Kloptdatwel?

Algemeen

Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel?

by 13 Comments

Afgelopen week waarschuwde de politie Twente in het regionale dagblad Tubantia voor ‘Bargoense tekens’: geheime merktekens die inbrekers naast de voordeur zouden zetten. De politie vertelde Kloptdatwel dat na een inbraak merktekens op een woning waren gevonden. Informatie over de geheime dieventekens zegt de politie op het internet te hebben gevonden. Hadden de politie en de krant Tubantia niet beter wat meer onderzoek kunnen doen? Een artikel in het blad Onze Taal concludeert dat de merktekens ‘een politionele dwaling’ zijn. Op het internet zijn ook makkelijk andere bronnen te vinden waaruit blijkt dat de merktekens niet meer dan een stadslegende zijn. 

Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel? 1
De krant Tubantia en de politie plaatste deze foto bij de waarschuwing tegen Bargoense tekens. De foto is echter afkomstig van ‘verhalenbank.nl’, een wetenschappelijke collectie van stadslegendes (bron: tubantia).

Afgelopen vrijdag en zaterdag plaatste de regiokrant Tubantia twee grote artikelen over  geheime tekens die inbrekers naast de deur van woningen zouden plaatsen. De originele artikelen zijn niet op internet beschikbaar en kunnen hier dus niet worden weergegeven. Wel plaatste Tubantia deze korte artikelen op het internet: link 1 en link 2. Het eerste Tubantia-artikel van donderdag 24 februari houdt nog de nodige slagen om de arm en laat mensen aan het woord die er niets van geloven (‘krijtstrepen zijn zó 1820’). Maar het artikel van 25 februari klinkt al behoorlijk omineus:

‘Een zigzaglijntje dat met krijt is aangebracht op de voorgevel of bij de voordeur van een woning. Een ruitsymbool kan ook, een driehoek of een heel eenvoudig kruisje. De meeste mensen zal het nauwelijks wat zeggen, maar voor criminelen hebben deze tekens geen enkel geheim: deze zogeheten Bargoense tekens geven aan of er in een woning iets te halen valt’.

Aanleiding voor de artikelen: een waarschuwing van de politie Twente dat na een woninginbraak Bargoense tekens waren aangetroffen. De politie waarschuwde ook op internet en zei te vermoeden dat inbrekers via de tekens met elkaar communiceren: ‘we vermoeden dat het zo werkt, maar zekerheid daarover bestaat niet’ zei de politie in de krant. Verderop in het artikel wordt minder reserve in acht genomen: ‘Bargoense tekens worden over het algemeen gebruikt door criminelen uit Oost-Europa of met een zigeuner-achtergrond’. De politie adviseert mensen die een merkteken vinden om dit te fotograferen, snel te verwijderen en de politie te waarschuwen. Dit heeft inmiddels in drie dagen meer dan 100 meldingen opgeleverd.

Onze Taal: bargoense tekens zijn een broodje aap verhaal
Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel? 2
Illustratie uit het artikel van Peter Burger in Onze Taal: de vermeende inbrekerstekens zijn terug te voeren op een 19e-eeuws handboek voor rechercheurs. De tekens zijn in de afgelopen 50 jaar nergens aangetroffen, aldus Burger. Het artikel van Burger bevat nog veel meer tekens.

In het blad ‘Onze Taal’ verscheen in 2005 een artikel over Bargoense tekens. De auteur, Peter Burger, docent journalistiek aan de Universiteit van Leiden, noemt de politie-waarschuwingen ‘een politionele dwaling’. Burger vertelt in een smakelijk geschreven artikel hoe in 2005 diverse politiekorpsen waarschuwen tegen de ‘bargoense tekens’. De Volkskrant wijdde er een artikel aan dat steeds weer werd aangehaald als bron voor nieuwe waarschuwingen (‘Dieven kerven tekens op huizen slachtoffers’). Dit inspireerde Burger tot onderzoek. Aldus Burger:

‘Dat die tekens in Nederland ooit door inbrekers zijn gebruikt, is hoogst onwaarschijnlijk. In het buitenland zijn sporadisch aanhoudingen verricht in verband met dieventekens, maar harde bewijzen zijn daar evenmin gevonden. In een artikel uit concludeert de Franse hoogleraar sociologie Jean-Bruno Renard, gespecialiseerd in geruchten, dat de tekens in de jaren twintig en dertig misschien nog werden gebruikt door zwervers (‘Hier zijn ze goedgeefs’; ‘Hier krijg je iets als je ervoor werkt’). Voor recent gebruik door dieven vond ook Renard geen aanwijzingen’. … 

Ook eigen bronnenonderzoek van Burger leidt tot de conclusie dat de tekens een ‘stadslegende’ (urban myth) zijn. Burger vertelt dat de verhalen over de geheime merktekens voor het eerst opduiken in de 16e eeuw: ‘Er heerste in die tijd een hysterische angst voor bendes gespuis die in opdracht van vijandelijke hoge heren huizen en steden in brand staken’. Een criminologisch handboek uit de 19e eeuw brengt de tekens in kaart. Sindsdien berust onze kennis over de Bargoense tekens vooral op overschrijfwerk dat terug te voeren is op deze éne bron, het ‘Handbuch der Kriminalistik’ van Hans Gross. Burger contsateert:

‘De conclusie is onontkoombaar: ze zijn in Europa geïntroduceerd door Gross en bestaan alleen op papier. De dieventekens zijn geen inbrekersfolklore, maar politiefolklore’.

Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel? 3
Op het internet zijn met groot gemak schema’s met bargoense symbolen te vinden (bron: The Guardian).

Nu is het artikel van Peter Burger speciaal voor dit artikel in Kloptdatwel via een link toegankelijk gemaakt (waarvoor hartelijk dank). Maar ook zonder deze speciale bron zijn op het internet met groot gemak bronnen te vinden waaruit duidelijk wordt dat de vermeende dieventekens een stadslegende zijn. Zo schaart de wetenschappelijke website ‘verhalenbank’ de berichten over ‘Bargoense tekens’ onder de stadslegendes. De Engelse omroep BBC noemt in een artikel de ‘chalk symbols’ een ‘urban myth’. En in dit artikel in de Engelse kwaliteitskrant ‘The Guardian’ legt een bekende Engelse inbreker uit dat hij nooit heeft gehoord van de krijttekens op woningen:

“Never heard of it,” says Britain’s best-known burglar, Peter Scott, the author of Gentleman Thief, which recalls his days spent breaking into the homes of the rich and famous. “I find it hard to believe that burglars would bother, but then I find everything hard to believe these days.” 

De reactie van de politie Twente
Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel? 4
Met dit bericht waarschuwde de Twentse politie op 23 februari 2012 voor Bargoense tekens (bron: politie.nl). De foto is afkomstig van de ‘verhalenbank’, zie de link aan het einde van dit artikel.

De perswoordvoerder van de politie Twente reageerde op vragen van Kloptdatwel als volgt:

‘Hebben deze tekens iets met woninginbraken te maken? Wij kunnen hier geen bevestigend dan wel ontkennend antwoord op geven. Feit is wel dat er inderdaad in enkele woningen is ingebroken waar tekens op de woningen zijn aangetroffen. … Om andere mensen te attenderen op de aanwezigheid van soortgelijke tekens hebben we de media gezocht en hier een artikel over laten plaatsen om mensen tevens te waarschuwen voor mogelijke inbraken’. 

Waar haalt de politie Twente de informatie over deze Bargoense tekens vandaan? De perswoordvoerder:

‘Op internet zijn diverse websites te vinden die spreken over Bargoense tekens. Deze zijn door ons geraadpleegd. Ik ben niet op de hoogte van een wetenschappelijk onderzoek n.a.v. deze tekens’. 

Conclusie?

Uit het artikel in het blad Onze Taal en uit diverse bronnen op internet trekken wij de conclusie dat de Bargoense tekens vermoedelijk een stadslegende zijn. En natuurlijk – wie op internet zoekt, vindt natuurlijk de onzin het snelst en gemakkelijkst. En het is natuurlijk merkwaardig om te  waarschuwen voor Bargoense tekens en tegelijk te zeggen ‘ik weet echt niet of er wel wat van klopt’. Ik denk dat het verstandiger zou zijn geweest als de politie en de krant Tubantia iets verder hadden gezocht dan de eerste hits van een internetsearch. De berichten dragen misschien onnodig bij aan onrust in de samenleving en de verwijzingen naar Oost-Europeanen en zigeuners ruiken niet bepaald fris. Zonder onderzoek is er niets te zeggen over de herkomst van de krijttekens die in Hengelo zijn gevonden. Zijn de kruisjes misschien gezet door kinderen? Serieus onderzoek uit het blad Onze Taal laat in ieder geval zien het erg onwaarschijnlijk is dat de merktekens afkomstig zijn van boeven. Dat de politie bij haar bericht een foto plaatst die afkomstig is uit de ‘verhalenbank’ (een wetenschappelijke collectie van stadslegendes) zegt misschien al wel genoeg.

 

De ruggenprik – een zeer bijzondere ervaring

by 13 Comments

Op 9 december 2011 werd ik aan mijn knie geopereerd wegens een langdurige blessure (3 jaar last van een jumpersknee). De operatie ging goed en was best gezellig maar daar wilde ik het niet over hebben.

Voor deze operatie mocht ik namelijk kiezen uit een ruggenprik waarbij ik vanaf mijn navel tot mijn tenen volledig verlamd zou zijn, of een narcose. Ik koos voor de ruggenprik en dat was een zeer bijzondere ervaring.

De ruggenprik begon voor mij gelukkig zonder enige pijn. Ik heb gehoord dat de prik zelf weleens pijnlijk kan zijn, maar de prik van het infuus was drie keer erger, en die stelde zelfs al niet echt iets voor.

