• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

Algemeen

Klimaatsceptici scoren puntje tegen Lewandowsky: Recursive Fury ingetrokken

24 March 2014 by Pepijn van Erp 68 Comments

Psycholoog Stephan Lewandowsky gooide in 2012 een bommetje in de voortgaande strijd van klimaatsceptici tegen de wetenschappelijk consensus rondom de menselijke invloed op de opwarming van de aarde. In een artikel getiteld NASA Faked the Moon Landing—Therefore, (Climate) Science Is a Hoax lijkt hij de klimaatsceptici als complotdenkers weg te zetten. Die reageerden natuurlijk verontwaardigd op hun eigen websites en in de commentaren bij blogs die erover berichten. En die online uitingen werden vervolgens weer onderzocht op complotdenken door Lewandowsky. Nieuw artikel, nieuwe verontwaardiging. En nu, een jaar later, ingetrokken.

Lewandowsky-retraction-640x250

LOG12 – Moon Landing
De volledige titel van het eerste artikel dat Lewandowsky schreef met Klaus Oberauer en Gilles Gignac is: “NASA Faked the Moon Landing—Therefore, (Climate) Science Is a Hoax – An Anatomy of the Motivated Rejection of Science” (afgekort LOG12, naar de beginletters van de auteurs) en is  gepubliceerd in Psychological Science  (hier een vrij toegankelijke versie). Het is pas in maart 2013 officieel verschenen, maar de commotie begon in juli 2012 toen het geaccepteerd was en online werd verspreid.
Het ‘resultaat’ werd gretig opgepakt door de media. Als (sociaal)psychologen ergens goed in zijn gebleken de laatste jaren, is het wel weinig overtuigende verbanden vertaald te krijgen in spraakmakende krantenkoppen. Niet verwonderlijk dat de klimaatsceptici op hun achterste benen stonden en uit alle macht probeerden de onzin van dit onderzoek aan te tonen.
Wat staat er nu eigenlijk voor schokkends in? Het onderzoek is gebaseerd op een vragenlijst die werd uitgezet via een aantal websites die over klimaatverandering gaan. De deelnemers werd gevraagd in hoeverre ze eens of oneens waren met zaken die in de klimaatdiscussie een rol spelen (‘verbranding van fossiele brandstoffen draagt bij aan de opwarming van de aarde’, ‘verbranden van fossiele brandstoffen heeft al negatieve gevolgen laten zien’). Maar ze kregen ook vragen over redelijk bekende complottheorieën (moord op Kennedy, die maanlandingshoax uit de titel), algemeen wetenschappelijk aanvaarde feiten (aids wordt veroorzaakt door hiv, roken veroorzaakt longkanker) en hoe ze dachten over de vrije markt.
De onderzoekers gooien al deze data in een vrij gecompliceerd statistisch model (Structural equation modeling) en daaruit komt dan met name een sterke samenhang tussen een voorkeur voor vrije markt en klimaatscepsis uit opborrelen. En eigenlijk ook dat maar weinig mensen waarde hechten aan complottheorieën; als ze dat al doen leidt dat eerder tot ongeloof in algemeen aanvaarde wetenschappelijk feiten dan in verwerpen van de theorie rond klimaatopwarming.

Stephan Lewandowsky
Stephan Lewandowsky

Belangrijkste kritiek op het onderzoek gaat over de manier waarop de deelnemers werden geselecteerd. Volgens de auteurs probeerden ze zowel volgers van de consensus rondom klimaatopwarming in hun onderzoek te krijgen als sceptici door de enquête aan te bieden via acht websites die pro-wetenschap zijn en vijf die je als klimaatsceptisch kunt aanduiden. Die laatsten deden echter niet mee. De sceptici in de enquête kwamen dus via de ‘reguliere’ sites binnen, maar er waren er wel genoeg voor de vergelijking (in totaal 1.145 bruikbare inzendingen). Bij uitkomen van het artikel gingen de websitebeheerders van sceptische blogs natuurlijk na of dat wel klopte van die afgeslagen uitnodiging. En daar lijkt toch een luchtje aan te zitten.
Ook het rekenwerk van Lewandowsky is niet direct helemaal transparant en lijkt voor een niet-ingewijde nodeloos ingewikkeld. De kans dat de uitkomst bewust vertekend is door een paar lieden die klimaatsceptici in een kwaad daglicht wilden stellen, is ook niet uit te sluiten bij zo’n Internet-poll en het lijkt erop dat daar maar weinig inspanning voor nodig was geweest. Er waren ook maar 10 respondenten die iets in de maanlandingshoax zagen, dus de titel lijkt sowieso wat overtrokken.

De verdediging van Lewandowsky rammelt ook wel wat. Zo heeft ie behoorlijk vaag gedaan over de vijf sceptische sites die geweigerd zouden hebben om zijn poll te plaatsen en zat zich te verkneukelen bij het idee dat al die boze klimaatscepsisbloggers ijverig hun mailboxen aan het doorpluizen zouden zijn om te zien of ze twee jaar eerder misschien een mailtje te snel hadden weg gegooid. Wat blijkt, is dat een assistent van hem die uitnodiging had gestuurd, zonder echter op  te merken dat het om een onderzoek van Lewandowsky ging en vervolgens is er ook niet veel moeite gedaan om bij ‘geen antwoord’ of een weigering even door te drukken en het belang duidelijk te maken. En of de poll nu wel op SkepticalScience (de belangrijkste reguliere site) stond, is inmiddels ook de vraag (misschien was het alleen een oproep via Twitter of stond het in een reactie op de site).
Voor een lezer die niet heel erg op de hoogte is van de rollen die Lewandowsky, zijn mede auteurs en zijn opponenten in de echte discussie spelen (die over klimaatverandering) komen de reacties van Lewandowsky op de kritiek een beetje gemakkelijk over en hij lijkt ze wat lichtzinnig belachelijk te maken. Ik weet niet of dat nu zijn bedoeling was, maar bij mij werkt het eerder wat sympathie op voor de sceptici (op dit punt dan).

