Kloptdatwel?

Cees Renckens

Over de fiscale facilitering van kwakzalverij

by 1 Comment

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Veel is er geschreven over een Brabants varkensboertje annex magnetiseur en een arts, die oor-acupunctuur als voornaamste bezigheid heeft, die er na hun gewonnen beroepszaken voor zorgden dat hun diensten werden vrijgesteld van btw-afdracht. Alle alternatief praktiserende artsen en veel niet-BIG geregistreerde kwakzalvers als magnetiseurs en chiropractors kunnen nu eveneens van die jurisprudentie profiteren.

Tijdens de procedure van het varkensboertje, die wij op talrijke leugens konden betrappen, beriep deze zich er o.a. op dat zijn opleiding tot paranormaal therapeut destijds stond ingeschreven in het Centraal Register Korte Beroeps Opleidingen CRKBO. Nooit van gehoord, maar de rechter was onder de indruk. Het blijkt te gaan om een register van niet door de NVAO[1] geaccrediteerde opleidingen, die derhalve geen rijkssubsidie kunnen krijgen en waarbij de beoordeling van de kwaliteit wordt overgelaten aan het CPION, een erkend milde, al te milde beoordelaar[2]. Groot voordeel voor de opleiders is dat zij na inschrijving in het CRKBO vrijgesteld zijn van btw, een aardig voordeeltje van 21% op het cursusgeld.

Geconfronteerd met deze pro-alternatieve systematiek in de belastingpraktijk vroeg ik mij onwillekeurig af waar deze fiscaal-rechters en – idem juristen hun wijsheid toch vandaan halen. Toevallig werd ik dezer dagen geattendeerd op een interview uit 2014 op een juristenwebsite Taxlive met mr. N.H. de Vries, die al bijna vijftig jaar verbonden is aan de ‘Cursus Belastingrecht’. Aanleiding voor het interview was het 50-jarig jubileum van deze cursus. Hij beschrijft de ooit door Mobach gestarte cursus als ‘een zéér omvangrijk leer- en naslagwerk, voornamelijk gericht op het hoger en daarmee vergelijkbaar fiscale onderwijs aan studenten om hen vertrouwd maken met de grondslagen, systematiek en de samenhang tussen de diverse heffingswetten’. Mobach begon ooit als solist en dit handboek heette toen de ‘Mobach’, maar sindsdien is er een enorme uitbreiding van het aantal onderdelen van de ‘Cursus’ geweest en dragen maar liefst 44 hooggekwalificeerde auteurs, waaronder twaalf hoogleraren, bij. Inmiddels zijn er 14 boekwerken waarin diepgang en actualiteit hand in hand gaan, aldus De Vries.

De Vries sprak dus van ‘grondslagen, systematiek en de samenhang tussen de diverse heffingswetten’ en dat intrigeerde mij. De burger mag inderdaad verwachten dat onze wetgeving, ook die op het gebied van belastingrecht, onderlinge samenhang en een consequent toegepaste systematiek vertoont. De indirecte subsidie, die allerlei rare opleidingen krijgen omdat het CRKBO hen vrijstelling van btw garandeert, lijkt echter dwars te staan op die aangeroepen ‘systematiek en samenhang’, want het is nog niet zo lang geleden dat er een einde kwam aan de subsidiering van de beroepsopleiding (tot spiritueel beltherapeut) van Paradidakt.
Na een publicatie in het AD waarin onthuld werd dat  het UWV de cursisten een belastingvrije schenking deed van € 1.000, – ontstond publiciteit en kwamen er Kamervragen. Minister Asscher maakte toen een snel einde aan de fiscale facilitering van die kwakzalverij. Dat was prima. Tegelijkertijd prijken zowel de cursus van Paradidakt als die van Instituut CAM (de moderne naam van de cursus die het varkensboertje ooit volgde) nog altijd trots in het Register van het CRKBO!
Navraag mijnerzijds bij Paul Esveld, directeur van CPION, leerde mij dat dat geen vergissingen zijn. Opleidingen tot kwakzalver moeten door het CPION c.q. CRKBO worden geaccepteerd. De linkerhand van onze overheid weet dus niet wat de rechter doet. Soms is daarvoor iets te zeggen (Mattheus 6:3), maar in dit geval bevordert onze fiscus de kwakzalverij op aanzienlijke schaal. ‘Samenhang en systematiek’ heet het in die prachtige Cursus Belastingrecht. Als de omgang van de fiscus met de opleiding tot kwakzalver maatgevend zou zijn, dan zou ik eerder aan iets anders denken: ‘afpakken en terug geven’ bijvoorbeeld.

