Het weblog ‘Science, Reason and Critical Thinking’ heeft onlangs een nieuwe versie van het periodieke systeem gepubliceerd, het ‘periodieke systeem van irrationele onzin’. Er is zelfs een Nederlandse vertaling gemaakt. Hieronder de Nederlandse vertaling, als je deze beter wilt bekijken, klik dan hier. Onder deze link vind je de dynamische Engelstalige versie. Goed dat dit eens op de rij is gezet.
In een onlangs verschenen studie getiteld: What to Wear When Practicing Oriental Medicine: Patients’ Preferences for Doctors’ Attire, is het duidelijk geworden dat ook wanneer je aan oosterse geneeskunde doet, je het beste een witte jas kan aantrekken. Het dragen van dit kledingstuk geeft een competente en betrouwbare uitstraling volgens patiënten. Mocht je juist traditionele kleding aantrekken dan zullen patiënten zich wel het meeste op hun gemak voelen.
De algemene conclusie is echter dat patiënten hun geneeskundigen (oosters of regulier (westers)) gewoon graag zien in een witte jas.
Aangezien vertrouwen in de genezer een belangrijke factor is in het placebo-effect, is het dus aan te raden om een witte jas aan te trekken.
Ik wil daar twee opmerkingen bij plaatsen:
1: Je kunt als patiënt die de beste behandeling wil krijgen dus het beste naar een reguliere genezer gaan: behalve dat je een bewezen behandeling krijgt, zijn witte jassen daar namelijk zo ongeveer de standaard.
2: Als (oosters) alternatieve genezers voortaan allemaal een witte jas gaan aantrekken, dan zou het beeld/gevoel wat een witte jas oproept weleens kunnen gaan veranderen waardoor de conclusies in dit onderzoek niet meer geldig zijn. Behandelingen van alternatieve genezers zijn over het algemeen namelijk niet effectief (als de behandeling wel aangetoond effectief is wordt het namelijk regulier genoemd). De associatie ‘een witte jas-drager maakt me beter’ vermindert dan wellicht.
Eigenlijk heb ik nog wel een derde opmerking: hadden de onderzoekers echt niets beters te doen? Onderzoek naar effectieve behandelingen bijvoorbeeld?
Het is inmiddels duidelijk dat de Noorse massa-moordenaar Anders Breivik politiek gemotiveerd was. Hij wilde de Noorse samenleving aanvallen om haar te veranderen, aldus zijn advocaat (zie o.a. het NOS liveblog, 24/7, 10:23).
Anders Breivik lijkt daarbij te zijn geïnspireerd door drie onzinnige politieke complottheorieën. Dat blijkt uit het lijvige manifest dat hij op het internet heeft gepubliceerd, vlak voor zijn aanslagen op regeringsgebouwen in Oslo en een jeugdkamp van de Noorse sociaal-democraten. NOS heeft delen van het manifest gepubliceerd. Ook blijkt dit uit het filmpje dat Breivik vlak voor de aanslagen via twitvid online heeft gezet.
In zijn manifest stelt Breivik drie politieke complottheorieën centraal. De Engelse kwaliteitskrant The Guardian legt dit uit. Ook de New York Times zet onderdelen van het Breivik-manifest op de rij.
De eerste politieke samenzweringstheorie die Breivik aanhangt is die van de ‘demografische jihad’. Die theorie gaat er van uit dat aanhangers van de islam een geheime operatie hebben opgezet om Europa te veroveren. Dit doen ze door zich in Europese landen te vestigen en veel kinderen te krijgen waarna ze de macht zouden kunnen overnemen. The Guardian schrijft:
‘Two huge conspiracy theories form the gearboxes of his writing. The first is that Islam threatens the survival of Europe through what he calls “demographic Jihad”. Through a combination of uncontrolled immigration and uncontrolled breeding, the Muslims, who cannot live at peace with their neighbours, are conquering Europe. But these ideas, however crazy, are part of a widespread paranoid ideology that links the European and American far right and even elements of mainstream conservatism in Britain’.
De tweede complottheorie is die van het ‘cultureel marxisme’. Deze gaat er van uit dat de Europese politiek-culturele elite al in de jaren 1950 is overgenomen door ‘marxisten’ die in het geniep werken aan de vernietiging van de westerse christelijke waarden en de vrijheid van Europa. Volgens de The Guardian:
‘The second is the idea that the elite have sold out to “Marxism”, which controls the universities, the mainstream media, and almost all the political parties, and is bent on the destruction of western civilisation. “Europe lost the cold war as early as 1950, at the moment when we allowed Marxists/anti-nationalists to operate freely, without keeping them out of jobs where they could seize power and influence, especially teaching in schools and universities.”
De New York Times schrijft: ‘[the manifesto] equates liberalism and multiculturalism with “cultural Marxism,” which the document says is destroying European Christian civilization’.
In zijn manifest verbindt Breivik deze twee theorieën met het ‘Eurabië-complot’. Deze complottheorie veronderstelt dat de Europese ambtelijke en politieke top een geheime deal hebben gesloten met de Arabische wereld: olie in ruil voor een anti-Israël politiek en de uitlevering van Europa aan de islam. De term ‘Eurabië’ verwijst overigens in het normale spraakgebruik steeds vaker naar de veronderstelde permissieve houding van de politiek ten opzichte van het scenario dat aanhangers van de Islam binnen enkele generaties in de meerderheid zouden zijn in Europa.
