Kloptdatwel?

De wetenschapsschandalen van 2011

by Leave a Comment

Het tijdschrift The Scientist publiceerde onlangs de top-5 van wetenschapsschandalen in 2011.

Op nummer 1, hoe kan het ook anders, onze eigen Diederik Stapel, waarbij The Scientist schrijft ruim 100 intrekkingen van artikelen te verwachten.

De wetenschapsschandalen van 2011 1

Nummer 2, Judy Mikovits, een onderzoeker die in 2009 publiceerde dat er een link tussen een muizenvirus (XMRV) en het chronische vermoeidheidssyndroom zou zijn, wordt het te heet onder de voeten. Ze smeert hem naar een andere staat, samen met de laptops uit het lab waar het onderzoek op werd uitgevoerd en weigert de laptops in te leveren.

Nummer 3: In een artikel identificeerde Paolo Sebastiani 19 genen die geassocieerd waren met hoge ouderdom. Een paar dagen later kwamen critici met de vraag of de hoge correlatie niet gewoon door een fout kwam. Dat bleek helaas zo te zijn. Na de fout te hebben opgelost bleek de correlatie toch niet zo indrukwekkend. Uiteindelijk werd het artikel ingetrokken maar niet voordat het al 25 keer geciteerd was.

De overige schandalen, en enkele updates met betrekking tot schandalen uit 2010, zijn verder te lezen in het originele artikel.

Met dank aan Jan Willem Nienhuys voor de tip.

Coen Vermeeren en het anecdotisch bewijs

by 40 Comments

Het bovenstaande filmpje is een uitzending van Radio 1. Coen Vermeeren, die bij de Faculteit Lucht- en Ruimtevaarttechniek doceert aan de TU Delft, is daar te gast om te vertellen over de trip van André Kuipers en om zijn geloof in buitenaardsen toe te lichten. Dat van Vermeeren, niet dat van Kuipers.

Vermeeren geeft regelmatig lezingen over zijn idee dat er toch echt wel buitenaardsen zijn die ons bezoeken, en ook in de uitzending geeft hij aan dat hij gelooft dat er buitenaardse voertuigen te zien zouden zijn geweest op de maan, gezien door Buzz Aldrin en Edgar Mitchell toen zij daar waren.

Theo Boer die ook aanwezig is maakt duidelijke opmerkingen: als de aliens zo gemakkelijk miljoenen kilometers weten te overbruggen, waarom dan die laatste paar kilometer niet door even te landen? En anecdotisch bewijs, dat is helemaal geen bewijs!

Klik hier voor meer informatie over de lezingen van Vermeeren.

Met dank aan Ron. voor de tip.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst

by 41 Comments

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 2Zuiniger en schoner rijden door waterstofgas bij de brandstof te mengen? Klinkt mooi, maar kloppen de verhalen van aanbieders van systemen die dat doen wel? Het gaat om apparaten die met stroom van de dynamo water splitsen in waterstofgas en zuurstof. Dat mengsel, knalgas dus, wordt vervolgens weer aan de luchttoevoer van de motor toegevoegd. Het waterstofgas zou de verbranding van de brandstof veel efficiënter maken en ook de concentratie van schadelijke stoffen in de uitlaatgassen sterk verlagen. Een brandstofbesparing van wel 30% zou mogelijk zijn. Let wel: het gaat hier niet om zogenaamde ‘hybride’ auto’s die waterstofgas tanken bij een pompstation!

Dit artikel is op 8-1-2012 iets aangepast na contact met Automotive Ecology. Zie het naschrift.

Eén van de bedrijven dat zo’n apparaat aanbood, was Oil Drum Limited. In 2008 won het nog de Kent Innovation Challenge. Het volgende gelikte filmpje (onderdeel van de prijs) schetst het mooie verhaal en er blijkt duidelijk uit dat de Universiteit van Kent er veel toekomst in zag.

