Kloptdatwel?

Gezondheid

Happinez recensie 3: jezelf vinden

by 44 Comments

Happinez recensie 3: jezelf vinden 1
Happinez 3 2011 (webshop happinez)

De derde editie van de Happinez van dit jaar staat in het teken van jezelf vinden. In deze drukke tijden met zoveel keuzes die elk mens kan en moet maken wil de Happinez een steuntje in de rug bieden om je staande te houden in een veranderende wereld.  De artikelen op de cover gaan (bijna) allemaal over dit thema.

Tarot voor thuis (bladzijde 108)

Zelfs de Happinez laat in het midden of de kaarten daadwerkelijk iets te maken hebben met een hogere macht, of dat het een methode is om zaken op een rijtje te krijgen waar je mee zit. Voor dat laatste lijkt tarot me net zo’n manier om helderheid te krijgen als het kernkwaliteitenspel waar ik vaker dan me lief is op werktrainingen mee om de oren ben geslagen. Alleen heeft dit mooiere plaatjes. Misschien moet ik maar mee op de lezersworkshop om er een beter beeld van te krijgen.

Oosterse wijsheid voor een stralende huid (bladzijde 58)

Hoe een stralende huid bij kan dragen aan jezelf vinden is me niet geheel duidelijk. Aan de andere kant is me al eerder opgevallen dat voor een blad dat innerlijke verrijking zoekt er toch ook behoorlijk wat aandacht is voor het aan de man brengen van spulletjes om je uiterlijk te verfraaien. Van de 33 bladzijdes met advertenties die ik aantref in dit blad gaan er maar liefst 13 over de uitwendige mens. Naast de poeders en smeerseltjes zijn er natuurlijk ook methoden die gebruik maken van Oosterse wijsheden om jezelf te laten stralen. Wat me in dit rijtje opvalt is de acupunctuur. Nu heb ik onlangs het boek gelezen van Simon Singh over acupunctuur en andere alternatieve geneeswijzen, Trick or Treatment.  In dit boek wordt op onderhoudende en wetenschappelijk onderbouwde manier uitgelegd dat de werking van acupunctuur als geneeswijze nooit is aangetoond. Maar kan het wellicht iets betekenen voor kraaienpootjes? De journaliste in de Happinez vertelt vol enthousiasme hoe de behandelingen haar rimpels als sneeuw voor de zon doen verdwijnen. Hartstikke mooi natuurlijk, maar hadden we daar misschien een voor- en na-foto van mogen hebben? Ik had graag even meegekeken naar het resultaat.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 2
Cosmetische acupunctuur is een hot topic (cosmetische-acupunctuur.nl)

Dan maar het net op. Een ronde langs Google wijst uit dat cosmetische acupunctuur inderdaad een hot topic is: de ene na de andere website biedt behandelingen aan voor een niet zo schappelijke prijs. Maar werkt het wel echt? Na 15 sites met holistische behandelingen kom ik aan op thebeautybrains.com: een (zelfbenoemde) wetenschappelijke kijk op cosmetica. Het oordeel? Begin er maar niet aan, die acupunctuur. De ene helft van de claims kan niet worden aangetoond, de andere helft zijn slechts holle frasen. Het meest interessante van dit artikel is echter niet het artikel zelf (er wordt namelijk niet gerefereerd aan daadwerkelijk onderzoek, dus waar de auteur die conclusie op baseert blijft nogal in het luchtledige hangen), maar de discussie die losbarst in de commentaren, anders dan in het artikel hier en daar met onderbouwde standpunten. Uiteindelijk lijkt het er aan het einde van twee pagina’s commentaar op dat het bewijs voor de werking van cosmetische acupunctuur voornamelijk anecdotisch is, hetgeen voor de gelovigen afdoende lijkt te zijn en voor de skeptici niet. Ik blijf tot nader order in het skepsiskamp. Volgens mij ben je meer gebaat bij gezond eten en lichaamsbeweging om je huid gezond te houden dan om duizenden kleine naaldjes in je hoofd te laten prikken voor 185 euro per behandeling (kijk ook eens naar de video!).

