Kloptdatwel?

De linke weekendbijlage (49-2018)

by 3 Comments

De linke weekendbijlage (49-2018) 1

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

 

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

Muziek helpt tegen angst en pijn: gelooft u het?

by 72 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In 2007 herdacht het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) zijn 150-jarig bestaan, met een Gedenkboek. Niet zonder trots vermeldt de redactie in de inleiding, dat “het NTvG … behoort tot een select internationaal gezelschap van algemeen medische tijdschriften die meer dan 150 jaar bestaan”. Genoemd worden dan The New England Journal of Medicine uit 1812, The Lancet uit 1823, het Deens Ugeskrift for Laeger uit 1839 en de British Medical Journal uit 1840.
Zelfs in de deftige burelen van het NTvG was men vergeten dat ons koninkrijk nog een ouder tijdschrift dan het NTvG kende, het Geneeskundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië (GTNI), het orgaan van de Vereeniging tot Bevordering der Geneeskundige Wetenschappen in Nederlandsch-Indië, waarvan het eerste nummer al in 1852 verscheen, dus vijf jaar eerder dan het NTvG. Dit tijdschrift verscheen tot 1930 éénmaal per jaar, later 18x, 26x en na 1937 wekelijks. In het rampjaar 1942 verscheen het tijdschrift nog 8 keer; het laatste nummer op 24 februari. Op zondag 1 maart 1942 landden de Jappen op Java, en capituleerde het KNIL een week later.
In het eerste nummer uit 1942 schreef de gérant, Bonne, hoogleraar aan de Geneeskundige Hoogeschool te Batavia, een voorwoord: ‘Ons Tijdschrift in Oorlogstijd’, waarvan de laatste twee zinnen luiden: “De oorlog kan in enkele dagen wegvagen, hetgeen gedurende generaties is opgebouwd. Moge ons tijdschrift standhouden”. De eerste zin is waar, de tweede bleef een vrome wens. Zo werd de 150 jaar niet gehaald, maar een eervolle vermelding in het KNMG-Gedenkboek was niet overdreven geweest.

Het NTvG bestaat nog altijd en mag best trots zijn op zijn ouderdom. Ik lees het blad sinds de jaren ’70 en publiceerde er een aantal artikelen in, soms gynaecologisch, vaker over alternatieve geneeswijzen. In de vorige eeuw had het blad de saaie uitvoering, die wetenschappelijke tijdschriften toen allemaal hadden. De laatste twee decennia ziet het blad er journalistieker uit, heeft een nieuwsrubriek en bevat ook kleurenfoto’s. Onderwerpen als boekrecensies, verenigingsverslagen en maatschappelijke aspecten van de gezondheidszorg verdwenen en uiteraard kreeg het blad ook een website. Journalisten traden toe tot de redactie.

Om lezers te blijven trekken – in een tijd van toenemende specialisering hebben generalistische tijdschriften het moeilijk – bedenkt de redactie af en toe themanummers en twee voorbeelden daarvan verschenen nog dit najaar. Het boeiende nummer van 10 november 2018 was geheel gewijd aan de Eerste Wereldoorlog, die op die datum 100 jaar eerder werd beëindigd. Er staat een aantal zeer fraaie artikelen in zoals over de Spaanse griep, chemische oorlogsvoering, chirurgie te velde en de levensloop van de militair arts John McCrae, die het prachtige gedicht In Flanders Fields schreef. Het is mij bijna onmogelijk dit gedicht te lezen zonder dat de tranen over mijn wangen biggelen. ‘In Flanders Fields the poppies blow/ Between the crosses, row on row/ The larks, still bravely singing, fly/ Scarce heard amid the guns below’ (en verder). Het oorlogsmuseum in Ieper dankt zijn naam aan dit onsterfelijke gedicht.

