Kloptdatwel?

Columns

TUfo Delft

by 20 Comments

Dap Hartmann – astronoom en onderzoeker aan de TU Delft – schreef 15 december 2011 een column met als titel “TUfo Delft”. 

In die column schrijft hij over ene heer V. die onlangs werd geïnterviewd door De Telegraaf. Niburu (een groep ufo-gelovigen) plaatste het artikel op hun website. Heer V. is beter bekend als Coen Vermeeren, waar we op Kloptdatwel al vaker over schreven (lees hier De ideeën van Coen Vermeeren en hier over het anekdotisch bewijs wat dhr. Vermeeren serieus neemt).

Vermeeren gelooft dat ufo’s buitenaards zijn. De U in ufo staat voor ‘unidentified’ (niet geïdentificeerd) maar dat lijkt Vermeeren te zijn vergeten. Vermeeren is luchtvaart- en ruimtevaartdocent aan de TU Delft en daarnaast is hij hoofd Studium Generale van dezelfde universiteit, hij zou dus beter moeten weten.

In zijn column stelt Hartmann simpele vragen naar aanleiding van uitspraken van Vermeeren:

Hoe kan meneer V. zulke onzin geloven? Is het omdat hij tweemaal met eigen ogen een ufo heeft gezien? ‘Samen met vrienden heb ik er eentje een meter of honderd boven onze buurt gezien, een grote oranje bol. Minutenlang.’ Nu staat de ‘u’ van ufo voor unidentified, maar meneer V. heeft die grote oranje bol in al zijn wijsheid geïdentificeerd als een buitenaards ruimteschip. Hoe hij dat zo zeker weet, blijft helaas onopgehelderd. Er is zelfs geen foto van: ‘Het kwam niet eens in me op om naar binnen te rennen en een camera te pakken’. Maar hoe wist meneer V. dat die ufo zich op honderd meter hoogte bevond? Om te bepalen hoe ver een object van je verwijderd is, moet je weten hoe groot het is of hoe snel het in transversale richting beweegt.

In het interview met De Telegraaf zegt Vermeeren het volgende:

Door Skepsis werd ik verguisd, maar die branden je altijd af zonder zinnig argument.

Eh… pardon? Die argumenten kan je hier lezen, want als er één ding is dat we bij Skepsis doen dan is het wel een standpunt beargumenteren!

Hartmann ziet het ook anders dan Vermeeren gezien zijn opmerking:

Dat hij door Stichting Skepsis werd verguisd, deert meneer V. in het geheel niet, want ‘die branden je altijd af zonder zinnig argument.’ In het comité van aanbeveling van Stichting Skepsis zitten onder meer biochemicus Piet Borst, astronomen Cees de Jager, Vincent Icke en Ed van den Heuvel, en fysicus en Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft. Waarschijnlijk geen van allen aliens.

De volledige lijst met leden van het Comité van aanbeveling van Stichting Skepsis kan je hier vinden.

Lees hier de volledige column van Dap Hartmann.

Naschrift:

Na het schrijven van bovenstaand artikel werd ik via verschillende bronnen op een recent verschenen artikel gewezen over dit onderwerp. In het artikel wordt uitgelegd dat naar aanleiding van een brief door Skepsis-voorzitter Frans Sluijter aan de rector magnificus van de TU Delft Vermeeren onder toezicht werd geplaatst. Doordat Vermeeren zich regelmatig in de media begeeft waar hij wordt voorgesteld als docent aan de TU Delft luidt de titel en de inleidende alinea:

Uitlatingen over ufo’s ondanks toezicht
Rector magnificus Karel Luyben is in gesprek met Coen Vermeeren, hoofd van Studium Generale, over de vraag of zijn opvattingen over onder meer ufo’s ‘voldoende onderscheiden kunnen worden van zijn taken bij de TU Delft’.

Lees hier het volledige artikel.

Happinez recensie 3: jezelf vinden

by 44 Comments

Happinez recensie 3: jezelf vinden 1
Happinez 3 2011 (webshop happinez)

De derde editie van de Happinez van dit jaar staat in het teken van jezelf vinden. In deze drukke tijden met zoveel keuzes die elk mens kan en moet maken wil de Happinez een steuntje in de rug bieden om je staande te houden in een veranderende wereld.  De artikelen op de cover gaan (bijna) allemaal over dit thema.