Zeven dagen als een nomade (bladzijde 30)

Het nomadenverhaal irriteert me een beetje om eerlijk te zijn. Volgens mij hebben veel mensen een idealistisch beeld van nomade zijn. Vrijheid, de wind in je haren, geen vastigheid en geen bezit om je zorgen over te maken. De nomaden beschreven in dit artikel zijn echter niet zo vrij als ik wikipedia mag geloven: de Touareg hebben een kastesysteem dat in sommige streken grenst aan slavernij, ze zijn al meerdere malen slaags geraakt met de lokale overheden en hun gebied in Nigeria wordt bedreigd door de uraniumwinning die daar plaatsvindt. Ik vraag eerlijk gezegd me af hoe een vakantietripje door de woestijn zich verhoudt tot het leven van nomadisch volk. Volgens mij is nomade zijn best hard werken. En makkelijk is het al helemaal niet.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 3
De glimlach van een kameel (blog.webshots.com)

Dat gezegd hebbende lees ik wel een heleboel interessante dingen over de Touareg in het artikel op Wikipedia: ze hebben muziekfestivals, ongebruikelijke sporten (rennend worstelen lijkt me best moeilijk) en in plaats van de vrouwen zijn het de mannen die gesluierd zijn. Wikipedia-artikelen zijn nooit heel uitgebreid maar wat er staat intrigeert me wel. Misschien wel iets om me eens in te verdiepen. Persoonlijk vind ik het interessanter dan de  pogingen van de journaliste om de glimlach van haar kameel te interpreteren. Maar goed, zonder het artikel over nomades had ik dit allemaal niet gelezen, dus uiteindelijk is het toch nog een positieve ervaring geworden. Met of zonder kameel.

Test: ben je aarde, lucht, water of vuur? (bladzijde 68)

De elementenvierhoek is ontwikkeld door filosoof en loopbaanadviseur Adriaan Hoogendijk. Het achterliggende idee is dat ieder mens verschillende eigenschappen in verschillende mate meedraagt. Zo staat vuur voor verlangen en passie, lucht voor ideeën en associaties, water voor meelevendheid en communicatie en aarde voor praktischheid en discipline. Aan de hand van een kwadrant kun je aflezen welk type je bent, wat je sterke kanten zijn en wat je valkuilen zijn. Ik blijk een ‘zinzoeker’ te zijn. ‘Bij jou zijn alle elementen sterk ontwikkeld en je slaagt dan ook in wat je aanpakt. Maar waarschijnlijk bekruipt je dan vaak het ‘is dit alles?’ gevoel’. Hmm. Dit klinkt bekend. Ik herken mezelf wel in de omschrijving. En ik heb de test eerlijk ingevuld, zonder eerst te kijken welk type ik het liefst wilde zijn. Best leuk. Alleen voel ik me dan niet echt geholpen door het advies dat ik meer moet luisteren naar mijn ziel en de wijsheid van mijn lichaam moet volgen. Ik snap best wat ze bedoelen, maar de formulering roept bij mij wat irritatie op. Maar ja, het bleek al tijdens de test dat ik liever direct communiceer dan in vage bewoordingen.

Trouw blijven aan jezelf (bladzijde 100)
Happinez recensie 3: jezelf vinden 4
keuzestress (lifehacking.nl)

In het artikel over trouw aan jezelf blijven gaat het over keuzestress. Angst om keuzes te maken, omdat we overspoeld worden door mogelijkheden, omdat we bang zijn het verkeerde te kiezen, of omdat we bang zijn dat we de boot missen als we ons ergens op vastleggen. Volgens mij is dat iets dat iedereen wel herkent. De adviezen die de Happinez geeft zijn wat mij betreft zinnig maar niet revolutionair: realiseer je dat er geen Goede of Slechte keuzes zijn, praat er eens over met iemand, slaap er eens een nachtje (of drie) over als je ergens niet uitkomt, denk goed na over wat je nu echt belangrijk vindt in het leven. In het artikel wordt ook de antroposofische methode uitgelegd om zelfonderzoek te doen. Ik heb niets met antroposofie, maar er zijn vast genoeg mensen die er veel plezier en baat bij hebben.Of je iets met dit artikel kunt lijkt me heel persoonlijk. Ik denk dat een skepticus niet snel in de doelgroep valt.

