Kloptdatwel?

Gezondheid

What the Health: jammerlijk misleidende vegan propaganda

by 80 Comments

What the Health: jammerlijk misleidende vegan propaganda 1Op 16 maart 2017 was de online première van What the Health van Kip Andersen, een Amerikaanse veganisme-activist die eerder met de documentaire Cowspiracy (2014) over de impact van vee-industrie op het milieu veel bekijks trok. Gezien het succes van de eerdere film, die ook onder de groeiende groep Nederlandse veganisten – in 2016 geschat op hooguit 70.000 mensen – erg populair was, werd reikhalzend uitgekeken naar het vervolg, dat gaat over de gezondheidsrisico’s van het consumeren van vlees en zuivel. Omdat hier op KloptDatWel nog niet veel geschreven is over veganisme zelf, zal ik eerst een inleiding geven met verwijzing naar verdere literatuur, alvorens What the Health onder de skeptische loep te nemen.

Veganisme: goede en slechte argumenten
Op zich is veganisme een heel goed idee. Er zijn drie belangrijke redenen (wat mij betreft in deze volgorde) om zo plantaardig mogelijk te eten en te leven:
1. Het is veel beter voor het welzijn van dieren, die niet uitgebuit en gedood hoeven te worden voor ons dagelijks voedsel en bijv. onze kleding. (Om deze dier-ethische reden is de veganismebeweging oorspronkelijk ontstaan);
2. Het reduceert behoorlijk de uitstoot van broeikasgassen en is daarmee onderdeel van een oplossing voor onze grote klimaatproblemen;
3. Mits correct toegepast, kan het enigszins voordelig voor je gezondheid zijn.

Voorbeschouwing: het belooft weinig goeds
Dat Kip Anderson veganisme wil promoten door documentaires te maken, vind ik op zich een goede zaak, zoals wel mag blijken uit mijn inleiding. Maar de wijze waarop is discutabel, zoals ook al bleek uit de recensies op Cowspiracy. Maar die kan doorgaan als een verder best informatieve film over een reëel probleem (klimaatverandering), met een plausibele deeloplossing (veganisme). Een veganistische vriendin vertelde me een paar dagen geleden dat ze het vervolg What the Health ook had gezien, maar ze vond hem erg dubieus, was benieuwd naar mijn mening en verzocht me daarom om hem ook te kijken. Eén punt dat ze alvast maakte is dat de docu over de Amerikaanse situatie gaat en niet goed toepasbaar is op Nederland, waar veel minder vlees wordt gegeten en de voedselsector veel beter gereguleerd. Toevallig gingen enkele vegans in mijn buurt hem samen kijken, dus deed ik daaraan mee.

De aankondiging op de beruchte complotdenkerssite newsmonkey.be en de trailer beloofden weinig goeds. De stelling van What the Health is drieledig; simpel gezegd (A) dat vlees en andere dierlijke producten heel schadelijk zijn voor je gezondheid, maar de vee-industrie heeft commerciële belangen en verdoezelt die feiten. Hier zit wat in, maar de schade valt te overzien; hoge consumptie van rood en bewerkt vlees verhogen bijv. kans op sommige kankers met 15%, bleek onlangs uit onderzoek van de Gezondheidsraad. Maar met wit vlees is niet zo veel aan de hand en als je matig eet, dan loop je weinig risico. Veganisme gaat toch hoofdzakelijk over dierenwelzijn en het klimaat, gezondheid is (althans wat mij betreft) niet zo’n groot argument. En natuurlijk willen de vlees- en zuivelindustrie graag hun klanten behouden en hebben daarom geen belang bij wijzen op gezondheidsrisico’s. Da’s logisch. Doet de olie-industrie ook. Elke industrie eigenlijk wel.
Maar na dat punt gaat het betoog verder (B) dat artsen en wetenschappers ook wel weten dat dierlijke producten ongezond zijn, maar – verrassing –  Zij Willen Niet Dat Jij Dat Weet. Want dan kunnen ze je medicijnen blijven verkopen (die je als veganist niet nodig zou hebben) en geld aan je verdienen. Good old Big Pharma.
En dan zou (C) de overheid ook nog onder één hoedje spelen met de vee-industrie en de zorg. Welk belang de overheid daarbij zou hebben, is me nog niet meteen duidelijk. Ik kan het in ieder geval voor Nederland weerleggen omdat het Voedingscentrum en de Gezondheidheidsraad (die voor de overheid werken) regelmatig rapporten en items publiceren waarin staat dat we o.a. minder vlees zouden moeten gaan eten dan we nu gemiddeld doen. Complot C omvat alvast niet de gehele overheid.

