Kloptdatwel?

Highlight

Bracht Argos eigenlijk wel iets nieuws over ritueel misbruik?

by 55 Comments

Afgelopen zaterdag ging het onderzoeksjournalistieke programma Argos over ritueel misbruik. Een uur lang werd de luisteraar afwisselend geconfronteerd met soms gruwelijk verhalen van vermeende slachtoffers, hun behandelaars, klaarblijkelijke experts uit binnen- en buitenland, en ook heel veel twijfel bij de makers. Ritueel misbruik? Hadden we dat hoofdstuk eigenlijk niet al zo’n 25 jaar geleden afgesloten? Nooit was er toch iets concreets aangetoond dat wees op het bestaan van netwerken van satanisten of een sadistische elite? En de dubieuze therapieën waarmee herinneringen werden hervonden waren inmiddels toch echt wel uit het reguliere zorgcircuit verbannen? Toch? Wat was er dan voor nieuws onder de zon, dat er kamervragen over gesteld zijn en dat oud-advocaat generaal Joost Hulsenbek vindt dat er nieuw onderzoek moet komen naar ritueel misbruik?

Eigenlijk komt het neer op twee zaken: een eigen langdurig onderzoek van Argos journalisten Sanne Terlingen en Huub Jaspers onder vermeende slachtoffers en een aantal gesprekken met deskundigen in binnen- en buitenland. Het eigen onderzoek van Argos begon met een vragenlijst die in samenspraak werd opgesteld met een aantal deskundigen (van wie alleen Christel Kraaij met name wordt genoemd). Zo’n 140 ingvulde vragenlijsten kwamen binnen. Met zo’n honderd deelnemers had Argos contact en meer dan twintig ontmoetten ze.
Je kunt de lijst nog steeds bekijken en invullen. De enqûete werd onder andere verspreid door het Kenniscentrum Transgenerationeel Georganiseerd Geweld (TGG), waarin behandelaars verenigd zijn die overtuigd zijn van het bestaan van ritueel misbruik, wat op zich al het gevaar inhoudt dat je een overrepresentatie krijgt van slachtoffers die in contact geweest zijn met therapeuten die hierbij zijn aangesloten.

Een aantal vragen leken mij (vast onbedoeld) nogal sturend. Als je weet dat in de bekende verhalen vaak daders met een enigszins elitair beroep voorkomen, of personen waarvan kinderen in zekere mate afhankelijk zijn, kun je afvragen of je met de volgende vraag niet teveel naar bevestiging zoekt. Waarom staan hier bijvoorbeeld geen beroepen tussen als bakker, callcentermedewerker of marktkoopman?

Bracht Argos eigenlijk wel iets nieuws over ritueel misbruik? 1
Vraag 16 uit de enqûete van Argos: waarom staan hier allerlei beroepen ‘voorgestorteerd’?

Rode draad door de uitzending is het verhaal van Marinke, waar zoveel concrete verifieerbare aspecten in zitten, dat het merkwaardig is dat er geen aangifte is gedaan zodat de politie ermee aan de slag kan. Zou het er iets mee te maken hebben dat Bas Kremer van het Kenniscentrum TGG vertelt dat zij tegenwoordig afraden om aangifte te doen, omdat zaken over ritueel misbruik toch geseponeerd worden? Dat zou dan gebeuren op advies van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ) waar alle dossiers met rituele aspecten heen moeten worden gestuurd. Wat er precies gebeurt als er een afwijzend advies komt om een zaak als ritueel misbruik te onderzoeken, horen we niet. Als er concrete aanwijzingen van ‘normaal’ misbruik overblijven, of andere aspecten die kunnen wijzen op strafbare handelingen, neem ik aan dat de politie die toch wel verder onderzoekt.

Op een geven moment horen we Jaspers vertellen dat ze te rade gingen in het buitenland, omdat ze daar “inmiddels veel meer stappen gezet hebben om ritueel misbruik professioneel te onderzoeken”, waarmee impliciet ook de suggestie gewekt wordt dat het in Nederland niet goed genoeg zou gebeuren. Op de geraadpleegde buitenlandse deskundigen is echter wel het een en ander af te dingen. Nagenoeg allemaal komen ze uit het kamp dat gelooft in het bestaan van ritueel misbruik. Lees voor de details het blog van Peter Zegers dat ook hier op Kloptdatwel is gepubliceerd.

In Duitsland hebben ze dus een heuse onafhankelijke regeringsfunctionaris voor seksueel misbruik van kinderen die op grond van vijf persoonlijke contacten met getroffenen overtuigd geraakt is van het bestaan van ritueel, georganiseerd, seksueel misbruik. Maar wat in de uitzending van Argos niet naar voren komt, is wat de rechtspyschologen in ons buurland van zijn standpunt vinden.

En datzelfde geldt ook voor de positie van de Australiër Michael Salter: hoe ligt hij bij zijn Australische academische collega’s? Salter geeft bijvoorbeeld ook wel erg gemakkelijk af op de Amerikaanse False Memory Syndrome Foundation, een organisatie die streed tegen valse beschuldigingen van seksueel misbruik op basis van hervonden herinneringen:

De beweringen van de FMSF hebben specifiek betrekking op de vraag of het mogelijk is om valse herinneringen van autobiografische gebeurtenissen op te wekken. De claims van de stichting zijn niet relevant bij het beoordelen van beschuldigingen van kindermisbruik. De oprichters zijn geen experts op het gebied van kindermisbruik, en zullen dit ook niet worden. Nog een belangrijk feit is dat in de periode waarin de stichting werd opgericht, beschuldigingen van ritueel misbruik vooral van kinderen kwamen. Dit had dus niks te maken met zogenaamde “hervonden herinneringen”.

Salter laat dan weg dat de stichting een stevig bezette wetenschappelijke adviesraad had, waarin bijvoorbeeld de alom erkende expert Elizabeth Loftus zitting had.