[1] De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) is in 2005 als onafhankelijke, binationale accreditatieorganisatie bij Verdrag opgericht om een deskundig en objectief oordeel te geven over de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen.
[2] Ronald van den Berg. Onthutsende registratie van alternatieve behandelaars. NTtdK, mrt 2016: 13-17.

Over ‘PUR-slachtoffers’ en hun Ecemed

by 28 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In 2012 werd in een tv-uitzending van Nieuwsuur het startschot gegeven voor wat in potentie een epidemie van een nieuwe modeziekte had kunnen worden. Dat betrof een aantal echtparen, soms ook hun kinderen en niet zelden ook de huisdieren, die talrijke onverklaarde klachten* ontwikkelden nadat er bij hen onder de vloer PUR-schuim was aangebracht als woning-isolatie. Hun larmoyante verhalen zijn na te lezen op meldpuntpurslachtoffers.nl en een aantal van deze PUR-slachtoffers procedeert sindsdien tegen NUON of hun woningcorporatie.

PUR-schuim wordt op locatie aangebracht in de vorm van twee vluchtige stoffen die met elkaar reageren, waarna de zaak snel verhardt. Na die fase, die maar kort duurt, komen er geen gassen meer vrij uit de PUR en is ‘intoxicatie’ over een langere periode als oorzaak van de klachten ondenkbaar. Toch hielden sommige mensen klachten en je kon dan patiënten op de site van het ‘Meldpunt PUR-slachtoffers’ horen beweren dat het aanhouden van de klachten vervolgens toegeschreven moest worden aan het allergisch geworden zijn voor die eerder giftige ‘isocyanaten’.

Zoiets bedenken zij natuurlijk niet zelf. Vrijwel elke nieuwe ziekte kan rekenen op artsen-sympathisanten, die patiënten uit het hele land lokken en die steevast bezig zijn met wetenschappelijk onderzoek naar die voor de buitenwereld onzichtbare ziekte. Reeds in de tv uitzending werd duidelijk welke experts in ons land de ‘PUR-slachtoffers’ bijstaan: dat zijn respectievelijk het Ecemed te Arnhem en in hun kielzog de letselschadeadvocaten van Beer advocaten. Voor de isoleerders, waarvan er maar weinig ergens last van hebben, is ook het Centrum voor Beroepsziekten van de FNV actief.

Het Ecemed (Expertise Centre Environmental Medicine) te Arnhem is een onderdeel van het plaatselijke ziekenhuis en wordt gerund door scheikundige Atie Verschoor en haar man Louis, gepensioneerd internist. Toen de registratie van de laatste als internist verliep, werd (sic!) een internist-intensivist aan de Ecemed-staf toegevoegd. Men noemt zichzelf een ‘topklinisch expertise centrum STZ’ en biedt zijn diensten aan aan patiënten en bedrijven, maar navraag bij Stichting Topklinische Ziekenhuizen (STZ) leerde dat een dergelijke betiteling niet van de STZ afkomstig is. Of men in de toekomst wel voor een dergelijke eretitel in aanmerking zal komen, dat lijkt ons twijfelachtig, want daarvoor is de samenstelling van het team toch wel zeer atypisch: geen allergoloog, geen longarts en geen klinisch chemicus!