Een tinteling die bij mijn tenen begon en langzaam omhoog trok was het teken dat de verdoving begon te werken. Het bewegen van mijn benen en wiebelen met mijn tenen ging steeds moeilijker. Een van de chirurgen deed wat bij mijn knie en vroeg vervolgens of ik nog wat voelde. Ik wilde, “nee hoezo?”, zeggen maar bedacht me dat hij dat vast niet voor niets vroeg dus zei ik voorzichtig: “ehm… als u zojuist in mijn knie sneed dan voelde ik daar niets van nee…?”. Een glimlach en een “mooi, dan kunnen we beginnen”, was het antwoord. Fijne jongens, die chirurgen.

Ik lag plat op mijn rug en het gedeelte waar mijn benen op lagen was iets verlaagd zodat de heren er beter bij konden. Af en toe zeiden ze iets als “even de knie buigen nu”, maar die mate van buiging zal wel meegevallen hebben want mijn benen bleven in elk geval gestrekt… dacht ik.

Wat blijkt: je hersenen onthouden de laatste informatie die ze binnen kregen over de stand en gevoel van je ledematen. In mijn geval was dat strekking en plat op het matras liggend.

Je kunt je daarom misschien mijn totale verbazing voorstellen toen, aan het einde van de operatie een van de zusters even iets onder mijn been moest doen, zij mijn been optilde en op haar schouder legde, waardoor mijn eigen been ineens in mijn gezichtsveld verscheen, terwijl mijn hersenen me vertelden dat die nog gewoon gestrekt voor me uit op het matras lag: “Wow shit!”.

Daar kreeg ik me toch even een brain-error! Dit is dus wat er gebeurde toen ik tegenstrijdige informatiebronnen gelijktijdig te verwerken kreeg: mijn gevoel wat betreft de stand van mijn been (proprioceptie) en mijn tastzintuigen vertelden me dat mijn been lekker warm op het matras lag terwijl mijn ogen me vertelden dat mijn been zich op iemands schouder bevond. Ontzettend cool om zoiets bewust mee te maken.

Na even in de ‘uitslaapkamer’ te hebben gelegen mocht ik door naar de bijkomzaal om daar te wachten tot het gevoel weer helemaal terug was en ik weer naar het toilet kon. Daar liggende begon heel geleidelijk het gevoel weer terug te komen. Ik wil nog enkele bijzondere momenten beschrijven.

De ruggenprik - een zeer bijzondere ervaring 5
Kitty Pryde is een mutant en een van de X-Men: haar kracht stelt haar in staat door objecten heen te lopen.

Ten eerste het moment waarop ik rechtop ging zitten. Wanneer je normaal plat ligt en je met je bovenlijf omhoog komt terwijl je benen voor je uit blijven liggen, dan verplaatst je zwaartepunt zich waardoor je hakken iets harder de grond/het matras in duwen. Dit gebeurde ook bij mij, met het verschil dat mijn hakken geen tegendruk konden voelen. Omdat mijn hersenen me vertelden dat mijn hakken verder naar beneden gingen tijdens het rechtop komen, maar geen tegendruksignalen ontvingen vertaalden mijn hersenen dit in de sensatie alsof mijn hakken door het matras bewogen! Ik weet nu dus hoe Kitty Pryde zich moet voelen :). Opgewonden begon ik te schommelen om die ervaring telkens maar opnieuw te ervaren, tot ontsteltenis van mijn vriendin die natuurlijk niet snapte waar ik mee bezig was ;). Mijn benen/voeten bewogen trouwens geen millimeter, dat konden mijn ogen me namelijk vertellen.

Ten tweede het moment waarop ik dacht de controle over mijn blaas te hebben verloren… Je bent natuurlijk vanaf je navel verdoofd dus je gevoel ‘daar onder’ is ook verdwenen, er was me dus al gewaarschuwd dat e.e.a. zou kunnen gebeuren. Dus toen ik op een gegeven moment ik het tussen mijn benen steeds warmer voelde worden dacht ik meteen ‘Shit!’. Ik keek snel onder de dekens hoe erg het was, want het voelde precies alsof je in bed plast. Ik zag niets… ik snapte er niets van, tot ik besefte: mijn warmtesensatie komt weer terug!

Al die tijd had ik geen koude of warmte gevoeld via mijn benen en nu begon ik weer warmte te voelen. Het ene been voelde de warmte van het andere been, en andersom. Aangezien dit gevoel zich langzaam verspreidde, interpreteerden mijn hersenen dit alsof mijn blaas overstroomde.

Waarom vind ik dit nou iets voor Kloptdatwel? Omdat het illustreert dat wat onze hersenen ons vertellen wat om ons heen en met ons gebeurd, helemaal niet de werkelijkheid hoeft te zijn.

Ervaring is mooi, maar de werkelijke gebeurtenis kan iets heel anders zijn.

