Kloptdatwel?

alternatieve geneeswijzen

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig

by 15 Comments

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 1
Eén op de vijf Belgen is bijgelovig (oivo.be)

Belgen worden steeds bijgeloviger. Eén op de vijf Belgen loopt het risico ‘om uitgebuit te worden door de markt van de esoterie’. Dit is een stijging van 6% ten opzichte van 2007. Deze conclusies worden getrokken in een studie van het ‘Onderzoeks- en Informatiecentrum voor de Verbruikersorganisaties’ (OIVO). Het OIVO is een organisatie die bij onze zuiderburen de belangen van consumenten beschermt. Onze zusterorganisatie SKEPP wijdde er een artikel aan.

OIVO is bezorgd dat mensen steeds makkelijker slachtoffer kunnen worden van misleidende praktijken en roept de overheid op tot meer toezicht en bescherming voor de consument.

De studie geeft een paar interessante inkijkjes.

Geloof in genezers neemt sterk toe

Het geloof in alternatieve genezers werd in een paar jaar ongeveer vier keer zo groot (van 6% in 2007 tot 22% in 2011). Ook geloof in astrologie en horoscopen steeg flink van 10% tot 15%, evenals in helderzienden (van 6% naar 12%). 15% heeft wel eens een helderziende geraadpleegd (een stijging van 8% ten opzichte van 2007). Handlezen bleef vrijwel constant op 10%.

Ouderen en mensen uit lage sociale klasse minder gevoelig voor bijgeloof

De studie toont een aantal opmerkelijke en soms onverwachte verschillen tussen bevolkingsgroepen. Een paar interessante voorbeelden:

  • Mensen uit lagere sociale klassen zijn overwegend minder bijgelovig (9%) dan gemiddeld. Maar helderzienden zijn wel weer meer dan gemiddeld in trek bij lagere sociale groepen (22%).
  • 65+ ers zijn niet erg bijgelovig (8%).
  • Op het arme platteland van Wallonië is 35% bijgelovig. Bijna de helft gelooft daar in de praktijken van genezers. Het Vlaamse platteland is echter overwegend skeptisch (6% gelovigen).
  • Jongeren hechten weinig waarde aan astrologie, vrouwen (22%) meer dan mannen (6%). Hetzelfde geldt voor handlezen (vrouwen 20%, mannen 4%).
Rijken betalen meer voor helderziend consult
Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 2
Helderziende uit internet-advertentie (psychicfriend.co.uk)

Opmerkelijk is wel dat veel mensen voorzichtig zijn. Zo is bijna 90% het eens is met de stelling dat ‘helderzienden misbruik maken van de naïviteit van de mensen’. Toch betalen de mensen grif. Een helderziende rekent gemiddeld 30 euro per consult (maar mensen uit hogere sociale klassen dokken 46 euro), genezers vragen ongeveer 40 euro per consult.

Agressieve verkoopmethoden

De studie geeft een inkijkje in de verkooppraktijken van helderzienden en genezers. Een paar voorbeelden:

  • Mensen laten zich blijkbaar gemakkelijk verleiden via kleine advertenties, banners op internetpagina’s of briefjes in brievenbus met een aanbod voor een gratis eerste consult.
    Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 3
    Advertentie van helderziende (wikipedia)

    Als die stap eenmaal is gezet onder het motto ‘baat het niet dan schaadt het niet’ dan wordt de cliënt gemakkelijk verleid tot een vervolgconsult. Vage, onbegrijpelijke en dreigende taal helpt daarbij: “[u moet] uit die rampzalige kring van negativiteit […] stappen en dat negatieve mediamieke milieu helemaal uitschakelen … met behulp van een volledige, vertrouwelijke astrologische studie”. Kassa!