Uit de nieuwsuur-uitzending
Een ‘PUR-slachtoffer’ komt zijn huis alleen nog binnen in beschermende kleding (uitzending Nieuwsuur).

De curieuze baaierd aan door ‘PUR-slachtoffers’ gepresenteerde klachten maakt het ook lastig om in het bestaan van een allergische PUR-ziekte te geloven, maar na de tv-uitzending kwamen er Kamervragen, terwijl het echtpaar Verschoor een alarmistisch artikel in Medisch Contact [2] schreef. Toen kon de oprichting van een onderzoekscommissie niet lang meer uitblijven. VWS en de PUR-fabrikanten betaalden en op 15 september 2015 ging er een zware commissie aan het werk, die reeds in juli 2016 kwam met een gedegen rapport Protocol voor diagnostiek van gezondheidsklachten in relatie tot potentiële blootstelling aan isocyanaten en PUR schuim, gebruikt voor isolatie, bij bewoners en isoleerders. De enige medische gevolgen, aldus het rapport, die blootstelling aan PUR kan hebben bestaan uit: astma, extrinsieke allergische alveolitis, contacteczeem of urticaria (galbulten).

Opvallend is dat geen van de door ‘PUR-slachtoffers’ ervaren klachten in de medische literatuur bekend staat als gevolgen van allergie c.q. vergiftiging met PUR. Toch worden de klagers in die waan gebracht en gehouden door Ecemed. Het Protocol beveelt aan dat de diagnose PUR-allergie gesteld moet worden in een multidisciplinair verband van longarts, dermatoloog en allergoloog, eventueel ad hoc bijgestaan door milieuarts, bedrijfsarts, klinisch arbeidsgeneeskundige, arbeidshygienist, toxicoloog, beroepsziektespecialist of chemicus.

Dat ziet er toch wel iets anders uit dan het knusse team van het Arnhemse centrum, dat eerder als een familiebedrijf oogt dan als een topklinisch expertise centrum. Natuurlijk geeft men zich daar nog niet gewonnen, want reeds in het rapport staat te lezen dat de heer en mevrouw Verschoor, die door de commissie uitgenodigd waren, het contact met de commissieleden moeilijk vonden en zich er vervolgens zelfs geheel aan onttrokken. De voorzitter van de commissie, VU-dermatoloog prof Rustemeyer, werd na verschijning van het rapport geïnterviewd in Medisch Contact [3].

Binnen een week kwamen er twee ingezonden brieven, de eerste van het echtpaar Verschoor en de tweede – zeer ongebruikelijk in een medisch tijdschrift – van een letselschadeadvocaat van Beer advocaten. Niet verrassend distantieerden beide briefschrijvers zich van de ‘gevaarlijke aanbevelingen’ van het Protocol en aldus kunnen de PUR-slachtoffers, waarvan het aantal overigens beperkt lijkt te blijven tot minder dan 200 (op 100.000 isolaties sinds de jaren 80 in ons land) en hun advocaten vast nog wel even bij hen terecht. Zij zullen zelden een vergeefs beroep doen op het Ecemed, waar men al na het aanhoren van de klachten zijn conclusies trekt en de diagnose stelt. Allergologisch onderzoek (plaktesten, inhalatie e.d.) vindt er helemaal niet plaats en de expertise ervoor ontbreekt natuurlijk ook. Zo kunnen de ‘PUR-slachtoffers’ zich blijven verdedigen tegen de boze buitenwereld, strevend naar een letselschade-uitkering, en zich nog enige tijd koesterend in hun tragische pseudodiagnose. Tot ernstige schade van hun welbevinden, dat wel. Want zij zijn inderdaad slachtoffers, maar veeleer van Ecemed dan van PUR.

* Genoemd werden op de website: haaruitval, concentratieproblemen, luchtwegproblemen, eczeem op handen voeten gezicht, hartritmestoringen, huidproblemen, een beklemmend gevoel in huis, hoofdpijn, nare smaak in de mond, plekjes op de tong, vermoeidheid, koortsaanvallen, ontstoken kaak- en bijholten.

