Kloptdatwel?

Algemeen

Wetenschap in beeld verkondigt onzin over parapsychologie

by 101 Comments

Het februarinummer van Wetenschap in Beeld. Bovenaan de tekst
Het 3e nummer van 2013 van Wetenschap in Beeld. Bovenaan de tekst: Parapsychologie – waanzin of wetenschap?

Gisteren bij het boodschappen doen viel mijn oog op het nieuwe nummer van het tijdschrift Wetenschap in Beeld (nummer 3-2013). Op de voorpagina zag ik staan: parapsychologie, waanzin of wetenschap? (Links boven in de hoek.)
Ik was wel benieuwd wat ze daarover zouden schrijven, maar het bleek erg teleurstellend. Uitsluitend onderzoekers die steevast blijven volhouden dat hun onderzoeksresultaten parapsychologische verschijnselen bevestigen, krijgen veel aandacht, en wel op zo’n manier dat het net lijkt of zij inderdaad met succes deze verschijnselen hebben aangetoond. Behandeld worden de onderwerpen: voorspellen, telepathie, helderziendheid en telekinese. Om de indruk te wekken van ‘hoor en wederhoor’ is onderaan elk item in een of twee zinnen een stukje tekst opgenomen waarin zogenaamd de reactie van sceptici wordt weergegeven. Zij worden steeds neergezet als overdreven zeurpieten.

Het artikel begint als volgt:

Uit proeven blijkt dat we gedachten kunnen lezen en in de toekomst kunnen kijken; althans volgens de onderzoekers daarachter. Anderen doen parapsychologie af als flauwekul en statistisch toeval. Maar de aanhangers krijgen steun uit onverwachte hoek – de kwantumfysica.

Zo’n inleiding verwacht je in Happinez, maar toch niet in een populair-wetenschappelijk tijdschrift? De misvatting dat kwantumfysica een verklaring biedt voor paranormale verschijnselen is voor sceptici natuurlijk oud nieuws, op de website van Skepsis krijg je als je dit als zoekterm ingeeft heel wat treffers, maar in het Wetenschap in Beeld artikel wordt net gedaan of het groot nieuws is en zijn dit soort kritische commentaren niet te vinden.

Vervolgens wordt een readingsessie onder laboratoriumomstandigheden beschreven, het lijkt een succesvolle reading te zijn, er wordt verder niet op in gegaan waarom een reading succesvol kan lijken, maar dit in feite niet is. Het blijkt om een onderzoek van Michael Persinger te gaan, Wetenschap in Beeld concludeert: “De resultaten verschenen vorig jaar in een tijdschrift en zien er overtuigend uit”. Op de website van Skepsis staan de nodige kanttekeningen bij eerdere onderzoeken van hem. (En over het onderwerp reading is daar ook het een en ander te vinden.)

Andere resultaten die als succesvol of veelbelovend in het verklaren van paranormale verschijnselen worden gepresenteerd komen van onderzoekers als, Rupert Sheldrake , Deryl Bem en Dick Bierman, allen bij Skepsis welbekend. Via de link kom je terecht op de eerste treffer die de website van Skepsis bij het zoeken op hun naam geeft.

Volgens Wetenschap in Beeld zijn Uri Gellers telekinetische gaven nooit definitief weerlegd
Volgens Wetenschap in Beeld zijn Uri Gellers telekinetische gaven nooit definitief weerlegd.

In het stuk wordt zelfs Uri Geller meerdere keren naar voren geschoven als iemand die weleens daadwerkelijk over paranormale krachten zou kunnen beschikken. Zo valt als slotzin te lezen in een apart kadertje over lepels buigen met gedachten: ‘Critici probeerden hem te ontmaskeren als charlatan, maar Uri Gellers telekinetische gaven zijn nooit definitief weerlegd’. Waarom niet, wordt er niet bij verteld, het is wel te lezen in dit artikel van Rob Nanninga.

Ik vind het jammer dat een populair-wetenschappelijk tijdschrift als Wetenschap in Beeld op deze manier probeert lezers te trekken, het doet de geloofwaardigheid, ook van de andere artikelen geen goed. Door systematisch belangrijke informatie weg te laten, zal het voor veel lezers lastig zijn om tot een redelijk oordeel te komen. Gelukkig kunnen degenen die echt geïnteresseerd zijn in dit soort zaken tegenwoordig eenvoudig goed onderbouwde kritiek bij elkaar googelen.

