Nogmaals Peter Gøtzsche over vaccinaties

De controversiële Deense arts Peter Gøtzsche kondigde op Twitter de publicatie van zijn nieuwe boek over vaccinaties aan. Door het lezen van zijn vorige boek en wat recente akkefietjes rondom zijn persoon was ik toch wel nieuwsgierig naar het boek en heb het inmiddels gelezen.

In zijn vorige boek maakte Gøtzsche al duidelijk waar hij staat in discussies over vaccinaties. Dat werd eigenlijk ook wel tijd aangezien hij vaak door antivaxxers wordt aangehaald als een volkomen onafhankelijke expert, wars van enige BigPharma-invloed, die heel kritisch is over vaccins. Ja, van het griepvaccin en dat tegen HPV is Gøtzsche bepaald geen fan, maar de meeste vaccinaties die bij ons in het Rijksvaccinatieprogramma zitten, vindt hij fantastisch. In zijn net verschenen Vaccines: truth, lies and controversy diept hij het onderwerp verder uit.

Vaccinontkenners

Het eerste hoofdstuk gaat over het vaccindebat en de soms uiterste felle toon waarop dat plaatsvindt. Gøtzsche maakt zich er zorgen over dat uit angst de antivaxxers in de kaart te spelen, zo’n beetje elke kritiek op vaccins al snel als verdacht en ongewenst wordt weggezet.

People who reject all vaccines and are totally resistant to rational arguments and findings from high-quality science going against their beliefs are often called anti-vaxxers. I do not like calling people anti-something. People who criticise the huge consumption of psychiatric drugs for valid scientific reasons are often called anti-psychiatry by psychiatrists, which they are not; they are pro-people. I prefer to use the term vaccine deniers, since they deny the science, just as there are Holocaust deniers and people who deny that man ever set foot on the Moon.
The other camp I shall call vaccine advocates even though this term is too kind for those of them who are similarly unreasonable as the vaccine deniers when they say we should accept all vaccines without asking questions.

Het mag duidelijk zijn dat Gøtzsche zijn kritiek op bijvoorbeeld griepvaccinatie en het HPV-vaccin als volkomen redelijk ziet, en hij noemt onder de serieus te nemen kritiek ook regelmatig het werk van zijn collega Peter Aaby (waar ik ook eerder over geschreven heb).
Ook gaat Gøtzsche in dit hoofdstuk in op de enorme hoeveelheid desinformatie er te vinden is op internet over vaccins en de infectieziekten waar ze tegen moeten beschermen, en hij geeft de orthomoleculaire vitaminepushers er bijvoorbeeld stevig van langs. Aan de andere kant wijst hij ook op zaken die fout zijn gegaan bij vaccins en op de soms schimmige belangenverstrengeling tussen farmaceuten en instituten die onafhankelijk zouden moeten zijn, een stokpaardje van Gøtzsche.

In het volgende hoofdstuk gaat het om mazelen en in het bijzonder het hele verhaal over de frauduleuze studie van Andrew Wakefield. Hier komt ook het relletje naar voren dat ontstond toen Gøtzsche vorig jaar een uitnodiging bleek te hebben aangenomen om te komen spreken op een symposium dat duidelijk door antivaxxers was georganiseerd. Met name David Gorsky was daar uiterst kritisch over. Nu kunnen we lezen hoe Gøtzsche het heeft ervaren. Hij ging uiteindelijk niet en houdt het erop dat de organisatoren hem eigenlijk hebben misleid. Ergens ging hij ervan uit dat er wel ruimte was voor een serieuze uitwisseling van ideeën, een naïviteit die hij deels verklaart door het ontbreken van een fanatieke antivaxbeweging in Denemarken.
In ieder geval is dit het hoofdstuk dat antivaxxers niet erg zullen waarderen, onder boven aangehaalde tweet van Gøtzsche zijn al veel verontwaardigde reacties te lezen.

Dan volgt er een hoofdstuk waarin Gøtzsche het eventuele verplichtstellen van vaccinaties behandelt. Daar ziet hij niets in. De individuele afweging gaat bij Gøtzsche eigenlijk altijd voor. Bij vaccinaties is er namelijk bijna nooit sprake van een acuut gevaar, dus zelfs bij kinderen zouden overheden niet mogen ingrijpen om besluiten van ouders om niet te vaccineren te omzeilen. Dat ligt anders dan bijvoorbeeld bij een kind van Jehova’s Getuigen dat een medisch noodzakelijke bloedtransfusie moet kunnen krijgen tegen de wens van de ouders in.

Griepvaccinatie

Dan een lang hoofdstuk over het griepvaccin. Gøtzsche is niet de enige die daar erg weinig in ziet. Hier wordt de lezer wel doodgegooid met oddsratio’s en de verschillende manieren waarop er, volgens Gøtzsche, met systematische reviews is gerommeld. Zelfs het bewijs dat het effectief zou zijn om personeel in de gezondheidszorg in te enten, acht hij benedenmaats. Tussen het gesmijt met al dan niet harde cijfers door, krijg je soms ook een blik op hoe Gøtzsche aankijkt tegen het leven. Het volgende citaat zal niet iedereen aanspreken, maar het raakt wel aan fundamentele zaken die soms ondergesneeuwd raken als je alleen kijkt naar de cijfertjes die moeten uitwijzen of een vaccin werkt of niet:

At the other end of life, it might not make much sense either to get vaccinated. People in nursery homes might die soon anyway, and for those whose lives are hardly worth living, e.g. because of serious dementia, urinary and faecal incontinence and other unpleasant ailments, it could be a relief to get an infection that will terminate life. We often talk about lives saved in healthcare but virtually never about which kind of lives we save. There is an enormous difference between saving an infant’s life and a seriously incapacitated person’s life.

