek en heb het inmiddels gelezen.
In zijn vorige boek maakte Gøtzsche al duidelijk waar hij staat in discussies over vaccinaties. Dat werd eigenlijk ook wel tijd aangezien hij vaak door antivaxxers wordt aangehaald als een volkomen onafhankelijke expert, wars van enige BigPharma-invloed, die heel kritisch is over vaccins. Ja, van het griepvaccin en dat tegen HPV is Gøtzsche bepaald geen fan, maar de meeste vaccinaties die bij ons in het Rijksvaccinatieprogramma zitten, vindt hij fantastisch. In zijn net verschenen Vaccines: truth, lies and controversy diept hij het onderwerp verder uit.
Vaccinontkenners
Het eerste hoofdstuk gaat over het vaccindebat en de soms uiterste felle toon waarop dat plaatsvindt. Gøtzsche maakt zich er zorgen over dat uit angst de antivaxxers in de kaart te spelen, zo’n beetje elke kritiek op vaccins al snel als verdacht en ongewenst wordt weggezet.
People who reject all vaccines and are totally resistant to rational arguments and findings from high-quality science going against their beliefs are often called anti-vaxxers. I do not like calling people anti-something. People who criticise the huge consumption of psychiatric drugs for valid scientific reasons are often called anti-psychiatry by psychiatrists, which they are not; they are pro-people. I prefer to use the term vaccine deniers, since they deny the science, just as there are Holocaust deniers and people who deny that man ever set foot on the Moon.
The other camp I shall call vaccine advocates even though this term is too kind for those of them who are similarly unreasonable as the vaccine deniers when they say we should accept all vaccines without asking questions.
Het mag duidelijk zijn dat Gøtzsche zijn kritiek op bijvoorbeeld griepvaccinatie en het HPV-vaccin als volkomen redelijk ziet, en hij noemt onder de serieus te nemen kritiek ook regelmatig het werk van zijn collega Peter Aaby (waar ik ook eerder over geschreven heb).
Ook gaat Gøtzsche in dit hoofdstuk in op de enorme hoeveelheid desinformatie er te vinden is op internet over vaccins en de infectieziekten waar ze tegen moeten beschermen, en hij geeft de orthomoleculaire vitaminepushers er bijvoorbeeld stevig van langs. Aan de andere kant wijst hij ook op zaken die fout zijn gegaan bij vaccins en op de soms schimmige belangenverstrengeling tussen farmaceuten en instituten die onafhankelijk zouden moeten zijn, een stokpaardje van Gøtzsche.
In het volgende hoofdstuk gaat het om mazelen en in het bijzonder het hele verhaal over de frauduleuze studie van Andrew Wakefield. Hier komt ook het relletje naar voren dat ontstond toen Gøtzsche vorig jaar een uitnodiging bleek te hebben aangenomen om te komen spreken op een symposium dat duidelijk door antivaxxers was georganiseerd. Met name David Gorsky was daar uiterst kritisch over. Nu kunnen we lezen hoe Gøtzsche het heeft ervaren. Hij ging uiteindelijk niet en houdt het erop dat de organisatoren hem eigenlijk hebben misleid. Ergens ging hij ervan uit dat er wel ruimte was voor een serieuze uitwisseling van ideeën, een naïviteit die hij deels verklaart door het ontbreken van een fanatieke antivaxbeweging in Denemarken.
In ieder geval is dit het hoofdstuk dat antivaxxers niet erg zullen waarderen, onder boven aangehaalde tweet van Gøtzsche zijn al veel verontwaardigde reacties te lezen.
Dan volgt er een hoofdstuk waarin Gøtzsche het eventuele verplichtstellen van vaccinaties behandelt. Daar ziet hij niets in. De individuele afweging gaat bij Gøtzsche eigenlijk altijd voor. Bij vaccinaties is er namelijk bijna nooit sprake van een acuut gevaar, dus zelfs bij kinderen zouden overheden niet mogen ingrijpen om besluiten van ouders om niet te vaccineren te omzeilen. Dat ligt anders dan bijvoorbeeld bij een kind van Jehova’s Getuigen dat een medisch noodzakelijke bloedtransfusie moet kunnen krijgen tegen de wens van de ouders in.