Op de website van het tijdschrift is ook een stukje gewijd aan het thema parapsychologie. Lezers worden uitgenodigd zelf thuis deel te nemen aan een experiment van Rupert Sheldrake die gelooft in een kenniswolk (Hoe beter je iemand kent of op hem lijkt, hoe groter het gezamenlijke deel van de wolk is, en dan kun je je voorstellen dat je elkaars gedachten kunt lezen of begrijpt wat iemand voelt.) Sheldrake denkt het bestaan van de kenniswolk met zijn testen bewezen te hebben. Jaren geleden schreven John Stins en Jan Willem Nienhuys er al een commentaar op waarin werd uitgelegd wat er niet deugt aan Sheldrakes onderzoeksopzet. Op de Skepsiswebsite zijn nog veel meer amusante artikelen te vinden over de rare ideeën van Sheldrake.

Thinking, Fast and Slow – Daniel Kahneman

by 5 Comments

Wie de illusie heeft, zelf rationeel te oordelen, zal bij het lezen van Thinking, Fast and Slow erg in zichzelf teleurgesteld raken.

De schrijver, Daniel Kahneman is een psycholoog die zijn Nobelprijs kreeg voor baanbrekend onderzoek naar de wijze waarop we economisch relevante besluiten nemen. Niet als berekenende burgers, maar volgens vuistregels en met onjuiste aannames en inschattingen.

Kernboodschap is dat we twee manieren hebben om besluiten te nemen of oordelen te vellen:

De snelle methode (systeem 1) op basis van intuïtie en zonder direct aansturing uit het bewustzijn. Dit was de methode die evolutionair voordelen bood. Snel beslissen over vluchten of vechten bijvoorbeeld.

De langzame methode (systeem 2), waar we rekenregels toepassen en rede gebruiken. Echter, lang nadenken over al dan niet vluchten of vechten was geen goede overlevingsstrategie en leidde tot weinig nageslacht. Dus zullen we meestal tot een besluit komen op basis van systeem 1.

 

Systeem 2 laten we graag rusten, omdat die meer inspanning vraagt en omdat we een ingebouwde luiheid hebben om hem aan het werk te zetten. En als we toch systeem 2 gebruiken leidt dat er vaak toe dat we eerdere meningen moeten herzien. Dat wat eerst zo simpel en eenvoudig leek, blijkt dan veel ingewikkelder en bovendien blijkt dat we ons vergisten, een onaangename boodschap.

Dus als je jezelf beter wil leren kennen en de teleurstelling over je mate van redelijkheid, op de koop toe neemt, is het boek een aanrader.

Soms wat langdradig en met veel details over thema’s uit de economie, maar dan kunnen we toch even op systeem 1 overschakelen en doorbladeren.

Sprekende voorbeelden van het vasthouden van foute gedachten (bij anderen en bij jezelf). Onderbouwde betogen van het feit dat we eerder geloven wat door flitsend uitziende mensen wordt gezegd. Mooie voorbeelden van het onterecht prijzen van managers, zonder bij de beoordeling de geluksfactoren mee te wegen.

En vooral veel inzicht over hoe slecht we omgaan met kansberekeningen. Daarbij ook een hernieuwde poging om de twijfelachtige waarde van beursvoorspellingen en van beleggingsadviezen te onderstrepen. Een mooie opmaat voor “Black Swans” van Nassim Taleb, die zich door Kahneman liet inspireren.

We vinden het toch bijna onverdraaglijk dat de toekomst zo moeilijk voorspelbaar is, terwijl het verleden zo gemakkelijk te verklaren is. Door systeem 1, wel te verstaan.

Na het lezen zul je nooit meer hetzelfde denken over denken.

Helpt het begrijpen waarom er een onstuitbare tsunami van onzin over ons uit wordt gestort en waarom dat dankbare aftrek vindt? Ja, we geloven liever datgene dat bevestigt wat we graag zouden zien. Ja, we bedenken in het systeem 1 zelf wel de oorzaken en bedoelingen van wat we waarnemen. Ook al zijn de oorzaken en bedoelingen niet-bestaand.

En bij de volgende hype op TV kunnen we nu snappen hoe die tot stand komt en waarom we er (bijna) allemaal graag aan mee doen.

Kahneman beschrijft ook zijn eerdere onderzoek naar de betekenis van heuristiek in onze oordeelsvorming. Heuristiek betekent bij Kahneman “de neiging om moeilijke vragen te versimpelen om zo toch in systeem 1 tot snelle oordeelsvorming te kunnen komen”. Niets menselijks bleek ook mij hier vreemd.

Als afsluiter een zeer toepasselijk filmpje:

Geïnteresseerd geraakt in het boek? Bestel het via onderstaande link bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel!