Mensen die dus dingen dromen/voelen/zien/ervaren et cetera: we weten dat de hersenen ons die ervaring kunnen geven… en dat onze hersenen iets weleens verkeerd interpreteren. Vandaar dat we op deze site de wetenschappelijke methode zo belangrijk vinden: daarmee kom je tot wat er werkelijk heeft plaatsgevonden, niet wat iemand dacht dat er plaatsvond. Daarom vinden we anekdotes ook geen bewijs. Ook al staan er 200 in een gastenboek.

Lynne McTaggart geeft de schuld aan Newton en Darwin

by 98 Comments

Lynne McTaggart denkt dat ze heeft bewezen dat iedereen en alles in het universum met elkaar verbonden is. Via een energieveld dat we zelf kunnen beïnvloeden. Het veld zou bewijzen dat het onze diepste behoefte is om verbinding te zoeken met elkaar. Dat zegt ze over haar nieuwe boek ‘De verbinding’ waarover ze werd geïnterviewd in de Happinez. Newton en Darwin krijgen de schuld van alle individualistische misère. Verder schrijft ze dat het niet uitmaakt of je een echte pil neemt of een placebo – als je je maar trouw houdt aan het recept van de dokter, dan word je snel weer beter. Kun je het volgen? 

Lynne McTaggart geeft de schuld aan Newton en Darwin 6
Lynne McTaggart geeft Newton en Darwin de schuld van alles wat er is misgegaan in de wereld. Dit is Isaac Newton. Hij lijkt zich van geen kwaad bewust (bron: wikimedia commons, Shuster&Shipley)

Onlangs stond er in de Happinez (nr 7, oktober- november 2011) een lovend interview met wetenschapsjournaliste en bestseller auteur Lynne McTaggart ter gelegenheid van haar nieuwste boek, ‘De verbinding’. ‘We zijn gemaakt om samen te werken’ is het motto van het nieuwe boek. Lynne McTaggart lijkt gedreven door  nobele bedoelingen. Als kind wilde ze al onderzoeksjournaliste worden: spitten, bewijzen verzamelen, onrechtvaardigheid aan de kaak stellen.  Ze werd bekend door de boeken ‘Het Veld’ en ‘Het intentie experiment’ waarin ze volgens het Happinez-interview de wetenschappelijke bewijzen aandraagt voor de theorie dat alles en iedereen in het universum met elkaar is verbonden via een energieveld dat we met onze gedachten kunnen beïnvloeden. Dat is natuurlijk een erg opwindend idee. Een aantal jaren geleden toen haar eerste bestseller, ‘Het Veld’ verscheen en er in mijn omgeving jubelend over werd gesproken ben ik dan ook enthousiast aan een leespoging begonnen. Lynne McTaggart weet inderdaad veel met elkaar te verbinden in dit boek. Met gebruikmaking van bijna 400 bronvermeldingen construeert ze een theorie die volgens haar alles verklaart (de werking van DNA, communicatie tussen cellen, homeopathie, ESP en nog veel meer.) Ik heb het boek niet uitgelezen en kon er ook niet erg enthousiast van worden, er staat gewoon te veel onzin in. Gelukkig heeft Jan Willem Nienhuys het boek wel gelezen en er een Skepsis blogartikel aan gewijd waarin wordt uitgelegd waarom het onzin is.

McTaggarts nieuwe boek: De Verbinding

In haar nieuwe boek ‘De verbinding’ gaat ze volgens het interview nog een stapje verder, het ‘veld’ zou bewijzen dat het onze diepste behoefte is om verbinding met elkaar te zoeken. Maar, waarschuwt ze door onze individualistische maatschappij zijn we die behoefte te veel gaan negeren. En daarvan krijgen Newton en Darwin de schuld. Zij hebben gezorgd voor de individualistische mindset van ‘ieder voor zich’. Dat is volgens McTaggart de oorzaak van alle narigheid waar we vandaag de dag mee te maken hebben zoals milieuproblematiek, de financiële crisis, terrorisme, eenzaamheid enzovoort. En zo gaat het gebabbel maar door. Natuurlijk wordt ze hiermee in geen enkele tak van wetenschap serieus genomen. Ik denk dat ik maar geen poging ga doen om het boek te lezen.

Een vreemde medische theorie

Dit brengt me wel op nog een andere activiteit van Lynne McTaggart, namelijk het door het blad ‘Ode’ uitgegeven  tijdschrift  ‘What Doctors Don’t Tell You’ wat in het Nederlands verschijnt als ‘Medisch dossier’ waarvan McTaggart hoofdredacteur is. Het tijdschrift wil voorzien in de grote behoefte die bestaat aan onafhankelijke informatie over de risico’s en gevaren van medicijnen en behandelingen die aan de patiënt worden verkocht en over mogelijke alternatieven. Alle informatie in dit blad zou gebaseerd zijn op gevestigd wetenschappelijk onderzoek, aldus het colofon. Dat klinkt goed, wie wil er nou niet over dit soort zaken geïnformeerd worden, dus een tijd geleden nam ik er een proefabonnement op. Maar net als bij het boek, ik had het kunnen weten, liep ook dit weer uit op een teleurstelling. Op de eerste pagina van het eerste nummer dat ik ontving, (nr. 2 februari 2011, met als thema ‘Het brein als medicijn’ ) bericht Lynne McTaggart over een opmerkelijke studie:

Lynne McTaggart geeft de schuld aan Newton en Darwin 7
Zo presenteert Lynne McTaggart zich op haar website – als brug tussen wetenschap en spiritualiteit. Zoals zo vaak als spiritualiteit wordt gepromoot blijft er van de wetenschap helaas niet zo veel over (bron: lynnemctaggart.com).