http://www.youtube.com/watch?v=GK0PmuB1bqM

De wetenschappelijke onderbouwing is op zijn zachtst gezegd nogal wankel. Het is nog niet zo erg dat de leveranciers zeggen dat het waterstof zélf de extra energie levert, want dat zou te makkelijk aan te merken zijn als onzin. Het kost namelijk minstens zoveel energie om het water te splitsen als dat er vrij komt door de verbranding van het knalgas. En die energie die je erin stopt, wordt door de motor zelf geleverd.
Nee, het verhaal is dat het waterstofgas de verbranding van de benzine of diesel zou verbeteren. Dat is ook nogal kras, want de brandstoffen worden al voor 99% of meer verbrand, dus erg veel winst lijkt er niet te halen. Dat de efficiëntie van een brandstofmotor veel lager is, komt doordat een groot deel van de energie wordt omgezet in warmte (en herrie) en niet in draaiing. Hoe het toevoegen van waterstof daar een positieve bijdrage aan zou moeten leveren, wordt niet echt duidelijk gemaakt.
Er zijn wel onderzoeken waaruit zou blijken dat toevoeging van knalgas het verbrandingsproces verbetert, maar dan gaat het om veel grotere hoeveelheden dan een elektrolyseapparaat kan leveren als het afhankelijk is van een autodynamo. Een aantal kritische artikelen (uit 2008) op het Nieuw-Zeelandse blog Aardvark Daily doen het rekenwerk.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 3
De BBC documentaire “University Challenged: In a tale of broken dreams and self-delusion, why did the University of Kent go for a fuel-saving fantasy that was supposed to save money and help save the environment?”

Een BBC-documentaire van mei 2010 getiteld “University Challenged” licht het verhaal van Oil Drum Limited door (30 min). De documentaire staat online, maar alleen voor kijkers vanuit het Verenigd Koninkrijk (of je moet iets doen met je IP-adres). [Edit door Pepijn: de documentaire blijkt inmiddels niet meer online beschikbaar bij de BBC] In een wat kleiner formaat staat de documentaire ook op het blog van Jon Starbuck, die nogal fel tekeer gaat tegen ‘HHO scams’, zoals hij ze betitelt. [blog is verouderd, hieronder de video uit andere bron]

https://vimeo.com/12107511

De testresultaten van de meting in labaratoriumomstandigheden lieten juist een hoger verbruik zien als de Fuel Saver aanstaat (3 to 9% hoger verbruik afhankelijk van het soort verkeer dat gesimuleerd werd). De Universiteit van Kent probeert vervolgens het eigen straatje professioneel schoon te vegen door de betrokkenheid met het bedrijf opeens veel kleiner voor te stellen. De affaire is ook na te lezen in een artikel uit de Kentish Gazette. In ieder geval ging Oil Drum Limited in juni 2010 failliet.

In de documentaire is ook te zien hoe het bedrijf Automotive Ecology de licentie voor de Benelux binnenhaalt. Aan het eind van de documentaire, als duidelijk is geworden uit de test dat het systeem niet werkt zoals geclaimd, wordt nog opgemerkt dat Automotive Ecology juridische stappen heeft ondernomen tegen Oil Drum Limited. Wat die stappen precies inhouden, wordt niet duidelijk, want het bedrijf wilde de BBC niet meer te woord staan. Ik heb ze ook gemaild, maar kreeg uiteindelijk een paar vervelende mails van Automotive Ecology, zie het naschrift.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 4
Verregaande beloftes van Automotive Ecology. Kunnen die waargemaakt worden?

Automotive Ecology is nog steeds bezig is met het Save Fuel System, ook onder de naam AquaFuelSystem. In 2011 is er een onderzoek geweest van een aantal bedrijven uit Hardenberg, mede gefinancierd door de Provincie Overijssel. Bij transportbedrijf Brink Transport werd op een aantal vrachtwagens het Save Fuel System als test geïnstalleerd. De documentatie staat allemaal online, lekker transparant.

Met Brink Transport heb ik nog wat gemaild over dat onderzoek: het is opgestart door de betrokken bedrijven zelf, omdat er in Nederland geen ‘officiële’ instituten naar wilden kijken. En de grote vrachtwagenproducenten zouden (al dan niet terecht) niet zo happig zijn om te kijken naar mogelijke verbeteringen die aangedragen worden door kleine ondernemingen.
Op zich is het redelijk nuchter aangelopen, maar wel met de ‘praktijkbril’ op. Tijdens het project waren ze wel op de hoogte van de commotie in het Verenigd Koninkrijk rondom Oil Drum Limited en de Universiteit van Kent. In het eindrapport wordt ook wel opgemerkt dat er scepsis is (vet gemaakt door mijzelf):

Tijdens de demonstratiebijeenkomsten kwam er verdeeldheid t.a.v. de doelmatigheid van inspuiting van waterstofgas. Centrale vraag is of het inspuiten van een hoeveelheid waterstofgas mogelijk is, zonder verlies van motorvermogen en zonder dat dit te kostbaar wordt.
Hierin zijn 2 stromingen:

1) de ‘tegenstanders’ met een klassieke scheikundige visie waarbij ‘input is output’ centraal staat. Daarbij stelt men dat de omzetting naar waterstofgas dermate veel vermogen (en dus brandstof) kost dat dit nooit resulteert in een zelfde motorvermogen dat beschikbaar is
voor transport. Kortom de auto zal daardoor meer verbruiken.