Naschrift 23 april 2018

“ECEMed gaat sluiten” berichtte de website van het Rijnstate eind augustus. De oprichters, Atie en Louis Verschoor, zijn met pensioen gegaan. De stichting ECEMed is op 12 oktober 2017 opgeheven.

Kurkuma volgens de doctoren Heger, Visser en Van Eijck

by 82 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Kurkuma, geelwortel, is een uit India afkomstige voedingsstof, die een belangrijk bestanddeel vormt van kerrie en een reputatie heeft als ayurvedisch medicijn. Zoals elk kruid bestaat kurkuma uit talrijke stoffen en een daarvan is curcumine, welke stof in de reageerbuis schadelijke effecten heeft op kankercellen. Om deze reden wordt er al geruime tijd wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de antikankerwerking van deze stof. Het begint er inmiddels steeds meer naar uit te zien dat het middel zijn beloften niet zal waarmaken, omdat het nauwelijks wordt opgenomen bij orale inname en omdat die minieme hoeveelheden curcumine, die wel in de bloedbaan terechtkomen, vrijwel direct worden afgebroken. Ik stel u voor aan drie wetenschappers die zich met curcumine hebben beziggehouden.

De eerste is Michal Heger (1977), medisch bioloog verbonden aan de afdeling Experimentele Chirurgie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Zijn onderzoek naar curcumine wordt grotendeels gefinancierd door de Stichting Nationaal Fonds Tegen Kanker. Hij ontving voor zijn werk al een miljoen 320.000 euro van dit look alike fonds met een uiterst dubieuze herkomst. De Stg. NFK heeft tot doel ‘voeding, beweging en welzijn’ in te zetten tegen kanker. Als een kankeronderzoeker zijn werk in dat keurslijf kan persen, dan kan hij geld krijgen. Ik suggereerde Heger in 2015 al eens dat hij zijn financiering ergens anders vandaan zou moeten halen, maar het kan hem niets schelen waar of hij zijn geld van krijgt. (*)

In interviews zorgt hij ervoor zijn financiers niet voor het hoofd te stoten: ‘Ik gebruik bijvoorbeeld curcumine, maar ook multivitaminen, mineralen en daarnaast ginseng en Ginkgo biloba. (…) Curcumine wordt in India gebruikt als ayurvedisch medicijn. Dat is alternatieve geneeskunde. In Nederland doen we daar vaak neerbuigend over, wat in sommige gevallen onterecht is’. Aldus Heger in GezondNU augustus 2013.

Prof. dr. F.C. Visser is sinds 1982 cardioloog. Hij werd bijzonder hoogleraar in het VUmc met een leerstoel gewijd aan het myocardiale metabolisme bij hartfalen. Sinds 2008 is Visser ook werkzaam in het ZBC Stichting Cardiozorg in Amsterdam West. Eerder was hij verbonden aan het niet meer bestaande CVS centrum Amsterdam en zo werd hij naar eigen zeggen ook expert op het gebied van deze ‘vermoeidheidsziekte’. Visser werkte jarenlang samen met de arts Vermeulen, die in 2010 wegens grensoverschrijdend gedrag door het tuchtcollege uit het artsenberoep is geschrapt. Met zijn status als hoogleraar verhoogde Visser eerder het aanzien van dit kwakzalvershol totdat Vermeulen dat in zijn val meesleepte.
Visser heeft niets met een psychologische benadering van ME/CVS, maar stijft zijn patienten in het idee dat zij aan een somatische afwijking lijden. Hij deed o.m. een uiterst knullig onderzoek naar het effect van ‘kurkuma, gebonden aan het molecuul fosfatidyl choline’: 49 patiënten namen 2 maanden 1000 mgr kurkuma per dag en vulden voor en na de kuur een vragenlijst in. Niks dubbelblind, niks standaardiseren van de hoeveelheid werkzame stof (curcumine) en niks publiceren. Zijn huidige advies: wie denkt dat kurkuma misschien helpt die kan het proberen.

