Kloptdatwel?

Cees Renckens

VVD-senator Dupuis geschikt voor nieuwe functie?

by 29 Comments

VVD-senator Dupuis geschikt voor nieuwe functie? 1
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Heleen Dupuis (1945) studeerde na het gymnasium theologie en rechten aan de Rijksuniversiteit Leiden, waar ze in 1976 promoveerde. Ze gaf enige tijd les, verwierf vanaf de jaren tachtig landelijke bekendheid als hoogleraar medische ethiek en was een van de voorvechters van het opnemen van medische ethiek in het geneeskundig onderwijs. Sinds 1999 is Dupuis lid van de Eerste Kamer voor de VVD en is ze vicevoorzitter van de Commissie medische ethiek van het Leids Universitair Medisch Centrum. Ze schreef diverse boeken waaronder: ‘Wel of niet behandelen? Baat het niet, dan schaadt het wel’ en ‘Op het scherp van de snede. Goed en kwaad in de geneeskunde.’ Daarnaast is ze lid van verschillende besturen zoals: de Stichting Geuzenverzet, de Alzheimerraad Nederland, als voorzitter van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en de Raad van toezicht WoonZorgcentra Haaglanden. Ze is ook vicevoorzitter van de Vaste Kamercommissie voor VWS. Uit deze ultrakorte samenvatting van haar cv zou men licht kunnen afleiden, dat zij weinig omstreden is en ook een grote kennis van de gezondheidszorg moet hebben. Piet Borst beweerde eens dat de medische ethiek in ons land bedorven wordt door de talrijke ex-theologen en antroposofen, die je daar tegen komt, maar noemde Dupuis niet expliciet. Plasterk mocht Dupuis in zijn jaren als columnist wel graag als afschrikwekkend voorbeeld van die domme medisch ethici nemen. ‘Taxichauffeurs met een titel. Nooit een vak geleerd. Hooguit theologie of Indisch recht.’ Over een tv-optreden van haar in Netwerk schreef Plasterk dat daarmee het Tante Betje-gehalte van de Nederlandse ethici een nieuw hoogtepunt bereikte. Bij de bespreking van haar Op het scherp van de snede zette hij haar ‘faciele’ leunstoeluitspraken af tegen het moeizame, maar verdienstelijke onderzoek naar de kwaliteit van leven zoals dat in het NKI wordt verricht. Dan kon je pas iets beweren.

De kritiek heeft haar weinig gedeerd en begin december 2012 werd Dupuis door minister Schippers benoemd in de gewichtige Adviescommissie Pakket van het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Het CVZ geeft de minister van Volksgezondheid advies over wat er wel en niet in het basispakket moet zitten en er staat opnieuw een politiek gevoelige inkrimping van dit pakket voor de deur. Mocht deze benoeming al enige verbazing wekken gezien het probleem dat zij nu als Eerste Kamerlid moet stemmen over voorstellen vanuit CVZ, er is nog een andere reden om ernstig aan haar geschiktheid voor deze functie te twijfelen.

Blijkt immers haar gebrek aan onderscheidend vermogen op medisch gebied niet uit het feit dat zij prominent deel uitmaakte van de Medische Advies Raad (MAR) van de oplichters van de Leidse Quress cytotron kliniek? Over deze affaire waar een registeraccountant, een andere investeerder en een paar geschifte medici een Indiaas wonderapparaat tegen kanker in praktijk brachten en wanhopige kankerpatiënten met een nep-MRI vele duizenden euro’s afhandig maakten, is meer te vinden op: http://www.kwakzalverij.nl/1533/Trage_en_weifelende_IGZ_liet_kwakzalverkliniek_Quress_haar_gang_gaan

Dupuis, ook toen al vicevoorzitter van de Vaste Kamercommissie voor VWS, was lid van de MAR van Quress van mei 2008 tot augustus 2009. Eerst toen nam zij met haar twee medeadviesraadleden ontslag, omdat de entrepreneurs, die het Indiase wonderapparaat naar Leiden haalden om kanker- en artrosepatiënten te gaan behandelen, bleven weigeren voldoende expertise in huis te halen. In de lange lijst nevenfuncties, die Dupuis heeft bekleed en die vermeld staan op de officiële site van de Eerste Kamer, staat deze functie niet vermeld. Wij vragen ons af of de minister van deze misstap van haar partijgenote wel op de hoogte is (gebracht). Oliedom was het natuurlijk dat Dupuis zich zo gemakkelijk liet strikken door een paar kwakzalvers en haar enige excuus kan zijn, dat ook bij de twee andere MAR-leden, die nota bene medisch specialisten waren, pas laat de schellen van de ogen vielen. Zij namen vrijwel gelijktijdig ontslag. Ook hen zou ik echter niet graag tot de Adviescommissie Pakket van CVZ zien toetreden.