Inhoud: leugens om bestwil, of gewoon belabberd onderzoek?
What the Health was zo mogelijk nog erger dan ik me had voorgesteld. Het is vegan propaganda, en niet op een positieve, science-based manier, maar met super veel bangmakerij, complottheorieën en pseudowetenschap. Bijna iedere kwaal komt doordat je vlees of andere dierlijke producten eet. En de gehele vee-industrie, de gezondheidszorg en farmaceutische industrie, en de overheid die reclames goedkeurt, vormen één groot complot om geld te verdienen aan onwetende burgers, ten koste van de volksgezondheid. De enige manier om je te onttrekken aan de macht van de bio-industrie, de farmaceutische industrie en de overheid en je gezondheid in eigen hand te nemen, is om nu meteen veganist te worden. Tenminste, als we Andersen moeten geloven.

Andersen presenteert zich graag als onderzoeksjournalist, iemand die geheimen en doofpotten onthult en machthebbers ontmaskert. Het verhaal begint met alarmerende nieuwsberichten dat vlees eten heel slecht is voor je gezondheid omdat het onder andere zou leiden tot obesitas, diabetes en kanker (zie het Skepter-artikel over rood vlees en darmkanker voor nuance van deze sensationele berichtgeving). Hij begint zijn speurwerk met enkele onbevredigende telefoongesprekken en interviews met enerzijds veeteeltbedrijven en verkopers van dierlijke producten zoals Tyson Foods Inc. (die beweren dat hun vlees geen gezondheidsrisico’s heeft) en anderzijds medische onderzoeksorganisaties zoals de American Cancer Society (die op hun websites vlees aanbevelen als onderdeel van een gezond dieet), waarin hij nogal leidende vragen stelt en waarin duidelijk ook ingrijpend geknipt is op een manier die zijn wantrouwen steeds bevestigt. Het grote complot dat Andersen vervolgens meent te ontwaren, is uiteindelijk het product van wat googelen (waarbij hij verder geen betrouwbare informatie levert, alleen een zelfgemaakt visueel overzicht van zijn bevindingen): al die medische onderzoeksorganisaties worden gesponsord door die bedrijven!
Op het eerste gezicht lijkt dat ook te kloppen; Tyson en Pfizer (een farmaceutische fabrikant) sponsoren de ACS. Maar hoe groot is hun aandeel nou werkelijk? Nemen we het Nederlandse KWF Kankerbestrijding ter vergelijking, dan zien we dat zij ook geld aannemen van bedrijven, bijna 3,5 miljoen euro, maar dat is slechts 2,5 procent van de totale inkomsten van 140 miljoen euro, die voor 63 procent bestaan uit donaties, giften en nalatenschappen. Hoe dat bij de ACS zit, heb ik helaas niet kunnen vinden. Hoe dan ook, dit hoeft nog niet te verklaren waarom vlees en andere dierlijke producten op hun website vermeld staan als ‘gezond’, zeker zo lang er geen duidelijk wetenschappelijk bewijs is dat vlees eten ontzettend slecht is voor je gezondheid, zelfs als het met mate worden gedaan. Er staat ook geen verwijzing naar specifieke producten van hun eigen sponsors, dus dat bijvoorbeeld Tyson reclame zou maken voor haar producten op de ACS-website is nogal vergezocht (maar als ik hierover naïef ben, word ik graag gecorrigeerd).

Al is het niet mijn vakgebied en kon ik mede door de hoge informatiedichtheid niet zomaar alles factchecken (als ik het thuis alleen zou kijken, zou ik regelmatig pauzeren om dingen op te zoeken, maar dat doe je niet in gezelschap), werd duidelijk dat een groot deel van de informatie vals of op z’n minst misleidend is. Je kunt niet zonder enige bronvermelding of onderbouwing zeggen: ‘Ik heb ergens gelezen dat één omelet even schadelijk is als 5 sigaretten’, dat visueel laten zien en dan weer door naar de volgende dubieuze claim. Nuance komt niet voor in het vocabulaire van de makers, van het scheermes van Hanlon hebben ze nog nooit gehoord en aannemen dat de grote boze wereld het slecht met je voorheeft is schering en inslag. Veel stukken hebben losse eindjes, waarvan ik verwachtte dat er meer context of onderbouwing kwam, maar die bleef tot mijn grote frustratie regelmatig uit. En passant werd angst voor GMO’s nog aangewakkerd door deze te verwarren met glyfosaat (Monsanto werd nog net niet genoemd als de grote boeman achter dit alles).