Onzin is storend

Happinez lijdt voor mij aan hetzelfde euvel als waar veel vrouwenbladen aan lijden. Bij de meeste artikelen vraag ik me af waarom ik het lees. De consequentie hiervan is natuurlijk wel dat mijn recensie daardoor ook gekleurd wordt: ik snap niet zo goed waar de Happinez nu precies over gaat. Aan de andere kant: is dat erg? Volgens mij is dat een kwestie van smaak en dat mag best terugkomen in een recensie. Ik ben me er alleen wel van bewust dat het meespeelt in het beeld dat ik schets.

Happinez recensie 3: jezelf vinden 5
Maansteen (ml-silver.nl)

Wat me wel ronduit stoort is dat de redactie af en toe dingen in artikelen zet alsof het algemeen bekend is, terwijl het volgens mij je reinste kolder is. Het mooiste voorbeeld hiervan is het welkomstgeschenk op bladzijde 67: de maansteenketting. Nieuwe abonnees ontvangen deze ketting, want deze ‘staat bekend om het geven van inspiratie en het versterken van je intuïtie. […] Leuk om te weten: de glans van de stenen verandert met de stand van de maan.”

Pardon u zegt? Nog afgezien van of stenen wel of niet een effect hebben op je persoonlijkheid of gezondheid – hoezo verandert de glans van de stenen met het licht van de maan?

Maansteen bestaat uit twee soorten kwarts, albiet en orthoklaas. Deze liggen in laagjes op elkaar gestapeld waardoor het licht wordt gebroken en alle kanten op wordt verspreid. Dit zorgt voor de karakteristieke melkachtige  kleur van maansteen. Ik heb echter nog nooit gehoord dat het licht verandert bij de stand van de maan. Ik kan op internet ook helemaal nergens informatie vinden buiten de gebruikelijke edelstenentherapiesites over wat dit gedrag zou veroorzaken. Wat moet ik me hier überhaupt bij voorstellen? Is dat alleen als je hem in het maanlicht houdt, of verandert ie ook van kleur overdag? Maar goed, ik zou geen fatsoenlijke skepticus zijn als ik niet dit zelf wilde toetsen. Ik heb een armbandje geërfd van mijn grootmoeder, mét een maansteen erin. Ik ben best bereid om een maandje of wat te monitoren of er kleurveranderingen optreden. Maar dan wel op een wetenschappelijk verantwoorde manier, als ik er eentje kan verzinnen. Want ik ga niet zomaar wat roepen natuurlijk…

Liposuctie helpt niet

by 159 Comments

Liposuctie, één van de meest toegepaste ingrepen in de plastische chururgie, werkt niet om af te vallen. Dat blijkt uit een studie die op 7 april verscheen in het tijdschrift Obesity. De New York Times plaatste een goed leesbare samenvatting van het artikel en een interview met de onderzoekers.

Op het internet vind je makkelijk de plaatjes ‘voor en na’ de liposuctie die je moeten overtuigen: dit is een behandeling met resultaat. Ga bijvoorbeeld eens naar de website van abc-clinic. Uit het onderzoek van Robert Eckel en Teri Hernandez blijkt echter dat dit een illusie is: het vet zit er na een jaar weer aan, maar dan op andere plekken. Vet dat werd weggehaald rond de heupen, komt hoger op het lichaam terug, met name op de bovenkant van de buik en de armen. ‘It was redistributed upstairs’ aldus onderzoeker Eckel. Het onderzoek is baanbrekend. Toch is er volgens de voorzitter van de Amerikaanse organisatie van plastisch chirurgen (American Society for Aeshetic Surgery) geen twijfel aan de kwaliteit van het onderzoek: het onderzoek was ‘very well done’.

De terugkeer van het vet kan worden verklaard doordat het lichaam de hoeveelheid vet en vetcellen nauwkeurig reguleert en zoveel mogelijk gelijk probeert te houden. Het streven van het lichaam om de status quo te handhaven wordt homeostasis genoemd. Dit maakt het ook zo moeilijk om af te vallen. Vetcellen kunnen door weefselverandering niet terugkeren op de plek waar de liposuctie plaatsvond. Daarom nestelen de vetcellen zich elders. Het effect: na een tijdje is de patiënt terug op het oude gewicht.