2) de ‘voorstanders’ die zich op het standpunt stellen dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de verbrandingfaciliterende werking van waterstofgas. Daardoor is de gehele motor schoner, en kan tot betere prestaties komen met een geringere hoeveelheid brandstof. ‘Dit laat zich niet volgens de klassieke theorieën uitleggen’, zegt ook Geerard
Colijs van Save Fuel, ‘we zijn daarom op een zoektocht om ervaringen in de praktijk te onderzoeken.’  Het duurt langer dan 1 jaar voordat deze effecten zichtbaar worden, ondersteunt ook Volker Stevin Materieel, die tevens proefprojecten hebben lopen.

Dit praktijkonderzoek liet een kleine brandstofbesparing zien van 2-2,5%. Bij 3% zou het economisch rendabel zijn (afhankelijk van de brandstofprijzen natuurlijk). Dit is natuurlijk wel ver af van de besparingen tot 30% die Automotive Ecology op zijn website belooft. Ook lager dan de minimumdoelstelling van 10% die Brink erop gezet had.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 5
Het Save Fuel System is duidelijk zichtbaar

Er is ook wel wat af te dingen op de opzet. Zo is het niet blind; er is telkens één vrachtwagen met het systeem geïnstalleerd vergeleken met een zelfde type vrachtwagen waarin het niet was aangebracht. Aan alle foto’s en de beelden in de documentaire kun je meteen zien dat het volstrekt duidelijk is óf er een Save Fuel apparaat is geplaatst op een vrachtwagen. Bij de BBC-test hadden ze dat beter gedaan, door het systeem ‘blind’ aan en uit te zetten.
Zonder goede blindering kan er een placebo-effect optreden. Door al dan niet bewust je rijstijl aan te passen is het goed mogelijk dat je procenten zuiniger rijdt. Dat wordt ook al aangegeven in de BBC-documentaire. Een chauffeur die in een vrachtwagen met Save Fuel systeem rijdt, weet dát zijn verbruik gemeten wordt, alleen dat al kan de test beïnvloeden. Brink vertelde wel dat dat een reden was geweest om de proef zo lang te laten duren; in de veronderstelling dat zo’n placebo-effect dan zou uitdoven en chauffeurs in hun normale rijgedrag zouden vervallen.

De volgende tabel laat zien dat de spreiding in het brandstofgebruik sowieso nogal groot is. Het hangt af van de chauffeur, route en belading. Al die zaken zijn in een praktijktest niet heel goed controleerbaar. De geconstateerde besparing van een paar procent kan dus goed in overeenstemming zijn met een eigenlijk hoger verbruik, zoals dat door de BBC werd vastgesteld.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 6
resultaten van het brandstofverbruik

Opvallend is wel een forse reductie aan schadelijke stoffen in de uitlaatgassen. Met name de NOx-concentratie was fors lager in de uitlaatgassen van de motor met het Save Fuel systeem. Uit een onderzoek uit 2004, waarin de toevoeging van knalgas onderzocht wordt onder labaratoriumomstandigheden, komt naar voren dat het gehalte aan NOx een nogal chaotisch gedrag vertoont bij verschillende toerentallen. Het zegt dus misschien niet zoveel en de fijnstofemissies lijken juist toe te nemen.

De conclusie van het rapport is dat het weinig zin heeft om het systeem bij moderne motoren te gebruiken. Er wordt nog wel verder onderzocht naar mogelijk nut bij scheepsmotoren e.d. die veel minder ver uitontwikkeld zijn. De algehele conclusie lijkt me wel terecht:

Uit het project is – nog duidelijker dan voorheen – naar voren gekomen dat emissiebeperking zeer nauw verbonden is met brandstofbesparing. Verwachting is dat optimalisatie van motoren nog slechts beperkt extra brandstofbesparing kan realiseren, en daarmee maar beperkt kan bijdragen aan emissiereductie. De rijstijl van chauffeurs kan waarschijnlijk meer bijdragen aan besparing dan uitsluitend te focussen op motor. De grootste besparing is te realiseren door ‘niet te rijden’. Het is dus van belang om als je rijdt, zo veel mogelijk te vervoeren per liter gebruikte brandstof.