Recursive fury
Maar laten we even wel wezen, het is niet meer dan een Internet-poll! Misschien was de te verwachten commotie ook wel iets waar Lewandowsky stiekem op hoopte en zat hij al klaar voor het vervolgonderzoek: het analyseren van de reacties op blogs over zijn onderzoek en het verband met complotdenken! Dit mondde uit in een artikel: Recursive fury: Conspiracist ideation in the blogosphere in response to research on conspiracist ideation gepubliceerd in Frontiers in Psychology: Personality Science and Individual Differences. Dit keer deed Lewandowsky het samen met Oberauer, John Cook en Michael Marriott. Meteen was daarover zoveel trammelant dat het er toe leidde dat Frontiers het artikel uit voorzorg offline haalde.
Vorige week berichtte weblog Retraction Watch dat het nu ook formeel is ingetrokken. Belangrijkste reden is dat Frontiers de juridische aansprakelijkheid niet aandurft. Een aantal personen die in het artikel of in de supplementen met naam genoemd zijn (of waarvan hun opmerkingen zo tot de persoon zijn terug te leiden), zijn van mening dat er sprake is van smaad. In die supplementen zijn bijvoorbeeld ook reacties van mensen opgenomen die geen uitgesproken klimaatsceptici zijn, maar die suggestie wordt wel gewekt door onhandige benaming van het stuk. Een ander punt is dat minstens één van de auteurs (Marriott) ook in de onderzoeksperiode blogs schreef waarin hij flink kritiek uitte op sommige klimaatsceptici die in het artikel worden genoemd. Dat lijkt mij inderdaad wat dubieus.
Het stuk staat nog wel online (pdf) op de site van de University of Western Australia, waar Lewandowsky tot januari dit jaar werkzaam was. Het is onderhoudend leesvoer, maar of het faire wetenschap is, waag ik te betwijfelen. Ik kan me goed voorstellen dat het op de klimaatsceptici overkomt als een lafhartige aanval vanuit de veilige ivoren toren van het afgeschermde academisch wereldje. De groep die bekeken wordt, is stiekem ook verschoven van de bezoekers van klimaatblogs naar de auteurs van de sceptische blogs (want daarvan komt het merendeel van de onderzochte commentaren). Zowel de sceptici die zich door LOG12 onheus bejegend voelen als Lewendowski maken dat onderscheid eigenlijk niet.

Plos One – absence of any role of free-market worldview or conservatism in the rejection of GM foods
Misschien is het maar beter om die twee onderzoekjes te vergeten en alleen te kijken naar een ander onderzoek van Lewandowsky dat vorig jaar verscheen in Open Access journal Plos One: “The Role of Conspiracist Ideation and Worldviews in Predicting Rejection of Science“. Dit is gebaseerd op een representatieve steekproef onder de Amerikaanse bevolking uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau, dus hoeven we ons minder druk te maken over bias in de selectie. Volgens Lewandowsky bevestigen de resultaten die van LOG12. Dat klopt wel aardig, maar ook hier haalt Lewandowsky het complotdenken naar voren door het in de titel op te nemen, terwijl het dus helemaal niet zo’n grote en duidelijke rol speelt. In een FAQ bij het artikel, waarin Lewandowsky zelf een aantal vragen bedenkt en beantwoordt, geeft hij zelf wat het belangrijkste resultaat van de studie was:

The involvement of conspiratorial thinking in the rejection of science is not very surprising, given the existing body of literature that we review in the paper. Similarly, the important role of free-market worldviews in the rejection of climate science is also not surprising in light of previous results […] What is surprising, and in our view quite remarkable, is the absence of any role of free-market worldview or conservatism in the rejection of GM foods, and their rather weak (and mutually opposing) role in the rejection of vaccinations.

In een stuk van Tania Lombrozo komt ook naar voren dat Lewandowsky meer maakt van dat complotdenkersaspect dan misschien gerechtvaardigd is op grond van zijn onderzoek:

I asked Lewandowsky about his experience as a researcher working on the psychology of science denial, and in particular his take on the blogospheric reception to his forthcoming paper. He suggested that the paper engendered such hostility because it not only “cast people who rejected climate science in a less than favorable light,” but also because “it was too close to the truth.” Of course, he points out, “the way the blogosphere responded was really by confirming my finding. What they basically did was spin one conspiracy theory after another, trying to invalidate the data.”

Uh? Zo maakt Lewandowsky zich er wel een beetje gemakkelijk vanaf. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij de kritiek op zijn studie vergelijkt met de aanvallen op de klimaatwetenschap zelf op basis van idiote complottheorieën. Alleen gaat die vlieger niet op omdat zijn Internet-poll zich moeilijk laat vergelijken met het inmiddels tamelijk robuuste bewijs voor de menselijke invloed op de klimaatopwarming dat berust op talloze onderzoeken van een groot aantal onderzoekers uit verschillende disciplines.
Lewandowsky stelt ook her en der dat er nog helemaal geen academische artikelen zijn verschenen die kritiek uiten op LOG12. Daarmee impliceert hij dat hij de kritiek van de sceptici niet al te serieus neemt. Beetje makkelijk is dat wel, want dat soort artikelen zou dan geschreven moeten worden door (zich aangevallen voelende) personen die misschien soms wel wetenschappelijk ervaring hebben, maar niet thuis zijn in hoe het binnen de psychologie werkt. Of van andere psychologen die het werk van Lewandowsky belangrijk genoeg vinden om eens kritisch door te pluizen. En dat laatste gebeurde de laatste jaren juist niet zoveel in die kringen …

Hier wat Lewandowsky er zelf over te zeggen heeft. Hij gaat dus toch wel in op kritiek en doet dus zelf lekker mee op het niet peer reviewed strijdtoneel. Maar lees ook de comments, daarin staan weer links naar de reacties op de sites van klimaatsceptici. In een net verschenen video legt Lewandowsky de hele gang van zaken uit vanuit zijn perspectief en vertelt ook iets over de zaken die zich niet zo in het openbaar afspelen (de ‘Subterranean War on Science‘ ):

Lewandowsky kwam eerder ter sprake op Kloptdatwel in de bespreking van ‘The Debunking Handbook‘ dat hij samen met Cook schreef, één van de co-auteurs van Recursive Fury en één van de mensen achter de website SkepticalScience.com.