In dit hoofdstuk zit Gøtzsche nog aardig op één lijn met de reviews van de Cochrane collaboration en moet vooral de Amerikaanse CDC het ontgelden. Maar de liefde tussen Cochrane en Gøtzsche is over, lang sluimerende onvrede over het eigengereide optreden van Gøtzsche leidde er vorig jaar toe dat hij uit het bestuur werd geknikkerd. Een volgens mij redelijk genuanceerde analyse van het conflict kun je hier lezen, Gøtzsche ziet het natuurlijk allemaal net wat anders. Die conflicten werden heel duidelijk rondom het HPV-vaccin, het onderwerp van hoofdstuk 5.

HPV-vaccinatie

Ook over deze vaccinatie is niet iedereen even enthousiast, hoewel de daling van het aantal infecties met het de virusvarianten waartegen ingeënt wordt, spectaculair is. De lezer krijgt hier heel duidelijk de controverse vanuit de ogen van Gøtzsche voorgeschoteld en als je ook wat leest wat de critici over zijn standpunten hebben geschreven, wordt duidelijk dat hij hier toch vooral alsnog zijn gelijk wil halen. Soms schiet hij daarbij echt door.
Zo haalt hij een studie aan die uitgevoerd was bij schapen waaruit zou blijken dat sommige toevoegingen in vaccins (aluminiumzouten) voor onverwachte neurologische problemen zouden kunnen zorgen. Die studie van Luján e.a. werd vrij snel ingetrokken. Gøtzsche maakt zich er boos over dat die intrekking niet helemaal volgens de regels lijkt te zijn plaatsgevonden. Het artikel staat niet meer online, terwijl dat wel zou moeten, natuurlijk wel met duidelijk ‘retracted’ rood afgedrukt over alle pagina’s. Dat dat niet is gebeurd, is weer een bewijs dat de uitgevers (hier Elsevier) niet zijn te vertrouwen. Doordat Gøtzsche de studie zelf volstrekt niet kritisch onder de loep neemt, krijgt de lezer ten onrechte de indruk dat die op zich wel deugt.

Kort samengevat komt het er op neer dat volgens Gøtzsche de mogelijke bijwerkingen van het HPV-vaccin niet voldoende in kaart zijn gebracht, dat het weinig toevoegt aan bestaande screeningsprogramma’s , en dat je het geld dat ermee gemoeid gaat veel beter kunt besteden aan bijvoorbeeld antirookcampagnes, dat heeft een veel duidelijker effect op het voorkomen van kanker en de sterfte die daarmee gepaard gaat. En dat de vaccinatie toch in vele landen is ingevoerd, ligt vooral aan de verderfelijke invloed van de farmaceutische industrie, die Gøtzsche overal terugziet.

Andere vaccins

De afsluitende hoofdstukken zijn wat korter. Eerst een over het vaccin voor Japanse encefalitis, dat Gøtzsche gebruikt om te laten zien hoe je volgens hem de voor- en nadelen van het nemen van een vaccinatie zou moeten afwegen. Daarna een hoofdstuk waarin hij de de vaccinaties tegen kinderziekten langsloopt die je in de vaccinatiesprogramma’s kunt aantreffen. Als het gaat om vaccinaties die hij niet al eerder genoemd heeft (mazelen, DKTP), geeft Gøtzsche nauwelijks informatie waar je wat aan hebt en lijkt het erop dat hij zich er wat van af heeft gemaakt. Zo staat er over de meningkokkenvaccinatie eigenlijk alleen dat meningkokken heel gevaarlijk kunnen zijn en dat je er heel snel bij moet zijn als je het vermoeden hebt dat je hebt. Wat hij vindt van de vaccins kon ik er niet in ontdekken. Het een na laatste hoofdstuk gaat over ziektes die we of niet meer tegenkomen, of alleen buiten onze contreien aantreffen: pokken, gele koorts, dengue, rabiës.

In zijn afsluitende hoofdstuk vat Gøtzsche het allemaal als volgt samen:

If anyone wants to speak about vaccines in a general way, without differentiating between them, the scientific facts are very convincing: It is vastly better to get all the recommended vaccines than to refuse all of them. It is far more likely that we will be seriously or fatally injured by diseases that could have been prevented by vaccines than by the vaccines themselves.

Voor wie Gøtzsche dit boek nu precies geschreven heeft is mij niet heel duidelijk, voor een breed publiek is het in ieder geval regelmatig veel te ingewikkeld. Voor iemand die geïnteresseerd is in de details van discussies over het griep- en HPV-vaccin heeft met  Vaccines: truth, lies and controversy nu zijn kant van het verhaal wel handzaam bijelkaar. Voor het verhaal over Wakefield en zijn desastreuze invloed kun je misschien beter wachten op het boek van Brian Deer dat binnenkort uitkomt.