Vanaf halverwege de film en vooral aan het einde wordt veganisme neergezet als panacee tegen zowat iedere kwaal. Herhaaldelijk wordt er aan het einde ingestampt dat je, zodra je twee weken veganist bent, zo gezond bent dat je bijna al je medicijnen niet meer nodig zult hebben. Andersen hanteert hiervoor graag anekdotische verhalen van individuen die heel erg ziek zouden zijn vanwege de consumptie van te veel dierlijke producten. Deze worden eerst op suggestieve wijze gepresenteerd in de eerste helft van de film, om helemaal aan het eind terug te keren en de lof over veganisme te trompetteren. Deze anekdotes lijken ernstig te zijn gemanipuleerd, vooral visueel, als ze überhaupt al echt zijn.

  • Zo heeft één vrouw astma, een complexe ziekte waarvan de precieze oorzaken nog niet bekend zijn, maar voedsel speelt volgens onderzoek geen prominente rol, al wil Andersen ons dat met alle geweld doen geloven. Ze wordt eerst zonder make-up met saaie kleren en een zware ademhaling gepresenteerd, en moet bovendien heel veel verschillende en bovendien dure medicijnen slikken om met haar aandoening te dealen. Na slechts twee weken plantaardig te eten zou ze helemaal nergens meer last van hebben en van al haar medicatie af zijn. Wat een medetoeschouwer opviel was dat ze deze keer geëmotioneerd, met make-up en fleurige kleding werd gepresenteerd;
  • Een andere vrouw, 61 jaar, die werd gepresenteerd als bewijs dat melk niet goed is voor je botten, kroop eerst in haar grijze jas door haar grauwe huis met een rollator, maar opmerkelijk genoeg noemde ze tijdens het interview geen enkele keer het woord ‘melk’ of iets anders, ze somde slechts een rijtje klachten op waar ze mee kampte. Ook zij wordt na twee weken vegan diëten geïnterviewd, deze keer ook met kleurrijke kleding, buiten in het zomerse zonnetje lopend zonder rollator op een met groene bomen geflankeerde stoep;
  • Een oude man met zwaar Amerikaans accent werd ook geïntroduceerd als een erg ziek iemand (volgens mij met diabetes) die, tot zijn grote verzuchting, een heleboel verschillende medicijnen moest innemen. De setting, een grauw, bruin-grijs interieur, stond wederom in schril contrast met de scène vóór zijn zonovergoten huis met groene bomen, waarin hij trots verkondigde dat hij al na twee weken zijn medicatie had kunnen halveren en binnenkort misschien wel helemaal kon stoppen. Voorts meldde hij nog extra verbeteringen in zijn gezondheid, inclusief het feit dat hij… opa was geworden. Ja ja, wat je al niet bereikt in twee weken plantaardig eten! Thuis moesten we hardop lachen toen dit als een serieus bewijs werd aangedragen waarom je veganist zou moeten worden.

3 positieve punten aan de film die ik niet onvermeld wil laten:
– Terechte kritiek op biologische landbouw (slechter voor milieu, even slecht voor je gezondheid en niet veel beter voor dierenwelzijn);
– Terechte kritiek op het paleo-dieet;
– Er wordt (kort) benadrukt dat je als veganist echt vitamine B12-supplementen nodig hebt.

Conclusie
Ik vermoed dat de maker ‘veganist voor de dieren‘ is, maar het geoorloofd vindt om alle middelen in het werk te stellen, inclusief misleiding en leugens om bestwil, om maar zo veel mogelijk mensen te overtuigen van veganisme. Ik vind dat immoreel, vooral omdat er zeer slechte medische en voedingsinformatie wordt verspreid en nodeloos wantrouwen/complotdenken aanmoedigt tegen tal van instanties.
Ook hierbij geldt: geloof niet alles wat in je straatje past. Je doel kan goed zijn, maar je methode verkeerd. Wellicht hebben de dieren en het milieu er baat bij dat mensen, die emotioneel met beloning en straf zijn beïnvloed, na het kijken ervan veganist willen worden. Maar de opzet was om mensen gezonder te maken en dat zal slecht gaan met dergelijke pseudowetenschappelijke informatie. Als dierenwelzijn (en milieu) Andersens eigenlijke doel is, dan bedriegt hij bovendien zijn kijkers met ‘leugens om bestwil’; de eerlijkheid zou hem gebieden open kaart te spelen over zijn ware intenties. What the Health is een docu die, naar ik vermoed, uiteindelijk de menselijke gezondheid meer schaadt dan baat.

