Kloptdatwel?

telefoonstraling

EU looft € 6 miljoen uit voor onderzoek naar elektromagnetische straling

by 56 Comments

De Europese Unie trekt € 6 miljoen uit voor een onderzoek naar de effecten van elektromagnetische straling. Voor dit bedrag kan één onderzoeksvoorstel worden gehonoreerd. Een breed samenwerkingsverband van universiteiten en onderzoeksinstellingen kan een voorstel indienen uiterlijk op 16 oktober 2012. Het beste voorstel krijgt het uitgeloofde bedrag en kan het onderzoeksvoorstel uitvoeren. Dit maakte de Europese Unie op 9 juli 2012 bekend.

EU looft € 6 miljoen uit voor onderzoek naar elektromagnetische straling 1
Op het research en innovation portal kondigt de EU aan dat zij € 6 miljoen uittrekt voor een onderzoek naar de effecten van elektromagnetische straling op de geestelijke en lichamelijke gezondheid.

In een oproep voor het indienen van subsidieaanvragen (zie p. 45 van dit document) maakte de EU vorige week bekend dat zij op zoek is naar een onderzoeksvoorstel gericht op het ‘wegnemen van de kennislacunes en het terugdringen van de blootstelling aan elektromagnetische straling’. De aanleiding voor het voorstel is volgens de EU dat ‘eerdere onderzoeken naar de gezondheidseffecten van EM-straling niet tot voldoende duidelijkheid hebben geleid’. De Unie is op zoek naar een onderzoek met een vernieuwende aanpak naar de mogelijke (gezondheids-)effecten van EM-straling. Het onderzoek moet bestaan uit een een breed bevolkingsonderzoek naar de effecten van EM-straling op o.a. ‘kanker, neurologische degeneratieve ziektes, voortplantingsproblemen, gedragsproblemen en veroudering’. Het onderzoek moet bijdragen aan een beter fundament voor EU-beleid op het gebied van EM-straling en gezondheid.

EU looft € 6 miljoen uit voor onderzoek naar elektromagnetische straling 2
Veel mensen maken zich zorgen over elektromagnetische straling, bijvoorbeeld afkomstig van hoogspanningsleidingen. Tot nu hebben onderzoeken geen gezondheidseffecten aangetoond. Veel mensen blijven echter bezorgd (foto: wikimedia commons, Steve F).

Het is interessant dat de Europese Unie zo veel geld uittrekt voor onderzoek waarvoor eigenlijk weinig aanleiding lijkt te bestaan. Dat besprak Kloptdatwel in het stuk dat we gisteren hadden over mieren die te lijden zouden hebben onder telefoonstraling:

Zoals Pepijn van Erp op 24 februari 2012 schreef op Kloptdatwel, is er veel onderzoek gedaan naar mogelijke schade door telefoonstraling. Die vonden geen aanwijzingen voor een schadelijk effect van mobieltjes: ‘Op Skepdic.com staat een aardig overzichtsartikel dat gaat over de mogelijke risico’s van electromagnetic fields (EMF) en Dirk Koppenaal schreef er in Skepter een uitgebreid artikel over: “Bang voor GSM-straling“. Samenvattend: die veronderstelde risico’s moeten laag ingeschat worden, alleen al vanwege het feit dat de straling waar het hier om gaat niet voldoende energie levert om chemische verbindingen te verbreken’.

Vaak komen onderzoeksvoorstellen van de EU tot stand na raadpleging van universiteiten, onderzoeksinstellingen en belangengroepen. De geraadpleegde partijen zijn daardoor goed voorbereid om een kansrijk onderzoeksvoorstel in te dienen. Laten we hopen dat het enorme bedrag aan onderzoeksgeld (€ 6 miljoen!) gaat naar een groep onderzoekers die de kwestie open en onafhankelijk benadert. De toon van de oproep doet het ergste vrezen.