Update 11 april 2014: over de retractie is ook al weer een heleboel afgeblogd en gediscussieerd in commentaren op die blogs. Frontiers heeft tot twee keer toe een toelichting geven, telkens iets duidelijker. In het laatste bericht stelt de Editor-in-Chief dat het artikel eigenlijk nooit gepubliceerd had mogen worden, omdat de individuen aan wie kenmerken van complotdenken werden toegeschreven, geïdentificeerd konden worden en daarvoor geen toestemming hadden gegeven:

For Frontiers, publishing the identities of human subjects without consent cannot be justified in a scientific paper. Some have argued that the subjects and their statements were in the public domain and hence it was acceptable to identify them in a scientific paper, but accepting this will set a dangerous precedent. With so much information of each of us in the public domain, think of a situation where scientists use, for example, machine learning to cluster your public statements and attribute to you personality characteristics, and then name you on the cluster and publish it as a scientific fact in a reputable journal. While the subjects and their statements were public, they did not give their consent to a public psychological diagnosis in a scientific study. Science cannot be abused to specifically label and point out individuals in the public domain.

Lijkt mij ook.

Filed Under: Algemeen, Wetenschap Tagged With: complotdenken, complottheorieen, klimaatscepsis, opwarming, sociale psychologie, Stephan Lewandowsky

Mazelenvaccinatie – statistieken van de niet-inenters

17 March 2014 by Pepijn van Erp 92 Comments

De mazelen-epidemie die in mei 2013 begon, loopt gelukkig ten einde. De mazelen doken voornamelijk op in gemeenten met een lage vaccinatiegraad en die liggen voor het grootste deel op de Bible Belt, de strook van Zeeland tot in Overijssel waar veel personen van reformatorische gezindte wonen. Niet zo vreemd dat er weer veel discussie was of niet-inenten vanwege godsdienstige redenen nog wel van deze tijd is en of vaccinatie niet verplicht zou moeten worden. De niet-inentende refo’s lagen behoorlijk onder vuur. Begin augustus kwam echter opeens een andere groep niet-inenters in beeld, de antroposofen.

Volgens een artikel in Trouw zouden die minstens zo’n grote groep niet-vaccinerenden zijn en het is dus niet terecht om met het betweterige vingertje alleen op de reformatorische christenen te wijzen:

Maar de grootste groep niet-inenters bestaat volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit antroposofen, bijvoorbeeld bekend van de vrije scholen. Het vooroordeel kan de wereld uit: reformatorische christenen vormen niet één massief blok tegen kindervaccinatie. Veel eensgezinder daarin zijn de antroposofen.

Op het blog van Skepsis hield Jan Willem Nienhuys wekelijks de stand van zaken bij rond de mazelenepidemie. Hij merkte als eerste op dat het verhaal dat antroposofen de grootste groep niet-inenters zou zijn, niet kon kloppen. Het verhaal bleef echter hardnekkig rondzingen, ondanks dat het RIVM nadrukkelijk ontkende het zo gezegd te hebben. De Trouwjournalist die het optekende uit de mond van Roel Coutinho (toen nog directeur Centrum infectieziektebestrijding van het RIVM), wilde niet van een misverstand weten en het ‘feit’ werd vervolgens door andere kranten, medische websites en weblogs overgenomen.
Harde gegevens over de samenstelling van de groep niet-inenters zijn niet beschikbaar, maar door de beschikbare data te combineren kun je wel tot de conclusie komen, dat het niet klopt. Twitteraar @ticobas stoorde zich nogal al aan de halsstarrigheid van de bewuste journalist en pakte de handschoen op om uit te zoeken hoe het nu wel zit. Die zoektocht mondde uit in een drietal uitgebreide blogs op de website Fallacy hunting.

Mazelenpatiënten-1-5-2013-26-2-2014In de eerste blog (Mazelen statistieken (I) – Is 1 op de 5 niet-inenters een ‘refo’?) probeert @ticobas een realistischere schatting te geven van het aandeel niet gevaccineerden vanwege godsdienstige redenen. De schatting die het RIVM hanteert (20 procent) is gebaseerd op een berekening die wel erg kort door de bocht is, percentages die slaan op verschillende leeftijdsgroepen worden gemakshalve met elkaar vermenigvuldigd. De schrijver focust op de basisschoolpopulatie wat wel een redelijk keus is, omdat dat de belangrijkste groep is die risico loopt om mazelen te krijgen tijdens een epidemie. Op basis van een aantal beargumenteerde aannames en schattingen is de conclusie dat niet ingeënte basisschoolleerlingen van bevindelijk gereformeerde ouders tussen de 23 en 33 procent van het totaal uitmaken.
Hoe het zit met de antroposofische basisschoolleerlingen wordt in het tweede deel onderzocht (Mazelen statistieken (II) – Vormen antroposofen grootste groep niet-inenters, zoals in Trouw is beweerd?). Alléén als alle leerlingen op vrije scholen uit ‘antroposofen gezinnen’ komen én geen enkele leerling op een vrije basisschool ingeënt zou zijn, zouden antroposofische niet-inenters in aantal gelijkwaardig zijn aan de bevindelijk gereformeerde niet-inenters. Dat is natuurlijk niet aan de hand en met een aantal betere schattingen kom je tot de conclusie dat de niet-ingeënte vrije school leerlingen (antroposofen) slechts 6 tot 14 procent van het totaal niet-ingeënte basisschoolleerlingen uitmaken. De stelling van het Trouw artikel klopt dus niet, of het nu een slip of the tongue van Coutinho was of een verkeerde interpretatie van de journalist.

Tenslotte kijkt @ticobas in het derde deel (Mazelen statistieken (III) – Refobolwerken en Steinersteden) naar een ander punt uit het Trouw-artikel: “niet álle refoplaatsen zijn bastions van prikweigeraars”, dat wordt ‘aangetoond’ door te wijzen op de vaccinatiegraden van sommige ‘steinersteden’, die lager zijn dan die van sommige ‘refobolwerken’. In het blog wordt echter korte metten gemaakt met dit creatief gecijfer. Trouw vergelijkt het aantal leerlingen (wonend in welke gemeente dan ook), dat naar een reformatorische school in een gemeente gaat met de vaccinatiegraad van het aantal leerlingen dat in die gemeente woont. Dat werkt nogal misleidend, omdat op die reformatorische school veel leerlingen van buiten de gemeente kunnen zitten. In het geval van een aantal van die refobolwerken (o.a. Gorinchem dat Trouw als voorbeeld gebruikt) pakt dit ‘gunstig’ uit voor degene die wil betogen dat de aandacht voor refo’s in deze discussie overtrokken is, omdat het bij de antroposofen minstens zo erg is.