Waterstof, niet altijd een belofte voor de toekomst 7
Op talloze sites worden inbouwsets voor auto’s aangeboden

Ik begrijp de zoektocht naar brandstofbesparende maatregelen heel goed, maar denk dat we het echt niet moeten zoeken in dit soort ‘wonderapparaten’. Die interesse is blijkbaar wel zodanig groot dat ondernemers het nog eerst zelf willen uitzoeken met een praktijktest en niet helemaal af willen gaan op de geluiden uit wetenschappelijk hoek. Nu zijn die geluiden ook wel enigszins besmet geraakt als je de betrokkenheid van de Universiteit van Kent bekijkt bij Oil Drum Limited.

Overigens worden deze waterstofgeneratoren niet alleen aangeboden aan transportondernemingen om in vrachtwagens in te bouwen. Er zijn ook websites te vinden die ze aanbieden voor de particuliere markt; ook in Nederland.  Op de site van Jon Starbuck is er ook nogal wat over te vinden, maar dan vooral over de producten die in het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada worden aangeboden.

Naschrift 8-1-2012: Op 5 januari heeft Automotive Ecology gereageerd op mijn oorspronkelijke mail en het geplaatste stuk. Het bedrijf stelt dat mijn ‘online gepubliceerd verhaal incorrect is‘ en dat ‘uw toegekende informatie op uw blog vandaag de dag foutief is‘. Op herhaaldelijk verzoek aan te geven wat er dan concreet niet in orde is, heeft Automotive Ecology geen enkel antwoord gegeven. Ook is het bedrijf niet ingegaan op het herhaalde aanbod om hun kant van de zaak op de site toe te lichten. Het enige wat ze ‘vriendelijk’ gevraagd hebben, is om het hele stuk offline te halen. Daarvoor zagen Maarten Koller en ik vooralsnog geen reden en we hebben de gestelde deadline van 48-uur dan ook genegeerd. We vernemen nog steeds graag het verhaal van Automotive Ecology.

Lachwekkend bewijs van gelovige dat de aarde 6000 jaar oud zou zijn

by 201 Comments

De bekende Engelse komiek Ricky Gervais stuurde het volgende tweetje waarin een gelovige met een van de meest stompzinnige ‘bewijzen’ komt waaruit moet blijken dat de aarde 6000 jaar oud zou zijn. Volgens hem is daarvoor namelijk veel te weinig water aanwezig.

Maar zelfs iemand die niet kan rekenen, kan met simpele basisschoolkennis ontdekken wat er mis is met dit ‘betrouwbare bewijs’ van LoveGod50:

Lachwekkend bewijs van gelovige dat de aarde 6000 jaar oud zou zijn 8

 

De duidelijkste reden waarom deze persoon fout zit, ondanks het gebruik van mooie referenties, is natuurlijk heel simpel de waterkringloop:

Lachwekkend bewijs van gelovige dat de aarde 6000 jaar oud zou zijn 9

Laten we hier verder maar geen woorden meer aan vuil maken. Behalve dan dat de aarde ongeveer 4,5 miljard oud is.

Met dank aan Mathijs Deen.

Roy Martina reageert op Kloptdatwel.nl

by 9 Comments

Roy Martina reageert op Kloptdatwel.nl 10
Roy Martina, ontdekker van de heilige graal van de geneeskunde die onmiddelijk werkt, behalve als je er nog niet aan toe bent.

Roy Martina, de arts die volgens eigen zeggen de heilige graal van de geneeskunde meent te hebben ontdekt waarmee mensen in enkele seconden (behalve als je er bijvoorbeeld ‘nog niet aan toe bent’), heeft in eigen persoon gereageerd op het Kloptdatwel artikel over die heilige graal.

In dat artikel constateerde ik dat wanneer iemand beweert de heilige graal ontdekt te hebben, het vreemd is dat een maand later de rest van de wereld nog steeds geen weet heeft van deze bijzondere ontdekking. Ik suggereerde dat het misschien kwam omdat ieder bewijs ontbrak en dat doet het nog steeds.

Een klein detail wat toch makkelijk te weerleggen zou moeten zijn.

Als je iets hebt gevonden waar je zo trots, tevreden en duidelijk erg zeker over bent dat je meent het ‘de heilige graal van de geneeskunde’ te moeten noemen, dan moet daar toch zeker iets aan vooraf zijn gegaan? Er moet toch een reden voor zijn… want zoiets verzin je toch niet gewoon voor wat aandacht en om je cursussen te verkopen? Toch? Toch…?

Een simpele demonstratie in een ziekenhuis hier of daar onder gecontroleerde omstandigheden lijkt me dan niet meer dan logisch.

