Kloptdatwel?

Goed nieuws voor de milieuliefhebber! The Irish Independent, in oplage de grootste dagelijkse krant van Ierland, bericht: “Wave goodbye to global warming, GM and pesticides.” Water dat met elektromagnetische straling behandeld wordt, zou de opbrengst van gewassen tot wel 30 procent verhogen. En dat met een apparaatje niet veel groter dan een schoenendoos. Eenvoudig (ook thuis) ergens tussen de waterleiding te plaatsen. Zo fantastisch, dat de krant opmerkt dat “dit wel eens de grootste agriculturele doorbraak sinds de ploeg kan zijn”. Klinkt toch enigszins als een sterk verhaal, niet? Maar het product zou in Ierland en andere landen uitvoerig getest zijn en ook een echte professor van de universiteit van Limerick is er enthousiast over. Niet zo vreemd overigens, want die heeft de ‘technologie’ zelf ontwikkeld en is oprichter van de bedrijven die deze Vi~Aqua aan de markt proberen te brengen. 

Een wat gedateerd aandoend filmpje op de website moet ons doen geloven dat het water echt anders werkt na de behandeling:

– video helaas niet meer beschikbaar –

Die professor Austin Darragh is inderdaad werkzaam geweest aan Limerick University en de andere wetenschapper die in het verhaal voorkomt, dr. J. Leahy, werkt er nog steeds aan het department voor Chemistry and Environmental Science. Hoe het bijzondere water precies zou moeten werken, wordt niet echt duidelijk als je website van Vi~Aqua bekijkt. Daarop staat dat de gebruikte straling niet ioniserend is, dus de watermoleculen niet uit elkaar slaat en geen andere radicalen laat ontstaan. Hoe er dan toch een wezenlijke verandering in het water zou kunnen optreden, op een minimale opwarming na, is niet te begrijpen. Dat wordt er niet beter op als je dit leest in een document dat opgevoerd op de pagina die de technische documentatie en testresultaten geeft (in Inducing the fourth state of plasma in water, pdf):

It is now becoming apparent that the phenomenon of latent magnetic energy in water is a magneto-hydro-dynamic product similar to plasma which fills all of the space of the universe and forms nebulae and stars. Electromagnetic activation of water, by introducing an electromagnetic low frequency field into it with a suitable technology, produces at the gas liquid interface of nano bubbles in water, a plasma.

Mooi klinkende nonsense. Met allerlei termen die kwakzalvers en pseudowetenschappers maar al te graag gebruiken. Maar misschien hebben de heren wel een werkzaam wondermiddel ontdekt, zonder dat ze begrijpen hoe het werkt. Laten we daarom eens kijken hoe het zit met die geweldige resultaten uit de praktijk. Het document met de veelbelovende titel Full Scientific Report (pdf) zal dan toch wel wat serieuze ondersteuning voor de claims bevatten? Nou, nee.
Er staan drie experimenten in beschreven, allemaal uit 1998. Bij het eerste werd een grassoort gebruikt, gezaaid in vier verschillend behandelde groepen emmers van telkens 10 stuks. Alle groepen kregen meer of minder van het bestraalde water, en één groep alleen gewoon water. Op heel veel momenten werd de groei vergeleken, maar desondanks werd er geen significant verschil gevonden. Alleen achteraf konden ze constateren dat er een significant verschil was in de ‘droge stof’ die overbleef na het oogsten van het gras, dat te drogen in een oven en vervolgens te malen tot milimeter grote stukjes. Maar allemaal niet blind en er werd zoveel vergeleken dat ze altijd wel iets gevonden zouden hebben. Van corrigeren voor meervoudig toetsen lijken ze in ieder geval nooit gehoord te hebben.
De tweede test ging met zaden van verschillende bloemen. De groep met behandeld water had weer een wat hoger ‘droog gehalte’, maar ook hier is van blindering geen sprake. Ook wordt er wel gerept van eerdere mislukte experimenten, dus moet je je afvragen of ze niet net alleen van het ‘gelukte’ experiment een enthousiast verslagje hebben gemaakt. Het derde experiment is weer vergelijkbaar, alleen zijn er nu helemaal geen objectieve gegevens verzameld, lijkt het. Alleen een minimaal verschil in aantallen ontkiemde zaden, maar verder zijn er alleen observaties beschreven van hoe de verschillende groepen er uit zagen. Vanzelfsprekend zagen de ‘behandelde’ groepen er beter uit.
Deze laatste experimenten werden uitgevoerd door Harold Lawlor van het Warrenstown Horticultural College, die ook in bovenstaande video optreedt. Opvallend is dat hij daarin opmerkt dat het niet alleen gaat om het water, maar dat je ook je best moet doen om goed voor de plantjes te zorgen. Als die zorg veel kan uitmaken, is het ook goed voorstelbaar dat dat onder niet geblindeerde omstandigheden net het verschil heeft uitgemaakt. Vanzelfsprekend heeft geen van deze experimenten geleid heeft tot een artikel in een serieus wetenschappelijk tijdschrift.

En hoe zit het met die aanbeveling van de Royal Botanic Gardens, waarover het krantenartikel bericht en die natuurlijk ook op de website van Vi~Aqua staat? Een woordvoerder van de tuinen reageerde als volgt op de mail van een reageerder op het blog dat dit artikel van The Independent aan de kaart stelt:

Thank you for your email dated 29 August. The Royal Botanic Gardens, Kew has not endorsed the Vi-Aqua products since 2009. A recent press article in the Irish Independent that mentioned this endorsement and activities by Kew around it, was inaccurate.

Daar blijft dus ook niet veel van over, hoewel het een beetje genant is om te moeten concluderen dat ze er vóór 2009 wel in geloofden [zie Update 28-9-2013].

De apparaten van Vi~Aqua zijn er voor elke soort gebruiker. Van de boer die wel eens 25.000 liter per uur nodig kan hebben om zijn akkers te besproeien tot de mensen die thuis aan een gietertje genoeg hebben om hun plantjes van water te voorzien. Het is denk ik slechts een kwestie van tijd voordat de technologie simpelweg als een app voor je mobiele telefoon aangeboden wordt. Maar wacht eens even, straling was toch heel slecht voor plantjes?

Zie ook: Question: Has Ireland’s biggest newspaper lost its goddamn mind? (en de commentaren) en Energized Water: pseudoscientific snake oil.

Update 28-9-2013

In antwoord op een Freedom of Information request heeft Royal Botanic Garden, Kew, nu openheid van zaken gegeven. In 2003 zijn ze een driejarige overeenkomst aangegaan met Vi~Aqua. In ruil voor gratis gebruik van de apparatuur mocht Vi~Aqua opschrijven dat ze aanbevolen werden door de koninklijke tuinen. Zo gemakkelijk gaat dat dus. Uiterst merkwaardig dat je als instituut zelf de apparatuur nog uitgebreid zegt te testen (en tot de conclusie komt dat iets anders, hoe onverwacht, beter werkt), maar alvast wel je naam er aan wil verbinden.