‘Volgens een grootschalig literatuuronderzoek blijkt de enige factor voor overleving te zijn dat de patiënt gelooft dat een therapie zal werken en bereid is hem op welhaast religieuze wijze te volgen. Patiënten in dit onderzoek die zich aan de orders van de dokter hielden, verging het – of ze nu een medicijn of een suikerpilletje namen – allemaal even goed. Degenen die niet overleefden, waren over het algemeen de patienten die wat slordig met de behandelvoorschriften omsprongen, ongeacht of ze nu een placebo of een echt geneesmiddel kregen.’

McTaggart concludeert hieruit dat deze wetenschap elke arts de plicht geeft om nooit een negatieve prognose te geven; en elke patient de plicht om alleen de behandeling te volgen waarin hij of zij werkelijk gelooft.’

Dit zijn wel heel opmerkelijke uitspraken, maar ze worden onderbouwd met een voetnoot (BMJ,2006; 333: 15-19) en via het BMJ-online archief is het artikel gemakkelijk op te vragen. Het blijkt te gaan om een megastudie naar de gezondheidseffecten van therapietrouw. (The “healthy user” effect. BMJ July 1, 2006; 333: 15-19 Original investigation, first author Scot H Simpson University of Alberta, Canada.) Kort samengevat komt het hier op neer: van  21 studies (46.847 deelnemers), waarvan 8 met een placebogroep (19.633 deelnemers) werd gekeken naar het effect van therapietrouw. In de groep die therapietrouw was aan het placebomiddel was de sterfte ongeveer even hoog als in de groep die therapietrouw was aan het echte medicijn. In de groep die niet therapietrouw was, of het nu placebo of echte middelen betrof, was de sterfte hoger. De conclusie van het onderzoek is dat therapietrouw mogelijk een aanwijzing is voor gezond gedrag in het algemeen. Nou dat is natuurlijk wel iets heel anders dan wat McTaggart er van maakt!

Het hele BMJ-artikel is hier te lezen.

Haar manier van omgaan met onderzoeksresultaten werd ook al eens uitgewerkt in een aantal artikelen op de website van de VtdK, je kunt deze twee links bekijken: link 1, link 2 en ook Maarten Koller maakte er onlangs in een comment in dit artikel al melding van. [Ik heb de reactie onder het artikel opnieuw geplaatst – Maarten].

Concluderend kan je dus wel stellen dat het misinterpreteren van onderzoeksresultaten schering en inslag is in het werk van McTaggart. Wel een beetje zielig voor een wetenschapsjournaliste, zou je denken. Dat ze desondanks  erg populair is lijkt mij dan ook toe te schrijven aan het gegeven dat er heel wat mensen zijn  die liever in sprookjes geloven dan zich te baseren op de kennis die we hebben.

Een jaar lang Happinez!

by 9 Comments

In het afgelopen jaar hebben we bijna iedere uitgave van het spirituele blad Happinez besproken. In de eerste editie van 2011 beloofde het blad een pad vol onderzoek, wijsheid en inzicht, dat zich aan de hand van acht nummers zou ontvouwen. Is dat er ook van gekomen? Hieronder een samenvatting van de eerste zeven nummers en een bespreking van nummer 8. Boven de recensie van het eerste nummer schreven we:

‘Happinez is een blad dat veel gelezen wordt in het alternatieve circuit. Het wordt soms zelfs als bron aangehaald, terwijl er vaak claims in worden gedaan die allang onderzocht en achterhaald zijn.’

Alle 8 nummers van Happinez in 2011 bevestigen dit beeld. Lees mee.

De eerste zes nummers
Een jaar lang Happinez! 8
Happinez presenteert zich als ‘een blad met inhoud én glans dat de lezer wil inspireren met interviews en reportages op het gebied van spiritualiteit, psychologie, wijsheid, reizen, gezondheid en cultuur.’ Daarmee haakt Happinez in op de enorme behoefte aan spiritualiteit. De bespreking van dit 8e nummer van 2011 vind je aan het einde van dit artikel. Het artikel over het ritme van de maan bevat veel onzin maar staat toch prominent op de voorkant van het blad. 