Salter vertelt ook dat hij zelf crime-scenes gezien heeft “waar dierenbloed over de muren was gespoten en er overal symbolen getekend waren. In sommige gevallen waren dezelfde symbolen op de lichamen van de slachtoffers gebrand.” Helaas lijken de journalisten van Argos hier niet op doorgevraagd te hebben, want details komen we niet te weten over deze zaken die een sterk argument zouden kunnen zijn tegen de gevestigde mening dat ritueel misbruik niet voorkomt. Een korte zoektocht of Salter iets over deze zaken geschreven heeft, leverde mij vooralsnog niets concreets op. [zie update]

Interessanter wordt de uitzending als Terlingen vertelt dat ze Marinke ruim honderd foto’s voorlegden die bestonden uit een mix van willekeurige personen, bekende mensen die vaker in verhalen over ritueel misbruik op complotsites op internet rondgaan, en onbekendere personen die in verhalen van andere slachtoffers waren opgedoken. Van die laatste groep wees Marinke er met stelligheid een aantal aan die er ook bij haar bij zouden horen en zij wist veel details over deze mensen te vertellen die niet te vinden zouden zijn op internet. Hoe Argos deze test precies heeft opgezet horen we niet en is ook niet op de website te lezen, maar het lijkt des te betreurenswaardiger dat Marinke niet met haar verhaal naar de politie is gestapt die het nader kan onderzoeken. Opvallend is dat Marinke zoveel details weet te noemen van deze mensen (namen, woonplaats, namen van hun kinderen, favoriete sport, morbide seksuele voorkeuren), dat het haast merkwaardig is dat zij die niet uit zichzelf in eerdere gesprekken heeft gegeven.

Ook horen we dat een aantal deelnemers aan het onderzoek eenzelfde loods in de bollenstreek heeft aangewezen waar misbruik zou hebben plaatsgevonden en kinder- dierenporno zou zijn gemaakt. En in totaal zouden er meer dan tien plaatsen in Nederland en daarbuiten uit de enqûete  naar voren komen die door meerdere deelnemers werden genoemd. Maar gaat het dan om deelnemers waarmee Terlingen en Jaspers direct contact hebben gehad, of zit een groot gedeelte van deze overlap in anoniem ingevulde enqûetes? Dezelfde vraag kun je stellen bij de 40 daders die door verschillende slachtoffers worden omschreven.

De loods kon niet verder onderzocht worden, die ging in vlammen op, kort nadat Argos een anoniem mailtje had gekregen waarin gewaarschuwd werd dat ‘ze’  alert waren op hun onderzoek en dat ‘ze’  bewijs kwijt zouden maken. Toeval of niet, in ieder geval leert het dat het rondging dat de journalisten van Argos met dit onderzoek bezig waren en dat er personen die met het onderwerp betrokken zijn de moeite namen om de redactie anonieme berichten te sturen en te beïnvloeden.

Dan neemt het verhaal rondom Marinke een dramatische wending. Zij verdwijnt een paar uur, verblijft enige tijd op een locatie in Utrecht die ook door andere deelnemers aan het onderzoek is genoemd, en als zij weer opduikt blijkt zij glas in haar baarmoeder te hebben, dat in het ziekenhuis verwijderd moet worden. Eerder in de uitzending had Terlingen het voorkomen van verhalen over glas in de vagina al genoemd en gechecked bij gynaecologen of ze er bekend mee waren. Dat werd bevestigd, vier artsen kenden dergelijke gevallen. Was die rondvraag echter ná het incident met Marinke, of daarvoor? Had Argos het er misschien met haar over gehad? Die indruk kan makkelijk ontstaan omdat een vriendin de ingreep filmde om voor de journalisten van Argos “vast te leggen dat dit echt met Marinke is gebeurd.” In ieder geval leidde ook dit incident niet tot een gesprek bij de politie, Marinke wil dat niet.

Vlak daarna is de eigenlijke uitzending afgelopen en krijgt de luisteraar te horen dat het LEBZ dan wel geen interview had willen geven voor de uitzending maar wel een uitgebreide schriftelijke reactie op vragen van Argos heeft gestuurd. Die is op de website te lezen en ik zal niet de enige zijn die na het lezen daarvan denkt dat het erg jammer is dat veel van die antwoorden al niet waren meegenomen gaandeweg het onderzoek van Argos. De gang van zaken rond de aangiften lijkt bijvoorbeeld nogal anders dan Kremer doet voorkomen.

Ik bleef achter met het gevoel dat Argos, ondanks alle twijfels die ook hoorbaar zijn, zich toch te veel heeft laten meeslepen door het beeld dat gedreven behandelaars schetsen, te weinig kritisch gekeken hebben naar de buitenlandse deskundigen, de waarde van hun enqûete overschatten, en te persoonlijk betrokken raakten in een casus als die van Marinke.

Eerder op Kloptdatwel

Artikelen uit Skepter over ritueel misbruik:

Rapport van de Werkgroep Ritueel Misbruik, Den Haag, Ministerie van Justitie, Directie Staats- en Strafrecht, april 1994.

Update 8 juli 2020
Ik nam vorige week contact op met Michael Salter om hem te vragen naar die crime scenes waar hij het over had. Nog de volgende ochtend (in Australië) had ik een reactie. Salter had erover geschreven in zijn boek Organised Sexual Abuse, het zou gaan om de periode 1999-2005. Hij wees nog op een 16 jaar oud nieuwsbericht over de heropening van een aantal politieonderzoeken die er mee te maken zouden hebben.

Niets in dat bericht wijst echter op ritueel misbruik. Op een website vond ik een interview met Salter, waarin verwezen wordt naar fragmenten uit het boek van Salter. Bij het lezen van dit persoonlijke relaas viel me op dat alle details over de crime scene die Salter in de uitzending noemde, daarin vermeld worden: de symbolen met bloed op de muren en de brandmerken met diezelfde symbolen. Het gaat hier echter om incidenten die Salter meemaakte als vriend/partner van een slachtoffer, nog voordat hij aan zijn academische carrière begon. Dat zet het mijns inziens toch in een wat ander licht.

Bracht Argos eigenlijk wel iets nieuws over ritueel misbruik? 2
citaat van Salter uit interview met Argos

Op een vervolgmail aan Salter of het klopte dat hij die crime scene niet als professionele onderzoeker had waargenomen, maar eerder als iemand die er persoonlijk nauw bij betrokken was, heeft hij, ondanks herhaald verzoek, niet meer gereageerd.

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus

by 493 Comments

Het vervelende vooruitzicht dat we nog wel even vastzitten aan maatregelen als social distancing, motiveert sommigen tot het zoeken naar alternatieve hypotheses over de verspreiding van het coronavirus. In een interview op Café Weltschmerz bracht ene Willem Engel zo’n alternatief verhaal naar voren. Het interview werd in tien dagen meer dan 180.000 keer bekeken en Engel kreeg bijval van Maurice de Hond. Volgens Engel is de pandemie in Nederland eigenlijk al voorbij, kan sowieso maar 25 procent van de mensen besmet raken door het virus, en is de regel van 1,5 meter afstand nergens op gebaseerd en nergens voor nodig. Onzinnige uitspraken, gebaseerd op implausibele hypotheses en verkeerd interpreteren van onderzoek.

