Kloptdatwel?

Pseudowetenschap in HR door Patrick Vermeren

by Leave a Comment

Patrick Vermeren is een Belgische HR professional die al jaren ten strijde trekt tegen pseudowetenschap op het gebied van Human Resource Management (HR, HRM of ouderwets ‘personeelsbeheer’). Hij schreef hierover boeken als ‘De HR-ballon doorprikt’, ‘Anders leiden’ en ‘Rond leiderschap’. Ook schreef hij diverse artikelen voor Skepp over dit onderwerp.

Patrick was in februari te gast bij Skeptics in the Pub Amsterdam om daar een try-out te doen van zijn presentatie voor de TEDx van de KMA (Koninklijke Militaire Academie). TEDx heeft de presentatie van Patrick nu online gezet. Die is hieronder te vinden.

Gratis hart activatie op afstand

by 7 Comments

Wie vanavond (9 April) rond 21:00 niks te doen heeft kan meedoen aan een GRATIS hartactivatie op afstand. Wees niet bang, er komen geen AED’s aan te pas. Het enige wat je hoeft te doen is

“…even voor 21.00 uur ergens rustig te gaan zitten of liggen, met eventueel een rustig muziekje op de achtergrond. Om 21.00 uur haal je een paar keer diep adem, denk aan iets liefdevol en focus je op wat je dan in je hart voelt. Je kunt ook één hand of beide handen op je hart leggen om de focus te versterken. De verbinding komt vanzelf tot stand, door de intentie die wij allemaal hebben en de activatie begint. Dat is alles! Je hoeft dus niet achter de PC te zitten of online te zijn.”

Wat je wel even moet doen is dit bericht ‘liken’ (zo’n 600 mensen hebben dat al gedaan). Je kunt ook iemand anders opgeven maar dat moet je dan wel even met hun toestemming doen want

“dan kunnen ze zich hierop voorbereiden omdat de hartactivatie sterk kan zijn. Iedereen die zich aanmeldt of het ‘liked’ gaat mee, ook al heb ik zelf geen ‘like’ gegeven! Je kunt je aanmelden tot vlak voor tijd en OOK DAARNA kun je nog meedoen door gewoon af te stemmen op ons allemaal.”

Mocht je tijdens de hartactivatie iets voelen dat je niet vertrouwt dan wordt aangeraden om toch even bij een (huis)arts langs te gaan. Maar

“Ook is het mogelijk dat je er niets van voelt, maar dat betekent niet dat er niets is gebeurd. Heb er gewoon vertrouwen in want de hartenergie doet zijn werk altijd”

Toch een geruststellende gedachte…

De lange tenen van Coen Vermeeren

by 44 Comments

Coen Vermeeren mocht weer eens in de media over ufo’s praten. Hij was vorige week te gast bij Radio Swammerdam, een wetenschapsprogramma op AmsterdamFM. Bijna een uur lang mocht hij oplepelen wat hij allemaal in zijn boekje UFO’s bestaan gewoon heeft opgeschreven en kwamen andere complottheorieën aan bod. En die vermaledijde skeptici ontbraken natuurlijk ook niet.

Ik hoorde eigenlijk niets in dat gesprek dat Rob Nanninga niet heeft weerlegd in zijn bespreking van het boek of in zijn eerdere stuk over de ufo-complottheorieën van Vermeeren. Enigszins interessant wordt het vanaf minuut 41 wanneer ook de kritiek op Vermeeren ter sprake komt, onder andere die van de Stichting Skepsis.

‘Opposition’

Hij begint al met te stellen dat Skepsis van mening zou zijn dat mensen niet in ufo’s, homeopathie of elfjes zouden mogen geloven als ze dat zelf willen. Of er boeken over schrijven of een openbaar debat over voeren. Waar haalt ie dat vandaan? Skepsis stelt zich alleen ten doel om betrouwbare informatie over die onderwerpen te geven, zo mogelijk gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Een debat kan best, als je maar de juiste voorwaarden daar voor schept. Of het een universiteit past om onderwerpen te programmeren in de setting die Vermeeren als directeur van Studium Generale daar voor al vaak gekozen heeft, waarbij pseudowetenschappers een kritiekloos podium krijgen, is waarover Skepsis duidelijk een andere visie heeft dan Vermeeren.

Vermeeren bazelt rustig verder over Skepsis: “maar ik vind het verdacht worden als dat soort mensen betaald op Google bovenaan willen komen staan, zodat iedereen die googelt op “ufo’s” of wat dan ook, dat ze dat dan meteen als waarheid willen programmeren.”  (42:03). Over de Google Ads van Skepsis was Vermeeren ook al op zijn Facebook pagina gevallen: “Onderstaande BETAALDE (!) advertentie zegt genoeg: controlled en payed [sic] opposition!? Wie heeft daar belang bij vraag je je af…. Opletten dus !”