Inmiddels heb ik geleerd hoe het blad in elkaar zit. Het eerste artikel is altijd een interview met een spiritueel leraar, die het beste met de wereld lijkt voor te hebben, maar waar bij nader inzien door bijvoorbeeld wat googelen toch duidelijk kanttekeningen bij lijken te kunnen worden geplaatst. Zo kwamen we in het eerste nummer een interview met Kiesha Crowther tegen die beweert boodschapster, sjamaan en afstammeling van de Sioux-indianen te zijn. Ze geeft wereldwijd lezingen onder het motto ‘samen kunnen we de wereld creëren waarvan we dromen’ (en andere, vergelijkbare motto’s). Haar verhaal is dat ze op een dag zou zijn opgebeld door de stamoudsten met de vraag of zij deze nobele taak op zich wilde nemen. Na lang bidden en mediteren zou ze ‘ja’ hebben gezegd. Maar wat bleek? De Sioux wisten van niets en distantieerden zich van haar. Om hier achter te komen moet je wel even googelen want dat was natuurlijk niet in de Happinez te lezen.

In het tweede nummer lezen we hoe Happinez-filosofe Lisette Thooft zich laat inspireren door de zeer omstreden Osho (beter bekend als Bhagwan). Maar er zijn andere dingen in deze uitgave die nog gekker zijn. We zien hoe in het kader van ‘onderzoek’ een van de redactrices haar huis laat ontspoken door ‘houseclearer’ Juno Burger. En ja hoor, het werkt echt want op een bepaald punt begon de wichelroede als een dolle rondjes te draaien en moest Juno heel erg boeren en geeuwen wat een teken is van het ontladen van negatieve energie. Ook komen we Roy Martina tegen die de nodige sterke claims zonder onderbouwing op tafel legt. De aartsengel Michaël heeft hem ingefluisterd dat hij een nieuwe vorm van geneeskunde op aarde moet gaan introduceren. Is Roy nog wel in contact met de werkelijkheid?

In het derde nummer worden we ingewijd in de geheimen van de tarot. Dit is natuurlijk niet meer dan een middeleeuws orakelspel dat eind 19e eeuw (toen geheimzinnig doen in de mode kwam) erg populair werd. Tarotkundige Elly Spronk vertelt dat ze nog ‘nooit’ heeft meegemaakt ‘dat de kaarten niet ‘kloppen’. Dit schrijft ze toe aan de Synchroniciteitsleer (‘toeval is niet toevallig’) van Jung. Dat de synchronisiteitsleer niet bleek te ‘kloppen’ krijgen we natuurlijk niet te horen.

Een jaar lang Happinez! 9
Lisette Thooft: publiciste en ‘mythosoof’ laat zich in het tweede nummer van Happinez inspireren door Osho/Baghwan en in het vierde nummer door Carl Jung (lisettethooft.nl)

In het vierde nummer opnieuw aandacht voor de eind 19e, begin 20e eeuwse psychiater Jung. Lisette Thooft put inspiratie uit Jungs ideeënleer in het artikel ‘omgaan met tegenwind’. Zijn theorieën klinken mooi, maar bleken onjuist, vandaar dat ze niet meer gebruikt worden in de hedendaagse psychologie. Lisette rept hier met geen woord over. Verder onzinnige adviezen over ademhalen van de bekende yogaleraar Johan Noorloos.

In nummer vijf komen we de Italiaanse commune-bewoners van Damanhur tegen die zeggen een apparaat te hebben ontwikkeld om met bomen te communiceren. De schrijfster van het artikel stelt zowaar een kritische vraag (Pardon? Plantenmuziek?) maar is al snel overtuigd als ze zelf muziek hoort klinken uit het apparaat dat met een snoertje en een knijpertje aan een boomtak vast zit. Gevaarlijk (voor de kwaliteit van je netvlies) zijn de adviezen om in de zon te gaan staren (sungazing) van de rondreizende Indiër Hiri Ratan Manek. Het zou de gezondheid bevorderen en voor minder behoefte aan slaap en eten zorgen. De Indiër beweert zelf al jarenlang vrijwel zonder voedsel te leven dankzij zijn methode.

In nummer zes werd pendelen aanbevolen als manier om antwoord te vinden op verborgen levensvragen en alweer werd er gezinspeeld op het achterhaalde idee  van het onbewuste dat alles weet. En weer was het volgens mij Jung die veel heeft bijgedragen aan de verspreiding van dit idee

Happinez nummer 8
Een jaar lang Happinez! 10
Demeter is een multinational die producten uit de biologisch dynamische landbouw verkoopt. De stand van de maan is belangrijk in deze vorm van landbouw (bron: Deense wikipedia).