EO geeft vrij baan aan christen-psycho-oncoloog Hans Schilder

by 48 Comments

EO geeft vrij baan aan christen-psycho-oncoloog Hans Schilder 2
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Op 13 november 1996 promoveerde aan de EUR de basisarts Schilder op Spontane regressie van Kanker: Een onderzoek naar de aard en oorzaken van psychologische veranderingen in de pre-regressionele periode. Promotor was de oprichter van het Helen Dowling Institute (HDI), Marco de Vries. Subsidie voor het onderzoek werd verstrekt door het HDI in Rotterdam.

De onderzochte hypothese van dit onderzoek betrof het idee, dat spontane regressie van kanker (SRK) gevolg kan zijn van veranderingen in karakter of wijze van coping. De onderzoeker voerde diepgaande gesprekken met negen patiënten met een SRK, waarvan overigens drie later toch een recidief zouden krijgen. In een recensie van dit proefschrift schreven wij: ‘Wat kan de onbevooroordeelde lezer anders uit dit proefschrift concluderen, dan dat er geen enkele serieuze aanwijzing is gevonden dat er bij de zeer zeldzame gevallen waarin kanker schijnbaar spontaan geneest psychologische factoren een rol spelen? Het onderzoek kan in dat opzicht als mislukt beschouwd worden.’ (Actieblad tegen de Kwakzalverij, 1999(5):5-7 zie http://www.kwakzalverij.nl/268/Actieblad_tegen_de_Kwakzalverij_december_1999 ).

De auteur van het proefschrift formuleerde e.e.a. wat meer omfloerst (p.169): ‘Dit onderzoek staat geen algemene uitspraken toe over een mechanisme van verandering. (…) Een enigszins passend kernbegrip kan slechts in zeer abstracte termen worden gedaan en bevat de term ‘wezenlijk’. (…) Hooguit kan als veronderstelling worden geformuleerd dat de confrontatie met diagnose en prognose en besef van de situatie (‘awareness’) in een context van toegenomen verbondenheid (‘connectedness’) de kans heeft vergroot op desidentificatie – en daarmee op wezenlijke veranderingen in tot dan toe gangbare activiteiten en belevingen – en op toegang tot wezenlijke activiteiten en belevingen.’

Schilder bewerkte zijn gebrekkige onderzoek in de hoogtijdagen van de psycho-oncologie en De Vries c.s. lieten hun arme kankerpatiënten met elkaar praten tot ze een ons wogen en stuurden ze de natuur in om daar te boetseren. De suggestie dat men zo langer kon blijven leven werd daarbij nadrukkelijk geuit. Prinses Irene was beschermvrouwe en het HDI kreeg een half miljoen gulden subsidie per jaar. In 2002 werd besloten verder onderzoek naar de relatie tussen psychosociale factoren en kanker te staken wegens de steeds maar weer negatieve resultaten. De Vries raakte in het Erasmus MC gemarginaliseerd en eindigde zijn leven als zeer spiritueel bewogen joodse rabbijn. Zijn Helen Dowling Institute overleefde alle onderzoek waaruit is gebleken dat psychologische factoren geen invloed hebben op het beloop of ontstaan van kanker (gevolg immers van DNA-schade) en schakelde over op meer pastorale zorg.

De enige Nederlandse arts die nu nog beweert dat psychotherapie dan wel psychodrama de overlevingsduur bij kanker kan verlengen is dezelfde Schilder. In zijn therapie laat hij kankerpatiënten met hun tumor praten. De EO gaf hem op 2 december 2012 een uur lang het woord in hun veelbeluisterde radioprogramma Dit is de zondag. Zijn brutale claims kunnen ook worden nagelezen op zijn website: http://www.psycho-oncologie.nl/psycho-oncoloog.html. Hij praktiseert in Kampen, de plaats waar hij geboren is, naar wel wordt beweerd als een van de tien kinderen van de gereformeerde scheurmaker en theoloog H.J. Schilder. De ‘Kamper Ui’ Schilder is ook geestelijk weer thuisgekomen, want in zijn favoriete dromen gaat het steevast over Israël en Jerusalem. Naast psycho-oncologie is droomuitlegging een van zijn favoriete hobby’s. De dag voor een ‘behandeling’ van een kankerpatiënt bidt Schilder om het welslagen van de sessie. Tachtig euro per uur en de verzekering betaalt meestal niet. ‘Als uw tumor niet reageert, dan verbetert gegarandeerd uw kwaliteit van leven’, aldus de psychokwak. Waar blijft de tuchtrechter, die hier ingrijpt?

