David Bardens

Het ‘Ravensburgse mazelenproces’ draaide om de vraag of Stefan Lanka de prijs die hij had uitgeloofd voor het bewijs dat het mazelenvirus bestaat, moest betalen aan zijn uitdager David Bardens. Bardens had namelijk zes artikelen aan Lanka gestuurd die dat bewijs zouden moeten zijn en eiste de honderduizend euro op die Lanka, die niet gelooft in het bestaan van ziekmakende virussen, er op had gezet.

In eerste instantie werd de zaak uitgesteld en schakelde de rechtbank een deskundige in die uitsluitsel moest geven over het ingediende bewijs. Die kwam tot de slotsom dat de zes artikelen die Bardens had ingebracht gezamenlijk voldoende bewijs leverden en de rechtbank oordeelde daarop dat Lanka moest dokken (zie Stefan Lanka verliest Ravensburger mazelenproces, maart 2015).

Lanka ging echter in hoger beroep en won dat. Niet omdat de artikelen van Bardens onvoldoende zouden zijn, maar omdat de rechtbank van mening was dat Lanka zelf de regels van zijn prijsvraag mocht bepalen en dus ook mocht beslissen of het ingediende bewijs aan zijn eisen voldeed. Bardens op zijn beurt heeft weer getracht die uitspraak herzien te krijgen, maar dat is niet gelukt. Zie Bundesgerichtshof hält sich aus Masernstreit heraus (DAZ Online).

Lanka doet nu natuurlijk net alsof de rechterlijke uitspraak betekent dat er geen bewijs is geleverd dat het mazelenvirus bestaat, maar de eerder ingeschakelde expert (Podbielski) bestrijdt dat en legt uit dat Lanka alleen maar gewonnen heeft door ‘semantische en juridische sofisterij’.

Terwijl de Verenigde Staten en Duitsland geconfronteerd worden met uitbraken van de mazelen, ging in Ravensburg vandaag het proces tegen de Duitse bioloog Stefan Lanka verder. Lanka gelooft niet in het bestaan van virussen die ziektes veroorzaken en loofde 100.000 euro uit aan diegene die bewijs kon leveren voor het bestaan van het virus. In Mazelenvirus voor de rechter schreef ik over deze rechtszaak die de jonge arts David Bardens tegen Lanka aanspande, omdat die weigerde het bedrag te betalen nadat Bardens hem een stapeltje wetenschappelijke literatuur had gestuurd die dat bewijs zou moeten vormen.

De rechter besloot vorig jaar dat een expert (een ‘Gutachter’) het bewijsmateriaal van Bardens moest beoordelen.  Daarvoor werd professor Andreas Podbielski, directeur van het Institut für Medizinische Mikrobiologie, Virologie und Hygiene van de universiteit Rostock, aangezocht. Die mocht in de rechtszaal eerst uitleggen hoe je wetenschappelijk überhaupt kunt bewijzen dat een virus bestaat en dat het de veroorzaker is van de ziekte die we kennen via de symptomen. En in tweede instantie moest hij zijn mening geven of het door Bardens aangedragen bewijsmateriaal afdoende was. Volgens Podbielski beantwoorden de zes artikelen waar het om draait inderdaad de vragen in de uitdaging van Lanka.

In de rechtszaal ging het verder over de vraag wat wetenschappelijk bewijs in deze kwestie nu eigenlijk is. Natuurlijk zijn er altijd onzekerheden bij experimenteel onderzoek, het is geen wiskunde, maar zo betoogde Podbielski, “de wetenschap werkt zelfcorrigerend in de loop van de tijd. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat zoveel onderzoekers zich vergist hebben inzake het bestaan van het mazelenvirus.”

De advocaat van Lanka kwam met te verwachten vragen, die gaten zouden moeten schieten in het oordeel van de ‘Gutachter’; tegen de wetenschap in het algemeen: ‘hoe weten we dat wetenschappelijke artikelen wel te vertrouwen zijn?’, maar ook concreter ‘hoe groot is dat mazelenvirus dan eigenlijk?’ Uiteindelijk bleek de rechter weinig op te hebben met de bezwaren van het Lanka-kamp en kwam enigszins tegen de verwachting in, meteen al met de uitspraak:

“Wir haben keine Zweifel daran, dass die vorliegenden Publikationen ausreichen, um die Existenz des Masernvirus zu begründen.”

Nalezen hoe het er aan toeging in de rechtszaal kan via het liveblog dat Swäbische.de bijhield. Lanka gaat in beroep. Wordt vervolgd natuurlijk.

Update 13/3/2015: op het blog van GWUP een uitgebreider verslag van de discussie in de rechtszaal.

De zes artikelen die Bardens heeft aangedragen staan genoemd in een artikel van Lanka in zijn blad Wissenschaftplus (pdf), daar staat natuurlijk ook Lanka’s commentaar bij. Het gaat om de volgende artikelen:

1. Enders JF, Peebles TC. Propagation in tissue cultures of cytopathogenic agents from patients with measles. Proc Soc Exp Biol Med. 1954 Jun;86(2):277–286.
2. Bech V, Magnus Pv. Studies on measles virus in monkey kidney tissue cultures. Acta Pathol Microbiol Scand. 1959; 42(1): 75–85
3. Horikami SM, Moyer SA. Structure, Transcription, and Replication of Measles Virus. Curr Top Microbiol Immunol. 1995; 191: 35–50.
4. Nakai M, Imagawa DT. Electron microscopy of measels virus replication. J Virol. 1969 Feb; 3(2): 187–97.
5. Lund GA, Tyrell, DL, Bradley RD, Scraba DG. The molecular length of measles virus RNA and the structural organization of measles nucleocapsids. J Gen Virol. 1984 Sep;65 (Pt 9):1535–42.
6. Daikoku E, Morita C, Kohno T, Sano K. Analysis of Morphology and Infectivity of Measles Virus Particles. Bulletin of the Osaka Medical College. 2007; 53(2): 107–14.

Podbielski merkte overigens op dat er nog wel overtuigender bewijs gevonden kan worden in andere artikelen.