  • Ook worden mensen het slachtoffer van misleiding. Een gratis telefonisch consult blijkt bijvoorbeeld meer dan één euro per minuut te kosten.
  • Er wordt veel gebruik gemaakt van de ‘voet tussen de deur’-verkoopmethode: ‘deze techniek bestaat erin een reactie van de consument te vragen op een eenvoudig verzoek, om daarna die consument te bestoken met vragen om een heel arsenaal aan esoterische diensten en producten te kopen’.
  • De techniek van het ‘geruststellen’ door valse claims wordt veel gebruikt, bijvoorbeeld door middel van een foto van een sympatiek uitziende oma die belooft ‘directe voorspellingen te leveren die al meer dan 100 maal gecontroleerd werden’.
  • Vaak worden onbegrijpelijke esoterische termen gebruikt zoals ‘een gemagnetiseerde foto’, ‘een gouden kaart’, ‘de grote persoonlijke geluksstudie’, ‘een ritueel van personificatie dat toelaat om alles te zien’ of ‘de kaart van de goddelijke weg die uw astrale ziel in staat stelt om uit de zwarte kring van de centaur te stappen’ 

 

Motieven voor bijgeloof

De studie verdiept zich ook in de motieven om te geloven. Wat betreft astrologie levert dat een interessante bevestiging op van het effect dat we eerder op Kloptdatwel beschreven, namelijk dat mensen heel makkelijk de indruk krijgen dat een voorspelling hen op het lijf geschreven is. De studie legt uit en geeft een voorbeeld:

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 4
Voorbeeld van een voorspelling die altijd klopt (esquire.com)

‘De consumenten hebben vertrouwen in astrologen en andere helderzienden omdat ze overtuigd zijn van de waarheidsgetrouwheid van de astrologie aangezien hun persoonlijke horoscoop veel voor hen betekent. En daar zit al de eerste fout: hun horoscoop is voor die consumenten veelbetekenend omdat hij door hen (volgens hen) en niet voor hen zin heeft. De consument die zijn horoscoop leest, gelooft –behoorlijk naïef maar wel net zoals honderden andere mensen– dat die horoscoop voor hem bestemd is’.

“U hebt er behoefte aan door de anderen geliefd en bewonderd te worden. Maar u kunt toch kritisch zijn wat uzelf betreft. Hoewel u enkele zwakke punten in uw karakter hebt, slaagt u er over het algemeen in om die te compenseren. Soms bent u extravert, beminnelijk en sociaal; andere keren bent u introvert, voorzichtig en gereserveerd”. De consument die zulke zinnen leest, zal ze zonder voorbehoud aanvaarden door ze in scène te zetten en te interpreteren in een context die hem een betekenis geeft’.

Ook voor andere vormen van bijgeloof geeft de studie verklaringen. Zo kan een genezer onjuiste verklaringen aandragen voor ziektes (‘er rust een vloek op u’) en de illusie geven dat genezing mogelijk is (‘dit amulet brengt genezing’).

Onderzoeksvragen van invloed op resultaat

De exacte formulering van de onderzoeksvraag blijkt zoals gebruikelijk in dit soort studies een groot effect te hebben op de antwoorden. Zo is 40% het eens met de stelling dat ‘helderzienden een gave hebben’ terwijl slechts 12% ‘gelooft in praktijken van helderzienden’. Dat betekent dat we de absolute resultaten voorzichtig moeten interpreteren. Niettemin toont de studie een overtuigende toename van bijgeloof.  In 2007 en 2011 werden immers dezelfde vragen gesteld.

Ik zou het goed vinden als de consumentenbond in Nederland ook zo’n studie zou doen!

 

Officiële inspiratie generator voor alternatieve geneeswijzen

by 6 Comments

Multi-dynamiserende energievelden – naturo-stimulerende yin/yang balans – hoger-immuniserende krachten – power-cybernetische magneetveld-sonde: het zijn enkele mogelijkheden die je tegenkomt als je de officiële inspiratie generator zijn werk laat doen.

Mocht je als alternatieve genezer nu iets nieuws willen verzinnen (omdat dankzij websites zoals Skepsis.nl en Kloptdatwel.nl niemand meer in je eigen onzintherapie gelooft) dan hoef je de generator maar even zijn werk te laten doen en je kan direct aan de slag.