 

 

Hieronder vind je de oorspronkelijk tekst van de ‘call for research proposals’:

ENV.2013.6.4-2 Closing gaps of knowledge and reducing exposure to electromagnetic fields (EMF) – FP7-ENV-2013-two-stage. As previous studies have been inconclusive as regards possible health effects of exposure to EMFs, further research should be carried out to better understand the possible mechanisms generating biological effects through the use of novel approaches, as well as to collect and improve exposure and health risk assessment of EMFs, and also to underpin policy development. A large-scale prospective population study – that could reach beyond the EU – could be envisaged to investigate, inter alia, the role of radiofrequency (RF) exposures in cancer risk, neurodegenerative diseases, reproductive problems, behaviour and ageing, and exposure and health effects from intermediate frequency (IF) fields. More data on cumulative personal exposures from various sources should be collected. The research should also propose non technological means to reduce exposure. 

Funding scheme: Collaborative Project, The requested EU contribution per project shall not exceed EUR 6 000 000. Up to one proposal can be selected. 

Expected impact: Support to EU and national regulatory bodies and policies by improving reliability of research data on potential effects of EMF exposures. Contribution to EU risk assessment and management activities through an improved evaluation of cumulative and integrated personal exposure. Application of novel approaches (e.g. systems biology) to EMF health research. Underpinning of non-technological means to reduce exposures.

Telefoonstraling ontregelt mieren (of was het de ventilator?)

by 30 Comments

Een experiment van de Université libre de Bruxelles (ULB) concludeert dat gsm-straling mieren ontregelt. Wat slecht is voor mieren, is ook slecht voor mensen denkt ULB-onderzoekster Marie-Claire Cammaerts. Luc Verschaeve van de Universiteit van Antwerpen is het niet eens met de conclusies van Cammaerts. De wetenschap staat aan zijn zijde.

Telefoonstraling ontregelt mieren (of was het de ventilator?) 3
De Belgische krant De Standaard waarschuwt dat telefoonstraling mieren kan doden (standaard.be).

De Belgische krant De Standaard berichtte op 12 juli 2012 onder een sappige kop ‘Experiment met gsm straling dodelijk voor mieren’ over een onderzoek van de Université libre de Bruxelles (ULB). Een diergedrag-expert van de ULB had vastgesteld dat telefoonstraling de reukzin van de mieren aantasten:

‘In hun experiment stelden onderzoekers mieren bloot aan gsm-stralen. Wanneer de mieren voedsel zochten, vonden ze de weg naar hun nest niet meer. Dat zou te wijten zijn aan een slechtere reukzin, aldus de onderzoekers. De mieren stierven uiteindelijk. Een tweede groep mieren, die niet aan de straling werd blootgesteld, gedroeg zich normaal. “Met de gsm bellen is dus gevaarlijk”, concludeert Cammaerts’.

Onderzoeker Luc Verschaeve is het hier niet mee eens:

‘Deze studie levert daarvoor helemaal geen bewijzen, zegt Luc Verschaeve, medewerker bij het Wetenschappelijk Instituut voor de Volksgezondheid. “Een studie over mieren zegt niets over mensen”.  Verschaeve twijfelt ook aan het experiment van Cammaerts. Hij heeft de beschrijving van het experiment daarom door een ingenieur laten nakijken. Verschaeve: “Een van de opmerkingen die de ingenieur had, ging over de manier waarop de mieren aan de straling worden blootgesteld. Om de straling op te wekken, gebruik je een golvengenerator. Die is altijd gekoppeld aan een ventilator. De mieren zijn dus niet enkel blootgesteld aan straling, maar ook aan het lawaai van de ventilator en aan de wind. Ik zeg niet dat de mieren zich door het lawaai of de wind anders gedroegen. Maar het is niet uitgesloten”. Wat gsm-straling met insecten doet, hebben eerder ook andere onderzoekers proberen na te gaan, vertelt Verschaeve. ‘En zij vonden niets’.

Verschaeve wijst terecht op ‘publicatie-bias’: heel veel onderzoeken tonen aan dat gsm-straling niet schadelijk is. Die onderzoeken halen de pers niet. Maar een opvallend onderzoeksresultaat haalt de kranten juist wel. Zo kan makkelijk een vertekend beeld ontstaan over de werkelijke gevaren van telefoonstraling. Inderdaad werd het bericht van Cammaerts door allerlei media over de hele wereld opgepikt. Zie bijvoorbeeld dit bericht op een Spaanstalige nieuwssite of dit bericht van de Franstalige Belgische omroep RTL. En ook Nederlandse sites namen het bericht over, zoals b.v. grenswetenschap en nujij. En natuurlijk de Belgische krant De Standaard die alarm sloeg met ‘Experiment met gsm-straling dodelijk voor mieren’.