Vermeeren-FB1

De opmerking die ik met het Facebook-account van Skepsis plaatste bij dit bericht, dat het hier niet ging om betaalde advertenties, maar om Google Ads die de Stichting Skepsis cadeau krijgt via het “Google Grants for Non-Profits”-programma werd gewist (archief, zie de opmerking helemaal onderaan). In ieder geval is wel duidelijk dat ze aardig goed werken 😉

De ‘Skepsis-brief’

We gaan verder met het interview. Vanaf 42:30 “je kunt toch gewoon met mij in debat? Nou ze hebben dus nog nooit met mij het debat aangegaan. Sterker nog, ze sturen gewoon een brief naar de universiteit van ‘wij vinden dat die meneer ontslagen moet worden.'” Dit verhaal van Vermeeren dat  Skepsis aan de TU Delft een brief zou hebben geschreven waarin verzocht zou zijn om zijn ontslag heeft hij wel vaker verteld. Het is echter flauwekul. In juli 2010 heeft professor Frans Sluijter, toenmalig voorzitter van Skepsis, als privé-persoon en alumnus van de TU Delft een brief gestuurd aan de rector magnificus om zijn zorgen uit te spreken over de programmering van Studium Generale onder leiding van Vermeeren. Dit naar aanleiding van presentaties van de magneetmotor van Yildiz en de ufo-presentaties van Vermeeren zelf. Hij was overigens niet de enige die zijn zorgen uitsprak richting het bestuur van de universiteit, bleek uit het antwoord van de rector maanden later.
De brief van Sluijter staat nu op de website van Skepsis, zodat iedereen kan lezen dat daarin echt geen sprake is van een verzoek om het ontslag van Vermeeren. Misschien dat andere briefschrijvers zich zo hebben uitgelaten, maar Skepsis niet. Ook een opmerking over dit broodje aap met verwijzing naar de brief, mocht niet blijven staan op de Facebook-pagina van Vermeeren (archief). Sterker nog, het account van Skepsis is na deze twee verwijderde opmerkingen geblockt van die pagina. Je kunt je afvragen hoe Vermeeren het überhaupt voor zich ziet, een debat met Skepsis, als zelfs deze corrigerende opmerkingen die nog niet eens over de inhoud van zijn pseudowetenschappelijke betogen gaan, niet worden getolereerd.

Fouten gemaakt?

“Was er ook terechte kritiek tussen de kritieken?” vraag de interviewer van Radio Swammerdam (43:40). “Um, is er terechte kritiek? Ja kijk, luister, als je een boek schrijft over zo’n groot onderwerp. Waar je dus het moet doen met materiaal wat er is, dus heel veel niet. Ja, dan kun je ook fouten maken. Ik ben volgens mij niet op fouten betrapt.” Pardon? De enige uitgebreide serieuze inhoudelijke kritieken van zijn stukken staan op de website van Skepsis en die tonen met bronverwijzingen precies aan waar Vermeeren de fout ingaat, meestal door kritiekloos andere internetbronnen over te nemen. Op Kloptdatwel heb ik ook nog wel eens een keer laten zien waar Vermeeren zit te blunderen en reeds lang verklaarde ‘vreemde’ beelden van ruimtestations als bewijsmateriaal voor ufo’s aanziet.

Nog meer verdachts

Nog iets verder (45:10) vertelt Vermeeren dat hij wel verwantschap voelt met de homeopaten, die ook zo in het verdomhoekje worden gezet door Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Hij was blijkbaar uitgenodigd voor een homeopathisch congresje, de contacten verklaren ook waarom hij zelf homeopaat Lex Rutten een kritiekloos podium gaf bij Studium Generale. En dan vindt hij het ook nog verdacht dat die skeptische clubs niet hun websites volschrijven met kritiek op de verderfelijk praktijken van Big Pharma. Tsja, ten eerste moet ie dan toch echt wat beter kijken, want daar wordt best over geschreven in Skepter en daarnaast wordt die taak redelijk vervuld (kan altijd beter) door de de medische faculteiten, de Inspectie voor de gezondheidszorg, de Gezondheidsraad, de Commissie ter Beoordeling van Geneesmiddelen, het ministerie van VWS, de KNMG en andere beroepsorganisaties. Skepsis houdt zich voornamelijk bezig met die onderwerpen waar wetenschappers op hun gebruikelijke podia al geen aandacht meer aan besteden. Verhalen over ufo’s bijvoorbeeld.