Nieuw op Kloptdatwel: Skeptisch Chatten

by 123 Comments

Omdat gebleken is dat veel discussies op Kloptdatwel ontaarden in off topic geklets tussen (meestal) vaste reageerders, heeft de redactie de conclusie getrokken dat daar bij de (vaste) bezoekers behoefte aan is. Maar de commentaarsecties bij de berichten zijn volgens ons niet de gewenste plaats voor dit geklets, dat soms best gezellig is. Daarom hebben we een afzonderlijke pagina daarvoor ingericht:

Skeptisch Chatten

In het commentaar op deze pagina kan iedereen kwijt wat hij of zij wil zonder dat het ‘on topic’ hoeft te zijn. Moderatie op deze pagina zal zich beperken tot de ergste misdragingen.  Eens in de zoveel tijd zal het commentaar echter wel opgeschoond worden. Hett is dus niet de plek voor je opmerkingen met eeuwigheidswaarde.

Zie ook de gedragsregels op Kloptdatwel.  Klets maar raak, maar houdt het wel een beetje beschaafd, aub!

Moraliteit volgens het boekje?

by 47 Comments

Atheïsten krijgen vaak naar hun hoofd geslingerd dat ze geen moraal zouden kunnen hebben. Ze geloven immers niet in een hogere macht die morele sturing geeft. Men gaat soms zelfs verder en beweert dat de misdaden die door Hitler, Stalin, Mao en Pol Pot zijn gepleegd, het resultaat waren van het atheïsme dat deze massamoordenaars onderschreven (bijvoorbeeld in Ben Steins film “Expelled: No Intelligence Allowed”). Het mag dan zo zijn dat veel oorlogen gevoerd en moorden gepleegd zijn in naam van de religie, maar dat aantal doden valt in het niet bij het aantal doden dat toe te schrijven is aan bovengenoemde dictators (al vraag ik mij af of dat inderdaad nog zo zou zijn als men het cumulatief zou benaderen).

Het eerste argument dat je hiertegen kan aanvoeren is dat deze misdaden niet werden uitgevoerd in naam van Atheïsme maar uit politieke, raciale en nationalistische motieven. Ook kan men naar voren brengen dat, alhoewel Stalin, Mao Zedong en  Pol Pot bijna zeker atheïsten waren, datzelfde niet zo gemakkelijk over Hitler beweerd kan worden; Hitlers uitspraken op dit gebied waren nogal ambigue.  Persoonlijk onderschrijf ik ook een ander punt dat door sommigen gemaakt wordt, namelijk dat fascisme en communisme, door hun extreem dogmatisme en de persoonlijkheidscultus, die onderdeel waren van het systeem, nagenoeg niet te onderscheiden zijn van een religie; Mao, Stalin en Hitler waren ‘vleesgeworden’ Goden.

Als men nog een beetje verder denkt, bevreemdt het religieuze argument nog meer. Er zijn voldoende voorbeelden in de Bijbel te vinden (in het Oude Testament, maar ook in het Nieuwe Testament) die men moreel gezien zeker niet meer acceptabel vind. Vooral in het Oude Testament kan men ook voorbeelden vinden van wat we tegenwoordig massamoorden of genocide zouden noemen.

Een van de betere voorbeelden hiervan vind ik persoonlijk (aangezien ik de eerste keer dat ik over deze passage hoorde niet kon geloven dat het waar was) de oorlog met de Midianieten, zoals beschreven in het Oude Testament (Numeri 31). De relevante passages zijn:

1 En de HEERE sprak tot Mozes, zeggende:
2 Neem de wraak der kinderen Israels van de Midianieten; daarna zult gij   verzameld worden tot uw volken.
3 Mozes dan sprak tot het volk, zeggende: Dat zich mannen uit u ten strijde   toerusten, en dat zij tegen de Midianieten zijn, om de wraak des HEEREN te   doen aan de Midianieten.
….
9 Maar de kinderen Israels namen de vrouwen der Midianieten, en hun   kinderkens gevangen; zij roofden ook al hun beesten, en al hun vee, en al hun   vermogen.
….
12 Daarna brachten zij de gevangenen, en den buit, en den roof, tot Mozes en   tot Eleazar, den priester, en tot de vergadering der kinderen Israels, in het   leger, in de vlakke velden van Moab, dewelke zijn aan de Jordaan van Jericho.
13 Maar Mozes en Eleazar, de priester, en alle oversten der vergadering,   gingen uit hen tegemoet, tot buiten voor het leger.
14 En Mozes werd grotelijks vertoornd tegen de bevelhebbers des heirs, de   hoofdlieden der duizenden, en de hoofdlieden der honderden, die uit den   strijd van dien oorlog kwamen.
15 En Mozes zeide tot hen: Hebt gij dan alle vrouwen laten leven?
……
17 Nu dan, doodt al wat mannelijk is onder de kinderkens; en doodt alle   vrouw, die door bijligging des mans een man bekend heeft.
18 Doch al de kinderen van vrouwelijk geslacht, die de bijligging des mans   niet bekend hebben, laat voor ulieden leven.
…..
35 En der mensen zielen, uit de vrouwen, die geen bijligging des mans bekend   hadden, alle zielen waren twee en dertig duizend.
……

Hoe je het ook wilt bekijken hier staat duidelijk beschreven dat deze oorlog gevoerd werd in naam van en op bevel van God. Een van de hoofdrolspelers is Mozes, de man die schijnbaar een directe communicatielijn naar God heeft en die, als ik me toch niet heel erg vergis, als één van de belangrijkste profeten en heiligen wordt beschouwd. Op een website over heiligen vond ik het citaat: ‘De meest zachtmoedige onder de mensen‘. Na het lezen van deze Bijbelse passages vraag je je echter af waar deze uitspraak op gebaseerd is.