Nummer zeven is er bij ingeschoten (wel gescand en niet anders bevonden dan de eerste zes nummers – je houdt een artikel van mij tegoed). Van nummer acht bespreek ik hier het meest opmerkelijke artikel. Dit wordt op de voorpagina aangekondigd als ‘Leven volgens het ritme van de maan’, met maankalender, zodat lezers er zelf mee aan de slag kunnen. Veel achterhaalde mythes passeren de revue. De maan zou behalve de getijden van de oceaan ook de sapstroom in planten beïnvloeden. Dat laatste klopt niet, het berust op een oud volksgeloof dat tegenwoordig ondermeer terug te vinden is in de ideeënleer van de biologisch dynamische landbouw (niet te verwarren met biologische landbouw). Hierover is op de website van Skepsis een interessant artikel te lezen. Ook zou, volgens Happinez, het aantal geboorten met volle maan aanzienlijk hoger zijn dan gemiddeld, en de maan zou nog op tal van andere zaken invloed hebben. Darwin wordt er zelfs bijgehaald. In zijn boek ‘De afstamming van de mens’ schijnt hij (volgens Happinez) te hebben geschreven: ‘De mens is evenals de zoogdieren , de vogels en zelfs de insecten onderworpen aan die mysterieuze wetmatigheid, volgens welke bepaalde processen, zoals zwangerschap, plantengroei, rijping, de duur van verschillende ziekten, afhankelijk zijn van de perioden van de maan.’

De wijsheden uit het Happinez-artikel zijn deels gebaseerd op het boek ‘In harmonie met de maan’ van Johanna Paunggeer en Thomas Poppe. Het is te koop bij internetboekhandels zoals bol.com en wordt daar als volgt beschreven:

‘De stand van de maan is van invloed op het leven op aarde. Maar hoe gaat dat in zijn werk en hoe kunnen we deze natuurwet toepassen? Johanna Paunggeer, telg uit een oud Tiroler boerengeslacht, inventariseerde eeuwenoude, van generatie op generatie overgeleverde kennis over de effecten van de maanstand op het leven van alledag. In dit baanbrekende boek, dat zij samen met auteur Thomas Poppe schreef, geeft zij adviezen en tips op alle belangrijke terreinen van het dagelijkse leven: van geneeskunde en gezondheid via voeding en huishouding tot tuin- en akkerbouw. Een maankalender achter in het boek geeft in een oogopslag de schijngestalten van de maan en de maanstand in de dierenriem tot het jaar 2002.’

Een aantal enthousiaste lezersreacties geven een indruk van wat je er zoal mee kan:

‘Mensen met belangstelling in Astrologie kunnen er veel in opzoeken! Ook heel veel tips in het dagelijkse leven! Een voorbeeld, mijn dochter knipt de top van een plant die het niet goed doet, hij herstelt, ik doe het, en hij gaat dood! Ja, ik deed het op het verkeerde tijdstip!! Nu gebeurt me dat niet meer! Ik heb nu het boek, en zoek de fase van de Maan, het heersende sterrenbeeld van de dag, en krijg een prachtige plant!!!’

‘Vijf jaar geleden heb ik dit boek aangeschaft en ik handel vaak naar de maanstand, er zit nl. ook een maankalender bij. Voorbeelden: op welke dagen moet je je haar knippen en/of je nagels, beddegoed luchten, zonder dat het stinkt naar muffe lucht, operaties aan kaak en gebit, hernia om maar eens voorbeelden te noemen, water geven aan je planten als je met vakantie gaat, zaaien, oogsten etc. etc. Fantastisch boek. De moeite waard om te lezen.’

Een jaar lang Happinez! 11
Voordat de wetenschap duidelijk maakte dat de maan een satelliet is die om de aarde draait, riep de maan veel ontzag op bij aardbewoners. Wie deze spectaculaire foto ziet van een volle maan achter de wolken (‘The Moon Monster’) kan dat goed begrijpen. Uit het artikel in Happinez blijkt dat het oude bijgeloof nog springlevend is (bron: wikimedia commons, Rufustelestrat).

Waarschijnlijk is er in het ‘baanbrekende’ boek niets te lezen over het onderzoek van Ivan Kelly, James Rotton en Roger Culver (1996) dat vermeld staat in het woordenboek van de scepticus (Skepdic). Of kijk in de Nederlandse versie. De genoemde onderzoekers bekeken meer dan 100 studies over maaninvloeden. Hun conclusie:

‘Er is geen betrouwbaar en significant verband te vinden tussen maanfasen en elk van de volgende zaken:

– het zelfmoordcijfer
– verkeersongevallen
– crisisoproepen naar politie of brandweer
– huiselijk geweld
– geboortecijfer
– zelfmoord
– grote rampen
– winst in casino
– moorden
– kidnappingen
– agressie door professionele hockeyspelers
– geweld in gevangenissen
– opnames in psychiatrische instellingen [een studie vond zelfs dat het minst aantal mensen tijdens een volle maan werden opgenomen]
– opgewonden gedrag door het verplegen van bewoners van tehuizen
– aanrandingen
– verwondingen door geweerschoten
– het aantal toegebrachte messteken
– opnames in de spoed [maar zie ook hier]
– uitbarstingen van psychologisch gekwelde plattelandsmensen
– weerwolfsziekte
– vampirisme
– alcoholisme
– slaapwandelen
– epilepsie

Waarom blijven mensen toch in maanmythes geloven terwijl er zoveel onderzoek is dat uitwijst dat er geen significant verband is? Kelly, Rotton en Culver vermoeden dat vier factoren hiervoor verantwoordelijk zijn: media, folklore en traditie, misvattingen, en cognitieve vooroordelen. Een vijfde factor komt evenwel ook in aanmerking: gemeenschapsversterking. In het Happinez-artikel zijn al deze factoren volgens mij inderdaad duidelijk aanwezig.