Het gaat er nu even niet om om de Zwarte Piet bij de ene of andere groep niet-inenters te leggen, of om de redenen van de refo’s en antroposofen om niet te vaccineren tegenover elkaar te zetten. Het is duidelijk dat zowel antroposofen als refo’s een belangrijk aandeel vormen binnen de groep niet-inenters. De laatsten wonen geografisch meer geconcentreerd en zijn dus vaker de klos als de mazelen toeslaan. Het stuk van Trouw lijkt echter iets meer dan een vergissing. Het was slecht onderbouwd en de antroposofen als bliksemafleider kwamen misschien iets te goed uit. Een positieve reactie op het noeste corrigerende rekenwerk van @ticobas kon er bij de schrijver van het stuk helaas niet af: die blockte hem op Twitter.

Update 12/3/2015: na Trouw nog eens op deze misser gewezen te hebben (nav een recent artikel dat er op teruggreep), is er nu uiteindelijk alsnog een correctie geplaatst.

 

 

Filed Under: Algemeen, Factchecking, Gezondheid Tagged With: antroposofen, basisschool, canard, gerefomeerden, inenting, mazelen, refobolwerken, statistiek, steinersteden, Trouw, vaccinatie

Tien mythes over de Gulden Snede

15 March 2014 by Pepijn van Erp 9 Comments

De Gulden Snede is een verdeling van een lijnstuk in twee delen zodanig dat het grootste van de twee delen zich verhoudt tot het kleinste, zoals het gehele lijnstuk zich verhoudt tot het grootste. Die verhouding wordt aangeduid met de Griekse letter φ en is gelijk aan de wortel uit 5 plus één en daar weer de helft van, in decimale notatie 1,618… Het getal φ en de Fibonacci-reeks die er ook mee te maken heeft, kom je tegen in allerlei biologische systemen. Veel mensen denken ook dat kunstenaars al eeuwenlang die verhouding bewust gebruiken in architectuur, beeldhouwkunst en schilderijen vanwege de bijzondere esthetische eigenschappen. Daar klopt echter weinig van als je wat beter kijkt.

In eerste instantie werd de video niet door iedereen op de juiste wijze opgevat, daarom plaatste de maker er een waarschuwing bij. Die geef ik daarom hier ook maar door (beetje aangepast):

warning-golden-ratio

h/t @ionicasmeets

Filed Under: Algemeen, Overig

Buitenlandse ‘doctors’ mengen zich in Nederlandse stralingsdiscussie

21 January 2014 by Laurens Dragstra 27 Comments

Wie heeft er tegenwoordig geen smartphone, tablet of laptop? Met z’n allen maken we steeds meer gebruik van mobiel internet. Meer gebruik betekent dat er meer capaciteit geboden moet worden door de providers. Die willen daarom nieuwe zendmasten plaatsen, ook om het nieuwe G4-netwerk operationeel te maken. Dat roept echter maatschappelijke weerstand op, zoals het NOS Journaal van zaterdag 11 januari berichtte. Bewoners vinden de nieuwe masten lelijk, maar bij doorvragen blijkt dat ze vooral de mogelijke gevaren van de elektromagnetische straling voor de gezondheid vrezen.

In het Journaal kwam onder andere een woordvoerster van een actiecomité in Hoofddorp aan het woord. Het Haarlems Dagblad besteedde eind vorig jaar al aandacht aan dit Bewoners Collectief Zendmastprotest. Het gaat mij nu niet om dit collectief – waarvan ik de goede bedoelingen en oprechte zorgen absoluut niet wil betwisten of ridiculiseren -, maar om een andere organisatie die in het artikel in de krant werd genoemd en die zich in de Nederlandse stralings- en zendmastdiscussie heeft gemengd. Ik citeer:

Dus kregen B en W van Haarlemmermeer vorige week een brief van een internationale groep doktoren, onder wie een Nobelprijswinnaar. Dat ‘Doctors for safer schools’ had via het Bewoners Collectief gehoord dat B en W masten willen toestaan vanaf vijftig meter van scholen en kinderdagverblijven, eenzelfde afstand als bij 380 kV-masten. En dat verontrustte de doctoren, aangezien er binnen vijfhonderd meter ‘duidelijk gevaren zijn voor de volksgezondheid’.

Wie zitten er achter dat mysterieuze ‘Doctors for Safer Schools’, die in het artikel achtereenvolgens als ‘doktoren’, ‘doctors’ en ‘doctoren’ worden aangeduid? Zijn het artsen, wetenschappers, gezondheidsdeskundigen? Kennelijk bevindt er zich een Nobelprijswinnaar in hun midden. Het antwoord op alle vragen is vrij simpel te vinden, want de ‘Doctors’ hebben een eigen website, waarop ook hun ledenlijst in te zien is. En eerlijk gezegd verontrustte die lijst me nogal. Van veel van de leden kan de objectiviteit en de deskundigheid op het gebied van elektromagnetische velden sterk betwijfeld worden.

Doctors to the rescue

‘Doctors for Safer Schools’ is opgericht door Stephen Sinatra en Kerry Crofton. Sinatra is een Amerikaanse arts die zich met een veelheid aan gezondheidszaken bezighoudt. Hij is volgens zijn Wikipediapagina cardioloog, voedingsdeskundige, specialist op het gebied van anti-aging en bovenal voorvechter van integrative medicine. Het met deze vorm van geneeskunde verhelpen van symptomen gerelateerd aan elektrosensitiviteit wordt op de website van de ‘Doctors’ dan ook warm aanbevolen. Sinatra is tevens de man achter het Heart MD Institute, een internetplatform over integrative medicine waarop ook aandacht wordt besteed aan elektrosensitiviteit. Sinatra is verder ‘bio-energetisch psychotherapeut’. Het klinkt allemaal heel indrukwekkend, maar er zijn genoeg zaken die een skeptische blik rechtvaardigen. Zo verkoopt Sinatra door hemzelfde geproduceerde en gepropageerde voedingssupplementen en treedt hij regelmatig op bij Dr. Oz, een televisieshow die op het Science-Based Medicine blog voortdurend wordt bekritiseerd vanwege het promoten van kwakzalverij.