Op skepsis.nl vind je hoe het zit

Maar ja, Vermeeren heeft bedacht waarom hij de kritiek van Skepsis niet serieus hoeft te nemen (47:15):

Eigenlijk zou je het zo moeten zeggen: kijk vooral op de website van de Stichting Skepsis om te weten hoe het wél zit. Want alles wat zij zeggen dat niet zo is, dat is waarschijnlijk wel zo. 180 graden omgedraaid.

Intussen mogen ze zich aan de TU Delft verheugen op een volgende discutabele lezing van Studium Generale: op 21 april krijgt Leendert Vriens van antistralingsclubje StopUMTS daar vrij baan voor Mobiele straling gevaarlijk?

Over het belang van een goed cv in de integratieve psychiatrie

by 35 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In het ZonMw Advies ‘Implementatie evidence-based complementaire zorg’ (pdf, nov. 2015) valt te lezen dat het Groningse Lentis Centrum voor Integrale Psychiatrie (CIP) van Rogier Hoenders kan gelden als het enige in Nederland dat is georganiseerd volgens de 4 pijlers van de integrative medicine (zijnde de mind-body aanpak, manuele geneeskunde, supplementen/kruiden en paranormale ‘energetische’ interventies). 

Het CIP  zou daarom kunnen fungeren als een ’stevig verankerd voorbeeld van integrative medicine’. Even later op dezelfde pagina wordt het CIP vervolgens weer wat afgeschminkt tot een van de weinige kennis- en expertisecentra op het gebied van integrative medicine, maar dan niet van de somatische geneeskunde in den brede, doch slechts op het gebied van de mindfulness. Die nieuwe op het eeuwenoude Boeddhisme geïnspireerde behandelwijze wordt ook beoefend en onderzocht in het Radboud Universitair Medisch Centrum voor Mindfulness.
Nee, op het gebied van integrative medicine is, aldus het Advies, eigenlijk het Louis Bolk Instituut, waar antroposofen de scepter zwaaien onder leiding van een katholieke directeur, het enige onafhankelijke instituut waar men zich heeft gespecialiseerd in ‘complementaire zorg’ en integrative medicine. In de literatuurlijst van dit ZonMw-Advies prijken trots de namen van toonaangevende genezers als Huber, Baars, Busch, Vlieger en Hoenders. Kritische auteurs over alternatieve geneeswijzen ontbreken volledig. Met de ‘insteek’ van de schrijvers van dit Advies zit het dus helemaal goed.

Maar nu de praktijk. Die lof van ZonMw is leuk, maar hoe brengt een instituut als het CIP haar boodschap naar buiten? En durven de pioniers uit Groningen misschien nog een stapje verder te gaan dan wat mindfulness en een met de mond beleden liefde voor ayurvedische en Chinese geneeskunde? Wordt het daar geen tijd om ook aan spiritualiteit zijn verdiende plek te gunnen in de zorg voor de zieke mens? ZonMw is er niet tegen, integendeel.
Volgens al weer een ZonMw-signalement ‘Zingeving in zorg: De mens centraal‘ (mrt. 2016) doen onderwerpen als zingeving, betekenisgeving en spiritualiteit steeds meer hun intrede in de zorg. ‘Steeds vaker krijgen zorgverleners te maken met zingevingsvraag-stukken. Aspecten die hiermee te maken hebben, zijn te operationaliseren en lenen zich voor wetenschappelijk onderzoek. Met dit signalement wil ZonMw het debat over zingevingsvraagstukken een extra impuls geven en kennisontwikkeling stimuleren’.
In het 154 pagina’s tellende Signalement komt o.a. Bert Garssen aan het woord, die als bioloog al levenslang verbonden is aan het welbekende Helen Dowling Instituut (HDI). Het boetseren en praten tegen kanker is er inmiddels verlaten, men doet nu onderzoek naar zingeving en spiritualiteit in de zorg. ‘In ons onderzoek spreken we liever van spiritualiteit dan van zingeving,’ vertelt Garssen. ‘Zingeving is wel een belangrijk onderdeel van spiritualiteit, maar het gaat ook over je verbonden voelen met de natuur, met andere mensen, of met een hogere macht. Religiositeit kan er onder vallen, en vertrouwen, hoop, transcendente ervaringen. Dat zijn ongeveer de elementen.’
In de praktijk van de gezondheidszorg is opnemen van dit domein natuurlijk niet zo eenvoudig: het maakt nogal wat uit of de patiënt protestant, katholiek, moslim of atheïst is. Daar zal toch elke keer een bijpassende hulpverlener bij gezocht moeten worden. En er zijn nog andere problemen: waar haalt een druk bezet arts in godsnaam de tijd vandaan om zich met zijn patiënt te gaan vermeien in hoger sferen? Om maar te zwijgen over de dreiging van tuchtrechtelijke correctie: wie op de website van Medisch Contact de term gebedsgenezing intoetst stuit op casuïstiek, waarin de flinterdunne grens tussen hoop geven, gebedsgenezing, healing, zingeving en fatsoenlijke geneeskunde wordt besproken.