Misleidende memes
Op de website bij de film staan een flink aantal ‘memes’ waarin wetenschappelijke resultaten van studies (met bronvermelding) worden gepresenteerd met gezondheidsclaims die – niet toevallig natuurlijk –  gunstig uit vallen voor een veganistisch dieet. Maar wie de studies er bij pakt, zal opvallen dat zelfs de resultaten van die studies nogal gekleurd worden weergegeven. Een voorbeeldje:What the Health: jammerlijk misleidende vegan propaganda 2Wie de moeite neemt deze studie er op na te slaan, leest echter de volgende conclusie:

Overall, we conclude that a greater intake of total protein intake is associated with a higher type 2 diabetes incidence in European populations, but the effect of protein intake is small and known type 2 diabetes risk factors are also important. Our results show that protein of animal origin is largely responsible for the association—not plant protein. The association is confirmed in women, not in men, and is strongest in obese women. The association cannot be explained by a single food source. In view of the rapidly increasing prevalence of type 2 diabetes, limiting iso-energetic diets high in dietary proteins, particularly from animal sources, should be considered.

Die 22 procent uit de afbeelding komt uit dit stukje, eerder in het artikel:

The HRs with increasing intake of protein over the quintiles show a linear dose-response relation. The association between total protein intake and type 2 diabetes appears to be largely explained by animal protein, with a 22% higher type 2 diabetes incidence when comparing highest versus lowest quintile and 5% higher incidence per 10-g increment of animal protein intake.

Het gaat telkens om relatieve risico’s en de belangrijkste aanwijzing is dat de totale proteïne-inname een rol speelt, waar die vandaan komt, lijkt toch minder van belang. De stijging van het risico lijkt vooral te op te treden vanaf een toch al erg hoge proteïne-inname. Deze studie laat ook grote verschillen per land, sekse en ‘BMI-klasse’ zien. De onzekerheden zijn groot en wie die negeert, zou op basis van ditzelfde onderzoek ook een meme kunnen maken waarin de Nederlandse man aangeraden wordt meer dierlijke proteïnen te nemen en minder plantaardige (HR’s respectievelijk 0,88 en 1,36 per 10 gram).

Gezond eten komt toch altijd weer neer op wat Luc Bonneux in vijf woorden samenvatte: “eet gevarieerd, word geen vetzak. De rest is kabaal voor de boekjes.”
[Pepijn van Erp]

 

Antivaccinatiefabeltje leidt tot moordpoging op arts van consultatiebureau

by 3 Comments

Antivaccinatiefabeltje leidt tot moordpoging op arts van consultatiebureau 3

De Rechtbank Den Haag heeft onlangs een vrouw veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 4 jaar en TBS met dwangverpleging. De vrouw had getracht een consultatiebureau-arts te vermoorden. De reden? Ze was ervan overtuigd dat haar zoontje autistisch was geworden na een vaccinatie die door deze arts was gegeven. Het malicieuze fabeltje over de beweerde link tussen vaccinaties en autisme, al vele malen krachtig weerlegd, eiste hier bijna een mensenleven.

Van alle onzin die rondzingt over vaccinaties is de mythe van een verband tussen de toediening van vaccins – met name het BMR-vaccin wordt vaak genoemd – en het ontstaan van autisme toch wel het meest hardnekkig en het meest kwaadaardig. Het meest hardnekkig, omdat het er kennelijk niet toe doet hoe grondig deze mythe inmiddels is weerlegd. Diverse onderzoeken onder opgeteld miljoenen kinderen hebben nooit een verband aangetoond, maar de aanhangers van de theorie accepteren kennelijk alleen onderzoek dat zo’n verband wél aantoont. Het is bovendien het meest kwaadaardige sprookje, want het praat ouders – die immers de beslissing tot vaccinatie hebben genomen – volstrekt onterecht een levenslang schuldgevoel aan als hun kind autistisch blijkt te zijn. En het wijst met de beschuldigende vinger, soms op zeer intimiderende wijze, naar de artsen die de vaccinaties geven. In het beste geval worden die als gehersenspoelde idioten weggezet, in het ergste als misdadigers van het ergste soort die op de loonlijst van Big Pharma staan. Met zo’n klimaat is het vragen om ongelukken.