Sinatra propageert verder een techniek die ‘grounding’ of ‘earthing’ wordt (gronden/aarden), waarbij je met je blote voeten contact maakt met de aarde. Het idee is dat de elektronen van de aarde een heilzame werking op het lichaam hebben. Een studie van Sinatra onder 10 personen, gepubliceerd in het Journal of Alternative and Complementary Medicine, zou dat moeten bewijzen. Of die studie deugdelijk was opgezet en uitgevoerd, mogen anderen beoordelen; er lijkt in elk geval niet geblindeerd te zijn en er was ook geen controlegroep. Het Journal of Alternative and Complementary Medicine werd recentelijk door VtdK-bestuurslid en emeritus hoogleraar psychiatrie Michiel Hengeveld nog gekenschetst als een ‘clubblad van niet-reguliere behandelaars waaronder vele notoire alternatievelingen’.

Medeoprichter Kerry Crofton is geen arts, maar psychologe, eveneens betrokken bij het reeds genoemde Heart MD Institute. Op de reeds genoemde website van dit platform wordt bij de informatie over elektrosensitiviteit vooral naar haar werken verwezen. Zij speelt vermoedelijk een belangrijke rol bij ‘Doctors for Safer Schools’, want welke pagina van hun website je ook bezoekt, haar naam verschijnt overal in de adresbalk:

Kerry-Crofton-websites

Verder wordt door de ‘Doctors’ prominent verwezen naar een website van Safer-Tech Solutions waarop we wederom voornamelijk het hoofd van Crofton tegenkomen en waarop onder meer haar boek A Wellness Guide For The Digital Age wordt gepromoot ($19.95; 40% korting bij aanschaf van 30 exemplaren). Crofton blijkt verder een commentator te zijn voor the American Academy of Anti-Aging Medicine, waar ook Sinatra een certificaat van heeft. ‘Anti-aging medicine’ wordt echter niet erkend door organisaties als de American Board of Medical Specialties en de American Medical Association. De genoemde Academy is ook bepaald niet onomstreden. Ondertussen vraag ik me vooral af waar een psychologe haar deskundigheid op het gebied van elektromagnetische straling op baseert. Ze geeft in elk geval toe dat ze geen wetenschapper is.

Maar we hebben een Nobelprijswinnaar!

DevraDavis-Disconnect
Devra Davis probeert ons iets duidelijk te maken.

Die Nobel co-laureate is dus Devra Lee Davis. Zij is gepromoveerd in de (mij niet bekende) ‘science studies’ en is bovendien Master of Public Health. Davis waarschuwt al geruime tijd voor de vermeende gevaren van mobiel bellen. In 2010 verscheen van haar hand het boek Disconnect: The Truth About Cell Phone Radiation, What the Industry Has Done to Hide It, and How to Protect Your Family. De titel maakt al duidelijk dat het een boek met een missie is, en de kaft versterkt het gevoel dat de auteur geenszins van plan is objectieve, gewogen informatie te bieden.

Op die kaft zien we namelijk de woorden TRUTH, RADIATION, INDUSTRY, PROTECT en FAMILY in hoofdletters staan, terwijl de apps op de afgebeelde smartphone allemaal een doodshoofdje hebben. Inhoudelijk is het boek volgens deze kritische recensie een regelrechte ramp. Davis is hoogst selectief, compleet bevooroordeeld, op zoek naar complotten en totaal niet in staat de conclusies van diverse geruststellende onderzoeken correct weer te geven of op waarde te schatten. Welke organisatie wil zo iemand als Scientific Advisor hebben?

Maar die Nobelprijs dan? Pepijn van Erp heeft dit verhaaltje al eerder doorgeprikt. In 2007 werd de Nobelprijs voor de Vrede (dus niet voor de Geneeskunde) toegekend aan het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties, dat deze prijs met Al Gore mocht delen. Davis was ‘lead author’ voor het IPCC, maar – zo stelde Pepijn van Erp vast – dat waren meer dan 830 anderen ook. Erg bescheiden is mevrouw Davis dus beslist niet, en gelet op de genoemde recensie van haar boek ook niet erg deskundig.

De rest van de club

Onder de overige leden van ‘Doctors for Safer Schools’ tref ik helaas ook veel mensen aan die ik niet direct zou beschouwen als objectieve en onafhankelijke experts op het gebied van elektromagnetische straling en gezondheid. Wat te denken van Drew S. Sinatra – inderdaad, de zoon van -, een in Canada werkzame naturopaat en acupuncturist, die ook vitamines injecteert en aan homeopathie doet? Of wat te denken van Magda Havas PhD? Zij is op Kloptdatwel? ook al eens langsgekomen. Haar onderzoek lijdt aan zware methodologische fouten. Zo kwam ze tot de conclusie dat elektrogevoelige personen een hogere hartslag krijgen als ze worden blootgesteld aan de straling van een draadloze telefoon. Dit resultaat kon echter goed verklaard worden door foute blindering, het gebruik van ongeschikte apparatuur en elektrische interferentie van de draadloze telefoon met de meetapparatuur. De website EMF & Health bevat nog veel meer kritiek op het povere onderzoek van Havas. Wat te denken van een studie zonder enige vorm van blindering onder vier (!) diabetespatiënten naar de effectiviteit van bepaalde filters tegen ‘dirty electricty’? Filters die ook nog eens geproduceerd werden door een persoon met wie Havas wel eens artikelen schrijft.

