Gert Jan van 't Land

LEES DIT MET CHROME. ‘Toen Sabine Gieben te horen kreeg dat haar man ongeneeslijk ziek was, werd ze al snel bestookt met allerlei goedbedoelde adviezen over alternatieve therapieën. Gieben ging er niet op in. En nu legt ze uit waarom: ‘de kruiden die werken heten medicijnen. De andere gebruik je voor de groentesoep’.

Dit is de inleiding van een uitstekend onderbouwde en snoeiharde aanval van journaliste Sabine Gieben op de alternatieve geneeskunst. Die verscheen in de mei/juni-uitgave van Park Magazine (‘de journalistieke glossy’). Gieben vertelt over de ziekte en het overlijden (in 2008) van haar verloofde, de journalist Adriaan Jaeggi. Ze beschrijft hoe een lange rij bekenden en relaties onzinnige therapieën komen adviseren toen duidelijk werd dat Jaeggi leed aan een ongeneeslijke vorm van darmkanker. Het artikel begint met een kennis die de magnetische stoombaden van de Russische raketgeleerde Essaïdi komt adviseren:

‘Ik weet niet hoe jullie er tegenover staan’ zei hij ‘en ik weet dat ik me misschien teveel in jullie zaken meng, maar ik wilde toch de kans niet laten voorbij laten gaan om jullie iets te vertellen wat Adriaan misschien nog helpen kan’. … En hij vertelde over een atoomgeleerde in Eindhoven die kankerpatiënten schijnt te genezen. Hij stelt ze in hermetisch afgesloten cabines bloot aan magnetische waterdamp, gekruid volgens oud-Egyptisch recept. De therapeut, dr. Essaïdi, is een echte Russische raketgeleerde, dus met de wetenschappelijke onderbouwing van deze therapie zit het wel snor. … De farmaceutische industrie is er nog niet achter, maar dat is slechts een kwestie van tijd.’

Gieben zet de brenger van de ongewenste adviezen de deur uit een vertelt hoe zij Adriaan ooit had laten beloven dat hij nooit onbewezen therapieën op hem en haar zou uitoefenen. Die afspraak werd niet gemaakt zonder reden. Ze vertelt hoe ze als kind slachtoffer werd van Coen van der Molen, de ‘godfather van de elektro-acapunctuur’ (lees over Van der Molen op de website van de VtdK). Ze had last van eczeem. Die bestreed hij door zonder enige vorm van diagnostiek elektrodes op haar lichaam te plakken die waren verbonden met een zoemend apparaat. Nadat hij enkele bezweringen had gemompeld en haar borsten had bevoeld, mocht Gieben naar huis met een arsenaal aan homeopathische middeltjes. Toen dit alles niet hielp wist haar omgeving het zeker: het zou er wel aan liggen dat Gieben haar pilletjes niet op tijd innam. Het vertrouwen in Van der Molen was eindeloos. Geïnspireerd door het jaren ’80 geloof dat ‘gezondheid een keuze is’ bezocht Gieben een groot aantal alterneuten. Niets hielp. Uiteindelijk belandt ze met haar huidklachten in het ziekenhuis.

Ze verzucht dat voor een leek het verschil tussen een kwakzalver en een dokter moeilijk is te zien. Ze hebben allebei een witte jas aan en gebruiken onbegrijpelijke termen. Maar toch is er een cruciaal verschil: orthodoxe therapieën zijn gebaseerd op kennis. Dat geldt niet voor alternatieve therapieën:

‘Alternatieve therapieën hebben één ding gemeen met religie: ze zijn niet gebaseerd op hedendaagse anatomische, chemische of welke wetenschappelijke kennis dan ook, en meestal daarmee in tegenspraak. Hun ongefundeerde theorieën lijken even valide als die van gewone dokters. Doordat de meeste mensen, inclusief politici, de meest elementaire kennis over de werking van ons lichaam ontberen, wordt de alernatieve genezers geen strobreed in de weg gelegd’. … ‘Veel mensen geloven dat het woord ‘natuurlijk’ staat voor veilig, veiliger in elk geval dan synthetische medicijnen. Dat is een misverstand. Tabak en arsenicum zijn ook natuurproducten. En een Chinees met aids gaat niet naar een kruidendokter als hij AZT kan betalen. En ook niet naar een acupuncturist’

Niet alleen worden Jaeggi en Gieben bestookt met behandeladviezen. Er komen ook mensen over de vloer die komen uitleggen dat kanker je eigen schuld is, een gevolg van ’emotionele wonden’ en ‘negatief denken’ zoals de David Servan-Schreiber orakelt in zijn bestseller Antikanker (meer dan 100.000 exemplaren verkocht in Nederland). Het recept: je moet je stress de baas worden en weer een goed humeur krijgen. Dan maak je weer antistoffen tegen kanker aan. Aldus Servan-Schreiber. Een paar weken voor zijn dood bestrijdt Jaeggi dit absurde idee in zijn column in de krant Het Parool.

In haar artikel bespreekt Gieben een groot aantal onzinnige therapieën en een aantal spraakmakende gevallen. Ze beschrijft hoe Sylvia Millecam onder invloed van de adviezen van Jomanda, kwak-artsen en andere alterneuten afzag van behandeling van haar borstkanker en overlijdt. Ook bespreekt ze behandeling tegen kanker met maretak en natriumbicarbonaat, spiritueel werk, de zweetanalyse van Essaïdi en bioresonantie.

Ze concludeert terecht dat alternatieve behandelingen ‘big business’ zijn. Ze haalt Cees Renckens aan die de omzet van de ‘handelaren in valse hoop’ raamt op € 756 miljoen per jaar, ofwel bijna 6% van de ziektekosten buiten het ziekenhuis. De meeste kosten worden vergoed door verzekeraars. En dat gaat ten koste van echte werkzame medische behandelingen, aldus Sabine Gieben. Maar mensen hunkeren naar een goede afloop, ook als een dokter die niet kan bieden. Niets is zo moeilijk als je neerleggen bij het onvermijdelijke, weet Gieben. Toch kozen Adriaan Jaeggi en Sabine Gieben daarvoor. De laatste maanden van zijn leven hebben ze niet besteed aan kruidensauna’s, maretakinjecties of bioresonantie.

‘In plaats daarvan  hebben we in de drie maanden die hem restten de kinderen geknuffeld, de krant gelezen, met vrienden rondgehangen, ons wezenloos aan elkaar geërgerd en het weer goed gemaakt. We hebben asperges gegeten, door de grachten gevaren, geschreven, gepraat, gelachen en gehuild. We hebben geleefd’.

Tot slot dit: jammer genoeg valt het doek voor Park. De belangstelling voor het tijdschrift was niet voldoende. Gelukkig kunnen we Happinez blijven bespreken.