En die hebben zich nu dus voorgedaan. Niet in het gepolariseerde Amerika, waar we ons de moorden op abortusartsen nog herinneren, of in Pakistan, waar vaccinatieteams onder begeleiding van de politie hun werk moeten doen. Nee, gewoon hier in Nederland, in Zoetermeer om precies te zijn. De nu veroordeelde vrouw bedreigde het slachtoffer al meer dan een jaar omdat zij de arts die haar zoon een inenting gaf verantwoordelijk hield voor diens autisme. Eind augustus 2016 wist ze het beveiligde consultatiebureau waar de arts werkte binnen te dringen en het slachtoffer tweemaal met een stiletto te steken of te snijden. De arts raakte gewond aan haar slaap en wang, en is tot op de dag van vandaag nog niet aan het werk, waarbij het de vraag is of zij ooit nog haar beroep zal kunnen uitoefenen. De dader kon gelukkig snel worden overmeesterd door collega’s en is nu dus veroordeeld wegens poging tot moord en tevens voor bedreiging.

Voor het bewezen verklaren van een poging tot moord is nodig dat de dader ‘met voorbedachten rade’ een ander van het leven probeerde te beroven. Die voorbedachte raad kon hier tamelijk gemakkelijk worden aangetoond. Er waren diverse getuigen met wie de vrouw haar voornemens had gedeeld, op haar iPad was gezocht op termen als “taakstraf moord” en er kwamen WhatsApp-berichten boven tafel met weinig verheffende teksten als “Heb gezegd die kanker hindoestaans vrouw kan maar beter niet meer in zoetermeer werken want als ik haar vind is ze van mij”. De Haagse rechtbank zal wel eens moeilijker zaken behandeld hebben. Spijt heeft de veroordeelde vrouw blijkens het rechtbankvonnis niet: het slachtoffer zou haar verdiende loon hebben gekregen.

De vraag wie nu verantwoordelijk is voor dit drama is eigenlijk tweeledig. Strafrechtelijk bezien is de zaak eenvoudig: alleen de dader is verantwoordelijk. In dit geval gaat het om een vrouw met duidelijke psychiatrische problematiek. De geraadpleegde deskundigen – een psychiater en twee psychologen – constateren bij haar een borderline persoonlijkheidsstoornis, een chronische aanpassingsstoornis en zwakbegaafdheid. De vrouw is dan ook verminderd toerekeningsvatbaar. De kans op recidive is groot en een intensieve behandeling noodzakelijk.

De vraag naar de morele verantwoordelijkheid is veel lastiger. Een zwakbegaafde moeder verzint niet zelf dat er een verband zou zijn tussen vaccinaties en autisme, die wordt met die gedachte vergiftigd door anderen. Het minste wat we kunnen concluderen is dat het bepaald niet helpt dat er nog altijd vele tientallen – ook Nederlandstalige – websites zijn waarop dit gevaarlijke antivaccinatiefabeltje wordt verkondigd. Het helpt evenmin dat zogenaamde CEASE-therapeuten het fabeltje niet alleen in stand houden, maar het zelfs uitbuiten en veel geld verdienen aan het geven van valse hoop op ‘genezing’ aan wanhopige ouders, dit ondanks het feit dat de Reclame Code Commissie deze therapeuten meerdere malen op de vingers heeft getikt vanwege hun misleidende claims.
Ook het feit dat beroemdheden en andere invloedrijke figuren de ex-arts Andrew Wakefield, aartsvader van de autismemythe en uit zijn beroep gezet wegens wetenschapsfraude, een steuntje in de rug geven bij het vertonen van zijn propagandafilm Vaxxed, is weinig behulpzaam. Daarbij maakt het weinig uit of het gaat om acteurs of politici. En ook nepnieuws over prutstudies in dubieuze tijdschriften, waar het vooral om geld lijkt te draaien, helpen ons niet veel verder. Dat zulke studies meestal weer worden ingetrokken moge zo zijn, maar het is de publicatie die online blijft hangen, veel meer dan het daarna weer door de versnipperaar halen van het ‘onderzoek’ in kwestie.

Wat wel zou helpen, is als de media die over een zaak als de moordpoging op de Zoetermeerse arts berichten, klip en klaar zouden melden dat het verband tussen vaccinaties en autisme nooit bewezen is en op basis van uitvoerig onderzoek naar het rijk der fabelen kan worden verwezen. Als we echter kijken naar de berichtgeving in deze zaak – NOS, Telegraaf, AD – dan moeten we constateren dat zulke volstrekt feitelijk informatie niet met de lezers gedeeld wordt. Volstaan wordt met de vermelding dat de moeder de arts verantwoordelijk hield voor het feit dat haar zoontje autistisch was geworden na de vaccinatie, of woorden van gelijke strekking. Het zou erg fijn zijn als media hier de verantwoordelijkheid zouden voelen lezers correct en volledig te informeren. Bij complottheorieën als Pizzagate kan dat gewoon – NOS, Telegraaf, AD -, dus waarom het bij antivaccinatiefabeltjes niet gebeurt, is mij een raadsel.