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 3

Zo’n twaalf jaar terug was Engel nog aan het promoveren in de biofarmacie, maar kort voor het afronden van dat traject besloot hij zich te storten op een carrière als dansleraar. Nu zijn zaak door de lockdownmaatregelen stil kwam te liggen, had hij opeens alle tijd om weer wetenschapper te gaan spelen, maar mist blijkbaar een kritische omgeving die hem behoedt voor het maken van tal van denkfouten.

Aerosolen

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 4
Maurice de Hond tilt Willem Engel in het zadel.

Engel heeft toen hij nog in de wetenschap actief was, onderzoek gedaan naar aerosolen. Net als Maurice de Hond denkt Engel dat die minuscule druppeltjes een veel grotere rol spelen in de verspreiding van het coronavirus dan de gevestigde wetenschappers in het RIVM, de WHO en al die andere kennisinstituten wereldwijd, die het erop houden dat vooral de grotere druppels, die vrijkomen bij niezen, hoesten en hard praten van belang zijn. Engel stelt zelfs dat alleen die aerosolen een rol spelen en dat daarom de 1,5 meter afstand die we moeten houden onzinnig is. Zelfs als je wel gelooft in de druppelverspreiding, moet je volgens hem vraagtekens zetten bij die 1,5 meter, want daar kon hij geen enkel wetenschappelijk artikel over vinden. Het zegt alleen iets over zijn gebrekkige kennis of zijn slechte speurwerk. Die 1,5 meter is een proefondervindelijk vastgestelde vuistregel, gebaseerd op onderzoek in de jaren 30 van de vorige eeuw door William Firth Wells. Het is onder andere samengevat in zijn boek Airborne Contagion and Air Hygiene. An Ecological Study of Droplet Infections (Harvard University Press, 1955). [zie update onderaan]

Wat voor bewijs heeft Engel eigenlijk dat alleen die aerosolen, die gevormd worden in de longen, een rol spelen? Hij brengt eigenlijk niet meer dan de hypothese en vertelt er wat rare verhalen bij over PCR-testen die zoals ze nu worden toegepast niet zouden deugen. Het gegeven dat die testen bij samples uit de neus heel vaak de infectie niet laten zien, is voor Engel een aanwijzing dat het virus zich van daaruit helemaal niet kan verspreiden. Het lijkt me klinkklare nonsens.

Terwijl in grotere druppels wel levensvatbare virusdeeltjes zijn vastgesteld, staat die vraag voor de veel kleinere aerosolen nog grotendeels open. Zoals Jaap van Dissel het in zijn presentatie voor de Tweede Kamercommissie op 4 juni uitlegde (rond minuut 40), moet je er ook rekening mee houden dat het bij die aerosolen gaat om druppeltjes die een 100 tot 1000 keer kleinere diameter hebben, wat betekent dat het volume al snel miljoenen keren kleiner is en dus veel en veel minder virusdeeltjes kan bevatten. Maar voor meer details over de mogelijke rol van aerosolen verwijs ik naar het uitstekende artikel dat Niki Korteweg vandaag schreef in NRC: ‘Hoesten, niezen, zingen… niemand kent het gevaar van kleine druppels‘.

Reproductiegetal

In de discussie speelt de term R0, het basis reproductiegetal, een grote rol. Het is een maat voor de snelheid waarmee een virus zich in een populatie verspreidt als er nog niemand immuun voor is. De R0 hangt af van een aantal gegeven zaken, zoals de aard van het virus, maar kan beïnvloed worden door bijvoorbeeld maatregelen als social distancing. Gedurende een verspreiding worden er ook steeds meer mensen immuun, dat remt dan natuurlijk ook de verspreiding, maar dan hebben we het over de effectieve R, of Rt.

Afgaand op het interview blijkt Engel dat onderscheid niet te begrijpen. Door de lockdownmaatregelen hebben we de R0 tijdelijk verlaagd, maar zo gauw we die loslaten, schiet R0 weer naar de standaardwaarde. Dat betekent niet dat er dan opeens weer heel veel mensen besmet worden, want die R0 zegt dus niets over hoeveel mensen nu besmet zijn en hoeveel er al immuun zijn. Voor mazelen is de R0 ongeveer 20, terwijl er doorgaans nauwelijks mazelenbesmettingen zijn. Door de R0 drastisch te verlagen, zorg je er wel voor dat de effectieve R onder de 1 komt, maar die kun je in principe ook bij hogere R0 onder controle houden met maatregelen als veelvuldig testen en zorgvuldig contactonderzoek.
In de latere podcast voor NPO2 liet Engel wel doorschemeren dat hij erop is gewezen dat hij het eigenlijk over Rt had moeten hebben en niet over R0, maar of hij het nu wel echt begrepen heeft, valt nog maar te bezien. Ik heb nog geen correcties gezien op zijn kanalen.

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 5
Deze slide van het RIVM helpt niet echt mee om het onderscheid tussen R0 en de effectieve R te duiden.

Een belangrijk argument van het RIVM voor de stelling dat de verspreiding vooral via grotere druppels gaat is, is dat dat bij andere virussen met een betrekkelijke lage R0 van 2 à 3, als influenza, ook het geval is. Als SARS-CoV-2 vooral via die hele kleine aerosolen zou verspreiden, dan zou het meer lijken op mazelen en waterpokken die een R0 in de buurt van de 20 hebben.

Maurice de Hond

Maurice de Hond stelt dat dit argument niet klopt. Hij denk dat het virus zich vooral verspreidt bij super spreading events waarbij veel mensen in slecht geventileerde ruimtes verblijven. Tijdens zo’n gebeurtenis kan één besmet persoon dan heel veel anderen besmetten, waarbij je dus een hoge R ziet. Als je dat dan middelt met de door hem als nauwelijks aanwezig veronderstelde verspreiding buiten, zou je alsnog op een R0 van 2 à 3 uit kunnen komen. Die hoge R bij een super spreading event duidt dan, volgens De Hond, juist op aerosole verspreiding als je de redenatie van het RIVM volgt. Tsja, hij vergeet dan wel even dat die R0 van 20 voor mazelen een gemiddelde is over alle soorten ruimtes en je zou ‘m moeten kennen specifiek voor de ruimtes waar De Hond het over heeft.