Minder gelukkig was ik met de NTvG-editie van 17 november die grotendeels gewijd was aan wat men noemde hard wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van softe interventies, zoals de helende omgeving. In een lang artikel werd ook de ‘muziektherapie’ onder de loep genomen. In een humoristisch bedoelde inleiding sprak redactielid Yvo Smulders de angst uit dat hij wellicht een groter kwakzalver was dan hij zich wel realiseerde. Hij lijkt inderdaad enigszins besmet met het ZonMw-virus, dat af en toe tot die rare Signalementen leidt en dat ‘invitational conferences’ organiseert, want hij blijkt voorstander van wetenschappelijk onderzoek waarin verschillende placebo’s met elkaar worden vergeleken.
Deze Smulders was erbij toen de ZonMw Invitational conference ‘Complementaire zorg’ (Den Haag, 31 mei 2013) werd opgevrolijkt door de uit Amerika ingevlogen homeopaat Wayne Jonas. Andere genodigden waren o.a. Van der Greef en Piet Leguit, oude bekenden van de VtdK. Het NTvG-artikel over de muziektherapie werd geschreven door twee jonge arts-onderzoekers en had als derde auteur Hans Jeekel, emeritus professor chirurgie ErasmusMC en nu aangekondigd als staflid afd. Neurowetenschappen. Jeekel was in 2014 mede-auteur van het ZonMw Signalement Ontwikkeling en implementatie van evidence-based complementaire zorg.

De auteurs van het artikel over muziektherapie in de chirurgie hebben een zogenaamde meta-analyse ondernomen en daarbij alles wat er over het nut van muziek rond operaties bekend is nagelezen. Er werden 92 proefnemingen (RCT’s) bekeken, waarin de gegevens van ruim 7000 patienten werden onderzocht. Men concludeerde na bestudering van al dat onderzoek tot een significante afname van angt en pijn rond operaties door muziek. Hoewel rekening moest worden gehouden met enige bias (bevoordeling van de favoriete therapie in de uitvoering van de trials) en met de aanzienlijke heterogeniteit van de studies achtte men het nut van muziektherapie desniettemin bewezen met de hoogst mogelijke bewijskracht.
Als rechtgeaard skepticus geloofde ik daar helemaal niets van. Het effect blijft natuurlijk beperkt en is resultaat van placebo-effect en afleiding. Maar het monnikenwerk van de drie auteurs overdoen, dat was voor mij geen wenkend perspectief. (In een eerdere versie van het artikel waren er zelfs nog vijf andere onderzoekers betrokken geweest). Gelukkig schoten de auteurs mij in hun eigen woorden al te hulp, want als iets te mooi is om waar te zijn dan is het meestal ook niet waar. En de auteurs vielen wat mij betreft collectief door de mand omdat zij niet alleen muziektherapie voor en na de operatie onderzochten, maar in hun missionair enthousiasme ook beweerden dat er zelfs een significante vermindering van de postoperatieve pijn was aangetoond als er muziek werd gemaakt terwijl de patiënten onder algehele narcose werden geopereerd!
Luitjes, die dat geloven, die hoeven wij goddank niet serieus te nemen. Dit is echt een brug te ver en toont ondubbelzinnig aan dat de auteurs lichtgelovig, bevooroordeeld of beiden zijn. Waarmee dit palaver wat mij betreft snel kan worden beëindigd.

De linke weekendbijlage (48-2018)

by 18 Comments

De linke weekendbijlage (48-2018) 2

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

 

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

De linke weekendbijlage (47-2018)

by 23 Comments

De linke weekendbijlage (47-2018) 3

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

 

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

Middelkoop vs Van Erp – het vervolg

by 11 Comments

Wie dit blog een beetje volgt zal wel hebben meegekregen dat Willem Middelkoop niet zo blij is met mijn bespreking van het boek Patronen van Bedrog, waarvan hij een van de auteurs is. Hij liet zijn zijn advocaat begin november een brief sturen, waarin gesteld wordt dat ik mij aan allerlei onrechtmatigs heb schuldig gemaakt. Mijn uitgebreide antwoord publiceerde ik ook hier op Kloptdatwel en daarop is nu weer een antwoord gekomen, waarop ik inmiddels ook maar weer uitgebreid gereageerd heb. Nu is hier de complete briefwisseling te lezen.