‘Doctors for Safer Schools’ is inderdaad een internationaal gezelschap. Ook de Duitser Dietrich Klinghardt, die onder meer – uiteraard – homeopathie beoefent, heeft zich bij hen aangesloten. Beter medisch onderlegde skeptici kunnen zich naar hartenlust uitleven op alle absurde theorieën, therapieën en producten die op de website van de Dietrich Klinghardt Academy worden gepresenteerd. David Gorski heeft enkele jaren terug al een begin gemaakt in een bijdrage die zeer kritisch is over Klinghardt’s magische ideeën over toxiciteit en chronische infecties, over elektromagnetische straling als oorzaak van chronische ziekten en over Klinghardt’s voorliefde voor homeopathie, acupunctuur, neuraaltherapie en toegepaste kinesiologie (‘spiertesten’). Uiteraard heeft Dietrich Klinghardt ook veel aanhangers. Een van hen, een zekere ‘Mercola’, heeft op de website van de Academy als commentaar achtergelaten dat Klinghardt “one of the most brilliant and gifted medical pioneers of our times” is. Dat is prachtig, behalve als die ‘Mercola’ Joseph Mercola is, een omstreden Amerikaanse osteopaat die tegen pasteurisatie van melk en tegen vaccins is en ook aparte ideeën heeft over HIV/AIDS. Genoemde Joseph Mercola komt er in Paul Offit’s laatste boek Do You Believe in Magic? dan ook niet best vanaf.

Misschien wel de interessantste persoon op de ledenlijst is Hans Scheiner. Daarmee moet wel bedoeld zijn Hans-Cristoph Scheiner, een Duitse ‘holistisch arts’ die zich ook met ‘Mobilfunk und Gesundheit’ heeft beziggehouden. Wie op de website van zijn praktijk in München kijkt, ziet een keur aan alternatieve behandelingen die worden aangeboden. Voor onder meer homeopathie, biologische kankertherapie, ooracupunctuur en elektroacupunctuur volgens Voll kan men bij Dr. Scheiner terecht. Of beter gezegd: KON men bij Dr. Scheiner terecht, want de beste man is op 13 juni 2012 overleden. Merkwaardig dat hij dan toch gehandhaafd wordt op de ledenlijst van ‘Doctors for Safer Schools’. Maar goed, de site vermeldt eerlijk dat “this site is still in process – completion coming soon”, dus we kunnen niet verwachten dat gebeurtenissen van anderhalf jaar geleden al verwerkt zijn.

Over de overige leden zal ik kort zijn. Martin Blank komt op het eerste gezicht over als een serieuze wetenschapper die tweemaal gepromoveerd is. Hij was echter ook betrokken bij het zogenaamde BioInitiative Report over de relatie tussen elektromagnetische straling en gezondheid. Over dit rapport oordeelde de Nederlandse Gezondheidsraad in augustus 2008 dat het “geen gebalanceerd en objectief beeld geeft van de huidige stand van de wetenschap en dat het geen aanleiding geeft om de gangbare opvattingen over de risico’s van blootstelling aan elektromagnetische velden te herzien”. Carolyn Dean (arts en naturopaat) is een bekende van de tuchtrechtelijke autoriteiten en werd in 1995 al eens ongeschikt verklaard de geneeskunde uit te oefenen. Lee Cowden is de William Lee Cowden die zich met integrative medicine (waaronder homeopathie) bezighoudt en die momenteel allerhande producten tegen de ziekte van Lyme aan de man brengt. Op zijn website komt Stephen Sinatra weer voorbij. Ook Cowden heeft veroordelingen van de tuchtrechter op zijn naam staan, onder meer voor het injecteren van een Hodgkinpatiënt met een homeopathisch middel dat niet was goedgekeurd door de FDA en voor andere dubieuze praktijken.

Over de overige drie leden (Montano, Barnhill en McKinney) kon ik vrijwel niets vinden. De bevindingen over de tien hiervoor besproken leden zeggen wat mij betreft echter al genoeg.

Geen objectieve informatie

‘Doctors for Safer Schools’ en het aanverwante Safer-Tech Solutions hebben een nogal aparte, selectieve en suggestieve manier van het presenteren van informatie. Zo stelt de website van de ‘Doctors’ dat de WHO elektromagnetische straling heeft gekwalificeerd als een “2B carcinogen – in the same category as lead, automotive exhaust, and DDT”. Dat is toch wel een vorm van framing. Je kunt het ook anders presenteren. Groep 2B bevat de mogelijk kankerverwekkende stoffen en agentia. Elektromagnetische straling is daarmee in de laagste groep carcinogenen geplaatst (2A = waarschijnlijk kankerverwekkend; 1 = kankerverwekkend). Ze bevindt zich daar in het gezelschap van lood, uitlaatgassen en DDT, maar ook van koffie, ingemaakte groenten en talkpoeder. Aanwijzingen dat we ons geen zorgen hoeven te maken, zijn er genoeg. Wie overigens eist dat zeker moet zijn dat een stof niet-kankerverwekkend is, zal teleurgesteld zijn dat de WHO dat voor geen enkele stof kan garanderen. Het meest in de buurt komt groep 4, met de waarschijnlijk niet-kankerverwekkende stoffen. In die groep bevindt zich slechts één stof.

Op Safer-Tech Solutions treffen we ook de nodige suggestieve plaatjes aan, vergelijkbaar met de kaft van het boek van Davis. Welke gedachten gaan er door ons hoofd bij het zien van een plaatje van een zwangere vrouw achter de laptop met een mobiele telefoon aan haar oor? De makers van de site zijn zo vriendelijk wat golfjes in te fotoshoppen die duidelijk moeten maken wat er volgens hen met de hersenen van de aanstaande moeder en met de foetus gebeurt. Ze hadden trouwens ook voor een stofzuigende zwangere vrouw kunnen kiezen, want de elektrische motoren van stofzuigers schijnen zelfs op enkele tientallen centimeters afstand nog een buitengewoon sterk magnetisch veld te produceren. Maar ja, wie maak je nog bang voor een stofzuiger?

Wie met vragen zit, kan overigens de mensen van Safer-Tech Solutions gerust bellen. Een telefonische consultatie van 60 minuten kost $75. Je krijgt dan Kerry Crofton, de psychologe dus, of iemand anders van ‘the team’ aan de lijn. Als dat dezelfde mensen zijn die onder ‘Our Team‘ staan, zitten we gebakken. We vinden daar grotendeels dezelfde mensen als bij ‘Doctors for Safer Schools’ – inclusief de overleden Hans Scheiner -, maar ook een aantal andere ‘grootheden’, zoals:

– Henry Lai, die al meer dan 25 jaar ongeblindeerde en niet-gerandomiseerde proeven met straling op dieren uitvoert (zie de reacties onder dit artikel);
– Alasdair Philips, de man achter Powerwatch en een oude bekende op het blog Bad Science van Ben Goldacre;
– William Rea, die zich met environmental medicine bezighoudt, gelooft in meervoudige chemische gevoeligheid, gegrild is door Harriet Hall en bekend is bij de autoriteiten;
– Louis Slesin, de man achter Microwave News, met wie de hele discussie over elektromagnetische straling zo’n beetje begonnen is.

