Kloptdatwel?

Geloof en bijgeloof in het Rusland van Poetin

by Leave a Comment

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

De tsaren waren dol op natuurgeneeskunde en geloofden in god. Aan de maatschappelijke dominantie van die twee foutieve voorkeuren kwam een eind met de revolutie van 1917. Op scholen werd sindsdien het ‘wetenschappelijk atheïsme’ van Marx, Engels en Lenin onderwezen, godsdienst werd het opium van het volk en alternatieve geneeswijzen raakten in de gratis gezondheidszorg van de Sovjet-Unie steeds meer buiten beeld.
Na de val van het ijzeren gordijn veranderde die situatie en kreeg godsdienst weer alle ruimte. Ook alternatieve geneeswijzen bloeiden op en zijn in het huidige Rusland nog altijd zeer populair. Homeopathie werd tot voor kort zelfs onderwezen aan Russische medisch studenten. Maar aan deze zaken schijnt nu een einde te komen, want een subcomité van de Russische Academie voor Wetenschappen adviseerde begin maart om homeopathie en natuurgeneeswijzen te verbieden.

Apothekers zullen binnenkort het spul ook niet meer mogen afleveren. Weinig weldenkende mensen zullen kritiek hebben op deze plannen en het is grappig te lezen dat er op de homeopathische middelen geen indicatie meer vermeld zal mogen worden. Dat geldt immers in ons land ook. Moeilijker wordt het om te oordelen over de ook deze maand bekend geworden haatcampagne tegen het irrationalisme van de Jehova’s getuigen, die nu worden vervolgd als leden van een staatsgevaarlijke sekte.

Intuïtief stuit zowel de actie tegen de kwakzalverij als die tegen de Jehova’s ons, burgers in een vrije samenleving, tegen de borst omdat het gaat om van boven af opgelegde beknotting van de keuze- en gedachtevrijheid van de burger. Respect daarvoor moet worden afgewogen tegen de schadelijkheid van alternatieve geneeskunde en sektarisme, waarbij ik wel wil aantekenen dat een verbod op valse claims, zoals die van homeopaten, natuurlijk altijd goed is.
Jehova’s getuigen hebben weinig op met wereldlijk gezag en tegen het zingen van het volkslied koesteren zij ernstige bezwaren. Ze stelen weinig en vieren hun verjaardagen niet. Het lijkt mij een symptoom van onzekerheid bij de politieke leiders van Rusland dat zij zo heftig reageren op die weinige Jehova’s getuigen in hun land. Wat kan hier toch achter zitten? Op wetenschappelijk atheïsme is e.e.a. zeker niet gebaseerd, want huichelaars als Poetin en Medvedev zijn dikke maatjes met de patriarch Kirill, de kerkvorst met zijn peperdure horloges, dure auto’s en landgoederen, veinzen regelmatig grote vroomheid en zij voerden op alle Russische scholen het vak Bijbelkennis weer in.

Verrassend hoe snel – na 75 jaar fanatiek atheïsme – het Russische volk zich weer overgeeft aan het godsgeloof. Sinds de val van de tsaar is de Kerk niet meer zo machtig geweest. Lees hierover in het mooie boek Het brilletje van Tsjechov van Michel Krielaars (Uitg. Contact; 2014. vanaf pag. 343). De Kerk en de politiek leiders van Verenigd Rusland spannen samen tegen het volk zoals dat in het begin van de vorige eeuw bij ons in Brabant ging: de pastoor en de industrieel zorgen ervoor dat het volk respectievelijk dom en arm bleef en dat tot beider voordeel. Volgens officiële cijfers is thans weer 85 procent van de bevolking lid van de Russisch-orthodoxe kerk. Het percentage Jehova’s getuigen zal onder de 1 liggen en om hen als extremistisch en staatsgevaarlijk te behandelen, dat slaat natuurlijk nergens op. Het lijkt mij een goed idee als de ChristenUnie over deze kwestie vragen stelt aan onze demissionaire minister van Buitenlandse zaken. Dan kan die op zijn beurt wellicht de Russische ambassadeur ontbieden.

Het schandaal rond kankerspecialist Stefaan Van Gool

by 25 Comments

Het schandaal rond kankerspecialist Stefaan Van Gool 1
Van Gools als ‘topdokter’ bij televisezender Vier

Bijna twee jaar terug beëindigde het Universitair Ziekenhuis van Leuven de samenwerking met oncoloog Stefaan Van Gool, tot dan toe een specialist die gezien werd als een vooraanstaand onderzoeker – specialist op het gebied van immunotherapie bij hersentumoren. Bredere bekendheid kreeg hij via het programma ‘Topdokters’ op de Vlaamse televisiezender Vier. Waarom Van Gool moest vertrekken bleef lang erg vaag, maar recente berichtgeving in De Standaard maakt duidelijk dat er van alles mis was met het onderzoek van Van Gool, zowel op wetenschappelijk als op ethisch vlak.