Wil het premenstrueel syndroom s.v.p. afscheid nemen?

by 103 Comments

Wil het premenstrueel syndroom s.v.p. afscheid nemen? 3
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

In mijn dissertatie uit 2004 besteedde ik veel aandacht aan wat ik noemde modeziekten. Als kenmerken van deze raadselachtige aandoeningen, waarvan ik er in mijn carrière als vrouwenarts twee van nabij meemaakte (te weten de postnatale depressie en de bekkeninstabiliteit) beschreef ik o.a.: (1) een anatomisch substraat ontbreekt geheel of staat niet in verhouding tot de gepresenteerde klachten; (2) de klachten zijn meestal verergeringen van alledaagse banale klachten als pijn, vergeetachtigheid, moeheid, geheugenproblemen, zwakte en duizeligheid die ‘geamplificeerd’ worden door de overtuiging een ernstige ziekte onder de leden te hebben; (3) er zijn vrijwel altijd medici die beweren dat er een organische basis bestaat die binnenkort gevonden zal worden; (4) er zijn actieve patiëntenverenigingen; (5) er zijn problemen met verzekeraars en keuringsartsen; (6) de verspreiding van de ziekte in de tijd en geografisch kan niet biologisch worden verklaard; (7) er is geen reguliere behandeling mogelijk; (8) de patiënt heeft ziektewinst en (9) deze ziekten hebben een epidemisch karakter: ze komen en verdwijnen weer.

Ik includeerde in de categorie van de modeziekten bovenvermelde verloskundige kwalen en daarnaast o.a. de fibromyalgie, de ME/CVS, de chronische whiplash, het hyperventilatiesyndroom, de schildersziekte OPS, het premenstrueel syndroom en nog een aantal andere. Op deze opsomming heb ik vanuit reguliere kring vrijwel geen kritiek ontmoet. Wel vanuit de patiëntenorganisaties en hun sympathisanten, zoals te verwachten viel. Toch heb ik met enige angst en beven, elke keer als het onderwerp weer eens ter sprake kwam, het moment afgewacht waarop iemand mij zou voorwerpen dat sommige van die modeziekten wel erg hardnekkig zijn en daarom – hoewel zij verder alle kenmerken vertonen – misschien kwalijk als modeziekten te betitelen zouden zijn. Neem de ME/CVS, de fibromyalgie de whiplash: die zijn al weer decennia oud en ze doen het nog steeds. Hetzelfde leek wel te gelden voor het premenstrueel syndroom PMS, dat al in 1931 is beschreven en sindsdien, weliswaar met ups en downs, is blijven bestaan. PMS verwijst naar fysieke en psychische symptomen die periodiek terugkeren in de tweede helft van de vrouwelijke menstruatiecyclus. Er zijn 150 symptomen beschreven, maar de top vijf bestaat uit pijnlijke borsten, een opgeblazen gevoel, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en spanning.

Het was dan ook met grote vreugde, dat ik kennis nam van een recente Canadese studie, uitgevoerd door vijf onderzoeksters, waarin alle bestaande literatuur over PMS nog eens tegen het licht is gehouden om de vraag te beantwoorden of PMS eigenlijk wel bestaat. (Romans et al. Mood and the menstrual cycle: a review of prospective data studies. Gender Medicine 2012 Oct;9(5):361-84.). De conclusie is duidelijk: ‘Taken together, these studies failed to provide clear evidence in support of the existence of a specific premenstrual negative mood syndrome in the general population. This puzzlingly widespread belief needs challenging, as it perpetuates negative concepts linking female reproduction with negative emotionality.’

Deze spectaculaire conclusie was het resultaat van onderzoek van maar liefst 47 Engelstalige studies, waarvan er 18 (38.3%) geen relatie konden vinden tussen stemming en cyclusfase; 18 vonden wel een associatie van negatieve stemming en de premenstruele fase, maar vonden die stemmingsproblemen ook in andere fasen van de cyclus; slechts 7 studies vonden (14.9%) een klassieke associatie van stemmingsprobleem en premenstruele fase. Ten slotte vonden 4 studies (8.5%) een associatie van stemmingsproblemen met juist een andere fase van de cyclus.