Liposuctie helpt niet 6
Chirurg voert liposuctie uit (wikipedia)

Het is natuurlijk best schokkend dat veel mensen een chirurgische ingreep hebben ondergaan die niet blijkt te werken om af te vallen. En het is erg vreemd dat dit onderzoek nu pas is uitgevoerd. Liposuctie is er al sinds 1974, de behandeling wordt dus al 37 jaar uitgevoerd! In de Times komen twee onderzoekers met een mogelijke verklaring hiervoor. Samuel Klein van de Washington University School of Medicine veronderstelt dat onderzoek naar liposuctie lastig is. Je hebt er een team van onderzoekers voor nodig, vet moet heel nauwkeurig worden gemeten. Jonathan Moreno van de University of Pennsylvania wijt het aan de voorkeur van chirurgen om over case studies te publiceren. Daardoor kan makkelijk een verkeerd beeld ontstaan. Maar het blijft natuurlijk vreemd dat een behandeling die zo vaak wordt toegepast niet eerder goed is onderzocht.

De vrouwen die aan het onderzoek deelnamen zijn toch ook na een jaar nog tevreden. Eckel: ‘They had hated their hips and thighs and just wanted that fat gone’. Meer dan de helft van de vrouwen in het onderzoek van Eckel en Hernandez zei dat ze de liposuctie toch hadden laten doen, ook als ze van tevoren hadden geweten wat het resultaat er van zou zijn.

Ik vind dat mensen die liposuctie overwegen van te voren moeten weten waar ze aan beginnen en welke resultaten ze kunnen verwachten. Net zoals elke chirurgische ingreep is ook liposuctie niet zonder risico’s – de patiënt moet een goede afweging kunnen maken. Uit een onderzoek dat werd gepubliceerd in Dermatologic Surgery (July 2004, pp. 967–978)  bleek dat 0,7% van de patiënten te maken krijgt met complicaties (zie bv deze link).

 

Illustratie voorzijde: New York Times

Alternatieve zorggebruiker gebruikt meer reguliere zorg

by 19 Comments

In een onlangs gepubliceerd artikel tonen de onderzoekers aan dat militairen in actieve dienst die Complementary and Alternative Medicine (CAM) therapieën volgen, meer conventionele zorg gebruiken dan degene die geen CAM gebruiken. Er werden 44.287 Amerikaanse militairen gevolgd en tijdens de studie werd hun allemaal gevraagd:

“Behalve reguliere zorg, wat voor andere zorg heb je gebruikt in de afgelopen 12 maanden?” waarbij de volgende 12 mogelijkheden beschikbaar waren: acupunctuur, biofeedback, chiropractie, energy healing, volksremedies, kruidentherapie, hoge doses vitamines, homeopathie, hypnose, massagetherapie, relaxatietherapie en spiritual healing.

Van de ruim 44.000 militairen rapporteerde 39% het gebruik van minimaal één CAM-therapie. De verdeling was als volgt: massagetherapie (24.7%), relaxatietherapie (21.1%), spiritual healing (9.1%), chiropractie (8.1%), kruidentherapie (7.1%), megavitaminentherapie (3.2%), volksremedies (2.3%), energy healing (1.4%), acupunctuur (1.3%), homeopathie (1.3%), biofeedback (0.7%), en hypnose (0.5%).

Die 39% was verantwoordelijk voor 45.1% van de ambulante zorg en 44.8% van de ziekenhuiszorg.
Het hebben van een aandoening of een gezondheidsklacht (gebruikte lijst) zorgde voor een verhoging van respectievelijk 15% en 19% van de kans dat iemand CAM gebruikte.

De conclusie van de auteurs is echter niet dat het gebruik van CAM slecht zou zijn voor je gezondheid.

CAM-gebruikers lijken een grotere behoefte aan gezondheidszorg te hebben evenals de neiging zowel conventionele als onconventionele zorg te gebruiken. De auteurs raden aan verder onderzoek te doen naar de redenen achter deze grotere behoeften om zo de conventionele zorg te kunnen verbeteren.