Onze conclusie: een jaar lang Happinez heeft veel onzin opgeleverd. Spiritualiteit wordt er belangrijker gevonden dan de feiten.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing

by 6 Comments

In Slovenië is een beweging actief die er van overtuigd is dat de aarde de akeligste ziektes kan genezen. De aanhangers gaan naar speciale plekken die genezing kunnen geven. Rondjes lopen rond steenhoopjes of een aantal keren zitten op een steenhoopje of een slakkenhuisje van zand: dat is de behandeling.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 12
Een heuveltje met daaromheen structuren, in Slovenië

Toen ik afgelopen september in Slovenië was, ontdekte ik tijdens een bergwandeling een heuveltje met daaromheen een aantal opmerkelijke structuren. Er waren o.a. steenbultjes en slakkenhuisvormige structuren gemaakt. Dit kun je zien op de foto hiernaast.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 13
Op een bord staat dat deze plek een stralingskruispunt is en  dient voor genezing. Er worden gedetailleerde aanwijzingen verstrekt over welk steenhoopje in de buurt voor welke klacht moet worden bezocht en hoe lang en hoe vaak dat moet gebeuren.

Een bordje dat er naast stond maakte duidelijk waarvoor deze plek diende: genezing van allerlei kwalen (een foto van het bord vind je hiernaast). De titel van het bord kondigt aan waar het om gaat: ‘dit is het stralingskruispunt voor natuurlijke genezing in  Pokljuka Praprotnica’ (dit is de naam van de plaats). Daaronder een kaartje met de nummers van de structuren en een tabel die aangeeft welk nummer voor welke kwalen dient en welke behandeling er bij hoort. Zo kun je plek nummer 1 gebruiken voor hartproblemen en verbetering van de bloeddruk. Je moet dan wel 12 keer terugkomen en per keer 15 minuten op plek 1 zitten. En voor kanker (‘rak’ in het Sloveens) kun je naar nummer 7: je moet daar dan 15 keer 15 minuten naar toe. Verbeteren van de vruchtbaarheid kan op nummer 15.a: 10 keer 25 minuten. De lijst betreft vrijwel elke denkbare kwaal. Er zijn ook minder duidelijk omschreven heilzame werkingen van deze plek: zo is nummer 14 (de van zand geboetseerde spiraal) geschikt voor ‘het energetiseren en ontslakken van het lichaam’ (aanwijzing: ‘door het oog lopen, met de klok mee’) en nr. 17 is voor ‘vitalisering van de levenslijn van het lichaam’, wel tenminste 7 keer doen.

Met een beetje zoekwerk vond ik de website van een ‘stralingsvereniging’ uit Ljubljana. Daar is met behulp van google translate wat meer informatie te vinden over dit opmerkelijke geloof in genezing door de aarde (hier de Engelse vertaling van de Sloveense webpagina, die is wat beter dan de NL-vertaling). Het is een onnavolgbaar mengsel van merkwaardige ingrediënten: elektromagnetische straling, energielijnen die over de aarde lopen en die de Egyptenaren inspireerden om piramides te bouwen, berggebieden die vibreren en kosmische straling absorberen en deze weer afstaan in de vorm van schone energie om smog te bestrijden en mensen te genezen via het menselijke auraveld. Lees zelf (vertaling van google translate met enkele verbeteringen van eigen hand):

‘Scientists have found that the most powerful electromagnetic radiation [on the] Earth [is found] at 30 degrees north and south of the equator. On these parallels the Egyptians built the pyramids and temples … . The so-called dragon lines or power lines are belts of various widths and power, which lead to stronger beneficial energies [that are] reflected and can be found in soil minerals […] , which emit soothing energy. … Most of the mountain[-area] has a higher energy vibration than in the lowlands. Rocks absorb cosmic energy and accumulate[d] in the mountains is the energy [to counter] smog and other harmful effects of energy that could disrupt the harmony in nature, as we go into the mountains [they] become a source of clean energy that is absorbed through the auric field of our physical body’.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 14
De aardgenezing wordt echt gebruikt: mensen zitten aandachtig of ze lopen rondjes.

Over de plek waar ik was wordt opgemerkt:

‘ … Praprotnica Pokljuka, […], in [this place there are] so-called miracles of healing or improvement of health.’

Toen ik terug kwam van mijn wandeling waren er mensen die rondjes liepen rond de steenhoopjes of die er zaten. Ze zwaaiden vriendelijk naar me. Ik zwaaide terug en was blij dat ik lekker naar huis kon. Het was aan het einde van de dag en al behoorlijk kil.