Telefoonstraling ontregelt mieren (of was het de ventilator?) 4
Een basisstation voor mobiele telefonie – als onderzoekster Cammaerts gelijk heeft zul je er weinig mieren aantreffen (wikimedia commons, Pierre-Yves Beaudouin)

Zoals Pepijn van Erp op 24 februari 2012 schreef op Kloptdatwel, is er veel onderzoek gedaan naar mogelijke schade door telefoonstraling. Die vonden geen aanwijzingen voor een schadelijk effect van mobieltjes:

‘Op Skepdic.com staat een aardig overzichtsartikel dat gaat over de mogelijke risico’s van electromagnetic fields (EMF) en Dirk Koppenaal schreef er in Skepter een uitgebreid artikel over: “Bang voor GSM-straling“. Samenvattend: die veronderstelde risico’s moeten laag ingeschat worden, alleen al vanwege het feit dat de straling waar het hier om gaat niet voldoende energie levert om chemische verbindingen te verbreken’.

Gezien de merkwaardige en onverwachte uitkomst van het onderzoek van de Brusselse onderzoekster is er volgens mij alle reden om het mieren-experiment snel te herhalen. De skepticus kan thuis aan de slag nu de mieren actief zijn in iedere achtertuin (en in menige keuken een ongewenste gast zijn). Je kunt in deze omstandigheden zelf makkelijk onderzoeken wat effectiever is: een oude gsm of een mierenlokdoosje. Bij Kloptdatwel besteden we graag aandacht aan de resultaten van een goed opgezet onderzoek!

 

Met dank aan Agnes Tieben.

Pas op met die banaan!

by 1 Comment

Pas op met die banaan! 5
Dect telefoon en basisstation

Je hoort regelmatig berichten over het gevaar van straling van telefoons. Dit wordt soms onderbouwd met een experiment met aluminiumfolie. Een DECT-telefoon of een basisstation wordt in aluminium gewikkeld. Na een tijdje wachten wordt het aluminiumfolie van de telefoon gepeld en wat bijkt: het zit vol met kleine gaatjes. Die zijn natuurlijk ontstaan door de indringende telefoonstraling, zo is dan vaak de gedachte. Kun je goed zien hoe gevaarlijk die straling is! Het brandt zelfs gaten in aluminium! Maar is die gedachte wel terecht?

Een van de Utrechtse werkgroepen van skepsis nam de proef op de som. Enkele DECT telefoons en basistations werden in aluminiumfolie gepakt. Onveranderlijk vertoonde dit folie allerlei kleine gaatjes als het er af werd gehaald. De gaatjes kun je mooi zien door het folie tegen een lamp te houden of voor het raam als buiten de zon schijnt. Vreemd was wel dat er altijd gaatjes kwamen in het folie, hoe kort of lang je het folie er ook omheen had gezeten.

We hebben het experiment toen uitgebreid. We hebben een banaan ingepakt in folie. En wat bleek: toen we het aluminiumfolie van de banaan afhaalden zat het ook vol met kleine gaatjes. Wat betekent dit nu? Moet je oppassen met banaanstraling? Waarschijnlijker is dat de gaatjes in het folie ontstaan door het wikkelen van het folie om een voorwerp. De gaatjes hebben niets te maken met straling, ze lijken gewoon het gevolg te zijn van het inwikkelen en er weer af halen van het folie. Zo kon de skpepsis werkgroep heel makkelijk een mythe doorprikken. Probeer het zelf ook eens!

Meer informatie hierover vind je op de volgende plekken:

– Op de Niburu website (let op – mijn browser gaf een malware waarschuwing) en op de website Wij Worden Wakker vind je waarschuwingen over telefoonstraling die gaatjes maakt in folie. Als je googelt vind je makkelijk veel meer verwijzingen.

– Op de website van Skepsis vind je een diepgaand artikel van Dirk Koppenaal over telefoonstraling.

– Op de kennislink.nl vind je een overzicht van de stand van zaken van de kennis over telefoonstraling.