Overigens gaven de ook auteurs aan dat er weinig verschil zou zijn tussen militairen en burgers qua zorgvraag.

Autisme goeroe nog steeds actief

by 35 Comments

Je zou denken dat het stil zou worden rondom Andrew Wakefield. Na zijn publicatie in The Lancet dat autisme misschien wordt veroorzaakt door een vaccin, raakte hij in opspraak en zijn carrière kwam in een vrije val. Toch is nog steeds actief. Hij heeft actieve volgelingen die Wakefield zien als een Messias die het opneemt tegen het establishment. Dat blijkt uit een groot artikel dat de New York Times kort geleden over Wakefield schreef. Wie meer wil weten over vaccinaties en autisme kan het boek ‘The Panic Virus’ lezen (zie de link aan het einde van dit artikel).

Wakefield publiceerde in The Lancet een artikel waarin werd gesuggereerd dat vaccinaties de oorzaak konden zijn van autisme. Later bleek dat Wakefield gelogen had over de onderzoeksgegevens. The Lancet trok het artikel terug.  Andere onderzoekers toonden aan dat er geen verband kan worden gevonden tussen vaccins en autisme. Wakefield werd ontslagen, uit zijn beroep gezet en het tijdschrift BMJ onthulde dat hij zich had laten betalen voor zijn onderzoeksresultaten door advocaten die hun kansen op een schadeclaim wilden vergroten. Kloptdatwel beschreef dit in een eerdere blogpost.

De val van Wakefield was dus compleet. Maar er is ook grote schade. Het artikel van Wakefield in The Lancet was een startpunt van de antivaccinatiebeweging, in Nederland vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken (NVKP). Inmiddels zijn veel kinderen die niet worden ingeënt onnodig ziek geworden en overleden. Hierover schreef kloptdatwel ook eerder.

Verrassend dus om in de New York Times te lezen dat Wakefield nog steeds actief is. Hij heeft een groep volgelingen om zich heen verzameld die geloven dat het medische establishment zijn theorie de kop probeert in te drukken. Het Times-artikel maakt duidelijk hoe fel zijn volgelingen Wakefield verdedigen. Op een spreekbeurt van Wakefield in Austin, Texas, voegt een aanhanger de Times-journalist toe ‘be nice to him, or we will hurt you’. Wakefield komt naar voren als een man die overtuigd is van zijn theorie. In het Times-artikel neemt hij niets terug.

Het is interessant om je af te vragen hoe Wakefield zo kon ontsporen. Hij was een succesvolle arts (maag-darmspecialist) en had publicaties op zijn naam staan. Op een gegeven moment, medio jaren 1990, kwam hij op het idee dat het mazelenvaccin in combinatie met andere vaccins een bepaalde verandering in de darmen kan veroorzaken waardoor autisme een kans krijgt. Hij noemt deze ziekte ‘autistische enterocolitis’. Deze gedachte is het startpunt geweest van zijn strijd om anderen de ogen te openen voor deze theorie. Hij probeerde van alles om zijn vermoeden te bewijzen. Zo valt te begrijpen dat hij onethisch onderzoek deed (voorbeelden: hij nam voor zijn onderzoek tegen betaling bloed af van kinderen op een verjaardagspartijtje en hij deed onnodige endoscopieën). Ook valt zo te begrijpen (al is dit wel een stuk lastiger) dat hij zijn onderzoeksgegevens heeft gemanipuleerd en dat hij geld accepteerde. Uit het Times-artikel komt het beeld naar voren dat Wakefield al die middelen geoorloofd vond om zijn waarheid boven tafel te krijgen, namelijk dat een cocktail van vaccins autisme kan veroorzaken. Hij volhardt tot op de dag van vandaag in zijn overtuiging – ook al maakt onderzoek van anderen duidelijk dat het verband dat hij vermoedde er niet is.