Griepvaccinatie
Dan een lang hoofdstuk over het griepvaccin. Gøtzsche is niet de enige die daar erg weinig in ziet. Hier wordt de lezer wel doodgegooid met oddsratio’s en de verschillende manieren waarop er, volgens Gøtzsche, met systematische reviews is gerommeld. Zelfs het bewijs dat het effectief zou zijn om personeel in de gezondheidszorg in te enten, acht hij benedenmaats. Tussen het gesmijt met al dan niet harde cijfers door, krijg je soms ook een blik op hoe Gøtzsche aankijkt tegen het leven. Het volgende citaat zal niet iedereen aanspreken, maar het raakt wel aan fundamentele zaken die soms ondergesneeuwd raken als je alleen kijkt naar de cijfertjes die moeten uitwijzen of een vaccin werkt of niet:
At the other end of life, it might not make much sense either to get vaccinated. People in nursery homes might die soon anyway, and for those whose lives are hardly worth living, e.g. because of serious dementia, urinary and faecal incontinence and other unpleasant ailments, it could be a relief to get an infection that will terminate life. We often talk about lives saved in healthcare but virtually never about which kind of lives we save. There is an enormous difference between saving an infant’s life and a seriously incapacitated person’s life.
In dit hoofdstuk zit Gøtzsche nog aardig op één lijn met de reviews van de Cochrane collaboration en moet vooral de Amerikaanse CDC het ontgelden. Maar de liefde tussen Cochrane en Gøtzsche is over, lang sluimerende onvrede over het eigengereide optreden van Gøtzsche leidde er vorig jaar toe dat hij uit het bestuur werd geknikkerd. Een volgens mij redelijk genuanceerde analyse van het conflict kun je hier lezen, Gøtzsche ziet het natuurlijk allemaal net wat anders. Die conflicten werden heel duidelijk rondom het HPV-vaccin, het onderwerp van hoofdstuk 5.
HPV-vaccinatie
Ook over deze vaccinatie is niet iedereen even enthousiast, hoewel de daling van het aantal infecties met het de virusvarianten waartegen ingeënt wordt, spectaculair is. De lezer krijgt hier heel duidelijk de controverse vanuit de ogen van Gøtzsche voorgeschoteld en als je ook wat leest wat de critici over zijn standpunten hebben geschreven, wordt duidelijk dat hij hier toch vooral alsnog zijn gelijk wil halen. Soms schiet hij daarbij echt door.
Zo haalt hij een studie aan die uitgevoerd was bij schapen waaruit zou blijken dat sommige toevoegingen in vaccins (aluminiumzouten) voor onverwachte neurologische problemen zouden kunnen zorgen. Die studie van Luján e.a. werd vrij snel ingetrokken. Gøtzsche maakt zich er boos over dat die intrekking niet helemaal volgens de regels lijkt te zijn plaatsgevonden. Het artikel staat niet meer online, terwijl dat wel zou moeten, natuurlijk wel met duidelijk ‘retracted’ rood afgedrukt over alle pagina’s. Dat dat niet is gebeurd, is weer een bewijs dat de uitgevers (hier Elsevier) niet zijn te vertrouwen. Doordat Gøtzsche de studie zelf volstrekt niet kritisch onder de loep neemt, krijgt de lezer ten onrechte de indruk dat die op zich wel deugt.
Kort samengevat komt het er op neer dat volgens Gøtzsche de mogelijke bijwerkingen van het HPV-vaccin niet voldoende in kaart zijn gebracht, dat het weinig toevoegt aan bestaande screeningsprogramma’s , en dat je het geld dat ermee gemoeid gaat veel beter kunt besteden aan bijvoorbeeld antirookcampagnes, dat heeft een veel duidelijker effect op het voorkomen van kanker en de sterfte die daarmee gepaard gaat. En dat de vaccinatie toch in vele landen is ingevoerd, ligt vooral aan de verderfelijke invloed van de farmaceutische industrie, die Gøtzsche overal terugziet.
Andere vaccins
De afsluitende hoofdstukken zijn wat korter. Eerst een over het vaccin voor Japanse encefalitis, dat Gøtzsche gebruikt om te laten zien hoe je volgens hem de voor- en nadelen van het nemen van een vaccinatie zou moeten afwegen. Daarna een hoofdstuk waarin hij de de vaccinaties tegen kinderziekten langsloopt die je in de vaccinatiesprogramma’s kunt aantreffen. Als het gaat om vaccinaties die hij niet al eerder genoemd heeft (mazelen, DKTP), geeft Gøtzsche nauwelijks informatie waar je wat aan hebt en lijkt het erop dat hij zich er wat van af heeft gemaakt. Zo staat er over de meningkokkenvaccinatie eigenlijk alleen dat meningkokken heel gevaarlijk kunnen zijn en dat je er heel snel bij moet zijn als je het vermoeden hebt dat je hebt. Wat hij vindt van de vaccins kon ik er niet in ontdekken. Het een na laatste hoofdstuk gaat over ziektes die we of niet meer tegenkomen, of alleen buiten onze contreien aantreffen: pokken, gele koorts, dengue, rabiës.