Tarot voor thuis (bladzijde 108)

Zelfs de Happinez laat in het midden of de kaarten daadwerkelijk iets te maken hebben met een hogere macht, of dat het een methode is om zaken op een rijtje te krijgen waar je mee zit. Voor dat laatste lijkt tarot me net zo’n manier om helderheid te krijgen als het kernkwaliteitenspel waar ik vaker dan me lief is op werktrainingen mee om de oren ben geslagen. Alleen heeft dit mooiere plaatjes. Misschien moet ik maar mee op de lezersworkshop om er een beter beeld van te krijgen.

Oosterse wijsheid voor een stralende huid (bladzijde 58)

Hoe een stralende huid bij kan dragen aan jezelf vinden is me niet geheel duidelijk. Aan de andere kant is me al eerder opgevallen dat voor een blad dat innerlijke verrijking zoekt er toch ook behoorlijk wat aandacht is voor het aan de man brengen van spulletjes om je uiterlijk te verfraaien. Van de 33 bladzijdes met advertenties die ik aantref in dit blad gaan er maar liefst 13 over de uitwendige mens. Naast de poeders en smeerseltjes zijn er natuurlijk ook methoden die gebruik maken van Oosterse wijsheden om jezelf te laten stralen. Wat me in dit rijtje opvalt is de acupunctuur. Nu heb ik onlangs het boek gelezen van Simon Singh over acupunctuur en andere alternatieve geneeswijzen, Trick or Treatment.  In dit boek wordt op onderhoudende en wetenschappelijk onderbouwde manier uitgelegd dat de werking van acupunctuur als geneeswijze nooit is aangetoond. Maar kan het wellicht iets betekenen voor kraaienpootjes? De journaliste in de Happinez vertelt vol enthousiasme hoe de behandelingen haar rimpels als sneeuw voor de zon doen verdwijnen. Hartstikke mooi natuurlijk, maar hadden we daar misschien een voor- en na-foto van mogen hebben? Ik had graag even meegekeken naar het resultaat.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 2
Cosmetische acupunctuur is een hot topic (cosmetische-acupunctuur.nl)

Dan maar het net op. Een ronde langs Google wijst uit dat cosmetische acupunctuur inderdaad een hot topic is: de ene na de andere website biedt behandelingen aan voor een niet zo schappelijke prijs. Maar werkt het wel echt? Na 15 sites met holistische behandelingen kom ik aan op thebeautybrains.com: een (zelfbenoemde) wetenschappelijke kijk op cosmetica. Het oordeel? Begin er maar niet aan, die acupunctuur. De ene helft van de claims kan niet worden aangetoond, de andere helft zijn slechts holle frasen. Het meest interessante van dit artikel is echter niet het artikel zelf (er wordt namelijk niet gerefereerd aan daadwerkelijk onderzoek, dus waar de auteur die conclusie op baseert blijft nogal in het luchtledige hangen), maar de discussie die losbarst in de commentaren, anders dan in het artikel hier en daar met onderbouwde standpunten. Uiteindelijk lijkt het er aan het einde van twee pagina’s commentaar op dat het bewijs voor de werking van cosmetische acupunctuur voornamelijk anecdotisch is, hetgeen voor de gelovigen afdoende lijkt te zijn en voor de skeptici niet. Ik blijf tot nader order in het skepsiskamp. Volgens mij ben je meer gebaat bij gezond eten en lichaamsbeweging om je huid gezond te houden dan om duizenden kleine naaldjes in je hoofd te laten prikken voor 185 euro per behandeling (kijk ook eens naar de video!).