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 6Nog een argument van het RIVM dat er buiten wel degelijk besmetting plaatsvindt, is dat het virus zich ook snel verspreidt onder indianen in het Amazonegebied. De Hond vindt dat ook niet geldig, want die indianen zitten ook wel eens binnen. En vooral tijdens zware regenbuien heb je dan geen natuurlijke ventilatie, beweert hij dan. Ik denk niet dat De Hond een goed beeld heeft van de gemiddelde behuizing van de inheemse volkeren in het Amazonegebied en hoe het gesteld is met de tocht in die hutten tijdens dergelijke tropische buien …

Groepsimmuniteit

Volgens Engel kunnen alle maatregelen wel opgeheven worden, want we zouden in Nederland al zo’n beetje de benodigde groepsimmuniteit bereikt hebben. Dat lijkt ernstig in tegenspraak met de beste gegevens die we hebben over hoeveel mensen al in aanraking geweest zijn met het virus en er waarschijnlijk (voor enige tijd in ieder geval) immuun voor zijn geworden. Het Sanquinonderzoek onder bloeddonors gaf vorige week aan dat 5,5 procent antilichamen heeft. In het interview had Engel het noodgedwongen nog over het vorige onderzoek, met gegevens tot half april, waaruit bleek dat 3 procent waarschijnlijk een besmetting met corona had doorgemaakt. Met 3 procent zit je natuurlijk erg ver van de groepsimmuniteit die voor dit coronavirus door experts wordt geschat op rond de 60 procent (hangt direct samen met de geschatte R0 van 2,5).

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 7Engel wijst er echter op (rond minuut 45) dat uit het onderzoek ook zou blijken dat 14 procent van de donoren al antilichamen had, waarschijnlijk van besmettingen met andere coronavirussen, en dat die daardoor ook beschermd waren tegen SARS-CoV-2. Het is tamelijk onbegrijpelijk hoe Engel dit uit het wetenschappelijke artikel heeft opgemaakt. De 14 procent slaat namelijk op het aandeel van de donoren dat positief testte met de gebruikte antilichamentest, waarvan ook een donatie van voor de outbreak positief testte. Er waren bij de 7.361 donaties, 230 positeve testen. Van die 230 was er bij 218 een eerdere afname nog beschikbaar voor een test. En daarvan waren er dus 30 ook positief. De 14 procent is dus 30/218, maar niet 14 procent van de ruim 7.000 donaties!

Het enige wat niet helemaal duidelijk is, wat het betekent dat een klein deel van de positief geteste donoren al voor de outbreak positief testte. Ligt het aan de test en zijn sommige mensen sowieso altijd positief? Is de test niet specifiek genoeg, slaat hij ook uit bij antilichamen tegen andere virussen? (En wat betekent dat dan voor de eventuele immuniteit tegen SARS-CoV-2?) Of waren deze donors toch al besmet voor het officiële begin van de outbreak?
Als je louter kijkt naar wie er tussen de vorige (pre-outbreak) en huidige donatie een besmetting opliep, kom je voor zeg eind maart, uit op 2,7 procent. Neem je die wat onduidelijke positieven mee om aan de ruime kant te zitten, dan zit je op de drie procent die naar buiten is gebracht. Wat Engel ervan maakt slaat nergens op. En het gezeur van interviewer Ramon Bril dat de titel van het artikel een vorm van wetenschappelijke corruptie zou inhouden al helemaal niet. Die titel luidt ‘Herd immunity is not a realistic exit strategy during a COVID-19 outbreak’ waar Bril ‘Herd immunity is not an option’ van maakt, wat ook wel slordig is voor iemand die zo’n stevige beschuldiging uit.

Waarom zouden we eigenlijk met 14 procent immuniteit al bijna op groepsimmuniteit zitten? Dat komt omdat Engel denkt dat überhaupt maar 20 tot 25 procent van de populatie getroffen kan worden door het coronavirus en dat baseert hij weer op een verkeerde interpretatie van wat er aan boord van de Diamond Princess gebeurde.  Engel denkt dat het gegeven dat maar iets meer dan 700 van de 3700 opvarenden uiteindelijk besmet raakte met het coronavirus betekent dat de rest gewoon niet besmet kon worden. In Engels beeld was het schip in quarantaine een perfecte mengmachine waarin iedereen aan boord vanzelfsprekend in aanraking zou komen met het virus. Niets is minder waar. Ondanks een vertraagde start moesten de passagiers in hun cabines blijven en waren groepsbijeenkomsten aan boord uitgesloten. Ook werden positief geteste personen van boord gehaald. Een soort lockdownmaatregelen aan boord.
Ondanks de wat gebrekkige uitvoering traden er na enige tijd geen nieuwe gevallen meer op. Die casus leek mij juist een sterk argument tegen aerosole verspreiding (of in ieder geval het belang daarvan op het geheel) en in het eerder vermelde NRC-artikel wordt dat bevestigd door viroloog Ron Fouchier.

Engel noemt ook nog het onderzoek van prof Hendrik Streeck, uitgevoerd in Gangelt. In die gemeente was een super spreading event waarna er strikte social distancing-maatregelen werden opgelegd. Opvallend resultaat was dat in huishoudens met iemand die besmet was, niet heel veel secundaire besmettingen optraden, afhankelijk van de grootte van het huishouden liepen de percentages uiteen van 16 tot 44 procent. Maar dit zegt waarschijnlijk weinig over hoe groot de kans is dat iemand überhaupt besmet kan worden, en het toont eerder aan dat een besmet persoon gemiddeld maar beperkt besmettelijk is. Het virus is niet zo makkelijk overdraagbaar, zeker niet als je de basishygiëne in acht neemt.

Vaccins – ‘Ik ben zeker geen antivaxxer, maar …’

Het stuitendste stuk in het interview zit aan het eind. Nadat Engel eerst blijk geeft geen benul te hebben hoe het werkt met het reproductiegetal, de R0 waarover je virologen hoort spreken, komt hij met zijn conclusie dat vaccins voor luchtweginfecties sowieso geen goed idee zijn: “Alle vaccinprogramma’s voor luchtweginfecties kun je afschaffen.” zegt hij doodleuk. Was het een verspreking, bedoelde hij misschien alleen de griepvaccinatie? Ik vroeg ernaar op zijn Facebook pagina:

De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 8

Je reinste antivaxklets, als je het mij vraagt. Op zijn minst heeft Engel er moeite mee om toe te geven dat hij erg is doorgeschoten in het interview.

En verder …

Het interview is ruim 80 minuten. Engel – en soms ook Bril – doen wel meer uitspraken die op zijn minst merkwaardig zijn. Ik zal geen poging doen om hier compleet te zijn, maar de volgende uitspraken vielen nog op.