Ook interessant is de vraag waarom hij zoveel actieve volgelingen heeft. Wie het verslag leest van de spreekbeurt van Wakefield in Austin begrijpt beter hoe deze charismatische man onzekere ouders een prettig gevoel kan geven en kan overtuigen dat hij hen kan helpen. De journalist van de New York Times verwoordt dit als volgt:

‘The fact that his fans have stood by him through his denunciation may seem surprising, but they may find it easier to ignore his critics than to reject their faith in him. After all, his is a rare voice of certainty in the face of a disease that is, at its core, mysterious. […] To parents who have run up against unsatisfying answers from the scientific community, Wakefield offers a combination of celebrity and empathy that leaves strong impressions’.

Wakefield is daarmee in feite niet veel anders dan een sekteleider. Dit wordt treffend verwoord door een van zijn aanhangers:

‘To our community, Andrew Wakefield is Nelson Mandela and Jesus Christ rolled up into one,” says J. B. Handley, co-founder of Generation Rescue, a group that disputes vaccine safety. “He’s a symbol of how all of us feel’.

Autisme goeroe nog steeds actief 7
Stapelen van dingen hoort bij Autisme (wikipedia)

Autisme is een goeddeels onbegrepen ziekte met ernstige gevolgen. Ouders moeten machteloos toekijken als hun babytje dat zich normaal leek te ontwikkelen, terugvalt en zich daarna niet ontwikkelt zoals andere kinderen. Thomas Insel, directeur van het National Institute of Mental Health in de USA, vertelt in het Times-artikel dat er nog geen verklaring is voor het overgrote merendeel van de autisme-gevallen. Insel noemt zichzelf daarom ‘een profeet van bescheidenheid’. Jammer dat Wakefield niet dezelfde houding kan opbrengen.

Meer lezen?

Wie meer wil lezen over autisme en vaccinaties kan heel goed het recent verschenen boek lezen van Seth Mnookin, The Panic Virus. In dit boek geeft Mnookin een goed overzicht van de gebeurtenissen in de afgelopen jaren. De boekbespreking van de New York Times vind je hier. Ook legt hij duidelijk uit hoe het zit met vaccinaties. Een aanrader lijkt me. Als je het hier bestelt, steun je Kloptdatwel.

Acupunctuur niet altijd veilig

by 9 Comments

Acupunctuur niet altijd veilig 8
Cmdr. Yevsey Goldberg conducts an acupuncture procedure. (foto: US gov | Flickr)

Het World Health Organisation Bulletin publiceerde in december 2010 een artikel waarin drie onderzoekers inventariseren of acupunctuur altijd veilig is. Niet dus. De onderzoekers spitten drie Chinese databases met medische artikelen in de afgelopen 20 tot 30 jaar door en kwamen voor de dag met 479 ‘adverse events’ na een behandeling met acupunctuur. De nadelige gebeurtenissen werden in drie categorieën ingedeeld: trauma’s, infecties en overige. De meest voorkomende nadelige ‘bijwerkingen’ waren: pneumotorax (klaplong), flauwvallen, een bloeding in of nabij de hersenen (subarachnoide bloeding) en infecties. De patiënten met infecties herstelden allemaal. Anders was dat bij beschadigingen van hart en bloedvaten (3 patiënten overleden, 4 herstelden), subarachnoide bloedingen (35 gevallen, 3 patiënten overleden), andere vormen van hersenbloeding en klaplong (4 patienten overleden, 197 herstelden). Bekijk het overzicht hier.

De onderzoeksresultaten sluiten aan bij een eerder artikel van kloptdatwel (doodsoorzaak acupunctuur) van 31 oktober 2010. Daar werden 86 dodelijke behandelingen over de afgelopen 45 jaar gerapporteerd.

De onderzoekers sluiten hun artikel optimistisch af:

‘Various types of acupuncture-related adverse events have been reported in China. Similar events have been reported by other countries,usually as a result of inappropriate technique. Acupuncture can be considered inherently safe in the hands of well trained practitioners. However, there is a need to find effective ways to improve the practice of acupuncture and to monitor and minimize the health risks involved’.

Natuurlijk komt beschadiging door acupunctuur maar heel weinig voor. De auteurs schatten dat in China 50 tot 100 miljoen behandelingen per jaar worden uitgevoerd. Maar ja, toch jammer als je schade oploopt door een ingreep die geen bewezen voordelen heeft.

Skepter schreef eerder over acupunctuur.

 

Met dank aan het Noorse skepsis blog.