Zeven dagen als een nomade (bladzijde 30)

Het nomadenverhaal irriteert me een beetje om eerlijk te zijn. Volgens mij hebben veel mensen een idealistisch beeld van nomade zijn. Vrijheid, de wind in je haren, geen vastigheid en geen bezit om je zorgen over te maken. De nomaden beschreven in dit artikel zijn echter niet zo vrij als ik wikipedia mag geloven: de Touareg hebben een kastesysteem dat in sommige streken grenst aan slavernij, ze zijn al meerdere malen slaags geraakt met de lokale overheden en hun gebied in Nigeria wordt bedreigd door de uraniumwinning die daar plaatsvindt. Ik vraag eerlijk gezegd me af hoe een vakantietripje door de woestijn zich verhoudt tot het leven van nomadisch volk. Volgens mij is nomade zijn best hard werken. En makkelijk is het al helemaal niet.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 3
De glimlach van een kameel (blog.webshots.com)

Dat gezegd hebbende lees ik wel een heleboel interessante dingen over de Touareg in het artikel op Wikipedia: ze hebben muziekfestivals, ongebruikelijke sporten (rennend worstelen lijkt me best moeilijk) en in plaats van de vrouwen zijn het de mannen die gesluierd zijn. Wikipedia-artikelen zijn nooit heel uitgebreid maar wat er staat intrigeert me wel. Misschien wel iets om me eens in te verdiepen. Persoonlijk vind ik het interessanter dan de  pogingen van de journaliste om de glimlach van haar kameel te interpreteren. Maar goed, zonder het artikel over nomades had ik dit allemaal niet gelezen, dus uiteindelijk is het toch nog een positieve ervaring geworden. Met of zonder kameel.

Test: ben je aarde, lucht, water of vuur? (bladzijde 68)

De elementenvierhoek is ontwikkeld door filosoof en loopbaanadviseur Adriaan Hoogendijk. Het achterliggende idee is dat ieder mens verschillende eigenschappen in verschillende mate meedraagt. Zo staat vuur voor verlangen en passie, lucht voor ideeën en associaties, water voor meelevendheid en communicatie en aarde voor praktischheid en discipline. Aan de hand van een kwadrant kun je aflezen welk type je bent, wat je sterke kanten zijn en wat je valkuilen zijn. Ik blijk een ‘zinzoeker’ te zijn. ‘Bij jou zijn alle elementen sterk ontwikkeld en je slaagt dan ook in wat je aanpakt. Maar waarschijnlijk bekruipt je dan vaak het ‘is dit alles?’ gevoel’. Hmm. Dit klinkt bekend. Ik herken mezelf wel in de omschrijving. En ik heb de test eerlijk ingevuld, zonder eerst te kijken welk type ik het liefst wilde zijn. Best leuk. Alleen voel ik me dan niet echt geholpen door het advies dat ik meer moet luisteren naar mijn ziel en de wijsheid van mijn lichaam moet volgen. Ik snap best wat ze bedoelen, maar de formulering roept bij mij wat irritatie op. Maar ja, het bleek al tijdens de test dat ik liever direct communiceer dan in vage bewoordingen.

Trouw blijven aan jezelf (bladzijde 100)
Happinez recensie 3: jezelf vinden 4
keuzestress (lifehacking.nl)

In het artikel over trouw aan jezelf blijven gaat het over keuzestress. Angst om keuzes te maken, omdat we overspoeld worden door mogelijkheden, omdat we bang zijn het verkeerde te kiezen, of omdat we bang zijn dat we de boot missen als we ons ergens op vastleggen. Volgens mij is dat iets dat iedereen wel herkent. De adviezen die de Happinez geeft zijn wat mij betreft zinnig maar niet revolutionair: realiseer je dat er geen Goede of Slechte keuzes zijn, praat er eens over met iemand, slaap er eens een nachtje (of drie) over als je ergens niet uitkomt, denk goed na over wat je nu echt belangrijk vindt in het leven. In het artikel wordt ook de antroposofische methode uitgelegd om zelfonderzoek te doen. Ik heb niets met antroposofie, maar er zijn vast genoeg mensen die er veel plezier en baat bij hebben.Of je iets met dit artikel kunt lijkt me heel persoonlijk. Ik denk dat een skepticus niet snel in de doelgroep valt.