  • Bril stelt dat het aantal zelfdodingen tijdens de lockdown maar liefst 10 tot 15 keer zo hoog ligt als normaal. Het tegengestelde is waar, het ligt zo’n 20 procent lager.
  • Als voorbeeld van een denkbeeld dat ooit eens door verkeerde wetenschap bekend is geworden en ondanks correctie heel hardnekkig blijft voortleven, noemt Engel het verhaal dat spinazie als een hele goede bron van ijzer wordt gezien, terwijl dat op een fout geplaatste komma in een publicatie zou berusten. Engel is er niet van op de hoogte dat dat verhaal juist een mythe is.
  • “Wetenschappers” in de 14e eeuw hadden het mis over hoe de Zwarte Dood zich verspreidde. Dat geeft Engel als reden waarom wetenschappers in onze tijd zo halstarrig aan het idee vasthouden dat het dit keer niet via de lucht gaat, want ze willen het niet nog een keer fout hebben. Dit argument gaat op zoveel fronten mis, dat ik dat volgens mij niet hoef uit te leggen.
  • Engel stelt dat de periode van die Zwarte Dood ook de enige keer in onze geschiedenis was waarin quarantaine is toegepast. Misschien doelt Engel hier specifiek op heel Nederland, want in de geschiedenis is quarantaine op verschillende plaatsen en tijden ingezet als middel om epidemieën in te dammen, ook op lokale schaal in Nederland.
  • Engel schermt met een contact in het Outbreak Managment Team die zijn analyse zou ondersteunen. In het gesprek komt naar voren dat het zou gaan om een mannelijke hoogleraar. Het lijkt me erg sterk, misschien dat de beste man alleen maar iets heeft gezegd over dat nog niet helemaal is uitgesloten dat aerosolen een rol spelen.
  • De piek in de besmettingen is volgens Engel juist veroorzaakt door de lockdown: daardoor moesten we meer op elkaar gaan zitten. Hij wijst op een golfje in de grafiek met besmettingen rond 16 maart, net toen de lockdown inging,  en stelt rustig dat we daar de kans op een lagere piek hebben laten liggen. Geen enkele overweging wat betreft onzekerheidsintervallen aan het begin toen zowel de aantallen nog laag waren, er nog maar weinig getest werd en de rapportage daarvan soms niet actueel was.

    De denkfouten van Willem Engel over het coronavirus 9
    Slide uit de presentatie van Engel
  • Engel en Bril kletsen ook nog over het gebruik van de medicijncocktail van orthomoleculaire huisarts Rob Elens, maar daar is al best veel over geschreven. Wat hier wel in opvalt is dat  Engel aan de ene kant fel tegen handhaven van de 1,5 m afstand is, omdat er geen bewijs voor zou zijn, maar ironisch genoeg aan de andere kant voorstander van het toelaten van ‘experimenten’ als dat van Elens, juist omdat je niet op bewijs kunt gaan zitten wachten…

Zelfinzicht

Engel bedoelt het zoals zovele amateurvirologen en bierviltjesrekenaars vast allemaal niet verkeerd:

(uit een filmpje van het kanaal van Engel)

Update 18 juni 2020

Op Follow the Money is een artikel gepubliceerd dat voor een groot deel gebaseerd is op dit stuk. Over het onderzoek van Wells nog het volgende: ik heb hier in de tekst zijn boek uit 1955 genoemd, omdat daar veelal naar verwezen wordt. Op basis van de besprekingen uit die tijd, ging ik er ook vanuit dat het experimentele onderzoek daarin is samengevat of dat het er in ieder geval naar verwijst. Omdat ik het boek zelf nog niet heb kunnen inzien, was het waarschijnlijk handiger om meteen naar het artikel uit 1934 te verwijzen waarin Wells beschrijft hoe lang druppels van verschillende grootte door de lucht kunnen gaan voordat ze grond raken of verdampen. (zie ook Wells curve in Wikipedia).

Willem Middelkoop verliest rechtszaak over recensie Patronen van Bedrog

by 21 Comments

Op 18 november deed de Rechtbank Gelderland eindelijk uitspraak in de civiele zaak die Willem Middelkoop tegen mij had aangespannen. Middelkoop is namelijk boos over de recensie die ik in juni 2018 hier op Kloptdatwel publiceerde van het mede door hem geschreven boek Patronen van Bedrog.
Volgens Middelkoop is mijn recensie onrechtmatig en hij eiste dat alle sporen daarvan verwijderd zouden worden, en daarnaast een nog nader te bepalen schadevergoeding. Ook zou ik allerlei tweets moeten verwijderen die niet door de beugel zouden kunnen en in Middelkoops ogen onderdeel uitmaken van een lastercampagne tegen hem.
De rechter wijst alle vorderingen af.

Lange lijst met fouten

Eerder publiceerde ik op Kloptdatwel al een deel van de briefwisseling met de advocaat van Middelkoop, de inleidende schotenwisseling voor de dagvaarding die in februari volgde, waaruit wel duidelijk wordt wat de argumentatie van Middelkoop was en ook waarom die volgens mij volstrekt geen hout snijdt. Het blijft een rare zaak. In de Telegraaf zei Middelkoop tegen Wierd Duk, die hem en Dollee over het boek interviewde, dat hij met iedereen over dit boek in discussie durft. De eerste de beste die dat stevig onderbouwd deed, ik dus, kreeg echter geen inhoudelijk weerwoord maar een vervelende rechtszaak aan de broek.

Middelkoop maakt vooral een punt van de volgende zin in de recensie:

Op Twitter verheugde Middelkoop zich erover dat allerlei fact-checkers onbezoldigd meehelpen om foutjes in zijn boek te vinden en dat de volgende drukken nog ‘strakker’ zou worden; hij mag de redactie van Kloptdatwel wel mailen voor de lange lijst met fouten die ik verder nog aantrof …

Willem Middelkoop verliest rechtszaak over recensie Patronen van Bedrog 10
De recensie waar Middelkoop niet zo blij mee is.

Dat laatste stukje met ‘de lange lijst met fouten die ik verder nog aantrof’ zou volgens Middelkoop de eigenlijke onderbouwing zijn voor het oordeel ‘broddelwerk’ in de titel. Zolang ik die lijst niet zou geven, zou dat oordeel onrechtmatig zijn. Een heel aparte redenatie. Ook zonder dat zinnetje had ik dezelfde titel gekozen, ik had immers al een aardige opsomming gegeven van wat er volgens mij zoal schort aan het boek.