Mozes wrake vande Midianieten - Luyken, Jan (1649-1712), Amsterdam Museum
Mozes wrake vande Midianieten – Luyken, Jan (1649-1712), Amsterdam Museum

In deze passage wordt in ieder geval duidelijk beschreven dat op bevel van Mozes, die op zijn beurt weer handelde op bevel van God, heel wat mensen afgeslacht werden. Ik vroeg me al een tijdje af hoeveel dat er eigenlijk waren. Daar heb ik een “achterkant van de envelop” afschatting van proberen te maken, uitgaande van de 32.000 meisjes die niet afgeslacht werden. Deze schatting is weergegeven in onderstaande tabel.

tabel1

Ca. 2000 BC waren gezinnen schijnbaar redelijk groot, 10 personen lijkt een redelijke schatting te zijn, hetgeen impliceert dat er 8 kinderen waren. Statistisch gezien is de helft daarvan vrouw en aangezien meisjes al vrij jong uitgehuwelijkt werden, lijkt me een schatting dat de helft daarvan een leeftijd had jonger dan 12/13 jaar wel redelijk. Tegenwoordig hebben we Excel dus is het gemakkelijk een beetje met deze getallen te spelen, waardoor ik een geschatte originele populatie van 100.000 tot 300.000 mensen krijg. Een tweede conservatieve aanname die we maken is, dat alle volwassen mannen bij de strijd betrokken waren en op het slagveld zijn gedood. Met wat fantasie kunnen we die ook op basis van het huidige oorlogsrecht als “legale” doden beschouwen. Al met al betekent dat echter dat waarschijnlijk ca. 100.000 weerloze mensen afgeslacht zijn in naam van de Heer.

Bovenstaande zijn echter ‘getallen’ die op zich niet tot de verbeelding spreken; ze zijn te groot om goed te kunnen bevatten. Daarom heb ik geprobeerd deze aantallen in een meer historisch perspectief te plaatsen. De totale wereldbevolking wordt in die tijd op 35 miljoen geschat en een eenvoudig rekensommetje leert ons dan dat in naam van de Heer ca. 0,3 % van de wereldbevolking is afgeslacht.

tabel2

Ook dat is maar een getal, dus ik heb naar een meer aansprekend voorbeeld gezocht om dat mee te vergelijken, en waar tegenwoordig geen discussie meer over is dat dit moreel gezien absoluut verwerpelijk was. Ondanks dat ik nu het risico loop dat de Wet van Godwin aangeroepen wordt, moge het duidelijk zijn dat de Holocaust het juiste vergelijk levert. In die Holocaust zijn ca. 5-6 miljoen joden vermoord. Voeren we nu een soortgelijke berekening uit dan krijgen we de volgende getallen:

tabel3

Het resultaat vind ik beklemmend. In absolute aantallen gezien hebben de Duitsers meer mensen vermoord, maar in relatieve aantallen gezien laten Mozes en zijn opdrachtgever de Nazi’s achter zich.

Het morele standpunt moge duidelijk zijn, dit is een duidelijk voorbeeld van Genocide. Volgens de huidige morele en juridische principes kunnen we Mozes en dus ook God, de opdrachtgever, alleen nog maar beschouwen als massamoordenaars.

Alle drie de grote monotheïstische godsdiensten (christendom, jodendom en islam) grijpen terug op verhalen uit het oude testament, meer specifiek op Abraham en Mozes. Een van de zaken die ik mij afvroeg was hoe religieuze mensen nu met deze passage omspringen. Gelukkig helpt Google daarbij (GIYF). Ik heb me hierbij bewust beperkt tot de christelijke godsdienst aangezien ik daar zelf het meest bekend mee ben. Hierbeneden geef ik enkele links die ik over dit onderwerp heb gevonden:

Er lijken drie strategieën toegepast te worden nl. negeren, verdraaien of wegredeneren en goedpraten. Er wordt wel eens “Ach und Wee” geroepen, maar daar blijft het eigenlijk bij. Soms vroeg ik me af we wel dezelfde passage gelezen hadden. Nergens vind ik echter terug dat deze actie moreel gezien verwerpelijk was.