In zijn afsluitende hoofdstuk vat Gøtzsche het allemaal als volgt samen:
If anyone wants to speak about vaccines in a general way, without differentiating between them, the scientific facts are very convincing: It is vastly better to get all the recommended vaccines than to refuse all of them. It is far more likely that we will be seriously or fatally injured by diseases that could have been prevented by vaccines than by the vaccines themselves.
Voor wie Gøtzsche dit boek nu precies geschreven heeft is mij niet heel duidelijk, voor een breed publiek is het in ieder geval regelmatig veel te ingewikkeld. Voor iemand die geïnteresseerd is in de details van discussies over het griep- en HPV-vaccin heeft met Vaccines: truth, lies and controversy nu zijn kant van het verhaal wel handzaam bijelkaar. Voor het verhaal over Wakefield en zijn desastreuze invloed kun je misschien beter wachten op het boek van Brian Deer dat binnenkort uitkomt.
“People in nursery homes might die soon anyway”
ik vind dat geen goed argument. Daarmee zou je allerhande soorten laks omgaan met gezondheids- en veiligheidsrisico’s in verpleeghuizen kunnen vergoelijken.
Stel je voor dat een familielid toevertrouwt aan een verpleeghuis omdat he thuissituatie onhoudbaar is geworden. Wat zou je dan zeggen als een vertegenwoordiger van zo’n instelling zou zeggen ‘wij gaan onstpannen om met hygiëne want de meeste mensen hier gaan toch gauw dood, meestal aan een salmonella infectie of omdat ze griep oplopen van iemand van het personeel, gelukkig zijn ze dan doorgaans nog niet erg dement of incontinent.’ Het is nog net niet dat men er Soylent Green eet.
Ik denk dat de meeste mensen dan verder zouden zoeken naar een plek voor hun dierbare.
Zoals hij het opschrijft: “… whose lives are hardly worth living… ” vind ik buitengewoon bot overkomen. Het wordt nl. niet door hem beslist of iemands leven nog de moeite waard is. Anderzijds denk ik wel te begrijpen wat hij mogelijk bedoelt te zeggen, nl.: je moet je altijd afvragen hoe lang je door moet gaan met behandelen en waar je de grens overgaat. Het criterium zou moeten zijn, denk ik, je ernstig afvragen wat de patiënt zélf wil of zou hebben gewild – in samenhang natuurlijk wat technisch en practisch mogelijk is. Als je een dierbare aan de zorg van een verpleeghuis toevertrouwt, zul je zelf die empathie en die twijfels en overwegingen moeten kunnen opbrengen en zal je die empathie etc. eveneens moeten ervaren in het verpleeghuis.
Ik sluit me bij de beide heren, JW en Hans, aan. Goed, dit is geen bijvalforum. Ik weet het. Maar wellicht is het toch zinnig om te melden dat heel wat zogeheten sceptici geen cynici zijn maar zoiets als humanisten, al zit natuurlijk de sociale werkelijkheid best wel her en der cynisch in elkaar.
Inderdaad, maar het lijkt me niet de taak van de heer Gøtzsche om dit te bepalen. Wat voor de een nog een leefbaar leven is, zal dat voor de ander niet meer zijn. Niet iedereen die in een verpleeghuis zit, zal dement zijn.
Natuurlijk moet je kijken hoe lang medisch handelen nog zinvol is, maar over de kwaliteit van leven kunnen alleen de persoon zelf en z’n naasten oordelen. Het komt wat cynisch over om te zeggen dat het leven in een verpleeghuis er voor de patiënten niet meer toe doet. Dat zal van de persoon afhangen en wat men nog kan doen.
Het zal vast af en toe fout gaan, maar naar mijn ervaring gaat men in verpleeghuizen empathisch met patiënten om en gaat men er echt niet a priori vanuit dat ze wel snel zullen overlijden. Als je niet empathisch met mensen kunt omgaan, zul je het er als personeelslid beslist niet lang uithouden.
Inderdaad. Ik ga er ook niet van uit dat men in een verpleeghuis met een houding zoals die van de heer Gøtzsche ver zal komen.