Je krijgt namelijk niet alleen de naam van je gloednieuwe therapie, maar ook meteen een uitleg over de therapie! Een voorbeeld:

Power-ontgifte projectie:
In de Middeleeuwen maakten de kabbalisten en alchemisten aanspraak op het bezit van projectie als een geheime wetenschap, waarvan de praktische toepassing tot bijzondere prestaties in staat zou stellen. In Power-Ontgifte Projectie is het ‘gewaarzijn van zichzelf’ het belangrijkste middel tot het opheffen van blokkades. Tijdens de therapie concentreert de cliënt zich op het bewust lichamelijk en zintuiglijk ervaren van zichzelf. De patiënt wordt door de projectie-therapeut door middel van voornamelijk verbale communicatie in een lichte trance gebracht maar behoudt de controle over zichzelf. De duur van Power-Ontgifte Projectie-therapie is afhankelijk van de hulpvraag van de cliënt. Ook de vorm waarin de projectie-therapie wordt gegeven is bepalend: projectietherapie wordt als individuele therapie, relatietherapie en als groepstherapie aangeboden. Gemiddeld kan een Power-Ontgifte Projectie-therapie van een paar maanden tot zelfs een aantal jaar duren. Sessies duren meestal 20 minuten, en vinden veelal eens per een of twee weken plaats. Power-Ontgifte Projectie is voor mensen die de kwaliteit van hun leven willen verbeteren, die nieuwsgierig zijn, die verdieping van het contact met zichzelf en anderen willen.

Officiële inspiratie generator voor alternatieve geneeswijzen 5
Wouter Denayer

Het brein achter deze generator is Wouter Denayer, en hij geeft op de site nog wat meer uitleg:

Dit experimentje is ontstaan van uit de vaststelling dat alternatieve geneeswijzen voorzien worden van vage, bijna absurde beschrijvingen. Je vindt typisch volgende kenmerken:

  • verwijst naar ouderdom van de therapie (ouder = beter)
  • verwijst naar verre/mysterieuze landen (bij voorkeur oosters)
  • heeft zeer brede toepassing van de therapie (ze is werkelijk voor alles bruikbaar)
  • heeft vaag aantal sessies en duur van de sessies
  • koppelt zich aan een erkende wetenschap (credibiliteit lenen)
  • heeft een bijhorend drieletterwoord (geeft blijkbaar extra vertrouwen)
  • verwijst naar figuren met authoriteit

Het is interessant te zien dat als je op zoek gaat naar typische zinnen op het web hoe vaag en uitwisselbaar deze wel zijn. Dit alles heb ik samengebracht in de ‘generator’.

Wil je weten hoe het technische gedeelte werkt, klik dan hier.

* De ondertitel van dit artikel kwam uit deze tweet van Wouter Denayer zelf. Met dank aan Jan Roos (via Facebook) voor de tip.

Natuurgeneeskunde richt zich op het verergeren van ziekte

by 5 Comments

De natuurgeneeskunde richt zich van oudsher op het bevorderen van de gezondheid, het herstel van mentaal en lichamelijk evenwicht en het voorkomen of verergeren van ziekte.

Bovenstaande zin werd opgemerkt op de website van Saxion Next, de hogeschool met een opleiding CAM (complementary and alternative medicine). Een HBO-opleiding alternatieve geneeswijzen dus. Je kan veel van natuurgeneeskunde zeggen, maar ik had nooit gedacht dat ze zich van oudsher al zou richten op o.a. het verergeren van ziekte. Het zou natuurlijk een foutje kunnen zijn, maar het blijkt dat er wel meer alternatieve websites deze zin onderschrijven:

http://www.cursusmatch.nl
http://www.detherapeutengids.nl

Laten we wel wezen: de zin is vermoedelijk door een van de organisaties gepubliceerd en de rest heeft hem klakkeloos overgenomen. Daarnaast doelt men mogelijk op de zogeheten ‘beginverergering‘. Het idee van alternatievelingen dat wanneer een zieke beter wordt hun middelen zouden werken en dat als de zieke verslechtert dit komt omdat hun middelen beginnen te werken. Of wellicht hadden ze ‘voorkomen van verergering van ziekte’ willen zeggen. Hoe dan ook, grappig is het wel.

Met dank aan Agnes Tieben voor haar opmerkzaamheid.

Update: blijkbaar was het een jaar geleden ook al opgemerkt in de comments van dit blog van Bram Hengeveld, waar hij verbaasd schrijft over de CAM-opleiding van Saxion.

Update: Saxion Next was vanwege deze opleiding dit jaar een van de genomineerden voor de Meester Kackadorisprijs (stukje naar beneden scrollen). De prijs voor diegene die de kwakzalverij het meest bevorderen, van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. (zin aangepast naar aanleiding van commentaar)