Het excuus dat mijn begrip echter te boven gaat is de redenering van William Lane Craig. Onderstaand citaat komt van zijn blog en bespreekt een van de andere genocides beschreven in het Oude Testament:

So whom does God wrong in commanding the destruction of the Canaanites? Not the Canaanite adults, for they were corrupt and deserving of judgement. Not the children, for they inherit eternal life. So who is wronged? Ironically, I think the most difficult part of this whole debate is the apparent wrong done to the Israeli soldiers themselves. Can you imagine what it would be like to have to break into some house and kill a terrified woman and her children? The brutalizing effect on these Israeli soldiers is disturbing.”

In 2011 heeft Richard Dawkins aangegeven niet meer met Craig te willen debatteren op  basis van de argumenten die Craig aandraagt voor het “goedpraten” van genocide. In het kader van bovenstaande wil ik wijzen op Ken Perrot’s blog ‘Open Parachute’ waar een aantal van deze zaken gedetailleerd behandeld wordt o.a. ‘Concern over William Lane Craig’s justification of biblical genocide’, ‘Dawkins responds to a stalker – Craig gets his debate’ en ‘Outsourcing moral decisions to justify genocide’. Uiteindelijk heeft Dawkins trouwens wel met Craig gedebatteerd tijdens het ‘Los origenes del futurto’, eind 2011.

De Midianieten waren ook de klos in Richteren 8:10 - The Brick Testament
De Midianieten waren ook de klos in Richteren 8:10 – The Brick Testament

Ik ben zojuist begonnen met het lezen van Stephen Pinkers boek “The better Angels of our Nature – Why violence has declined”. Interessant genoeg gaat het eerste hoofdstuk in dat boek over de wreedheden, die mensen elkaar aandeden in deze klassieke oudheid (is dit toeval of had het zo moeten zijn?). Het lijkt wel of indertijd, en ook nog tot eeuwen daarna, niemand zich afvroeg of deze wreedheden wel moreel verantwoord waren. Ook kruisiging komt ter sprake en een interessante opmerking die gemaakt wordt in het boek is dat de kruisiging als veroordeling voor criminelen ook in het NT (en indertijd in zijn algemeenheid) niet ter discussie gesteld wordt. Alleen dat “Jezus” gekruisigd werd, schijnt min of meer een kwestie te zijn.

Onder bijbeldeskundigen schijnt discussie te zijn of deze specifieke gebeurtenissen daadwerkelijk hebben plaatsgevonden (schijnbaar komen op een later tijdstip in de chronologie van de Bijbel de Midianieten weer voor). Dat kan misschien zo zijn maar ook dan blijft het gaan om een verhaal in een heilig boek waar gebeurtenissen in worden beschreven waarover we een morele uitspraak kunnen doen.

Een ander tegenargument dat wel eens naar voren gebracht wordt is dat veel van de verhalen in de Bijbel allegorisch benaderd moeten worden. Dat kan natuurlijk zo zijn, maar als de Bijbel het woord van God is en je moraliteitsprincipes vervolgens zijn gebaseerd op geselecteerde passages uit die Bijbel, waarbij de tijdsperiode waarin je leeft mede bepaalt welke moraliteits sturende verhalen uit de Bijbel acceptabel zijn, dan creëer je voor anderen een gevoel van willekeur. Ook komt dan de vraag naar boven drijven wie eigenlijk bevoegd is om de keuzes te maken en op basis van welke hoogstaande principes deze personen geselecteerd worden. Een beetje historisch besef leert ons dat alle mensen “kinderen van hun tijd” zijn, en dus ook de vooroordelen van die tijd in hun persoonlijkheid en moraliteitsbesef verwerkt hebben. Logica zegt mij dan dat elk boek dat door mensen geschreven is daarvan een reflectie is. Een “boek der boeken” dat buiten dat tijdsbesef staat kan dus eigenlijk niet bestaan, hetgeen weer de stelling weerspreekt dat de Bijbel het “Woord van God” is, als God een oppermachtig wezen is.

Uiteindelijk is deze poging om een, in oorsprong redelijk eenvoudige vraag te beantwoorden, voor mij persoonlijk weer een lesje geworden in onderkennen dat je er soms niet echt achter kunt komen hoe sommige mensen redeneren, vooral als het om ideeën gaat die niet verenigbaar zijn met een bepaald gedachtenpatroon. Het blijft me ook verbazen hoeveel moeite sommige mensen doen om zaken recht te praten die krom zijn, zelfs als het in principe gaat om morele principes die nagenoeg iedereen lijkt te onderschrijven. Ik ben me er volledig van bewust dat het hier om een vorm van “cognitieve dissonantie” gaat, een effect waar we allemaal mee te maken hebben. Maar zelfs door dit laatste te proberen onderkennen lukt het me niet om in mijn eigen hoofd de redeneerstappen te doorlopen die het mogelijk maken om excuses te verzinnen voor dit soort wandaden (zelfs al zijn deze allegorisch bedoeld).