Casper van Eijck is oncologisch chirurg en als hoogleraar verbonden aan het Erasmus MC. Hij staat bekend als uitstekend operateur en als onconventioneel arts. Zo is hij clubarts van Feyenoord en bezoekt hij zijn patiënten soms thuis en dat ook in de weekends. Van Eijck gaf op 19 maart 2016 een interview aan De Volkskrant, waarin hij ongegeneerd de namen noemden van enkele buitenlandse beroemdheden, die zich voor hun alvleesklierkanker door Van Eijck lieten behandelen. Was dat al niet fraai, vervolgens deed Van Eijck een aantal uitspraken uit de losse pols, zonder zich te realiseren welk effect dergelijke publieke uitspraken op patiënten met alvleesklierkanker. Hun prognose is veelal zeer slecht. Zo prees hij het vogelgriepvirus aan als potentieel geneesmiddel tegen de ziekte en beweerde letterlijk: ‘Bij alvleesklierkanker werkt kurkuma effectiever dan chemotherapie. Maar waarom geven wij niet die kurkuma, maar wel chemo?’. Daarbij gaf hij ook nog de volgende adviezen: ‘Dus wat kurkuma door de bami… Moet je het wel elke dag doen. Maar dan werkt het net zo goed om de groei van kankercellen af te remmen als chemotherapie. En spruitjes zijn een goede groente voor patiënten met alvleesklierkanker.’

Kurkuma wordt gewonnen uit de wortel van de plant Curcuma longa (foto: S. Eugster | Wikimedia Commons)
Kurkuma wordt gewonnen uit de wortel van de plant Curcuma longa (foto: S. Eugster | Wikimedia Commons)

Gelukkig verscheen er op 22 oktober 2016 een mooi overzichtsartikel over de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van alvleesklierkanker in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Kurkuma, spruitjes en vogelgriep worden daar niet eens genoemd en ik informeerde bij de auteurs naar hun mening over Van Eijck’s uitlatingen in de publieke media. Hun reactie was kort en bondig: ‘Veel dank voor uw commentaar. Vanuit de DPCG zijn we van mening dat FOLFIRINOX bewezen effectief is gebleken voor de behandeling van het (gemetastaseerd) pancreascarcinoom. Het effect van kurkuma op pancreascarcinoom is echter (nog) niet voldoende onderzocht. Vanuit de DPCG hebben we daarom besloten deze vooralsnog experimentele behandeling niet in het manuscript op te nemen. Zie hierover ook enige tijd geleden het DPCG nieuwsbericht.’

Over spruitjes, bami en vogelgriep reppen de ongetwijfeld enigszins geneerde auteurs in hun reactie al helemaal niet. (FOLFIRINOX is een combinatie-chemotherapie en verhoogt het genezingspercentage van 3% naar 7%, red.).

Heger, Visser en Van Eijck, deze drie: op elk van hen is serieuze kritiek mogelijk. Maar de meest verontrustende om niet te zeggen kwalijke uitlatingen zijn gedaan door die clubarts van Feyenoord, al heeft hij het hart nog zo op de goede plaats en is hij ongetwijfeld bezield van de beste bedoelingen. We hebben vooralsnog niet te maken met een nieuwe Houtsmuller, maar iets meer zelfdiscipline zou voor Van Eijck beslist geen kwaad kunnen.

(*) toevoeging 26/2/2017: Heger heeft laten weten dat hij sinds september 2016 geen geld meer krijgt van SNFK. Zijn onderzoek staat echter nog wel bij het ‘lopend onderzoek’ op de website van SNFK, maar alleen omdat er nog een publicatie moet volgen.

