Kloptdatwel?

Maarten Koller

Digitale drugs: jammer jongens, het werkt niet

by 18 Comments

Vorig jaar in het Amerikaanse nieuws, een lekker paniekzaaiend nieuwsbericht over de i-Doser. Een app die als ‘digitale drugs’ omschreven werd.

Dirk Koppenaal en Rob Nanninga van onze eigen Stichting Skepsis probeerden het ook eens en konden tijdens het spacen nog gewoon een artikel schrijven:

Uiteraard hebben we zelf een aantal digitale shots geprobeerd: drie kwartier met de ogen dicht luisteren naar ruis en ‘woewoewoe’. En ja, het doet wel ‘iets’: het versterkt ons skeptisch denken. Verontruste ouders kunnen gerust meeluisteren.

Lees hier het hele artikel, dat in 2010 al in de Skepter verscheen. Bekijk hier de inhoud van het huidige nummer en vraag direct een proefnummer aan!

Een abonnement is natuurlijk nog beter, dat kost het eerste jaar slechts 10 euro! (daarna 12). Maar wil je echt cool zijn dan neem wordt je natuurlijk donateur (30 euro) en dan mag je volgend jaar gratis naar ons congres (wat je anders 22.50 kost).

Wetenschappers doen moeilijk over hun data

by 2 Comments

Arnout Jaspers schreef op de website Wetenschap24.nl over een onlangs gepubliceerd artikel waaruit blijkt dat psychologen nogal moeilijk doen over inzage in hun data wanneer die worden opgevraagd. Dat is natuurlijk niet de bedoeling en huiverig zijn om je data aan een kundige collega af te geven zou je alleen verwachten bij iemand met de naam Diederik Stapel.

Jaspers:

Hoe slechter, hoe exclusiever – Juist van zwak onderzoek zijn data niet openbaar
Psychologen zijn verplicht hun data aan anderen beschikbaar te stellen, maar doen dat ongaarne. Hoe zwakker het onderzoek, hoe groter de tegenzin. Toeval, of slecht geweten?

(…)

Wicherts en zijn collega’s Marjan Bakker en Dylan Molenaar van de UvA publiceren nu in PLoS ONE een statistische analyse van 49 artikelen die in twee APA-tijdschriften verschenen. Van 21 artikelen verkregen ze de ruwe data, van de overige 28 niet. De desbetreffende auteurs reageerden niet ondanks meerdere aanmaningen, zeiden dat ze de data kwijt waren of beloofden deze op te sturen maar deden dat niet.

De onderzoekers rekenden ook nog opnieuw de wél verkregen data door en ontdekten allerlei fouten. Zoals Jaspers al aangaf bleek uit het onderzoek dat hoe meer fouten er werden ontdekt, hoe moeilijker het was de data te verkrijgen.

Erg triest om dit te moeten lezen. De onderzoekers pleiten ervoor om het opslaan van onderzoeksdata te verplichten. Iets wat ik van harte toejuich. Hopelijk zullen beleidsmakers met het Stapel-drama nog vers voor de geest door dit onderzoek daadwerkelijk stappen ondernemen.

TROS Radar onderzoekt anti-celstress apparaat met zand erin

by 35 Comments

Get Adobe Flash PlayerAls het niet mogelijk is Flash te installeren kunt u de video bekijken via deze link.

Celstress
Uitzending 07-11-2011
Misschien wist u het nog niet, maar wellicht lijdt u aan ‘celstress’. Dit zou een gevolg zijn van elektrische straling zoals afkomstig van de computer of de mobiele telefoon. Deze straling geeft volgens sommigen aanleiding om flinke stress in de menselijke cellen te veroorzaken. Nu zijn er bedrijven die beweren deze stress te kunnen meten. Radar maakte een afspraak voor een online consult.
Twee celstressdeskundigen komen langs. Met een bijzonder ingenieus apparaat werd de zogenaamde celstress gemeten. Wat blijkt? Voor de meting goed en wel is uitgevoerd, is de conclusive eigenlijk al duidelijk: het huis was niet in orde. Computers, telefoons, wifi, wekkeradio en zelfs de spiralen in het bed: allemaal celstress veroorzakers, aldus de deskundigen. Gelukkig bieden zij ook meteen een oplossing: een apparaat dat je in het stopcontact steekt en alle straling neutraliseert. De zogenaamde Memon transformer. Je moet er wel wat voor overhebben want het apparaat kost maar liefst 896 euro.
Het klinkt te mooi om waar te zijn. En dat is het ook. Bij TNO lieten we onderzoeken wat de Memon precies doet. De conclusie: helemaal niets.
Al jaren wordt er onderzoek gedaan naar de effecten van Elektromagnetische Velden (EMV) op de volksgezondheid. Er is zelfs een speciaal platform hiervoor opgericht om burgers en professionals van informatie op dit thema te voorzien.
Het bewijs dat EMV gezondheidsklachten veroorzaakt, is nog nooit wetenschappelijk aangetoond.