Geïnteresseerd in het boek? Bestel het via onderstaande link bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel.nl!

 

Happinez 8 2012: een nieuw begin

by 55 Comments

happinez2012_8 (1)

Happinez 8, het december-januarinummer heeft als thema ‘nieuw begin’. Toepasselijk natuurlijk, zo rond de jaarwisseling en je kunt er alle kanten mee op. Het kan gaan over nieuwe voornemens, over de kalenderwisseling van de Maya’s of over een nieuwe tijd die eindelijk is aangebroken. Van dat laatste klinkt in veel artikelen wel iets door.
Neem bijvoorbeeld het eerste ‘Het nieuwe nu’: ‘We staan aan de vooravond van een nieuwe tijd. Overal om ons heen zijn initiatieven om de wereld mooier, eerlijker en duurzamer te maken. (…)’, tja , die retoriek van ‘een nieuwe tijd’ is al eeuwen oud en mensen blijven het maar mooi vinden…
Maar voor het Mayathema in de vorm van de vraag ‘Wordt alles anders in 2012?’ moest ik wel even ‘terugbladeren’ naar het vorige nummer, Happinez raadpleegt namelijk een heuse ziener, Ton van der Kroon, en dat kon ik u als Kloptdatwel-lezer natuurlijk niet onthouden. Verder in deze aflevering een stukje over ‘nieuwe economie’ en over detox. Ook hier heeft het blad zoals gebruikelijk een paar deskundigen uitgezocht om deze onderwerpen op passende wijze in de Happinez-mindstyle te belichten.

Op de drempel van een nieuwe tijd

Ziener Ton van der Kroon
Ziener Ton van der Kroon

In de agenda wordt een lezing aangekondigd over het einde en het nieuwe begin van de Mayakalender. De lezing heeft als titel ‘Op de drempel van een nieuwe tijd’ en wordt gegeven door Ton van der Kroon, die zichzelf ziener noemt. In nummer 7 stond een interview met hem waarin hij als volgt wordt geïntroduceerd:  ‘Ton is niet makkelijk te plaatsen. Hij geeft workshops waarin mannen hun ware kracht kunnen vinden, gaat naar zogeheten krachtplekken in de wereld om daar energetisch werk te doen, zet zich in voor vrede in het Midden-Oosten, geeft lezingen over het einde en het nieuwe begin van de Mayakalender, hoort stemmen en ziet visioenen.’
Toen hij voor het eerst zo’n stem hoorde op zijn 18de was hij nog erg sceptisch maar inmiddels zegt hij te weten dat hij op de stem, die hij zijn gids noemt, kan vertrouwen. Als de interviewster hem de vraag stelt: ‘Waar draait het nu om in onze tijd?’ tunet hij in, hij sluit zijn ogen en zijn stem verandert wat van toon als hij antwoordt:

Alleen vanuit rust en stilte is het mogelijk om dit in feite creatieve proces waarin we zitten te bezien. Door afstand te nemen van ons eigen verhaal worden we een toeschouwer en daardoor verandert onze perceptie. Niets is wat het lijkt en alles is zoals het is. Dit toeschouwersprincipe is voor de komende tijd van cruciaal belang. Het betekent dat je doet door niet te doen. Je grijpt niet in, maar je kijkt en voelt alleen maar. Dat stelt je in staat om het grotere plaatje, het onderliggende verhaal, te zien en dan ga je de zin erin ontdekken. Ook in de negatieve dingen. Wanneer je in een crisis belandt kun je je afvragen: waarom overkomt mij dit? Maar dan zit je in een benauwd bewustzijn, in het oordeel van goed en slecht. De kunst is een stap naar achteren te doen en vanuit het beschouwende bewustzijn te gaan waarnemen. Dan krijg je een groeiend besef van het grotere geheel en zie je dat alle hoogten en diepten onderdeel zijn van het leven. Je kijkt ernaar als naar een film.

Tjonge, jonge, wat een wijsheid. De mond van de interviewster viel open van verbazing over wat ze zag en hoorde. Waar kwam die gids zo snel vandaan? Toen Ton zijn normale stem weer terug had, glimlachte hij:’Daar heb ik tegenwoordig een aan- en uitknop voor’.

Het theaterstukje heeft op het Happinez-publiek blijkbaar indruk gemaakt, want de lezing die aan het eind van het artikel werd aangekondigd was helemaal uitverkocht. Er waren zelfs zoveel aanmeldingen dat besloten is het evenement op 27 januari nog eens te herhalen.