Renate en Hans spreken over de empathie van verpleeghuispersoneel. Maar ik vrees dat die doorgaans niet zover gaat dat men zich laat inenten tegen de griep. In 2018 is, gewoon door intensiever reclame maken, de vaccinatiegraad onder verpleegkundigen bijna verdubbeld (van 13% naar 24%). Het is natuurlijk in het belang van de ziekenhuizen zelf. Als van 100 personeelsleden er 10 griep krijgen zijn dat zo 50 werkdagen; als je met vaccinatie van alle honderd er nog maar 5 griep krijgen is dat 25 werkdagen verdiend. Plus dat men doorgaans de dag voordat men ziek wordt besmettelijk wordt, dus je voorkomt zo vijf keer dat een virussproeier een dag lang intensief contact heeft met de patiënten.
Maar 24% is nog steeds belachelijk weinig. Zou het wat zijn om mondkapjes verplicht te stellen voor iedereen die de laatste seizoensprik niet gehaald heeft? Dan kan iedereen zien wie er niet gevaccineerd is.
Je zou om te beginnen zo’n maatregel in een random gekozen helft van de verpleeg- en ziekenhuizen kunnen invoeren, en dan dan een jaar kijken wat de effecten zijn.
PS. Kijk eens bij de reacties onder
https://www.nursing.nl/magazine-artikelen/een-verplichte-griepprik-voor-verpleegkundigen-kan-dat/
Het begint met iemand die denkt dat een gevaccineerde na contact met het virus niet ziek maar wel besmettelijk is.
Het inzicht dat de kansen op ziek of besmettelijk zijn verminderd worden, hoewel ze niet nul worden, ontbreekt doorgaans.
Of men denkt dat je door ziekte ‘sterk’ wordt. Laats hoorde ik op de Nationale Gezondheidsbeurs een gepensioneerde verpleegkundige de mening verkondigen dat ze liever niet wilde dat haar immuunsysteem lui zou worden van zo’n vaccinatie. Het zijn volgens mij allemaal rationalisaties. Achteraf bedachte argeumenten.
Het ging ook meer om de argumentatie van de heer Gøtzsche, dan om de verpleegkundigen. Ik wil niet hun empathie in twijfel trekken, ondanks het feit dat er genoeg zijn die zich helaas niet tegen de griep in laten enten.
De rationalisaties van verpleegkundigen die zich niet in laten enten, vind ik te zot voor woorden. Het lui worden van het immuunsysteem vind ik wel heel sterk. Ik zou bijna vragen of ze misschien ook ongetraind besluiten een marathon te gaan lopen.
Ik heb hier al vaker betoogd dat vaccinatie verplicht zou moeten zijn, voor iedereen dus, en niet alleen voor verplegend personeel. Bij weigering een boycot. Maar ja, ik heb nog nooit zulke draaierige en ontwijkende standpunten gehoord als van onze diepchristelijke zogenaamd rationele staatssecretaris.
Inderdaad, maar ik denk dat dit nooit zal gebeuren. Ik heb vorig jaar voor het eerst een uitnodiging voor de griepprik gehad en die ben ik natuurlijk onmiddellijk gaan halen. Als het niet voor mezelf is, dan toch wel voor m’n vader.
Dingen verplicht stellen, dat werkt niet zo goed. Intensief overreden en het goede voorbeeld geven. De artsen in een ziekenhuis zouden voorop moeten gaan. Eerlijk gezegd weet ik niet of ze dat wel doen.
[ verplicht stellen, dat werkt niet zo goed. ]
Als ik flink verzwakt in het ziekenhuis lig hoop ik toch dat ongevaccineerde verplegers e.d. verboden wordt zich in mijn omgeving te bevinden.
Met andere woorden, zulke mensen moeten eigenlijk worden uitgesloten van bepaalde werkzaamheden of patiënttypes.
Dank voor deze bespreking, Pepijn. Het geeft een mooi overzicht van hoe Gøtzsche hierover denkt, en hoe onterecht het is dat hij vaak als voorbeeld gebruikt wordt door ‘vaccine deniers’.
Overigens prima om die groep zo te noemen, maar daaronder bevinden zich ook de ‘echte’ anti-vaxxers en daarmee valt sowieso geen land te bezeilen. Ik reken me graag tot de ‘vaccine advocates’ maar dan zonder de redelijkheid uit het oog te verliezen.
Zijn opmerking over het verpleeghuis (die je volledig herhaalt, maar wellicht wat uit context) betekent volgens mij niets anders dan dat voor een deel van de mensen daar de griep wel eens een ‘zachte verlosser’ is…