Aan de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) bleef Van Gool na 2015 echter nog wel verbonden, om zijn lopende onderzoeken af te ronden. De ins en outs van de zaak werden middels een zeer strikte non-disclosure ­overeenkomst binnenskamers gehouden. Een kwalijke zaak, want Van Gool kon zo zijn boeltje oppakken en in Duitsland vrolijk verder gaan met zijn praktijken zonder dat voor kankerpatiënten, die mogelijk in zee zouden willen gaan met Van Gool, bekend werd dat er wel het een en ander op zijn werkwijze aan te merken was.

En dat de tumorvaccins waarmee Van Gool experimenteert enige nut hebben als behandeling, is op dit moment wetenschappelijk gezien uiterst twijfelachtig. Wat zou Van Gool daarover eigenlijk vertellen aan de patiënten, die hij via de Duitse privékliniek behandelt? In een volgend artikel schrijft De Standaard:

De behandelingen in Keulen kosten veel geld – naar verluidt tussen 40.000 en 70.000 euro. Experts uiten nu twijfels of die behandelingen door Van Gool wel legaal en ethisch zijn.

In Duitsland gelden wat soepelere regels voor het toepassen van behandeling waarvan de werkzaamheid nog niet bewezen is, buiten een klinisch onderzoek om. Het moet dan echter gaan om individuele gevallen en met de tientallen patiënten die Van Gool zelf zegt vanuit de Keulse privékliniek te hebben behandeld, lijkt het verdacht veel op klinisch onderzoek, waarvoor geen officiële toestemming is gevraagd. De overeenkomsten met de dubieuze werkwijze van de Amerikaanse kankerkwakzalver Burzynski springen in het oog …

Van Gool heeft nog niet publiekelijk gereageerd op de commotie, ook de kliniek in Keulen waar hij nu werkt niet. De Artsenkrant stelt overigens dat het onderzoek van De Standaard maar weinig onbekends naar boven heeft gehaald en suggereert dat het vooral gaat om een aanval op prof. Rik Torfs (rector van de KUL), die verband zou houden met de aanstaande rectorverkiezingen.

Het schandaal rond kankerspecialist Stefaan Van Gool 2
Van Gool in de belabberde Zembla uitzending over de vermeende gevaren van mobiele telefoniestraling (2012)

Van Gool kwamen we ook al tegen als iemand die meehielp om de angst voor straling afkomstig van mobiele telefoons te verhogen. In de beruchte Zembla-documentaire ‘Ziek van je mobieltje‘ roept hij daar op tot (overdreven) voorzichtigheid uit voorzorg (vanaf 11:00). In zijn eigen praktijk was Van Gool blijkbaar wat minder bezig met het betrachten van de noodzakelijke voorzichtheid en terughoudendheid bij het toepassen van nieuwe therapieën. En nog steeds niet, blijkt uit de berichtgeving vanuit Duitsland.

Lees ook: Schort er iets aan de wetenschap? van Maarten Boudry die deze kwestie in een breder perspectief plaats.

Update 5-5-2017: Van Gool heeft een ‘minnelijke schikking’ getroffen, waarmee hij eventuele gerechtelijke vervolging voorkomt, aldus De Standaard:

Het afsluiten van de schikking betekent dat de gerechtelijke problemen van dokter Van Gool voorgoed van de baan zijn.  Op inbreuken tegen de regelgeving bij klinische studies staat, als ze bewezen worden, tot twee jaar cel. Maar een openbaar proces en eventuele celstraf hoeft Van Gool dus niet meer te vrezen.

Waarschijnlijk zal dus ook nooit in het openbaar besproken worden wat exact de rol van de KU Leuven en het UZ Leuven in de zaak is geweest, en wanneer zij de eerste signalen kregen dat er iets niet pluis was met de studies.

Toch tamelijk onverkwikkelijk dat zo niet het onderste uit de kan naar boven komt, als je het mij vraagt.

Kom Plot – George van Houts leent oogkleppen van complotdenkers

by 87 Comments

Kom Plot - George van Houts leent oogkleppen van complotdenkers 3Donderdagavond 30 maart bezocht ik ‘Kom Plot’, een voorstelling van theatermaker George van Houts. Na het zien van een aankondiging door Van Houts zelf op de 9/11 complotdenkersconferentie van september vorig jaar en de besprekingen in de Volkskrant en NRC had ik eigenlijk al wel een aardig beeld van wat ik kon verwachten, een betoog dat er heel veel redenen zijn om te denken dat 9/11 stiekem toch door de Amerikanen zelf beraamd is. Een vrij standaard rammelend complotdenkersverhaal, maar dan wat vermakelijker gebracht.

