In deze tweede post met het thema logica kijken we naar The Final Experiment (TFE). Volgens sommige platte aarde-gelovigen zou dit experiment een vorm van een ongeldige redenering zijn.
Zoals we in de eerdere post hebben geleerd kunnen deductieve redeneringen (redeneringen waarbij als de premissen waar zijn het niet anders kan dan dat de conclusie waar is) geldig of ongeldig zijn. Ongeldige deductieve redeneringen hebben een vorm waarbij de waarheid van de premisse niet leidt tot de waarheid van de conclusie vanwege de vorm van de redenering.
De platte aarde-gelovigen presenteren TFE in de volgende vorm:
Premisse 1: Als p dan q
Premisse 2: q
Conclusie : Dus p
Waarbij p staat voor “de aarde is bolvormig” en q “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”.
De volledige redenering, iets aangepast, wordt dan de volgende:
Als de aarde bolvormig is, dan staat de zon 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica. De zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antartica. Dus is de aarde bolvormig.
De vorm van deze redenering is inderdaad ongeldig en staat bekend als affirmatie van het consequent (ofwel bevestigen van de “dan q” gedeelte van de eerste premisse (Als p dan q)) (de Jong, p.148).
Dat deze vorm fout is, kan men illustreren met een simpel voorbeeld. Dit is een bekende:
Als het regent dan worden de straten nat. De straten zijn nat. Dus het regent.
De fout zit ‘m er hier in dat er ook andere oorzaken kunnen zijn voor natte straten. Bijvoorbeeld een gebarsten waterleiding, een dijkdoorbraak of een te enthousiaste sproeier. Dus de conclusie van de redenering kan onwaar zijn terwijl de premissen waar zijn. De eerste premisse geeft alleen aan dat als het regent de straten nat worden maar niet dat alle natte straten door de regen veroorzaakt worden.
Zo ook met de TFE. Als de aarde bolvormig is dan verwacht je de 24 uurszon op die plek in Antarctica, maar de 24 uurszon op die plek in Antarctica garandeert niet dat de aarde bolvormig is. Platte aarde-gelovigen hebben allemaal ideeën bedacht waardoor deze waarneming mogelijk zou zijn als de aarde niet bolvormig zou zijn. Bijvoorbeeld CGI, een tweede zon (echt of nagemaakt), of reflecties vanaf het firmament door de zon. Als we de waarschijnlijkheid van deze voorbeelden even negeren, zien we wel duidelijk dat het een ongeldige redenering is. De premissen kunnen namelijk waar zijn en de conclusie onwaar.
De bolvormige aarde gelovigen die meededen met TFE zijn het ermee eens dat de redenering zoals die tot nu toe is gepresenteerd een ongeldige redenering is. Ze beweren echter dat dit niet de redenering is die zij volgen. Zij beweren dat ze een andere redenering volgen, namelijk het testen van een hypothese. Dit is een vorm van inductief redeneren. Inductief redeneren is “wanneer de conclusie […] tot op zekere hoogte aannemelijk of waarschijnlijk wordt gemaakt door de premissen” (de Jong, p.124). De vorm van deze redenering ziet er als volgt uit (Herrick, p.55):
Premisse 1: Als hypothese h waar is, verwachten wij fenomeen p te observeren.
Premisse 2: Fenomeen p wordt geobserveerd.
Conclusie: Dus hypothese h is (waarschijnlijk) waar.
Met h: “de aarde is bolvormig” en p: “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”.
De hypothese voorspelt een fenomeen dat te observeren valt als de hypothese waar is. Als het fenomeen geobserveerd wordt dan geldt dat als bewijs voor de hypothese, als het fenomeen niet geobserveerd wordt geldt dat als bewijs tegen de hypothese. Maar het maakt de hypothese niet gelijk waar of onwaar, slechts meer waarschijnlijk.
Eén vereiste van deze redeneervorm is dat er ook daadwerkelijk een voorspelling was voordat de observatie plaatsvond. Dit was daadwerkelijk het geval, de voorspelling werd uitgesproken door de organisator Will Duffy en staat ook op de website van één van de deelnemers genaamd MCToon. Hierdoor lijkt het mij juist om te spreken van het testen van een hypothese in plaats van de ‘affirmatie van de consequent’-redenering.
Literatuur:
Herrick, Paul. Introduction to Logic. Oxford university press. 2013.
De Jong, W. R. Argumentatie en formele structuur, basisboek logica. Uitgeverij Boom, Amsterdam. 2005.