Al deze ‘wetten en praktische bezwaren’ leiden er toe dat er in de medische praktijk natuurlijk nauwelijks sprake kan zijn van deze zo door ZonMw toegejuichte spiritualiteit. Maar met een mediterende patiënt hoef je niet te praten en daarom zullen zeker een aantal hulpverleners, die er toch wat in zien, zich op 3 mei 2016 vervoegen in de Keizersgrachtkerk in Amsterdam waar, onder auspiciën van het CIP, een spreekbeurt wordt gegeven door Lama Michel Rinpoche over ‘Deeper aspects of meditation: beyond mindfulness’, an evening talk for scientists, (healthcare) professionals and those interested in Buddhist philosophy. U betaalt slechts € 10,- en als u ook de middagspeech van de Lama erbij neemt, dan betaalt u daarvoor i.p.v. 10 euro slechts 5 euro.
Mocht u zich afvragen waaraan deze lama zijn status en expertise ontleent, dan geeft de website van het CIP u het antwoord:

Born in 1981 in São Paulo, Brasil, at the age of five Lama Michel met Tibetan Lama Healer Gangchen Rinpoche and started a strong connection with Buddhism. Later, after a series of pilgrimage travels in India, Nepal and Indonesia, he was recognized, by high Lama’s such as Zopa Rinpoche and Ghelek Rinpoche, as a ‘Tulku’, the reincarnation of a Tibetan Buddhist Master. At the age of twelve he decided to become a monk and went to study at the Buddhist Monastic University of Sera Mey in the south of India. After twelve years of studying Buddhist Philosophy he now shares his knowledge and experience in different parts of the world especially at the center part of the Lama Gangchen World Peace Foundation, such as San Paolo, Brasil and Albagnano, Italy.

Een ‘Tulku’ en als zodanig erkend door Zopa Rinpoche en zijn broer! Op vijfjarige leeftijd bekeerd tot het boeddhisme. Ik weet niet of ze jaloers zijn, maar zelfs Bert Garssen (HDI), Rogier Hoenders (CIP) en Henk Smid (ZonMw) kunnen in de verste verte niet bogen op zo’n cv.

Reclame voor homeopathische griepvaccinatie mag niet. Natuurlijk niet.

by 42 Comments

homeopathie-pillen400x267De jaarlijkse griepprik is soms een beetje een teleurstelling qua effectiviteit, maar een homeopathische griepvaccinatie in de vorm van suikerkorrels werkt natuurlijk helemaal niet. Gelukkig is het dan ook bij wet verboden om er reclame voor te maken. De voorzitter van de Reclame Code Commissie bevestigde dit recentelijk.

Onder de kop “Kies voor gezondheid en kies voor de homeopathische griepvaccinatie” werd ons in de bestreden reclame op Facebook wijsgemaakt dat steeds meer mensen ziek worden van de gewone griepprik. Maar geen nood:

“Gelukkig is er ook een homeopathische griepvaccinatie met nagenoeg geen bijwerkingen met als extra voordeel dat het een hogere bescherming biedt dan de reguliere griepprik.”

Een hogere bescherming? Vooral dat laatste is wel een erg boude bewering van de eigenaar van deze Facebookpagina, een homeopaat in noordoosten van het land. De reclame-uiting orakelde rustig verder:

“De homeopathische vaccinatie is voor iedereen geschikt en geeft een bescherming van meer dan 89 procent. Bij herhaling zelfs meer dan 94 procent. Bijkomende voordeel van een homeopathische vaccinatie is dat inname met alleen korrels heel eenvoudig is, en de bijwerkingen vrijwel nihil zijn.”