Van Houts maakt er een soort college van, gebruikt veel beeldmateriaal van bekende complotdocumentaires en heeft wat maquettes laten maken van het World Trade Center (waar overigens maar weinig mee gedaan werd). En ja, er was ruimte voor vragen uit het publiek. Ik kreeg niet de indruk dat er bij eerdere try-outs veel toeschouwers waren geweest die goed in de materie zitten en die kritische vragen durfden te stellen. Na een eerste vraag van mij over de zogenaamde Magic Bullet bij de Kennedy-aanslag, waarbij Van Houts alleen een afbeelding liet zien van de onmogelijke baan die die afgelegd zou hebben door de lichamen van Kennedy en gouverneur Connally en niet de reconstructies met correcte lichaamsposities waarbij elk mysterie verdwijnt, komt als antwoord: “We houden het bij mijn versie, die is leuker.” Even later, nog ruim voor de pauze, ben ik na nog een vraag al ‘die meneer de debunker’…

In het betoog over het complot rond 9/11 is het duidelijk dat Van Houts erg zwaar leunt op de informatie die hij kreeg van Coen Vermeeren (die overigens nooit hoogleraar is geweest, George) en Wico Valk, de Nederlandse vertegenwoordiger van Architects & Engineers for 9/11 Truth (die ook op de eerder genoemde conferentie sprak). Ik was dan ook niet helemaal verrast dat de onderwerpen die ik in mijn bespreking van het boek van Vermeeren er had uitgelicht nu ook weer voorbij kwamen in de versie die Vermeeren geeft, inclusief de bekende fouten.
Een beetje nieuw en aanvullend ten opzichte van het boek van Vermeeren is de complottheorie van de Nederlander Dik Kok (een pseudoniem), in eigen beheer uitgegeven in twee boekjes (op Wanttoknow kan de geïnteresseerde lezen wat er in staat). Overigens bracht Van Houts dit nogal nadrukkelijk als een ‘hypothese’ en ik denk dat hij hier ook maar weinig van gelooft.
Maar dat is sowieso de vraag die bij mij bleef hangen na de voorstelling: in hoeverre gelooft Van Houts zelf dat zijn betoog hout snijdt? Door de paar vragen die ik stelde, kwam ik (en met mij het publiek) er wel achter dat hij tenminste een aantal van de debunks kent en ze dus bewust verzwijgt in de voorstelling. Omdat het voor hem slechts details zijn in het verhaal dat een stevige beschuldiging is richting de regering van de Verenigde Staten? Of omdat het allemaal toch maar theater is? In een kort praatje dat ik maakte met Van Houts na de voorstelling, bleek notabene dat hij mijn bespreking van het boek van Vermeeren wel had gelezen.

Ach ja, het was best vermakelijk, maar ik gun bezoekers van de komende voorstellingen toch ook de aanwezigheid van toeschouwers die goed van de materie op de hoogte zijn en wat kritische tegengeluiden kunnen laten horen, het wordt anders wel een bijzonder eenzijdige avond. Van Houts kondigde tenslotte nog aan volgend jaar een internationaal burgerinitiatief te willen starten voor heropening van het onderzoek naar 9/11. De kennis die ik inmiddels met betrekking tot dit onderwerp heb opgedaan, komt dus vast nog van pas …

Update 26 juni 2017

Op zondag 25 juni zond de NPO op Radio 1 de radiodocumentaire “Wat is dit voor waanzin?!?” uit van radiomaker René van Es. In deze documentaire wordt Van Houts o.a. geconfronteerd met kritiek van mij en zijn ook Brecht Decoene (schreef een boekje over complottheorieën) en Stef Aupers (hoogleraar aan het Instituut voor Mediastudies, KU Keuven) te horen, beiden spraken ook al eens op een Skepsis-congres (Decoene, Aupers).

4 april 2018
Van Houts heeft inderdaad ook een eerste stap gezet op weg naar het burgerinitiatief waar hij het over had, hij heeft begin 2018 de Stichting 11 September opgericht. Zie Leugens en misleidingen van Stichting 11 September, een complotvehikel van George van Houts voor een bespreking van hun ’10 redenen om 9/11 nader te onderzoeken’. Van Houts mocht op 3 april 2018 zelfs bij Pauw zijn complotverhalen komen vertellen.

22 juni 2018
Een videoregistratie van de voorstelling staat inmiddels online.