TROS Radar doet een goede poging om het apparaat van Memon te debunken. De argumenten waar zij zo verbaasd over zijn kennen wij skeptici natuurlijk maar al te goed.

Een doosje met veel zand, een hologrampapiertje (Power Bracelet iemand?) en een ledlampje wordt goedgepraat met: “een computer slaat ook informatie op een siliciumkwarts opslaat, wordt hier siliciumkwarts gebruikt om informatie op te slaan”…

Alsof je zegt “auto’s zijn van metaal, dus met metaal kun je een stukje rijden”.

De bloedtest kennen we natuurlijk ook allemaal: de ‘Leven Bloedanalyse’. Dirk Koppenaal schreef er al eens een artikel over. Lees hier waarom deze methode onzin is:

LBA is op niets gebaseerd en de theorie kan ook niet kloppen. De argumenten ter verdediging zijn achterhaald en ondoordacht. Studies met LBA laten een onbetrouwbare methode zien en uitkomsten van isopathische remedies zijn er niet.

Verder lijkt de test die uitgevoerd wordt om de celstress te meten bij de mensen thuis wel heel erg veel op de Electro-Acupunctuur methode van Voll waarbij de uitslag simpel te beïnvloeden is door de druk van de pen op de hand van de cliënt te variëren. Wederom heeft Dirk Koppenaal daar een mooi artikel over geschreven:

Bij de lage druk bleef de weerstand van de huid gelijk, maar zodra de druk werd opgevoerd, trad het Zeigerabfall-effect op. Klein Breteler en medeonderzoekers denken dat wanneer met een puntvormig voorwerp op de huid wordt gedrukt, dit leidt tot een relatief snelle verplaatsing van vocht uit de huidcellen naar de ruimte tussen de cellen. Dit zoute vocht kan de stroom goed geleiden. Het extracellulaire vocht verplaatst zich vervolgens naar het omliggende weefsel, waardoor de stroom weer afneemt.

Memon heeft ook nog gereageerd op de uitzending:

Het bekende ‘maar we hebben veel tevreden klanten’-argument wordt weer gebruikt. Verder zouden ook de testen niet goed zijn uitgevoerd. Hoewel het zand-doosje andere straling door middel van interferentie zou opheffen (waarbij het dus zelf ook straling moet uitzenden, anders klopt de gebruikte term niet) moet je dat allemaal niet meten met echte apparatuur zoals ze dat bij TNO hebben laten doen. Nee, je moet het aan mensen vragen wat ze ervan vinden en je kan ook de luchtkwaliteit meten om te zien dat het werkt…

Als het gaat om geneeskunde en bewijsvoering is het heel simpel, wie heelt heeft gelijk. Of
het nu gaat om medicijnen, voeding, voedingssupplementen, kruiden, toxine-eliminatie, water,
technologie, homeopathie, het maakt echt niets uit, zolang het maar effectief is en daadwerkelijk
heelt of daaraan bijdraagt. En uiteindelijk draait alles om energie. Materie (waarvan wij slechts
een heel klein deel kunnen waarnemen) is immers energie, alles is energie, daarom zijn wij ook
allen één, onlosmakelijk met elkaar en het universum verbonden, per definitie dus.

Aha, alles is energie! Ik ben overtuigd, het doosje zand werkt gewoon toch!

De extra filmpjes die het volledige interview laten zien (ze hadden immers hun eigen cameraploeg meegenomen) zijn nog de moeite waard ook. Als je tenminste even wat tijd over hebt, want je zult niet veel zinnigs horen, hoewel het wel leuk is om de interviewer door te horen vragen in de trant van, “u heeft het steeds over resultaten, maar ik stel een simpele vraag, hoe werkt dat dan, hoe bereikt het die resultaten?”, waarbij de mensen van Memon steeds weer over resultaten beginnen.