In die briefwisseling was al duidelijk geworden dat alles wat ik zou opvoeren als behorende tot die lijst door Middelkoop als betekenisloos zou worden afgedaan, net zoals hij deed met bijna alles wat wel aan fouten in de recensie was opgenomen. Maar ik was volgens hem nog verder gegaan door er “zelfs een hashtag” voor aan te maken op Twitter! Tsjonge, een zwaar vergrijp natuurlijk. Dat slaat dan op een tweet die ik met het Twitter-account van Skepsis plaatste in reactie op een tweet van Middelkoop met een bekende hoax. Die hashtag #vandelangelijstmetfouteninpatronenvanbedrog was maar één keer gebruikt. Niet zo gek, want die is zo lang dat die moeilijk als niet-ironisch opgevat kan worden.

In de aanklacht voert Middelkoop ook nog een paar vriendelijke bedankmailtjes voor het toezenden van het boek op van een aantal (emeritus) hoogleraren, waaronder een toenmalig Eerste Kamerlid. Die mailtjes zouden er dan op moeten duiden dat het boek in academische kringen goed is ontvangen. Wel een beetje jammer dat geen van die hooggeleerde vrinden van Middelkoop tot nu de moeite heeft genomen zelf een recensie te schrijven, of inhoudelijk op die van mij in te gaan.

Brieven aan Skepsis

Willem Middelkoop verliest rechtszaak over recensie Patronen van Bedrog 11
Voorbeeld van een tweet die ik volgens Middelkoop niet had mogen retweeten met het twitteraccount van Skepsis

Over mijn gebruik van het Twitter-account van Skepsis liet Middelkoop, toen de rechtszaak al liep, zijn advocaat ook nog een aangetekende brief aan het bestuur van Skepsis sturen. En voor de zekerheid kregen diverse bestuursleden op hun thuisadres ook een aangetekend epistel met een afschrift daarvan. Was hij soms bang dat onze secretaris die brief niet bekend zou maken aan de rest van het bestuur?
In de brief stelt de advocaat van Middelkoop dat ik een “smaadcampagne” tegen haar cliënt zou voeren. Nogal een aantijging. Ook verzoekt ze daarin om diverse (re)tweets te verwijderen. Het was een beetje puzzelen om welke het gaat (dat was nogal matig gespecificeerd), maar het zijn o.a. deze, deze, deze en deze.
En Skepsis werd verder verzocht om er op toe te zien dat “aan Van Erp niet langer een platform wordt geboden voor zijn onrechtmatige uitlatingen jegens cliënt”.

Aanvullend gezeur

Zo’n twee weken voor de zitting kwam Middelkoop nog met aanvullende eisen. Ik zou wederom onrechtmatig gehandeld hebben door een stuk op mijn persoonlijke website over de zaak te publiceren: Sued by Willem Middelkoop over a review of his book Patronen van Bedrog (‘Patterns of Deception’). Volgens Middelkoop betreft het hier een vertaling van de recensie en ik zou hiermee een voorschot hebben genomen op een toekomstige Engelstalige vertaling van Patronen van Bedrog. Een vertaling van mijn recensie? Serieus? Lees het stuk en oordeel zelf.

Ook had Middelkoop zich geërgerd aan wat andere tweets van mij, o.a. eentje vanaf het account van Skepsis dat ik beheer. Dat ik slechts een half uur nodig had om een presentatie van een bekende complotdenker op waarde in te kunnen schatten, was in Middelkoops ogen blijkbaar onderdeel van de lastercampagne die ik tegen hem zou voeren.
Meer ‘bewijs’ van zo’n lastercampagne zouden mijn tweets zijn, waarin ik de draak stak met het feit dat Middelkoop zelf of iemand van zijn bedrijf zijn wikipedia-pagina had zitten bijwerken.
“Daar is niets illegaals aan” stelde Middelkoop tijdens de zitting. Alsof ik dat had gesuggereerd. Het is alleen zo dat het door de Wikipedia-gemeenschap niet zo op prijs wordt gesteld dat iemand zijn biografie op Wikipedia beschouwt als zijn of haar persoonlijk propagandakanaal. Het artikel ging engiszins op slot, en dat Middelkoop daardoor de pagina niet meer kon laten bijwerken door zijn stagiair was dus mijn schuld. Tsja.

Dat de recensie op een site met de naam Kloptdatwel.nl verscheen, is op zich al een kwalijke zaak volgens Middelkoop:

De uitlatingen van Van Erp zijn gepubliceerd op een website met de naam klopdatwel.nl [sic]. De naam Kloptdatwel wekt bij het publiek de indruk dat het als een objectief controleur misstanden aan de kaak stelt, terwijl het ontdekken van ‘fouten’ het commerciële belang van de website dient. Alleen al het publiceren op zo’n website beschadigt iemands reputatie en noopt tot grote zorgvuldigheid.

Kortom, er moest nog meer weg. O ja, ook had hij fijntjes het stuk uit de Volkskrant over de zaak Santilli bijgevoegd om te betogen dat ik wel vaker over de schreef was gegaan en daarmee voor de rechter was gekomen.

Rechtbank Gelderland
Rechtbank Gelderland (foto: HenkvD | Wikimedia Commons)

De zitting

Op 5 juni moest ik naar de Rechtbank Gelderland te Arnhem voor de comparitie. Middelkoop kwam ruim een kwartier te laat, maar omdat de zaak die voor ons behandeld werd wat uitliep, konden we toch met zijn allen beginnen. Middelkoop had naast zijn advocaat nog twee jonge mannen bij zich, waarvan er een zijn co-auteur Tim Dollee bleek te zijn.

Inhoudelijk gezien kwam er weinig nieuws naar boven. Mijn advocaat, mr. Theo ten Velde, heeft telkens in zijn inbrengen rustig de zaak teruggebracht tot waar het om draait, namelijk of wat ik opgeschreven heb onrechtmatig genoemd kan worden. Die vraag werd door ons natuurlijk ontkennend beantwoord. Je moet immers wel iets heel onbetamelijks opschrijven wil daar sprake van zijn, en bij mijn recensie is daar allerminst sprake van.
Ik heb wat vragen van de rechter beantwoord en bijvoorbeeld nogmaals duidelijk uit kunnen leggen hoe het precies zit met ‘de lange lijst met fouten die ik verder nog aantrof’ waar Middelkoop zo’n punt van maakt. Middelkoop werd nu gedwongen om te zeggen dat met tien punten op die lijst hij het wel een ‘lange lijst’ zou vinden. In de trein terug bladerde ik nog eens door de aantekeningen die ik in het boek had aangebracht en kwam al snel tot zeker 25 naar mijn mening serieuze problemen, dus geen tikfoutjes, die ik niet in mijn recensie had gebruikt.