Heaven’s Gate – collectieve zelfmoord van een ufosekte in 1997

by 45 Comments

Op 26 maart 1997, vandaag 20 jaar geleden, werden in een villa in de buurt van San Diego de lichamen aangetroffen van de 39 leden van de Heaven’s Gate sekte. Volgens de ideeën van hun eigen geloof hadden ze slechts hun menselijk ‘voertuig’ verlaten en waren opgehaald door buitenaardsen van wie ze een nieuw fysiek lichaam zouden krijgen. Ze zagen het niet als zelfmoord, maar eerder als hun eindexamen naar jarenlange studie op aarde op weg naar The Evolutionary Level Above Human.

Heaven's Gate - collectieve zelfmoord van een ufosekte in 1997 4

Gisteravond gaf ik bij het radioprogramma Met het Oog Op Morgen een kort interview over wat deze sekte bezighield, wat het verband was met de komeet Hale-Bopp en waarom ze ook wel bekend staan als de eerste internetsekte. Terugluisteren kan via: http://www.nporadio1.nl/nos-met-het-oog-op-morgen/onderwerpen/401479-20-jaar-na-de-zelfmoorden-heaven-s-gate.

Verder lezen over Heaven’s Gate:

Professionele astrologen over horoscopen in bladen

by 25 Comments

Blijkbaar is het dit jaar op 20 maart ‘Internationale Dag van de Astrologie’ en in Nederland op 25 maart aanstaande ook de ‘Landelijke Open Dag Professionele Astrologie‘. Reden voor NU.nl om Menno Noordervliet, de voorzitter van de Astrologische Vakvereniging Nederland (AVN), wat ruimte te geven om te vertellen wat deze professionele sterrenwichelaars vinden van de astrologische schrijfsels van hun collega’s die menig horoscooprubriekje in de bladen vullen – ‘popastrologie’ in de woorden van de AVN. Dat levert een aantal uiterst vermakelijk citaten op.

Professionele astrologen over horoscopen in bladen 5

Natuurlijk vindt Noordervliet dat die dagbladhoroscopen veel te algemeen zijn opgesteld, zodat veel mensen er wel iets in zullen herkennen:

“Ik denk dat mensen in de kranten wel worden voorgelogen. Het is 80 procent duimzuigerij en dat kan ook niet anders, want je kunt het niet op een individu toeschrijven.”

En hij zegt vervolgens:

“Maar in principe kan het natuurlijk niet. Zet eens tien steenbokken naast elkaar en je hebt tien verschillende mensen. Die kunnen niet allemaal in dezelfde week hun vakantieliefje ontmoeten of opeens een nieuwe baan krijgen. Dat is grote onzin.”

De professionele astroloog kan echter wel iets met zo’n geboortehoroscoop stelt Noordervliet:

“Je moet een horoscoop wel echt afstemmen op een individu. Ik hoor vaak van mensen: ‘hoe is het mogelijk dat dit zo werkt. Ik dacht dat ik altijd alles vanuit mezelf deed en besloot, maar blijkbaar is er toch een soort onderstroom die je allerlei dingen aanbiedt waaruit je moet kiezen.'”

Bij de professionele astrologen wordt je natuurlijk niet voorgelogen met grote onzin, moet de lezer zeker denken …  Ondanks het afdoen van de dagbladhoroscopen als flauwekul zijn de professionelen niet echt ontevreden met het bestaan van deze bladvulling. Noordervliet stelt tegenover NU.nl dat de horoscopen in kranten ook drempelverlagend werken. “Een volgende stap kan zijn dat ze naar een professionele astroloog gaan. Daar moet je het toch uiteindelijk van hebben.”

Er zijn vast wel astrologen die het belang van hun astrologische berekingen relativeren, maar wie denkt dat professionele astrologen intussen hun vakgebied hebben omgevormd tot een soort coaching, waarbij een horoscoop alleen als een ijsbreker voor een goed gesprek wordt gebruikt, heeft het waarschijnlijk toch mis. De link tussen hemelverschijnselen en het (inter)menselijk gebeuren op aarde wordt nog steeds als reëel gezien bij de AVN:

In de astrologie worden verbanden gezocht tussen de hemelverschijnselen en het leven op aarde. Met hemelverschijnselen wordt bedoeld: de posities die een aantal planeten innemen t.o.v. de aarde. Ook zon en maan worden in de astrologie tot deze hemellichamen gerekend.

Voor de astroloog zijn de dierenriemtekens en planeten symbolen die onder andere analoog zijn met onze eigen (psychische) energieën. De stand van de planeten weerspiegelen dus energieën die wij als mens ervaren.

Op kloptdatwel houden we het toch maar bij de volgende, telkens weer herbruikbare horoscoop. Die is zeer accuraat, behalve dan misschien voor personen die zich serieus bezig houden met het waarnemen en bestuderen van deze ruimteklonten:

Professionele astrologen over horoscopen in bladen 6