Tot besluit

Plaatselijke colleges die moeten beslissen over de verlening van een zogenaamde omgevingsvergunning voor een zendmast moeten daarbij alle betrokken belangen afwegen. De maatschappelijke onrust waartoe de plaatsing van zo’n mast kan leiden, is een factor die in de afweging meegenomen moet worden. Iets heel anders is echter blindelings afgaan op een brief die een groep vermeende experts ongevraagd heeft toegezonden. Zoals hiervoor bleek, zijn veel van de bij ‘Doctors for Safer Schools’ betrokken artsen (Sinatra, Klinghardt, Dean, Cowden) en genezers (Sinatra jr.) op het alternatieve terrein werkzaam en passen zij onbewezen en niet zelden ronduit pseudowetenschappelijke behandelingen toe. Dit is ook daarom van belang omdat zij daarbij vaak uitgaan van ideeën over straling, energie, toxiciteit en gezondheidsschade die in de reguliere medische wetenschap en de natuurwetenschappen ronduit ongebruikelijk en op goede gronden verworpen zijn. Sommige van de ‘Doctors’ (bijvoorbeeld Crofton) geven toe geen wetenschapper te zijn, andere (Havas, Blank, Davis) hebben onderzoeken en boeken gepubliceerd die als selectief, niet-objectief en onder de maat zijn beoordeeld door mensen die er evident meer verstand van hebben. Wapperen met academische titels komt nogal arrogant over, zeker als die titels ND (naturopathie) en Lac. (acupunctuur) zijn. Wapperen met een piepklein stukje Nobelprijs is al helemaal treurig.

‘Doctors for Safer Schools’ is een organisatie met een missie. De ‘Doctors’ zijn er absoluut niet op uit om neutrale, feitelijke en gebalanceerde informatie te verstrekken. En dát is een factor die een college zeker in de belangenafweging moet betrekken.

Filed Under: Algemeen, Gezondheid, Pseudowetenschap Tagged With: Alasdair Philips, Bewoners Collectief Zendmastprotest, Carolyn Dean, Devra Lee Davis, Dietrich Klinghardt, Doctors for Safer Schools, elektromagnetische straling, Haarlemmermeer, Hans Scheiner, Henry Lai, Kerry Crofton, Louis Slesin, Martin Blank, nobelprijs, Safer-Tech Solutions, Stephen Sinatra, stralingsangst, William Lee Cowden, William Rea, zendmasten

Scepticus Maarten Koller: “Vroeger geloofde ik alles”

16 January 2014 by Janneke Oude Kempers 106 Comments

Tegenover de wereld van helderzienden en mediums die de meest wonderlijke dingen beloven, staat de wereld van de sceptici. Zij zijn vaak wetenschappelijk geschoold en verkondigen een ietwat grimmigere boodschap: eigenlijk alle paranormale beweringen zijn onzin. Dit gebeurt natuurlijk niet zonder enig protest en roept bij velen de vraag op waarom sceptici deze (vaak wonderbaarlijke) beweringen aan kritisch onderzoek onderwerpen. Ik sprak met Maarten Koller, bestuurslid bij Stichting Skepsis en auteur bij kritisch blog Kloptdatwel.nl.

maarten-koller-11

Ik moet bekennen dat ik eigenlijk een ander beeld had van sceptici. Het idee dat het allemaal norse, oude mannen zijn met grote snorren waarachter een eeuwige frons verborgen zit, heeft Maarten Koller voor mij weerlegd. Tegenover mij zat een (relatief jonge) man, breed glimlachend en enthousiast vertellend over zijn ervaring met het scepticisme. Naast zijn werk bij Skepsis en Kloptdatwel zit hij ook in de Utrechtse Skepsis werkgroep, die verschillende paranormale beweringen wetenschappelijk toetst. Een geboren scepticus zou je hem echter niet kunnen noemen. Hoewel hij al van jongs af aan een fascinatie voor bovennatuurlijke beweringen heeft, is hij niet altijd even kritisch geweest op wat hem verteld werd. “Ik was in mijn jongensjaren heel erg into wicca (een soort moderne hekserij – red), dat vond ik helemaal fantastisch. Ik las er veel over en heb op een gegeven moment zelfs rituelen uitgevoerd, van die riedeltjes die je dan op moet zeggen. Eigenlijk was ik wat de hele wereld betreft heel goedgelovig. Ik geloofde alles, je kon me de gekste dingen wijsmaken. Ik had een grote interesse voor het paranormale, maar ik luisterde naar zowel de gelovige als de wetenschapper die dit weerlegde. Wanneer iemand met aanneembare argumenten kwam, nam ik het meteen aan.”

Toch heeft zijn naïviteit langzaam een keerpunt gevonden en is hij kritischer naar de wereld gaan kijken. “Op een gegeven moment had ik bijvoorbeeld een ritueel voor financieel geluk, toen bedacht ik me: nu doe ik iets dat mij ergens in de toekomst financieel geluk op zou moeten leveren. Maar ja, wat is financieel geluk? Als mijn moeder had gezegd: kijk, hier heb je een tientje, die zat nog in je broekzak, was dat dan ook financieel geluk geweest? Je kunt het eigenlijk altijd naar je eigen idee invullen.” Later, tijdens zijn studie psychologie, is Maarten pas echt ‘overgehaald’ naar de sceptische kant. Hij leerde hoe goed wetenschappelijk onderzoek in elkaar zit en kwam erachter dat er veel onderzoek naar bepaalde paranormale zaken gedaan is. “Uit die onderzoeken komt keer op keer geen resultaat. Dat is voor mij toch echt de doorslaggevende factor dat er niks is, ook al is het heel jammer. Vooral omdat ik alles geloofde.”