Onzin is storend

Happinez lijdt voor mij aan hetzelfde euvel als waar veel vrouwenbladen aan lijden. Bij de meeste artikelen vraag ik me af waarom ik het lees. De consequentie hiervan is natuurlijk wel dat mijn recensie daardoor ook gekleurd wordt: ik snap niet zo goed waar de Happinez nu precies over gaat. Aan de andere kant: is dat erg? Volgens mij is dat een kwestie van smaak en dat mag best terugkomen in een recensie. Ik ben me er alleen wel van bewust dat het meespeelt in het beeld dat ik schets.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 5
Maansteen (ml-silver.nl)

Wat me wel ronduit stoort is dat de redactie af en toe dingen in artikelen zet alsof het algemeen bekend is, terwijl het volgens mij je reinste kolder is. Het mooiste voorbeeld hiervan is het welkomstgeschenk op bladzijde 67: de maansteenketting. Nieuwe abonnees ontvangen deze ketting, want deze ‘staat bekend om het geven van inspiratie en het versterken van je intuïtie. […] Leuk om te weten: de glans van de stenen verandert met de stand van de maan.”

Pardon u zegt? Nog afgezien van of stenen wel of niet een effect hebben op je persoonlijkheid of gezondheid – hoezo verandert de glans van de stenen met het licht van de maan?

Maansteen bestaat uit twee soorten kwarts, albiet en orthoklaas. Deze liggen in laagjes op elkaar gestapeld waardoor het licht wordt gebroken en alle kanten op wordt verspreid. Dit zorgt voor de karakteristieke melkachtige  kleur van maansteen. Ik heb echter nog nooit gehoord dat het licht verandert bij de stand van de maan. Ik kan op internet ook helemaal nergens informatie vinden buiten de gebruikelijke edelstenentherapiesites over wat dit gedrag zou veroorzaken. Wat moet ik me hier überhaupt bij voorstellen? Is dat alleen als je hem in het maanlicht houdt, of verandert ie ook van kleur overdag? Maar goed, ik zou geen fatsoenlijke skepticus zijn als ik niet dit zelf wilde toetsen. Ik heb een armbandje geërfd van mijn grootmoeder, mét een maansteen erin. Ik ben best bereid om een maandje of wat te monitoren of er kleurveranderingen optreden. Maar dan wel op een wetenschappelijk verantwoorde manier, als ik er eentje kan verzinnen. Want ik ga niet zomaar wat roepen natuurlijk…

Wat je niet ziet, bestaat niet…

by 3 Comments

Wat je niet ziet, bestaat niet... 6
Ga daar maar eens een lampje vervangen…

Ik zou beter moeten weten. Ik ken mezelf onderhand toch wel een beetje, zou je zeggen.

Het is eigenlijk gewoon geen goed idee om in je eentje horrorfilms te gaan kijken als je net bent verhuisd naar een huis met een donkere gang en een kelder die niet zou misstaan in, naja, in een horrorfilm. Ook niet op een luie zaterdagavond als je werkelijk niets beters kunt verzinnen. En al helemaal niet zo’n film waarin je eigenlijk niets ziet en je net iets te rijke fantasie vervolgens de rest doet. Dus ja, als ik dan besluit om The Grudge te gaan kijken in mijn eentje dan weet ik eigenlijk best van tevoren wat er kan gebeuren.

Ik vind horrorfilms geweldig. Ik kan er letterlijk uren naar kijken. Vooral naar die met zombies en andere monsters en heel veel special effects. Die zijn namelijk overzichtelijk en volgens doorgaans dezelfde conventies:

1: Voor bloed en ingewanden geldt nooit “less is more”.

2. Er is altijd minimaal één idioot die de donkere kelder/het spookhuis/het bos inloopt of de mysterieuze vloek drie keer achterstevoren opzegt. Doorgaans leren de volgende drie idioten niet van dat voorbeeld.

3. Er zijn meestal wel een held en heldin en als die er allebei zijn, dan krijgen ze elkaar, ook als ze het zombieprobleem niet hebben opgelost. In dat geval maken ze er samen het beste van in een post-apocalyptische wereld en leven ze nog lang en eigenaardig.

Dat soort films vind ik zelden eng. De meeste ervan nemen zichzelf ook niet te serieus en zijn doorspekt met de nodige humor. Er gebeuren de meest gruwelijke dingen in zo’n film en toch ziet het er niet realistisch uit. De ledematen vliegen links en rechts door de lucht en geamuseerd graai ik nog eens naar de tortillachips. Rode salsa erbij? Ja, lekker. Doe ook nog maar een cola.