De naam van het wondermiddel werd niet genoemd, maar vermoedelijk gaat het om Polyinfluenzinum (ook de naam Influenzinum komt wel voor), een door de firma Dolisos ontwikkeld homeopathisch middel dat het griepvaccin in homeopathische verdunning bevat. Dolisos is al meer dan tien jaar geleden overgenomen door het bekende Boiron, dat onder meer Polyinfluenzinum 200K verhandelt. Deze cryptische aanduiding betekent 200 keer verdund volgens de Korsakov-methode. Die bestaat uit het oplossen van de uitgangsstof in water, schudden, het glas leeggooien en vervolgens weer vullen met water. Dat zou een verdunning van 1:100 moeten opleveren.[1] Vervolgens herhaal je dat 200 keer en dan heb je 200K. Griepvaccin verdund met een factor van rond de 10400, geen wonder dat het middel geen bijwerkingen heeft.

Maar met zo’n duizelingwekkende verdunning is ook een werking wel erg onwaarschijnlijk. Die claim van 89% respectievelijk 94% bescherming komt vermoedelijk uit een onderzoekje naar het middel dat Dolisos ooit, jaren geleden, heeft uitgevoerd. Er wordt beweerd dat in een groep van 100 personen, van wie 82% jaarlijks door de griep werd geveld, slechts 11% griep kreeg nadat ze preventief Polyinfluenzinum hadden gekregen. Bij herhaling het volgende jaar was dit nog maar 6%, maar hier wordt opeens het begrip ‘ flu symptoms‘ gebruikt. Dit weinig geloofwaardige onderzoek is nooit ergens gepubliceerd, maar het verhaal circuleert lustig op internet.

Dat een groep werd onderzocht waarin echt 82% jaarlijks griep kreeg, is wel erg onwaarschijnlijk, want een kans van meer dan acht op tien is een onrealistisch hoge kans op griep. Het zou best kunnen dat hier weer eens griep en (zware) verkoudheid door elkaar zijn gehaald. Geen wonder dat vaak de term ‘griepverschijnselen‘ of ‘flu symptoms‘ valt. 11% kans op griep klinkt een stuk realistischer. Dat zou betekenen dat het middel helemaal niets heeft gedaan, zoals te verwachten is van suikerpilletjes met een drupje griepvaccin 200K erop. Een controlegroep schijnt dit onderzoekje niet gehad te hebben. Terzijde, het is natuurlijk ook raar dat een griepvaccin dat (deels) gemaakt is van de verkeerde virusvarianten wel opeens heel effectief zou zijn in homeopathische verdunning.

reclamecodecommissielogoDe voorzitter van de Reclame Code Commissie hoefde zich over dit alles niet uit te laten. De zaak was tamelijk eenvoudig: deze reclame mag gewoon niet volgens de Geneesmiddelenwet. “Nu de ‘homeopathische griepvaccinatie’ wordt aangeprezen voor hetzelfde doel als een reguliere griepprik, te weten het voorkomen van griep, is sprake van de aanprijzing van een (immunologisch) geneesmiddel”, aldus de voorzitter. Reclame voor geneesmiddelen waarvoor geen handelsvergunning is verleend, is ingevolge artikel 84, eerste lid, Geneesmiddelenwet verboden. Uiteraard is er in Nederland geen handelsvergunning verleend voor een homeopathisch griepvaccin. De reclame was dus duidelijk in strijd met de wet.

De voorzitter velde op dezelfde datum een identiek oordeel in een zaak tegen dezelfde adverteerder, maar nu ging het om reclame-uitingen op zijn website. Ook die waren in strijd met de Geneesmiddelenwet. Overigens waren zowel de teksten op de website als die op Facebook al tijdens de procedure verwijderd door de adverteerder. Een echt verweer voerde hij niet, al liet hij beide klagers wel weten dat ze niet wisten waarover ze spraken. Daar dacht de RCC-voorzitter toch anders over.

Nu kan, zoals eerder uitgelegd, de Reclame Code Commissie geen sancties opleggen. Echter, de minister van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg kunnen dat wel. Op overtreding van artikel 84 Geneesmiddelenwet staat een bestuurlijke boete van ten hoogste 450.000 euro. Zo’n vaart zal het wel niet lopen bij een reclame van een lekenhomeopaat op Facebook en op de eigen website, maar duidelijk moge zijn dat dit soort reclame-uitingen zeker niet geheel risicoloos kunnen worden gedaan.

Noot

[1] Overigens is het allerminst zeker dat bij verdunnen volgens de Korsakov-methode, genoemd naar een Russische homeopaat, echt een verdunning van 1:100 wordt verkregen. Bepaalde uitgangsstoffen hechten zich aan de wand het glas en blijven daar plakken (kaliumchloride bijvoorbeeld). Mij is niet bekend hoe dat zit met virusstammen. Als die na 200 verdunningen nog steeds aan de wand kleven en vervolgens met alle geluk van de wereld op een suikerpilletje gedruppeld worden, zou je in theorie een oraal griepvaccin hebben.