De rechter vroeg ook of ik zelf niet vond dat mijn artikel verder ging dan gebruikelijk voor een recensie en of het wel zinnig was om zoveel aandacht te besteden aan deze ideeën als ik er zo mee oneens was (omdat ze daarmee misschien eerder verder gaan leven). Daarop heb ik aangegeven dat juist omdat het boek bij een respectabele uitgeverij als Amsterdam University Press is verschenen (en niet een Ankh-Hermes, ofzo) het mijns inziens zinvol is om heel inhoudelijk naar het boek te kijken en niet alleen maar enigszins lacherig weg te zetten zoals Hendriks bijvoorbeeld deed in NRC.

Middelkoop had ook nog wat over Skepsis te melden. Hij vertelde dat hij zelf tot midden jaren negentig op Skepter geabonneerd was, maar het abonnement opgezegd had toen “Skepsis een militante koers insloeg”. Dat zou dan blijken uit het zonder degelijke onderbouwing tekeer gaan tegen supplementen, of zoiets. Geen idee waar hij het precies over had, maar het kwam er meen ik op neer dat bij gebrek aan voldoende wetenschappelijk onderzoek Skepsis te gemakzuchtig negatief over zulke zaken zou schrijven. Tsja.

Vonnis

De uitspraak was in eerste instantie gepland voor 11 september, wat haast een knipoog leek van de rechtbank, omdat het boek ook complottheorieën over de aanslagen op 9/11 verkondigt. Maar de Rechtbank Gelderland kampt met onderbezetting, dus die datum werd niet gehaald. Ook de nieuwe planning, 23 oktober, ging de mist in en intussen begon ik wel aardig chagrijnig te worden over dat uitstel. Maar omdat het vervolgens voor 4 december gepland stond, kwam de uitspraak gisteren toch weer onverwacht.

In de uitspraak geeft de rechter mij op alle punten gelijk en stelt dat ik me terecht beroep op de vrijheid van meningsuiting: “Het is voor beide partijen en voor het publiek duidelijk dat Van Erp in dit blog en in zijn tweets zijn mening en een waardeoordeel over het boek geeft. Aan Van Erp komt daarbij een grote vrijheid toe.” Daarnaast loopt de rechter een flink aantal argumenten uit mijn bespreking langs en schrijft daarna het volgende:

Aan de hand hiervan zet Van Erp uiteen waarom hij Patronen van Bedrog geen goed boek vindt. Hij gebruikt daarbij argumenten waarop Middelkoop kan reageren in het publieke debat, bijvoorbeeld op twitter of in andere media. Middelkoop kan daarbij, zoals hij in deze procedure doet, op de argumenten van Van Erp ingaan en toelichten dat deze naar zijn oordeel zwak of onjuist zijn. Ook kan hij erop wijzen dat argumentatie volgens hem ontbreekt en hij kan erop wijzen dat deskundigen van gezag zijn boek wel goed vinden. Het is dan aan het publiek om te beoordelen of het meer waarde hecht aan het boek van Middelkoop of aan de recensie van Van Erp. Van Erp gebruikt in zijn uitlatingen zo nu en dan sterke en laatdunkende bewoordingen. In het debat nemen de partijen over en weer een onwelwillende houding aan. Daarbij gaan zij echter niet zo ver dat zij de grenzen van het betamelijke overschrijden. Dit alles leidt tot het oordeel dat Van Erp niet onrechtmatig heeft gehandeld door de gewraakte uitlatingen in zijn blogs en in zijn tweets te doen.

De rechtbank oordeelt ook dat mijn uitlatingen over het plagiaat voldoende zijn beargumenteerd en dat een opmerking als ‘een lange lijst met fouten’ ook al als stijlfiguur gebruikt mag worden. Conclusie:

Afweging van de wederzijdse belangen van de partijen brengt de rechtbank aldus tot het oordeel dat het grondrecht van Van Erp om zich in het openbaar kritisch, informerend, opiniërend en waarschuwend te kunnen uitlaten zwaarder moet wegen dan het grondrecht van Middelkoop op bescherming van zijn eer en goede naam, zodat de uitlatingen van Van Erp niet onrechtmatig zijn. De vorderingen van Middelkoop zullen daarom worden afgewezen.

En Middelkoop wordt veroordeeld tot het betalen van mijn proceskosten (begroot 1.383 euro).

Toevoeging 19 februari 2020

De termijn waarbinnen Middelkoop in hoger beroep kon gaan (3 maanden) is verstreken, de uitspraak is daarmee definitief geworden. Voor de geïnteresseerden is de volledige uitspraak te downloaden.

Rode rijst als vervanger van statines

by 49 Comments

Toen ik een tijdje geleden een kennis hoorde vertellen dat ze gestopt was met haar reguliere anti-cholesterolmedicijnen en dat ze nu een rode-rijstextract nam, was ik sceptisch. Ze vertelde echter dat een bloedonderzoek had uitgewezen dat haar cholesterol inderdaad nog steeds op een acceptabel niveau zat. Ik had nog nooit van rode rijst gehoord en was benieuwd of en hoe rode-rijstextract dan werkt. Hieronder het resultaat van mijn korte onderzoek.

Cholesterol

Cholesterol is een verzamelnaam voor een aantal vetachtige stoffen die belangrijke bouwstenen zijn voor onder andere menselijke celmembranen. Cholesterol wordt via het bloed vervoerd en kan dus via een bloedtest gemeten worden. Het overgrote deel van het cholesterol wordt door het lichaam zelf gemaakt en dan voornamelijk door de lever. Cholesterol kent een aantal hoofdvormen waarvan HDL en LDL de meest bekende zijn. Vaak wordt beweerd dat HDL ‘goede’ en LDL ‘slechte’ cholesterol is. Dat ligt echter wat genuanceerder. HDL bestaat namelijk uit vijf subklassen waarvan er slechts drie inderdaad een gunstig effect lijken te hebben. Voor LDL geldt dat vooral de kleinere varianten ongunstig lijken te zijn.

Sommige mensen hebben last van verhoogde cholesterolniveaus in het bloed zogenaamde Hypercholesterolemie. Dit kan erfelijk zijn of het gevolg zijn van een ongezonde levensstijl. Een te hoog cholesterolniveau kan leiden tot ophoping van plaques aan de binnenkant van bloedvaten waardoor uiteindelijk hart- en vaatziekten ontstaan. Dit lijkt vooral te gelden voor mensen die andere risicofactoren hebben zoals roken, diabetes of een hoge bloeddruk.