Filmpje 1
Filmpje 2
Filmpje 3
Filmpje 4

Wat dit alles nog erger maakt is dat mensen helemaal geen elektromagnetische velden kunnen voelen. In dit artikel (zeer de moeite waard) van wederom Dirk Koppenaal over GSM straling staat een kader over proeven met overgevoeligen:

De vermeende overgevoeligheid voor elektromagnetische velden is goed bestudeerd. Er zijn al twee meta-analyses verschenen waarin de meest betrouwbare onderzoeksresultaten op een rijtje worden gezet (7, 8). In deze studies werden vrijwilligers al of niet gedurende korte of langere tijd aan gsm-velden blootgesteld. Een deel van hen beschouwde zichzelf als overgevoelig. Bij sommige experimenten moesten de deelnemers raden of de zender aan of uit stond. In andere studies moesten ze bovendien aangeven welke klachten ze kregen. Er werd een breed scala aan symptomen gerapporteerd, maar die traden in dezelfde mate op zonder gsm-veld. Wanneer overgevoelige deelnemers al van tevoren hoorden dat de stralingsbron aanstond, rapporteerden ze vrijwel meteen diverse klachten (een nocebo-effect). Maar er zijn nog geen mensen gevonden die betrouwbaar kunnen voelen of er een zender in de buurt is.

(…)

We mogen aannemen dat elektromagnetische hypersensitiviteit een psychosomatische aandoening is. Dat maakt de klachten niet minder erg. De behandelwijze zou zich echter moeten richten op goede voorlichting en reflectietherapie, waarbij de patiënt zelf ontdekt dat hij niet merkt of een gsm-bron aan- of uitstaat. Dat is heilzamer dan griezelverhalen, dure onzinapparatuur of meters die laten zien wat geen mens kan voelen.

Reiki werkt, als je tenminste geen controlegroep gebruikt

by 47 Comments

Reiki is een in Japan ontstane … tja… behandelwijze is niet het juiste woord want echt behandelen wordt er niet gedaan… geneeswijze ook niet want er geneest niets… geloofsovertuiging is het ook weer niet hoewel dat misschien nog het dichtste bij komt.

Ik kan denk ik beter uitleggen wat er bij reiki gebeurt, als je meer wilt weten over de achtergrond dan kan ik dit artikel over reiki uit de Skepter aanraden.

Bij reiki plaats je je handen op (of net boven) iemands lichaam en dan heb je vervolgens het idee dat je energie overbrengt (hoewel meer ervaren reikimensen ook het idee hebben vanaf een afstand energie over te brengen). Deze energie is niet zichtbaar, voelbaar of meetbaar. helaas, hoewel over dat voelen sommige mensen nog weleens in discussie willen gaan. Maar dat komt omdat ze vanwege de kracht van suggestie iets menen te voelen.

Ik zou reikimensen die skeptisch zijn eens willen vragen om bij een aantal volgende behandelingen achter hun cliënt te gaan staan (in elk geval niet zichtbaar voor de cliënt) en te vragen of de cliënten iets voelen. Daarna een aantal precies dezelfde behandelingen maar zonder reiki te gebruiken (je gaat sommetjes maken in je hoofd of zoiets) en verder moet je alles doen/bewegen/praten/ademen/etc zoals je dat normaal ook doet. Als je normaal aangeeft ‘ik begin nu bij de nek en ga zo langzaam naar beneden tot aan de onderrug’ ofzoiets, dan zeg je dat nu dus ook. Aan het einde vraag je weer of ze iets konden voelen. We zouden eigenlijk van een aantal reikimasters de resultaten moeten bijhouden, maar de verwachting is dat de cliënten net zoveel voelen en net zo tevreden zijn. Laat dit dan trouwens een aanwijzing zijn dat het niet werkt in plaats van ‘hey, door niets te doen werkt het ook, alleen al mijn aanwezigheid is dus genoeg!’ /facepalm in dat geval.

Goed, terug naar het onderwerp, Reiki is onlangs weer eens onderzocht en werkzaam bevonden.

Ik heb het wel vaker gezegd, in de alternatieve geneeswijzen kan je ongeveer de volgende richtlijn volgen: hoe hoger de kwaliteit van je onderzoek, hoe minder effect van de alternatieve geneeswijze, hoe lager de kwaliteit, hoe meer effect.

Zo ook nu weer:

The Effects of Reiki Therapy on Pain and Anxiety in Patients Attending a Day Oncology and Infusion Services Unit.