Het hoeft natuurlijk geen betoog dat er geen enkel bewijs is voor de drie complottheorieën. Niettemin zijn ze alle drie populair in extreem-rechtse kring, en de laatste tijd vinden onderdelen van de theorieën hun weg naar het politieke debat, ook in Nederland.
De New York Times vertelt dat Breivik in april 2002 met vertegenwoordigers uit andere Europese landen bijeen is gekomen om een groep op te richten die de politieke en militaire macht zou willen grijpen om Europa van de ondergang te redden. Deze groep zou een opvolger moeten zijn van de middeleeuwse Tempeliers-orde. De Tempeliers waren als christelijke militaire orde actief bij het organiseren en uitvoeren van kruistochten. Nadat de orde in het begin van de 14de eeuw werd verboden, is deze het onderwerp van veel legendes en complottheorieën gebleven. Eén daarvan is dat de Tempeliers ondergronds zijn gegaan en een onzichtbaar bestaan leiden. Blijkbaar spraken deze (en andere) fantasieën Breivik aan.
Voorzijde: de voorpagina van het manifest van Breivik (bron: nos.nl)
Het aanstaande Skepsis congres gaat over de werking van onze hersens. Soms wordt informatie zodanig verwerkt dat het tot vreemde resultaten leidt. Visuele illusies zijn daar een goed voorbeeld van.
In het filmpje hieronder kun je een heel vreemde illusie zien. Normaal uitziende meisjes krijgen ineens afschuwelijk verwrongen gezichten. Bekijk het filmpje twee keer: de eerste keer kijk je naar het kruisje, en de tweede keer kijk je naar de gezichten. Je gelooft je eigen ogen niet.
Niet iedereen schijnt overigens de illusie te kunnen zien. De skepticus Richard Wiseman klaagt op zijn website dat het hem niet lukt.
Derek Ogilvie zegt medium te zijn en is in ons land beter bekend is als de babyfluisteraar. Hij heeft twee keer een wetenschappelijke test ondergaan die kon aantonen dat hij speciale vermogens bezat. Beide keren faalde hij. De derde ‘test’ was niet geschikt om aan te tonen of Ogilvie speciale vermogens bezit, maar het behaalde succes grijpt Derek met beide handen aan om dat wel te beweren.
In de eerste test bij prof. Chris French liet Ogilvie niets anders zien dan standaard cold-reading technieken (de kunst om anderen het gevoel te geven dat je meer van ze weet dan mogelijk lijkt). In de tweede test voor de één miljoen dollar van James Randi (‘the one-million-dollar-challenge’) scoort hij niet beter dan een willekeurig persoon. Een artikel over het onderzoek is te vinden in de krant The Sun.
Het vreemde wil dat de programmamakers van Ogilvie dat blijkbaar niet genoeg vonden en hem meenamen voor een derde ‘test’ bij Dr. Gerald Gluck. Tenminste, er wordt gedaan alsof het een test is, terwijl de gebruikte techniek helemaal niet in staat is om speciale vermogens vast te stellen (iets wat de eerste twee testen wel konden). Deze techniek heet neurofeedback en via neurofeedback zou iemand afwijkende hersenpatronen in een juist(er) patroon kunnen trainen. Dirk Koppenaal schreef al eerder uitgebreid in Skepter over neurofeedback.
Het is interessant om op te merken dat de voice-over zegt dat er twee weken nodig zijn om alle data te analyseren die via de neurofeedback zijn verkregen. Gluck blijkt echter in staat om al direct na het experiment de uitspraak te kunnen doen dat “er hier iets gebeurde dat ik op dit moment niet kan verklaren, maar ik weet niet wat het was“. Voor een wetenschapper die werkt met data die normaal twee weken geanalyseerd moeten worden een wat vreemde uitspraak.
Na twee weken komt Gluck alsnog met zijn conclusie: “Derek bevindt zich in een staat van non-verbale en emotionele communicatie”.
Derek: “betekent dat dat ik telepathisch ben?”
G: “Dat is geen wetenschappelijke term, het betekent dat je zintuiglijke waarneming gebruikt die lijkt op in trance zijn, waarbij emoties dominant zijn, je bent ontvankelijk en je ontvangt een soort informatie, en je gebruikt delen van je hersenen die we verwachten dat je zou gebruiken gebaseerd op wat je zegt dat je doet“.
Derek zegt paranormaal te zijn. Zegt Gluck dus nu dat hij weet waar de hersengebieden zitten die voor paranormale vermogens zorgen? Dat zou toch wel een Nobelprijs waard zijn lijkt me zo.
Gluck loopt echter op de zaken vooruit, je moet namelijk eerst aantonen dat je iets speciaals kan, voordat je de hersengebieden kan gaan aanwijzen die daarvoor verantwoordelijk zijn. En juist op dat eerste faalt Ogilvie tot twee keer toe.
Maar door bewijs (of juist het gebrek daaraan) laat Derek zichzelf niet van de wijs brengen: “I’m going to do it again [de eerste testen] because I believe I can do it…”
Foto voorzijde: Derek Ogilvie na de mislukte test bij Chris French, Skepsis.nl