**** Update 19 februari 2019: Middelkoop heeft mij inmiddels officeel aangeklaagd. In de stukken niet veel nieuws ten opzichte van wat er in de brieven hieronder te lezen valt. ****

Het is mij ook na die tweede brief volstrekt niet duidelijk waarom mijn recensie en bepaalde tweets onrechtmatig zouden zijn en al helemaal niet waarom Middelkoop van mening is dat ik die überhaupt niet onderbouwd heb. Kan natuurlijk aan mij liggen. Zijn advocaat schrijft bijvoorbeeld: “Dat hier sprake is van ongefundeerde en onrechtmatige beschuldigingen behoeft geen betoog.”, maar ik zie dat dus niet zonder zo’n betoog.

In mijn vorige stuk over de klacht die Middelkoop door LUX advocaten te Haarlem aan mij deed toezenden, meldde ik nog dat ik had voorgesteld om die brief in het kader van de transparantie integraal te publiceren. Daar ging Middelkoop toen niet mee akkoord. In de nieuwe brief verzocht hij om die juist wel te publiceren, waarop ik aan zijn advocaat mededeelde dat ik daar geen probleem mee had, maar eigenlijk alleen als ze alsnog expliciet toestemming zouden geven voor publicatie van die eerste brief. Dat vonden ze nu wel goed, zodat ik de brieven nu allemaal hier kan weergeven. Ik doe dat als links naar afzonderlijke pdf’s omdat deze blog anders wel erg lang zou worden en het voor de lezer die ook de reacties wil lezen erg scrollen zou worden.

De brieven

De advocaat van Middelkoop verzocht mij wel om onze mailwisseling over mijn verzoek om toestemming te geven voor integrale publicatie erbij te zetten voor de duidelijkheid. Bij deze mijn (herhaalde) verzoek en haar antwoord (relevant gedeelte):

Mail Pepijn van Erp aan LUX-advocaten (8 nov.)

Geachte mevrouw [..],

Helaas ontving ik nog geen reactie van u op mijn voorstel in mijn antwoord nl. om beide brieven integraal te publiceren op de website Kloptdatwel.nl.
Gezien de aard van de zaak en het algemene belang dat ik er in zie (het is mijns inziens immers niet niks dat een bekende publicist een kritische recensent de mond probeert te snoeren) neem ik mij toch voor op korte termijn in ieder geval mijn eigen brief integraal te publiceren, vergezeld van een korte uitleg en samenvatting van uw brief. Dat heeft echter niet mijn voorkeur, daarom wil u ik de gelegenheid geven om tot morgenmiddag, vrijdag 9 november 14.00 uur alsnog te reageren op mijn voorstel.
Als alleen mijn brief in alle details publiekelijk bekend wordt, kan dat wellicht bij de lezer een bias richting mijn kijk op de zaak ontstaan, Niet dat ik daar zelf heel erg mee zou zitten, natuurlijk, maar mocht er andere media informeren naar uw brief zal ik die wellicht wel ter inzage geven, dat lijkt me immers wel zo fair.
Met vriendelijke groet,
Pepijn van Erp
Antwoord LUX-advocaten (9 nov.)

[..]Client benadrukt dat hij er – anders dan u stelt –  stellig niet op uit is om u als recensent de mond te snoeren. Client heeft de afgelopen 15 jaar überhaupt nooit een recensent juridisch aangesproken. U mag zich als recensent uiteraard kritisch uitlaten over het boek van client. Wel verlangt client dat u zich onthoudt van het doen van onrechtmatige uitlatingen. Door de ongefundeerde negatieve uitlatingen in uw recensie heeft u de reputatie van client op onrechtmatige wijze aangetast. Dat geldt ook voor het melding maken van een “lange lijst met fouten die u verder nog aantrof” om vervolgens te weigeren deze lijst te verstrekken.

Nu u kennelijk niet voornemens bent aan de sommaties van client te voldoen handhaaft client zijn aanspraken als weergegeven in mijn eerdere brief.

Hoogachtend [..]

Update 19 november 2019

De rechtszaak die Middelkoop over de recensie (en een aantal tweets) begon tegen mij is afgelopen, de rechter wijst alle vorderingen af, zie Willem Middelkoop verliest rechtszaak over recensie Patronen van Bedrog.