Maar die films waar je de hele tijd bijna niets ziet, daar kan ik eigenlijk beter niet naar kijken. Ja, er zijn ook idioten die de kelder (of in het geval van The Grudge de zolder, die ik gelukkig níet heb) in lopen, maar je ziet eigenlijk niet wat er met ze gebeurt. Één flits van een wit gezicht of een vage schim en mensen zijn verdwenen. Niks bloed, ingewanden of grommende monsters. Als je er over nadenkt klinkt het eigenlijk heel saai. Toch heb ik de laatste paar dagen mijn stroomrekening leuk omhooggejaagd, want waar ik normaal rustig door mijn donkere gang met zombiekelder naar de wc wandel ‘s nachts gaat nu het licht aan. Gewoon voor de zekerheid. En douchen is wat ingewikkelder, want dat doe ik het liefst met wijdopen ogen tot het enge weer uit mijn systeem is.

Een enge film waar niets in beeld gebeurt is enger omdat je fantasie het werk doet. Je fantasie put uit je eigen angsten en ideeën waardoor dat effectiever is dan wat een filmmaker zelf kan verzinnen. En blijkbaar zijn we er heel goed in om van het onbekende iets engs te maken, gezien alle vampieren, draken, weerwolven en ander mythisch gespuis dat er in de loop van de eeuwen allemaal heeft rondgewaard in ons bewustzijn. Geloven in monsters lijkt best diep geworteld te zijn in ons brein.

Op zich is dat waarschijnlijk ook geen slecht plan. Ik ben geen evolutiebioloog, maar ik kan me best voorstellen dat mensen die bij onbekende geluiden vlak buiten de grot bang waren voor monsters betere overlevingskansen hadden boven de mensen die dachten dat er buiten iemand met koekjes klaarstond. Als beschermingsmechanisme lijkt een beetje angst voor het onbekende me dan ook erg goed werken.

Toch kan het ook behoorlijk verkeerd uitpakken. Als je alles wat je niet kunt verklaren gaat interpreteren als een dreiging door iets of iemand die kwaad in de zin heeft wordt het leven eng. Oogst mislukt? Werk van een heks. Kind ziek? Werk van een heks. Koe dood? Werk van een heks. Er zijn tijden geweest dat het er niet veel hoefde te gebeuren voor mensen gingen denken aan hekserij, duivelbezetting of zwarte magie, hetgeen meestal niet goed afliep voor degene die beschuldigd werd. Maar goed dat er uiteindelijk toch mensen bleken te zijn die niet bang waren voor het onbekende, maar juist op zoek gingen naar een verklaring zonder monsters. Waardoor we uiteindelijk uitkwamen op gewasbescherming, vaccinatie en medicijnen die de problemen toch een stuk beter oplosten dan de pijnbank en de brandstapel.

Inmiddels weten we beter in dit tijdperk met wetenschap en rationaliteit. Tenminste, dat zou je denken. Toch zijn er nog genoeg mensen die omineus krakende deuren aanzien voor spoken, psychoses voor duivels en dikke pech voor zwarte magie. En omdat brandstapels niet meer mogen loopt dat meestal wel goed af, maar helaas toch niet altijdzoals maar weer eens bleek bij deze mislukte duivelsuitdrijving.

Een beetje angst voor het onbekende is goed. Het beschermt je voor gevaar en laat je gewaar worden van mogelijke risico’s. Een beetje skepsis is echter net zo belangrijk. Het getik op je ruit is een tak, de rare schaduw op de muur is de kapstok en er zijn meer dan genoeg mensen die op vrijdag de dertiende onder een ladder doorlopen en nog lang en gelukkig leven. Wat je niet ziet bestaat niet en ik heb nog nooit iets gezien dat ik niet kon verklaren zonder het bovennatuurlijke. Van monsters en spoken op zolder is nog nooit iemand blijer geworden.

Natuurlijk moet ik na dit hele betoog wel mijn eigen verhaal gaan waarmaken. Dus: vanaf nu loop ik weer onverstoord en skeptisch door mijn donkere gang langs de zombiekelder naar de keuken. En elke keer is het weer een beetje minder eng.