Tegenwoordig is hij behoorlijk actief in de Nederlandse sceptische kringen. Op Kloptdatwel.nl heeft hij al een paar honderd artikelen geschreven over een grote hoeveelheid onderwerpen, van homeopathie tot complottheorieën en van mentalisten tot zombies. Voor iemand die er vroeger in geloofde, is hij zeer gedreven in het weerleggen van allerlei bovennatuurlijke zaken. Lachend beantwoordt hij mijn vraag of hij ook echt wíl dat het onzin is. “Ik zou het fantastisch vinden als de beweringen die ik onderzoek waar blijken te zijn. Ik bedoel, ik geniet enorm van Harry Potter, als dat waar blijkt te zijn … dat zou ik heel vet vinden!” Toch ziet Maarten gevaren in het werk van paranormaal begaafden. Hoewel mensen natuurlijk zelf mogen uitmaken of ze er in willen geloven of niet, zijn er volgens hem ook veel schrijnende gevallen.

“Bijvoorbeeld gevallen van mensen die te horen krijgen dat ze opgegeven zijn door de huidige medische wetenschap. Als ze dan iemand tegenkomen die met een alternatieve behandelwijze zegt het wel op  te kunnen lossen, geeft dat ze weer hoop. Dit kost vaak heel erg veel geld en het werkt gewoon niet. Ook kunnen ze dingen te horen krijgen als: ‘je familie geeft je negatieve energie, je moet even geen contact meer met ze opnemen. Dat is zuur, maar daar moet je even doorheen bijten.’ Zo zijn er zeer schrijnende gevallen van mensen die het laatste jaar van hun leven geen contact meer met hun familie hebben. Het gros van de mensen wordt voorgelogen en heeft er misschien geen problemen van, maar ook geen baat bij. Er zijn echter ook een heleboel mensen waarbij het tot schrijnende situaties leidt. Daarnaast zijn er geen cijfers over deze gevallen bekend, want de mensen bij wie het slecht gaat, overlijden op een gegeven moment. Die zullen dus niet meer klagen dat de behandeling niet hielp. De mensen bij wie het goed gaat worden door de alternatieve behandelaars aangehaald als succesverhaal en vaak zullen die mensen zelf ook mond-tot-mondreclame maken: ze denken immers goed te zijn geholpen.”

Uiteindelijk is Maarten zeer stellig in zijn uitspraken. “Nog nooit heeft wetenschappelijk onderzoek bewezen dat een paranormale bewering waar was. Dit betekent dus dat het allemaal niet waar is, paranormaal zijn bestaat niet. Ik realiseer me eigenlijk steeds meer dat de  wereld, gewoon zoals hij is, net zo verwonderlijk is als de alternatieve wereld. Het instralen van iemand met reikistralingen bijvoorbeeld,  dat zou natuurlijk fantastisch zijn. Het zouden een soort superpowers zijn. Maar als ik lees hoe een cel werkt, hoe wonderbaarlijk dat is, dat is in mijn opzicht nog stoerder dan wanneer je een of andere vage straling hebt.” Met deze uitspraak belicht hij de discussie rondom het paranormale van een nieuwe kant. Een kant die de meeste mensen zich misschien niet lijken te realiseren: waarom zouden we wél willen aantonen dat paranormale beweringen waar zijn,  is onze wereld van zichzelf niet al bijzonder genoeg?

Filed Under: Algemeen, Skepticisme Tagged With: interview, maarten koller, naief, scepticus, skepticus

  • « Go to Previous Page
  • Page 1
  • Interim pages omitted …
  • Page 115
  • Page 116
  • Page 117
  • Page 118
  • Page 119
  • Interim pages omitted …
  • Page 150
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie
12 October 2025 - Ward van Beek
Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie

.Op 4 oktober vond in de Geertekerk in Utrecht het jaarlijkse symposium plaats van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het thema dit jaar was Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie. Meester KackadorisprijsDe middag begon traditioneel met de toekenning van…Lees meer Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie › [...]

Het ‘Red Panda Effect’
8 October 2025 - Ward van Beek
Het ‘Red Panda Effect’

.In de Skeptical Inquirer van october/november (Volume 49, No. 5) wordt door Craig A. Foster en Kelsey M. McGinn teruggeblikt naar een uitgave van het blad uit 1979, met daarin een verhaal over een verdwenen panda, ontsnapt uit Blijdorp, wiens ontsnapping…Lees meer Het ‘Red Panda Effect’ › [...]

Kernenergie is een keuze
3 October 2025 - Ward van Beek
Kernenergie is een keuze

.In sceptische kringen is kernenergie geen taboe. Maar veel argumenten vóór kernenergie zijn op wensdenken gebaseerd. door Frank Biesboer, voormalig hoofdredacteur van De Ingenieur, Skepter 38.3 Voor de Nederlandse energiewereld was de brief die minister Hermans van Klimaat en Groene Groei in mei publiceerde over…Lees meer Kernenergie is een keuze › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

RFK Jr. is definitely coming for your vaccines, part 4: Aluminum edition (or: Everything old is new again…again)
13 October 2025 - David Gorski

Last week, news stories reported that HHS Secretary Robert F. Kennedy Jr. had convened an "aluminum working group." Among the "scientists" there are antivax scientists about whom I've been writing for over a decade. Everything old antivax is new again. The post RFK Jr. is definitely coming for your vaccines, part 4: Aluminum edition (or: Everything old is new again…again) first appeared on Science-Based Medicine. [...]

MAHA and the Triumph of Feelings Based Medicine
10 October 2025 - Jonathan Howard

According to Dr. Marty Makary, vaccines and medications are indicated or not, based on “stories” and how he “feels.”  The post MAHA and the Triumph of Feelings Based Medicine first appeared on Science-Based Medicine. [...]

The Growing Problem of Supplement–Drug Interactions in Seniors
9 October 2025 - Scott Gavura

Many people take supplements alongside prescription drugs without realizing the risks. The post The Growing Problem of Supplement–Drug Interactions in Seniors first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (41-2025)Een verbijsterend verhaal in NRC over het ziekbed van Joop Sterk. Artsen willen op basis van hun medische kennis behandelingen
  • Arthur Bijl on Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoekBedankt voor de opmerkingen!
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (37-2025)Gevaarlijke sprookjes.
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (37-2025)@Renate1 Men fantaseert maar lekker verder over hun obscure sprookjes.
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (37-2025)@ Hans Ik dat het dreigend er voor zorgt dat het geneesmiddel misschien wel gebruikt mag worden. Maar goed, om

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in