Nieuwe economie

Econoom Ad Broere
Econoom Ad Broere

Een lang artikel is gewijd aan het thema ‘nieuwe economie’. Die is nodig, want het geldsysteem dat we nu hebben, werkt niet goed meer, aldus Helen Toxopeus, een van de economen die in het artikel aan het woord komen. Geld is voor veel mensen een doel geworden in plaats van een middel. Als iedereen nu eens leert inzien dat geld een middel is in plaats van een doel, lossen alle problemen zich vanzelf op, lijkt ongeveer de boodschap.
Er volgt een opsomming van allerlei plannen en initiatieven die een bijdrage zouden kunnen leveren aan die nieuwe economie. Vaak komen de woorden  duurzaamheid en spiritualiteit voorbij en veelvuldig wordt gesproken over een bewustzijnsverandering, die al volop aan de gang zou zijn. Waar deze precies vandaan komt, wordt niet duidelijk, maar ik vermoed dat de Maya’s erachter zitten of anders het sterrenbeeld Aquarius. De oude economische dogma’s moeten worden vervangen, de oplossing wordt gezocht in het teruggrijpen op nog oudere gebruiken. Zo is econoom Ad Broere een voorstander van het herintroduceren van ruilhandel en lokaal geld. Verder laat hij zich inspireren door het Oude Testament. Het lijkt hem een goed idee om een moderne variant van het jubeljaar te introduceren, in Leviticus 25 staat er een stukje over geschreven. Eens in de 49 jaar zouden alle schulden worden kwijtgescholden, waardoor iedereen met een schone lei verder kon. Volgens Broere gebeurde dit op basis van het inzicht dat een samenleving op den duur ten onder gaat aan schulden.
Tja, het lijkt mij dat dit toch meer problemen zal opleveren dan oplossen…

Hoofdredacteur Marije de Jong doet er in haar voorwoord nog een schepje bovenop, zij vindt het een prachtig plan en schrijft dat de traditie tot in de middeleeuwen bij joden en christenen in gebruik was.
Echter volgens  Wikipedia en ook mijn oude Winkler Prins-encyclopedie was de praktische betekenis ervan gering. Het was vooral een onderdeel van het joodse gedachtegoed, waar het een teken van de komst van de Messias was.download (1)

Dit doet me wel wat denken aan ‘De uitgevonden traditie‘, een vorm van geschiedvervalsing die bekend geworden is door de historicus Hobsbawm. De tactiek werd massaal ingezet aan het einde van de 19de eeuw teneinde een nationale identiteit te creëren.

Misschien dat Ad Broere en aanhangers van zijn ideeën net als de 19de-eeuwse nationalisten vinden dat je best de feiten een beetje mag verdraaien als je daarmee een hoger doel dient. Het gaat tenslotte om niet minder dan het afbreken van het oude economische dogma en het begeleiden van de mensheid naar het paradigma van de nieuwe economie!

Een nieuw begin voor je lichaam

Het laatste artikel dat ik behandel uit deze Happinez, trof ik aan in de rubriek ‘gezondheid’ en gaat over detox. Hoewel ons lichaam al over een ingenieus schoonmaaksysteem beschikt, kan het daarbij wel wat hulp gebruiken, omdat er veel valt schoon te maken, zegt detoxcoach Jacqueline van Lieshout, die de bestseller ‘In 28 dagen van gifbelt naar tempel’ schreef, die werd uitgegeven bij Ankh-Hermes. Volgens Jacqueline worden schadelijke stoffen uit onder andere voeding, cosmetica en onze leefomgeving niet goed afgevoerd, dit kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor ziekten makkelijker kunnen ontstaan.

Het boek van verjongingscoach Jesse van der Velde
Het boek van verjongingscoach Jesse van der Velde

Meer onder de noemer detox komen we verderop in het artikel tegen bij de zichzelf verjongingscoach noemende Jesse van der Velde. Onlangs schreef hij het boek:  Voor altijd jong, wat ook al een bestseller werd. Hij adviseert om een detoxkuur onder begeleiding te doen, vooral omdat er ook een emotionele reiniging optreedt: ‘Als we fysiek gaan reinigen, kunnen oude emoties terugkomen. Je reinigt jezelf van ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden en van minder prettige herinneringen, emoties of associaties.’ Een  idee, dat verwant is aan het in alternatieve kringen voorkomende gedachtegoed dat stelt dat alle ziektes veroorzaakt kunnen worden door onverwerkte emoties (denk hierbij bijvoorbeeld aan Brandon Bays).  Met behulp van een therapeut die in dit soort emotionele reiniging gelooft, kun je dus maar zo dergelijke onzin op de mouw gespeld krijgen. Het lijkt mij voor de hand liggend dat als je een paar dagen niet of nauwelijks eet, zoals in veel detox kuren het protocol is, je ook emotioneel wat sneller uit balans raakt. Om hier dan aan te koppelen dat er een emotionele reiniging plaatsvindt, vind ik best raar.