Sterven aan een oorontsteking – homeopathisch advies werd Francesco (7) fataal

by 32 Comments

Een drama in Italië: de zevenjarige Francesco werd vrijdagmiddag hersendood verklaard in het ziekenhuis van Ancona. Hij overleed aan een dubbele oorontsteking waartegen te laat een adequate behandeling werd gestart. Pas nadat het jongetje na vijf dagen hoge koorts bewusteloos raakte, brachten zijn ouders hem dinsdagnacht naar het ziekenhuis waar helaas niet veel meer voor hem gedaan kon worden: zijn hersenen bleken al te zeer aangetast door de uit de hand gelopen infectie. Dit was waarschijnlijk heel anders gelopen als de ouders niet hadden vertrouwd op de homeopathische arts die Francesco behandelde en hen afraadde om in dit geval de reguliere gezondheidszorg op te zoeken.

Sterven aan een oorontsteking - homeopathisch advies werd Francesco (7) fataal 4

Dit nieuws is in het Nederlands te lezen via het AD, maar meer informatie is uiteraard te lezen op de Italiaanse nieuws websites, een verzameling links hieronder.

Het gaat om een homeopathisch arts met de naam Massimiliano Mecozzi, waarbij de familie al een aantal jaren liep. Die zette bij Francesco een homeopathische behandeling in voor de ooronsteking en keek het aldus 15 dagen aan, terwijl het maar niet beter ging met de jongen. Er is ook sprake van een kinderarts van de familie, maar die stelt dat hij in die periode nooit geraadpleegd is door de familie.
Volgens een bericht had Mecozzi had zich een paar jaar geleden uit het artsenregister laten schrijven om zich bij een mystiek-spirituele beweging te voegen die gelooft dat de Apocalyps aanstaande is. In die tijd zou hij klusjes verrichten in een supermarkt. Blijkbaar kon hij zich een paar jaar later weer moeiteloos inschrijven als arts.
De ouders zouden geen verstokte aanhangers van de homeopathie zijn, maar er wel op vertrouwen voor ‘onschuldige’ aandoeningen. Er is ook sprake van dat zij niet snel naar antibiotica zouden willen grijpen. Intussen is er een onderzoek wegens doodslag ingesteld naar deze homeopaat. Bij een huiszoeking werden zijn computers, telefoons en ‘medicijnen’ in beslag genomen.

Selectie uit de Italiaanse berichtgeving:

Intussen zijn er natuurlijk ook verdedigende reacties vanuit het homeopathische kamp. Meer daarover is te vinden op het weblog van Sylvie Coyaud: Ocasapiens – Indietro tutta. Komt er op neer dat de organisaties van homeopaten stellen dat homeopathie alleen maar bedoeld is als aanvullende behandelwijze. En de eeuwige dooddoener dat het in de reguliere zorg ook wel eens misgaat. Lees bijvoorbeeld ook dit interview met Christian Boiron. Die stelt heel hypocriet dat het bij verantwoorde toepassing van homeopathie allemaal valt en staat met de deskundigheid van de arts, maar intussen wel zijn miljoenen heeft verdiend met de verkoop van onwerkzame suikerbolletjes onder de naam Oscillococcinum die gewoon via de drogisterijen worden verkocht, zonder dat daar een arts aan te pas hoeft te komen.

Antivaxxers jubelend over tot twee keer toe ingetrokken studie

by 2 Comments

‘Studie: gevaccineerde kinderen heftig ongezonder!’ kopt een bericht op de beruchte kwakwebsite Wanttoknow.nl. Eindelijk zou er eens een serieus onderzoek gedaan zijn waarin de gezondheid van gevaccineerde kinderen is vergeleken met die van ongevaccineerde. De studie zou bevestigen wat antivaxxers al jaren roepen: dat autisme en ADHD veel vaker voorkomen bij kinderen die netjes hun prikken krijgen. En er zou nu ook blijken dat ze meer kans lopen op allerlei andere aandoeningen. Er klopt echter geen bal van. De studie waar het om gaat is een puinhoop en is achtereenvolgens door twee journals, die niet bepaald bekend staan om hun gedegen peer review, ingetrokken.