Wijsgeerde en troep

by 19 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Gerard Reve woonde in zijn Geheime Landgoed in Frankrijk en had er in het jaar des heren 1987 aanzienlijke lekkage. Gelukkig kon hij op 26 februari zijn vriend Bert de Groot melden dat het huis wederom droog was en dat de schade meeviel. Er waren alleen boeken van hemzelf beschadigd, over wijsgeerde en troep, maar ze waren nog zeer goed bruikbaar en hetzelfde gold voor de uitperste sinaasappelen.

Reve mocht bij tijd en wijle graag poseren als semi-analfabeet, die nauwelijks in staat was tot foutloze spelling en die gemakkelijk toegaf niet geheel goed bij zijn ‘hoopht’ te zijn. Maar hij maakte er wel muziek bij, placht hij daar aan toe te voegen.
Wijsbegeerte heet tegenwoordig filosofie en dat diepe denken beleeft momenteel een grote bloei, af te lezen aan het aantal boeken dat erover verschijnt, het aantal HOVO-cursussen over filosofie en aan het steeds toenemend lezersaantal van het Filosofie Magazine. Een hot spot van de Nederlandse filosofie bevindt zich – al weer – op een Landgoed, dit maal te Leusden en deze Internationale School voor Wijsbegeerte ISVW werd lange tijd geleid door René Gude (1957-2015), eens Denker des Vaderlands en tot kort voor zijn overlijden een populaire gast in De Wereld Draait Door.
De studiegids 2017 van het ISVW is dikker dan ooit en de zoeker kan ene keuze maken uit tientallen programma’s, die het gehele gebied van de klassieke en hedendaagse filosofie bestrijken. Het docentencorps is van hoge kwaliteit.
Op pagina 34 staat een achtdaagse cursus aangekondigd Filosofie en gezondheid, bedoeld voor beleidsmakers en directieleden, (para)medische professionals en meer speciaal hen met bestuurlijke aspiraties. Voor artsen is de cursus ruimhartig geaccrediteerd. So far, so good, maar welk koekoeksei troffen wij aan in het docentencorps van de module Ziekte en gezondheid? Houd u vast: een van de docenten is niemand minder dan Arie Bos. Hij wordt geïntroduceerd als ‘Dr. Arie Bos is arts en filosoof. Hij is universitair docent in het VU Medisch Centrum en doceert wetenschapsfilosofie aan de Universiteit van Utrecht. Hij publiceerde in 2014 het spraakmakende boek Mijn brein denkt niet. Ik wel.’

Deze korte introductie staat bol van de onwaarheden. Ten eerste is deze gepensioneerde antroposofisch huisarts (1947) niet gepromoveerd en maakt zich met die dr.-titel schuldig aan titelfraude en overtreding van de wetgeving op dit gebied. Ook is hij niet verbonden aan de beide universiteiten, maar was dat eerder wel. Zowel de Utrechtse als de VU-huisartsenopleiding accepteert alternatief praktiserende huisartsen als opleiders, een misstand waarop al vaker gewezen is. Utrecht heeft zelfs al eerder een antroposoof als docent wetenschapsfilosofie voor medische studenten gehad. En dat o zo spraakmakende boek? Uitgegeven bij de antroposofische uitgeverij Christofoor en verder nergens gezien, laat staan besproken.

Dit alles zou nog niet zo erg zijn als zijn denken maar enigszins gedisciplineerd zou zijn, maar dat is helaas niet het geval. Ik beschreef enkele jaren geleden zijn warrige optreden op een symposium waar ook ik als spreker was uitgenodigd en bij dat stuk citeer ik ook een aantal kenmerkende zinnen uit een eerder boek van zijn hand, ook te Zeist uitgegeven. Zie Een driedubbeltalent, of: wie is Arie Bos? NTdK, 2010.

Als u na kennisneming van deze feiten en van mijn artikel nog steeds begrijpt waarom ISVW-programmadirecteur Erno Eskens deze Bos als docent heeft aangesteld, dan zou ik daarvan graag op de hoogte gebracht willen worden. Brieven naar de redactie.