Helaas.

In de comments reageerde iemand onder de naam ‘Roymartina’ als volgt:

Uiteraard is het simpel om iets af te kraken wat je niet weet, sceptisch zijn is gebaseerd op onderzoek niet op opinies van een enkeling die alles wat hij niet begrijpt gelijk de grond in boort. Ik nodig Maarten uit om zelf te komen, gratis zodat hij een keer kan meemaken wat hij zonder enig vorm van onderzoek of weten afkeurt. Als hij durft moet hij een keer met mij direct de discussie ingaan en niet als een of ander boze ongeschoolde persoon achter een computer mijn nieuwsbrieven lezen om iets te vinden om af te kraken, wees een echte wetenschapper en onderzoek. Een titel aan een Universiteit is geen garantie voor niets. Graag een persoonlijke ontmoeting zodat je een echt gesprek aan kunt gaan. De mensen die met je mee-praten laten zelf zien waar ze staan. Ik wens je overigens een goed leven toe, omdat ik weet dat je het toch niet aangaat…… het is makkelijker om als beste stuurman aan wal te staan.

En na het lezen van zo’n reactie ga je toch denken: “Is dit nu van de échte Roy Martina?”. Van een arts verwacht je toch wat meer. Op zijn mits een wetenschappelijk bewijs zoals hij in zijn opleiding ook geleerd moet hebben.
Maar de vraag bleef of dit van de echte Roy Martina kwam dus dat heb ik nagevraagd bij de ‘Roy Martina Experience’. Het secretariaat kon me daar bevestigend op antwoorden.

Op dit bericht van Martina gaf Jan Willem Nienhuys de volgende reactie:

Je zou niet zeggen dat hier iemand aan het woord is die  een academische studie geneeskunde gevolgd heeft. Of is ook een artsentitel geen garantie voor benul van wetenschap? Aan de andere kant klopt het weer wel met het gegeven dat de spreker unverfroren reclame maakte voor de heilzame werking van de magneetjes van Bruno Santanera.
Maarten is niet ziek, voor zover ik weet, dus hoe zou hij kunnen meemaken dat hij in seconden beter wordt. Als je een methode hebt om mensen beter te maken, dan moet je daar maar proeven mee doen, en dan over publiceren. Zo werken namelijk echte wetenschappers.

Het hoeven heus geen RCT’s te zijn. De claim dat 50% geneest (“Bij meer dan 50% van de mensen kan genezing onmiddellijk plaats vinden”) is makkelijk te controleren met behulp van een willekeurige verzameling zieken (mogelijkheden genoeg, laten we beginnen met terminale kankerpatiënten, als afgestudeerd arts kan Martina vast nog wel meer ziektes opnoemen, waarbij onmiddellijke genezing buiten bereik van de gewone geneeskunde ligt en tevens zonneklaar is). Wil men niet met ernstig zieken experimenteren, dan kan men beginnen met ernstig overgewicht. Als men dat in seconden kan laten verdwijnen,  is dat ook wel overtuigend.

Of moeten we die 50% zo interpreteren dat onder de klantjes van Martina er 50% zijn die slechts een ingebeelde ziekte hebben? Die al overgaat met acupunctuur, homeopathie of hypnose?

Hoe langer ik erover denk, hoe stuitender ik die 50% genezingsclaim vind, omdat er helaas doodzieken zullen zijn die het geloven.

De methode om het te gaan ervaren slaat nergens op. Dat roept de eerste de beste gebedsgenezer ook en Jomanda eveneens. En als je dan gaat kijken dan kom je inderdaad in een zaal van gelovigen die zichzelf op een ontstellende manier voor de gek houden.

Een volgende misvatting is dat de waarheid in een echt gesprek in een persoonlijke ontmoeting aan het licht komt. Afgezien nog van de vraag of met de auteur van de nieuwsbrief en zijn Supra Bewustzijn een gesprek te voeren valt, is een persoonlijk gesprek voeren niet de manier waarop genezingsclaims worden onderbouwd.

Ik heb daar weinig aan toe te voegen. Kom op meneer Roy Martina, in uw opleiding heeft u vast en zeker e.e.a. geleerd over wetenschappelijk onderzoek, en de noodzaak daarvan om tot de waarheid te komen, dus waar is uw bewijs?

Zonder bewijs kunnen uw cursussen niet anders gezien worden dan een plek waar mensen mogelijk een ervaring hebben, maar waar niet daadwerkelijk iets gebeurt. Maargoed, het is misschien ook geen toeval dat uw organisatie de Roy Martina Experience heet?