Statines

Om de cholesterolniveaus van personen die in de risicogroep vallen te verlagen, wordt deze mensen geadviseerd om er een gezonde levensstijl op na te houden (veel bewegen, niet roken en meer onverzadigde vetten en voedingsvezels eten). Daarnaast worden vaak statines voorgeschreven. Statines zijn een groep stoffen die de aanmaak van cholesterol beperken door een belangrijke stap in het productieproces te remmen. Een aantal statines wordt geproduceerd door fermentatie van schimmels, terwijl anderen synthetisch gemaakt worden. Bepaalde producten, zoals oesterzwammen, bevatten van nature al statines. Er zijn mensen die de gunstige werking van statines in twijfel trekken en statines in verband brengen met een verhoogd risico op kanker en hartfalen. Hier bestaat echter nog geen wetenschappelijke consensus over.

Rode Rijst

Rode rijst gefermenteerd door Monascus purpureus (foto: FotoosVanRobin)
Witte rijst gefermenteerd door Monascus purpureus (foto: FotoosVanRobin via Wikimedia Commons)

Allereerst is het goed om onderscheid te maken tussen rijst met een velletje dat roodachtig is en rijst die door een fermentatieproces met een schimmel rood is geworden. Beide worden namelijk rode rijst genoemd. Als ik hier over rode rijst spreek, dan bedoel ik de gefermenteerde rode rijst (zie foto). Deze rode rijst wordt gemaakt door rijst te laten fermenteren met de schimmel Monascus purpureus.

Werking

Er wordt door producenten beweerd dat rode rijst een gunstige werking heeft op het cholesterolniveau. En uit veel onderzoeken blijkt dat inderdaad te kloppen. Hierdoor wordt rode rijst door veel mensen gezien als een meer ‘natuurlijke’ vorm van cholesterolverlaging in het bloed.

Sommige websites beweren echter dat mensen die geen statines willen gebruiken, rode rijst zouden moeten proberen. Hier gaat men echter de mist in. De werking van rode-rijstextracten is namelijk op basis van Monacoline K. De gebruikte schimmel (Monascus pupureus) maakt Monacoline K aan tijdens de fermentatie. Deze stof wordt door de producent van de capsules die mijn kennis slikt, ook netjes vermeld als werkzame stof. En hier komt de aap uit de mouw, want Monacoline K is identiek aan de stof Lovastatine die (zoals de naam al aangeeft) een statine is. Lovastatine wordt in Amerika zelfs verkocht door Merck onder de naam Mevacor!

Rode rijst bevat dus een statine waarmee de werkzaamheid van rode rijst verklaard kan worden. Bijzonder is het om te weten dat in Amerika deze aanwezigheid van Monacoline K de reden was om rode-rijstproducten in 2000 uit de schappen te laten halen, omdat in Amerika voedingssupplementen geen medicijnen mogen bevatten. In Nederland worden rode-rijstproducten (waarvan de producenten zelf aangeven dat er Monacoline K in zit) echter nog steeds zonder recept verkocht.

Veiligheid

Omdat rode rijst een bepaald soort statine bevat, bestaat het risico op dezelfde bijwerkingen als bij voorgeschreven statines, namelijk lever-, spier- en nierschade. Ook heeft het drinken van bijvoorbeeld grapefruitsap een negatieve invloed op de werking en zijn er wisselwerkingen met andere medicijnen. Zelfs het National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) in Amerika en een bekend voorstander van ‘alternatieve’ geneeswijzen waarschuwt voor de veiligheid van rode rijst. Nog verontrustender is dat in een onderzoek in Amerika van 2006 tot 2008 twaalf soorten rode-rijstproducten onderzocht zijn en dat in vier van die producten de stof citrinine gevonden is. Deze stof kan nierschade opleveren. Of citrinine ook in Nederlandse rode-rijstproducten voorkomt, is niet bekend.

Uiterst merkwaardig is dat een producent van rode-rijstextract onder ‘Meer informatie’ verwijst naar de bovengenoemde Amerikaanse studie die de citrinine gevonden heeft, terwijl in het artikel een expliciete waarschuwing voor artsen staat om zeer voorzichtig te zijn met het voorschrijven rode-rijstproducten.

Conclusie

Uit mijn onderzoek blijkt dat bepaalde rode-rijstproducten inderdaad het cholesterol kunnen verlagen, maar dat dit komt door een statine. Als mensen deze rode-rijstproducten gaan nemen samen met hun reguliere statines kunnen ze zonder dat ze het weten een te hoge dosis statines binnenkrijgen en aldus een verhoogd risico op bijwerkingen lopen. Het zou mij niet verbazen als mensen deze bijwerkingen vervolgens toeschrijven aan de reguliere medicijnen en niet aan de rode rijst. Hier ligt dus een taak voor huisartsen om hun patiënten voor te lichten over de potentiële gevaren van rode-rijstgebruik.

Patiënten zouden (je hoopt in overleg met hun huisarts) kunnen besluiten om hun reguliere medicijnen in te ruilen voor rode-rijstproducten. Hier zijn echter een aantal bezwaren tegenin te brengen. Door rode-rijstproducten te gaan gebruiken in plaats van regulier voorgeschreven statines, ruil je de ene statine in voor de andere. Als je, om een of andere reden, geen statines wilt gebruiken, heeft dat dus niet veel zin. Nu is het wel zo dat de bijwerkingen van statines van patiënt tot patiënt kunnen verschillen. Het zou dus kunnen dat sommige mensen Monacoline K beter verdragen dan de voorgeschreven statine. De vraag is echter of dit voordeel opweegt tegen het eerder genoemde risico dat rode-rijstproducten niet zo streng gecontroleerd worden als medicijnen (zie in Amerika aangetroffen vervuilingen).

Het mooiste zou uiteraard zijn als Lovastatine als regulier medicijn verkocht zou worden in Nederland (een zoektocht naar Lovastatine in het register van Nederlandse medicijnen levert helaas niks op). Dit zou een huisarts namelijk de mogelijkheid geven de patiënten voor wie rode-rijstproducten werken, een goed gecontroleerde versie van de werkzame stof voor te schrijven.

Iets zegt mij echter dat zelfs als Lovastatine als medicijn beschikbaar zou zijn, er nog steeds veel mensen zijn die liever een slechter gecontroleerd product uit de natuurwinkel willen gebruiken (omdat het zogenaamd ‘natuurlijk’ zou zijn) dan een beter gecontroleerd product van ‘Big Pharma’.

Zie ook:

‘Red Yeast Rice and Cholesterol‘ van Harriet Hall op Sciencebasedmedicine.org