Ik ben zeer verheugd over deze bevindingen: de vrouw is dus geen speelbal van haar hormonen, maar een redelijk wezen waarmee goed te praten moet zijn, ook als de menstruatie ophanden is.

Over de plichten van een goed werknemer

by 20 Comments

Over de plichten van een goed werknemer 4
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Doorbetaling van loon en/of uitkering bij arbeidsongeschiktheid of ziekte is in ons land normaal en is een teken van beschaving. Wil dit breed gedragen financieel vangnet intact blijven, dan dient de werknemer er alles aan te doen om zijn gezondheid en prestatievermogen weer zo snel als mogelijk terug te krijgen. Doet hij dat niet, dan besteelt hij zijn baas of benadeelt hij de gezonde collega’s, die de premie betalen van waaruit hij zijn uitkering ontvangt. Bij onduidelijkheden beslist de ARBO- of bedrijfsarts, althans hij of zij adviseert de baas in dezen.

Op 28 augustus 2012 deed de Amsterdamse kantonrechter uitspraak in een zaak van een werknemer, die leed aan suikerziekte en die van de bedrijfsarts twee maanden vrij kreeg om zijn ontregelde diabetes weer onder controle te krijgen door het starten met insulinebehandeling. De werknemer weigerde dit en ging aan de slag met fitness, tabletten en kruiden. Hiermee was de bedrijfsarts het niet eens en adviseerde de werkgever om op basis van art. 7:629 lid 3 Burgerlijk Wetboek de loonbetaling stop te zetten. De werknemer spande een zaak aan en liet zich bijstaan door een verzekeringsarts, die hem steunde. Er speelden nog enkele andere complicerende factoren een rol bij deze casus, maar de rechter had zijn oordeel snel klaar: Werknemers hebben een grote keuzevrijheid voor een genezingswijze.

Die vrijheid komt voort uit het EVRM en de Grondwet. In de relatie tussen werkgever en werknemer moet een vraagstuk over een beroep op die vrijheid beoordeeld worden door middel van een belangenafweging. In dit geval is duidelijk dat de verzekeringsarts het niet eens was met de bedrijfsarts en bovendien had de huisarts een spectaculaire verbetering in de medische situatie van de werknemer vastgesteld. De kantonrechter oordeelde dat de werknemer niet in strijd heeft gehandeld met de verplichting die hij heeft om zich in te zetten voor zijn herstel. De werkgever moest het loon betalen (LJN BX5906).

Heldere jurisprudentie levert deze uitspraak niet op, al was het maar omdat de rechter vrij spel had nu twee artsen elkaar tegenspraken en omdat – meer geluk dan wijsheid – ook herstel was opgetreden met de ‘alternatieve’ behandeling die werd gekozen. Hoewel dat principieel niets zou moeten uitmaken, werkt het recht toch vaak zo, dat dat nu in het voordeel van klager uitpakte. De praktijk is dat regelmatig werknemers in de ziektewet niet de reguliere weg kiezen om tot herstel te komen, maar dat bedrijfsartsen daartegen slechts bij hoge aarzeling en schoorvoetend optreden. Looninhouding leidt altijd tot rechtszaken en komt nauwelijks voor. De premielasten zijn dan ook navenant en een straffere hand zou hier zeker wenselijk zijn.

Mocht u nieuwsgierig zijn naar de kruiden, die de klager ging gebruiken, en daarbij misschien denken aan het rijkelijk EFRO-gesubsidieerde onderzoek van de Universiteit Wageningen, het Nijmeegse Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en het Europa Ayurveda Centrum (EAC) in Witharen, waarover deze zomer berichten in de media verschenen, dan moet ik u uit de droom helpen. Dit onderzoek, met veel bombarie bekend gemaakt door de provincie Gelderland als werkgelegenheidsproject, staat nog niet eens in de kinderschoenen. Sterker nog, het blijkt in de embryonale fase te verkeren en zal waarschijnlijk wel op een miskraam uitlopen. Er is nog geen toestemming van een medisch-ethische commissie en men volstaat voorlopig met het testen van de ayurvedische EAC-gekweekte kruidenmengsels in het laboratorium op samenstelling en eventuele giftigheid. De ayurvedische kruidendokter van het EAC, mevrouw V.P. Mohana Kumari, gelooft heilig in de werkzaamheid van haar mengsels tegen diabetes, maar eigenlijk ziet zij nog meer heil in de inzet van ayurvedische krachten tegen de mentale problemen van de westerse mens. Daarover raakt zij niet uitgepraat, maar de EU geeft daarvoor tot nog toe geen cent.