Antivaxxers jubelend over tot twee keer toe ingetrokken studie 5

Het gaat om een onderzoek onder 666 kinderen die thuisonderwijs kregen. Dit is niet bepaald een groep die je representatief kunt noemen voor de gehele populatie. Dat blijkt ook wel uit de verdeling van kinderen die wel, niet, of gedeeltelijk aan het vaccinatieprogramma tegen kinderziektes hadden deelgenomen. Maar liefst 39% was helemaal niet gevaccineerd en van de gevaccineerden had minder dan de helft alle prikken uit dat programma gekregen. Daarnaast werd alle data verzameld door de moeders te ondervragen, zowel wat de vaccinatiestatus betreft als het voorkomen van aandoeningen en de ziektegeschiedenis. Weinig objectief dus. Alleen al vanwege de manier waarop deze dataset bijelkaar is gesprokkeld, zou je elk resultaat daaruit beter maar negeren; je kunt er echt niets mee.

Volgens antivaxxers zou het zogenaamd de eerste keer zijn dat er een vergelijking zou zijn gemaakt tussen gevaccineerden en ongevaccineerden, maar dat klopt ook al niet. De journals waar het om gaat, in eerste instantie Frontiers in Public Health en daarna Journal of Translational Science, zijn (online) uitgaves van organisaties die niet bepaald een goede reputatie hebben. De peer review bij Frontiers werd bijvoorbeeld gedaan door een chiropractor en iemand die er nauwelijks ervaring mee had. Frontiers stelde bij de intrekking heel lafjes dat het artikel slechts ‘provisional accepted’ was.
Als zulke platforms zo’n studie al intrekken, kun je er eigenlijk wel van uitgaan dat het wel heel erg duidelijk om onzinwetenschap gaat. Antivaxxers zien in de intrekking natuurlijk eerder een paniekreactie van BigPharma en alles dat onder hun invloed staat.

Waarom antivaxxers zo blij zijn met deze studie is alleen maar te verklaren uit het feit dat de zogenaamde resultaten hun waanideeën lijken te bevestigen. De manier waarop de studie tot stand is gekomen is mijns inziens al genoeg om ‘m in de prullenbak te gooien, maar voor wie graag de dirty details induikt, kan ik de volgende blogs aanraden:

Rain-supplementen: een regen aan klachten

by 36 Comments

Rain International is producent van diverse supplementen. Vooral de producten Soul en Core worden intensief gepromoot met mooie plaatjes en praatjes, meestal door ‘Rain partners’. In wezen gaat het om zakjes geperste zaden die allerhande gezondheidsvoordelen zouden hebben. Inmiddels heeft de Reclame Code Commissie echter al in vier uitspraken vastgesteld dat degenen die de Rain-supplementen aanprijzen daarbij te ver gaan en de wet overtreden.

Rain-supplementen: een regen aan klachten 6
Een zakje Rain Soul (afbeelding: http://rainintl.com/home)

Rain springt in op de populariteit van zaden. In een zakje Rain Soul zitten zwart komijnzaad, zwart frambozenzaad en pitten van de Chardonnay-druif terwijl Rain Core mariadistelzaad, zwart komijnzaad, veenbeszaad en nog een hoop andere ingrediënten bevat, zoals boerenkool, paardenbloem en tarwegras.[1] De zaden worden koud geperst en in een zakje gedaan, waaraan dan nog flink wat water wordt toegevoegd. Smaakstoffen zitten er ook in, waardoor Soul naar granaatappel en passievrucht zou moeten smaken en Core naar pepermunt. Natuurlijk zijn de producten veganistisch, halal, GMO- en glutenvrij. Neem de producten samen, en het effect van beide wordt nog versterkt, aldus de producenten, die trots van ‘superkracht’ reppen.
Je moet er als consument wel even voor in de buidel tasten, want voor een doosje met 30 zakjes moet je al gauw tussen de 70 en 85 euro neertellen, afhankelijk van de distributeur. Je kunt ook zelf distributeur van Rain-producten worden, ‘Rain partner’ zoals dat heet. Met zulke constructies is het niet verwonderlijk dat op bepaalde discussiefora al van een piramidespel wordt gerept. De vergelijking met bijvoorbeeld Herbalife dringt zich inderdaad al snel op.

Diëtist Rob van Berkel schreef een tijd terug een kritisch artikel over de supplementen Soul en Core. Daarin betoogt hij gedetailleerd dat sprake is van misleiding. Zijn conclusie is:

“De producten Rain Soul en Rain Core liften mee op het gezonde imago van zaden. Onduidelijk is echter of de producten van Rain dezelfde voedingsstoffen bevatten en dus dezelfde eigenschappen hebben. Doordat de zaden geperst zijn verandert zonder twijfel de voedingswaarde. In ieder geval ontbreken de vetten op de voedingswaardedeclaratie, die (mede) verantwoordelijk worden gehouden voor enkele gunstige effecten. Andere voedingsstoffen zouden worden geconcentreerd, maar analysecijfers daarvan ontbreken. Het komt erop neer dat erg veel onduidelijk is, terwijl Rain en distributeurs doen voorkomen alsof die duidelijkheid er wel is waardoor de consument misleid wordt.”