Reiki is a system of natural healing techniques administered by laying of hands and transferring energy from the Reiki practitioner to the recipient. We investigated the role of Reiki in the management of anxiety, pain and global wellness in cancer patients. Building on the results of a pilot project conducted between 2003 and 2005 by a volunteer association at our hospital, a wider, 3-year study was conducted at the same center. The volunteer Reiki practitioners received 2 years of theory and practical training. The study population was 118 patients (67 women and 51 men; mean age, 55 years) with cancer at any stage and receiving any kind of chemotherapy. Before each session, the nurses collected the patient’s personal data and clinical history. Pain and anxiety were evaluated according to a numeric rating scale by the Reiki practitioners. Each session lasted about 30 min; pain and anxiety scores were recorded using a Visual Analog Scale (VAS), together with a description of the physical feelings the patients perceived during the session. All 118 patients received at least 1 Reiki treatment (total number, 238). In the subgroup of 22 patients who underwent the full cycle of 4 treatments, the mean VAS anxiety score decreased from 6.77 to 2.28 (P <.000001) and the mean VAS pain score from 4.4 to 2.32 (P = .091). Overall, the sessions were felt helpful in improving well-being, relaxation, pain relief, sleep quality and reducing anxiety. Offering Reiki therapy in hospitals could respond to patients’ physical and emotional needs.

We zien dus dat de score wat betreft angst/onrust (op een schaal van 0 tot 10) van gemiddeld 6,77 afnam naar 2,28 en dit was significant (dus als het slechts toeval zou zijn geweest, dan zou de kans p (probability) op een dergelijke uitkomst kleiner dan 0,05 (5% dus) geweest zijn). De pijn ging van 4,4 naar 2,32 maar dit was niet significant (de p was boven de 0,05, wat te groot is om serieus te nemen). Men wordt er dus eigenlijk alleen wat rustiger van.

Maar deze studie heeft een groot probleem… er is geen controlegroep.

Een controlegroep voeg je toe om te controleren dat er met je patiënten/onderzoeksgroep niet sowieso iets gebeurt terwijl je met het onderzoek bezig bent, je controleert dus eigenlijk of mensen na een tijdje niet sowieso wat rustiger worden. De mensen in de controlegroep laat je dan bijvoorbeeld langskomen, je kletst er even mee en laat ze dan weer gaan of je zet ze op een wachtlijst. Je houdt ze in elk geval op een of andere manier in de gaten. Het komt vaak voor dat een wachtlijstgroep namelijk óók vooruitgang laat zien, gewoon omdat ziektes/problemen veranderen in de loop der tijd.

Wil je het helemaal goed doen dan moet je ook een placebogroep toevoegen. Daarbij doe je bijvoorbeeld hetzelfde als bij de reikigroep, maar in plaats van reiki geef je een massage of iets dergelijks. Of je laat aan leken een video zien van een reikibehandelaar en zegt ze dat ze de video zo goed mogelijk na moeten bootsen. Dan houd je dus alleen de bewegingen over zonder de reiki.

Als je dat soort dingen, die in de reguliere wetenschap standaard worden toegepast, niet doet, dan zul je nooit een serieuze wetenschapper kunnen overtuigen en blijft het een alternatieve behandelmethode: waar dus geen bewijs voor is.

Trouwens, deze studie heeft alleen gekeken naar psychologische componenten van klachten, en juist die zijn gemakkelijk beïnvloedbaar door het placebo-effect.

The Bullshit Detective – drie mediums vallen door de mand

by 7 Comments

Danny Robbins van het in 2007 op BBC 3 uitgezonden programma ‘The Bullshit Detective’ verzint een leuk verhaaltje over een overleden man. Deze man zou manager in een chocoladefabriek zijn geweest en door een ongeluk met paarden om het leven zijn gekomen. Hij haalt ergens een oude foto vandaan, lijst die in, maakt er een mooi naamplaatje bij en nodigt vervolgens 3 mediums uit om contact te maken met deze man. Niet voordat hij het hele verhaal op internet zet natuurlijk.

Zoals je kan zien hebben de mediums allemaal een ding gelijk: ze kletsen allemaal uit hun nek.

Twee van de drie kunnen heel gedetailleerd het verhaal terug vertellen, die hebben duidelijk onderzoek gedaan. Geconfonteerd met de feiten zegt de een dat hij contact maakte met de geest van Danny en zo de informatie kreeg. De ander geeft toe dat ze zelf niet de website heeft bekeken maar wel dat ze het verhaal via ‘een vriend van een vriend’ had gehoord.

De derde heeft duidelijk geen onderzoek op internet gedaan, hij werkt meer via de ‘ouderwetse’ cold-reading methode ‘zeg eens, die kerel die je bedoelt, zijn naam startte niet toevallig met een J wel?’. Nadat hij bij de fotolijst heeft gestaan, eens goed naar het naambordje heeft gekeken, kan hij eindelijk met de juiste naam op de proppen komen. Wanneer hij geconfronteerd wordt met het feit dat het allemaal verzonnen is zegt hij dat hij het naambordje helemaal niet heeft gezien of heeft kunnen lezen, want hij had z’n bril niet op.