Doorstrepen wat niet verlangd wordt: wijsheid komt/gaat met de jaren

by 40 Comments

Doorstrepen wat niet verlangd wordt: wijsheid komt/gaat met de jaren 5
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Als ik voor mijzelf of voor een van mijn naasten een dokter zoek, dan neem ik er het liefst een die al ruime ervaring heeft, maar tegelijkertijd niet al te oud is. Ik zou zeggen, begin vijftig, dan zijn de meeste artsen ongeveer op de top van hun kunnen. Het vak is zo ingewikkeld en veranderlijk dat het bijhouden ervan na je zestigste lastig wordt en voor de meeste artsen geldt dat 65 een mooie leeftijd is om te stoppen. Dat is in CAO’s  e.d. thans ook zo geregeld en de grote meerderheid van de artsen heeft er vrede mee, dat dan de contracten ontbonden worden. Een enkele workaholic en een aantal types zonder zelfkritiek, die niet merken dat hun prestaties te wensen beginnen over te laten, spreekt van leeftijdsdiscriminatie en roept dat ze nog gemakkelijk kunnen doorgaan. Telegraaf-columnist Smalhout is een voorbeeld van die categorie en hij liet zich bij interviews nog altijd fotograferen in operatietenue, zelfs toen hij de 75 al was gepasseerd.

Deze bespiegeling kwam bij mij op toen ik deze week vernam dat de 85-jarige huisarts Cor H. uit Utrecht zijn praktijk op vrijdagmiddag 10 augustus 2012 per direct had gesloten. Ook liet hij zich ‘vrijwillig’ uitschrijven uit het BIG-register. H. deed dit naar aanleiding van de uitkomsten van de inspectiebezoeken die de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in de afgelopen weken aan zijn praktijk heeft gebracht. De arts was voor ontucht veroordeeld, maar kon gewoon doorwerken. Het tuchtcollege hield het bij een waarschuwing. Eerder had de arts van de rechter reeds een maand voorwaardelijke gevangenisstraf gekregen, ook wegens de ontucht en het stiekem maken van foto’s tijdens gynaecologisch onderzoek. Ten slotte besloot IGZ ook onderzoek te doen en toen bleek – o, verrassing! – dat de arts verschillende zaken niet op orde had. De arts heeft toen maar besloten zijn activiteiten per direct te beëindigen en de procedure voor uitschrijving uit het BIG-register in gang te zetten.

Hoogbejaarde maar doorwerkende artsen staan natuurlijk met enige regelmaat voor de medische tuchtrechter en zoiets biedt uitgelezen kansen om aan het praktiseren van deze figuren met hun evidente gebrek aan zelfkritiek een einde te maken. De wet staat onbeperkt doorwerken toe, zelfs met een beroep op de artsentitel (niet van de huisartsentitel overigens, dat vereist periodieke herregistratie) die status geeft, maar gelukkig ook tuchtrechtelijke beoordeling mogelijk maakt. Ik vind het in dit verband uiterst merkwaardig dat Cor H. door het tuchtcollege niet meteen uit zijn ambt werd gezet en dat zulks pas geschiedde na bemoeienis van IGZ. Hetzelfde kan gezegd worden van twee artsen, die door Smalhout in De Telegraaf regelmatig in bescherming worden genomen en die nog dit en vorig jaar voor de tuchtraad stonden. De Haagse arts Sickesz (1923) kreeg slechts een voorwaardelijke schorsing en bedrijft nog steeds vrolijk haar ‘orthomanuele geneeskunde’, voor rugpijn maar ook goed voor autisme en depressie, terwijl Van der Schaar (1928) sinds jaar en dag in Leende kwakzalft met zijn chelatietherapie en eerst wel werd geschorst, maar in hoger beroep wegkwam met een berisping. De tuchtcolleges moeten bij deze drie tachtigers toch ook gezien hebben wat voor vlees zij in de kuip hadden, maar beperkten zich formalistisch tot een beoordeling van de ingediende klachten en keken verder de andere kant uit. Je vraagt je af of zij hun familieleden wel naar dergelijke disfunctionerende gekken zouden laten gaan. Ik denk het niet.