Over Sven Kramer en de vitamine-pushers

by 5 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Eind oktober vonden in Groningen de eerste schaatswedstrijden plaats in het kader van de strijd om de KNSB-cup. Zo vanzelfsprekend als dat lijkt was het deze maal niet. Lange tijd zag het er namelijk naar uit dat deze geen doorgang zouden kunnen vinden omdat de schaatsers zich onder aanvoering van veelvoudig wereldkampioen Sven Kramer verzetten tegen de KNSB en de manier waarop daar met geld en premies werd omgegaan. Een staking dreigde.

De KNSB leed afgelopen jaar een verlies van 2,7 miljoen euro en had problemen, maar op het nippertje werd overeenstemming bereikt. Kramer presteerde nu goed, maar maakte een jaar geleden nog een zeer slecht seizoen door ten gevolge van een overdosering aan vitamine B6, hem voorgeschreven door de orthomoleculaire kwakzalver Dirk Zoutewelle, die was toegevoegd aan de schaatsploeg. Hij had bij Kramer ‘enorme deficiënties’ geconstateerd, waarop hij hem o.a. vitamine B6 voorschreef in een dosering van 25 mg per dag, hetgeen neerkomt op ruim zestien maal de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van de Gezondheidsraad.

Kramer slikte in die periode twee dozijn pillen per dag en was op het ijs niet meer vooruit te branden. Hij formuleerde het later zelf zo: ‘Ik was naar de kloten’. In een ziekenhuis werden in het bloed van Kramer toxische spiegels aan dit vitamine gemeten en de daarbij passende geleidingsstoornissen van zijn beenzenuwen. Na het stoppen van de megadosis B6 herstelde de kwaal en inmiddels is het leed geleden en bijna vergeten.

Recent verscheen in een vaktijdschrift over voedingswetenschap een overzichtsartikel over de werking en bijwerkingen van voedingssupplementen bij topsport: Potential harmful effects of dietary supplements in sports medicine, Deldicque & Francaux, Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care (2016). Werkzaamheid en nut komen nauwelijks voor, terwijl bijwerkingen, deels door verontreiniging, regelmatig voorkomen. De auteurs, verbonden aan de Gentse universiteit, formuleren het zelf in hun artikel zo:

The consumption of over-the-counter supplements is very popular in athletes. Although most supplements may be considered as safe when taking at the recommended doses, athletes should be aware of the potential risks linked to the consumption of supplements. In addition to the risks linked to overdosage and cross-effects when combining different supplements at the same time, inadvertent or deliberate contamination with stimulants, estrogenic compounds, diuretics or anabolic agents may occur.

Sven Kramer, die is verbonden aan Team LottoNL-Jumbo, zal inmiddels wel zijn bekomst hebben van dat riskante slikken van overdoses aan supplementen, maar of de talrijke schaatsers die onder contract staan bij resp. Team Plantina Sprint en Team Plantina all round, zich die luxe ook kunnen permitteren, dat is nog maar de vraag.
Plantina is tegenwoordig de handelsnaam van het orthomoleculaire bedrijf van de beruchte orthomoleculaire apotheker n.p. Schuitemaker. Zelf maakt Kramer, die eerder onder contact stond bij Procter & Gamble, dat overigens ook supplementen produceert, wijselijk geen deel meer uit van een door vitamine-pushers gesponsord merkteam. Maar als de schaatsers van de Plantina-ploegen gedwongen zouden worden om het spul van Gert ‘Ortho’ Schuitemaker te slikken, waarvoor zij nu reclame maken, dan kunnen we gewoon wachten op de volgende vergiftiging in die gelederen. Dat geldt a fortiori als zij zich laten adviseren door ‘orthomoleculaire voedingsdeskundigen’ van het kaliber Dirk Zoutewelle, veelal opgeleid op de cursussen van de MBOG, een club ook al opgericht door Schuitemaker. Het had Kramer gesierd als hij ook dit probleem in zijn meningsverschillen met de KNSB had aangekaart. Helaas lijkt dat niet het geval te zijn geweest.