Van Berkel diende vorig jaar ook een klacht in bij de Reclame Code Commissie tegen een partner die Rain-supplementen aanprijst en verkoopt. Die klacht werd op 23 augustus 2016 door de voorzitter van de RCC gegrond verklaard. De adverteerder had diverse medische claims gedaan die o.a. inhielden dat de ingrediënten in de Rain-producten het darmstelsel zouden kalmeren, de lever zouden ontgiften, ontstekingen zouden remmen en pijn zouden verminderen. Daarmee worden de supplementen volgens de voorzitter als geneesmiddelen neergezet en is de Geneesmiddelenwet van toepassing. Nu geen sprake is van een handelsvergunning voor deze ‘geneesmiddelen’ worden de uitlatingen als verboden geneesmiddelenreclame aangemerkt. Ze zijn in strijd met artikel 84 Geneesmiddelenwet.

Op 11 april 2017 deed de voorzitter van de RCC opnieuw uitspraak over reclame voor Rain-supplementen. In drie afzonderlijke uitspraken – deze, deze en deze – werd wederom strijd met de Geneesmiddelenwet of de Claimsverordening van de Europese Unie geconstateerd. De drie klachten waren afkomstig van iemand die zichzelf omschreef als ‘thuis in de orthomoleculaire wereld’. Onder de drie adverteerders maakte vooral een natuurgenezeres-distributeur het wel erg bont. In een onnavolgbaar betoog werden de Rain-producten aangeprezen om de lever te detoxen, dat arme orgaan dat vooral bij Lyme-patiënten “echt een bottle neck” zou zijn. De lever moet dan namelijk strijden tegen de Lyme-bacterie, zware metalen, medicijnen en straling. Maar toen de genezeres energetisch (?) een druppel (van een Rain-product, neem ik aan) op een cel van een Lyme-patiënt deed, bloeide de cel opeens op als een roos. De spininversie van de cel werd teruggedraaid en dat bleek uit een levend bloed analyse. Waarna nog een verhaal volgt over ene dr. Wright uit de USA (verbonden aan Rain overigens), diabetes, kanker, huidaandoeningen, vermoeidheid, migraine etc. Kortom, Rain Soul en Rain Core zijn bijna overal goed voor.

En toch heeft de voorzitter maar enkele regels nodig om ook deze uitlatingen als wettelijk verboden geneesmiddelenreclame af te keuren. Overtreding van het reclameverbod uit de Geneesmiddelenwet kan in theorie wordt bestraft met boetes oplopend tot 450.000 euro, maar erg veel prioriteit voor dit soort zaken lijkt de IGZ niet te hebben. Ook de andere twee klachten waren gegrond. De eerste betrof een nogal onsmakelijke reclame waarin een ex-kankerpatiënt een reeks gezondheidsclaims deed en bovendien beweerde dat dankzij de Rain-supplementen zijn grijzende haar weer zijn oorspronkelijke kleur terugkreeg. De gezondheidsclaims waren in strijd met de Europese Claimsverordening. Een ook de claims op een website gelieerd aan Rain International BV zelf vonden geen genade. Daar werden niet alleen alle gezondheidsclaims in strijd met de genoemde verordening verklaard, maar ook een voedingsclaim (“chlorella is een krachtige bron van…”).

Al met al hebben de reclames voor Rain-supplementen dus geen beste score bij de Reclame Code Commissie. Vier klachten, allemaal gegrond. Het is alleen jammer dat de voorzitter na het vaststellen van wetsovertreding niet meer toekomt aan de vraag of de reclames ook misleidend zijn. Bij die vraag rust op Rain en zijn adverterende partners de bewijslast om aan te tonen dat van misleiding geen sprake is. Dat zou zomaar eens een te zware last kunnen zijn. Wie toch aan de zaden wil, kan beter eens beginnen in de lokale supermarkt. Diëtist Van Berkel wijst er terecht op dat een potje zwart komijnzaad daar minder dan een euro kost.

Noot

[1] De exacte samenstelling is een bedrijfsgeheim: “Leuk geprobeerd! De exacte samenstelling is in principe een geheime formule voor producten als Soul en Core. We kunnen het evenmin met je delen als dat jij het bekroonde recept van je grootmoeders chili kan geven.”