Toch worden velen blijkbaar wel enthousiast van bovenstaande detoxideeën, gezien het gegeven dat het onderwerp nog steeds bestsellers oplevert.  Maar wat wordt eigenlijk verstaan onder detox en klopt er iets van de beweringen van de aanbieders van detoxdiëten en producten?

Op de website senseaboutscience is het verslag te lezen van een clubje jonge Engelse wetenschappers dat op zoek ging naar antwoorden op deze vragen. De definitie alleen leverde al problemen op, want iedere aanbieder bleek er weer iets anders onder te verstaan. Verontrustend was dat veel van de beweringen over hoe het lichaam werkt niet klopten en soms waren de adviezen zelfs gevaarlijk.

Ze besloten een ‘anti detox’-folder te maken waarin ze uitleggen waarom ‘detox’ zinloos is: detox heeft namelijk geen enkele betekenis, behalve dan als het gaat om drugsverslaving of acute vergiftiging. Gelukkig is het lichaam prima in staat om om te gaan met de meeste chemische stoffen die we dagelijks tegenkomen, dankzij de lever en de nieren. De beste en enige manier waarmee je ‘dit ingenieuze schoonmaaksysteem’ om met de woorden van Jacqueline van Lieshout te spreken, kan ondersteunen, is door het opvolgen van de gewone gezondheidsadviezen (zoals die in Nederland onder meer worden uitgedragen door het Voedingscentrum).

images (2)
Zowel het definitieprobleem als het gebrek aan kennis over de werking van het menselijk lichaam komen we in deze Happinez tegen, want wat Van Lieshout onder detox verstaat, is toch weer iets anders dan wat Van der Velde ermee bedoelt. Vooral Van de Velde is erg inconsequent in de hantering van het begrip. Eerst waarschuwt hij dat je niet zomaar opeens moet gaan detoxen, omdat er dan schadelijke stoffen vrijkomen in je bloed, die vervolgens organen en weefsels kunnen beschadigen. Dat klinkt gevaarlijk, maar van de Velde’s oplossing is even simpel als kolderiek: ‘Je kunt dit voorkomen door langzaam af te kicken van alcohol, frisdrank en sterk bewerkte voedingsmiddelen.’
In een tekstkader vinden we dan nog zijn opvattingen over de oude emoties die opeens naar boven zouden komen, reden waarom je zo’n kuur onder begeleiding zou moeten doen. Even verderop staat dan iets wat best verstandig klinkt: ‘constant gezond eten is aanzienlijk beter dan af en toe een detoxkuur doen.’ Maar een paar alinea’s verder lezen we : ‘detoxen is echt voor iedereen geschikt’ en als reden daarvoor geeft hij: ‘twee van de belangrijkste oorzaken van ziekte zijn toxiciteit en een tekort aan voedingsstoffen.’ Misschien dat Van de Velde hier met detox een dieet dat vrij is van vergif en rijk is aan voedingsstoffen bedoelt? Het valt trouwens nog niet mee om dergelijk eten te bemachtigen, lees ik even later ‘want ons voedsel is tegenwoordig van mindere kwaliteit en er zitten te veel stoffen in die ons lichaam meer kracht kosten dan energie opleveren.’
Er volgt een onsamenhangend verhaal waarin nog meer bangmakerij en merkwaardige ideeën naar voren komen. Zo denkt Van de Velde dat, zoals het er nu naar uit ziet, onze generatie niet zo oud wordt als de vorige. En dat heeft volgens hem zeker met verkeerde voeding te maken (de reden van de verhoogde pensioenleeftijd is hem blijkbaar ontgaan). Al met al zien we zowel bij Jacqueline van Lieshout als bij Jesse van de Velde veel misvattingen over voeding en de manier waarop het lichaam daarmee omgaat. Lezers worden ongerust gemaakt door het voortdurend suggereren dat het moderne leven ons vervuilt met onzichtbare gifstoffen waarmee we niet kunnen omgaan, tenzij we natuurlijk de aanbevolen adviezen opvolgen die beschreven staan in hun boeken!

 

http://www.tonvanderkroon.nl/ton_van_der_kroon/man.html

http://jessevandervelde.com/start-niet-zomaar-met-detoxen/ (filmpje)

http://en.wikipedia.org/wiki/Detoxification_(alternative_medicine)

http://www.trouw.nl/tr/nl/6849/Sylvain-Ephimenco/article/detail/3362821/2012/12/13/Het-paradijs-van-de-nieuwe-economie.dhtml (leuke column van Ephimenco over de nieuwe economie)