Kloptdatwel?

Levert kankeronderzoek iets op?

by 29 Comments

Tijdens het Skepsis congres merkte een van de sprekers op dat kankeronderzoek de afgelopen decennia vooral veel had gekost, maar geen resultaten had opgeleverd. Ik [Maarten Koller] kon dat moeilijk geloven. Maar aan geloof hecht ik weinig waarde, dus ik ging op zoek naar een deskundige die mij feiten kon vertellen en kwam terecht bij Lucas Stalpers, hoogleraar translationele radiotherapie in het AMC bij de Universiteit van Amsterdam:

Foto: Dirk Gillissen
Hoogleraar Lucas Stalpers – Foto: Dirk Gillissen

Levert kankeronderzoek iets op?
Kort antwoord: Ja, maar minder dan had gekund.

Lang antwoord: Het is maar een beetje hoe je het wilt zien.

Eerst de argumenten van de zwaarmoedigen: Nee, we rennen achter de feiten aan
In 1971 werd door Richard Nixon de National Cancer Act ondertekend. Daardoor kwam heel veel geld ter beschikking voor kankeronderzoek. Het doel van Nixon’s War on Cancer was ‘to eradicate cancer as a major cause of death’.

Helaas, die doelstelling is in de verste verte niet gehaald: er gaan in de VS en in Nederland meer mensen dood aan kanker dan ooit tevoren.[IKNL, 2015; Meulepas, 2011]

Tussen 1990, 2015 en 2020 toont het aantal nieuwe gevallen van kanker een toename van 55.000 (1990), 110.000 (2015) en 123.000 (2020). [Meulepas, 2011] De sterfte aan kanker neemt toe van 32.000 (1990) naar 43.500 (2015) en 50.000 (2020). [IKNL, 2015; Meulepas, 2011].

Oorzaken van het falen van de strijd tegen kanker:
Vergrijzing van de bevolking is de belangrijkste oorzaak van het falen van de War on Cancer. Kanker is vooral een ziekte van de oudere mens. Steeds meer mensen worden ouder, dus steeds meer mensen gaan dood aan kanker. Tegen de ouderdom is geen kruid gewassen: een mens moet uiteindelijk ergens aan doodgaan.

Een tweede oorzaak van het falen van de strijd tegen kanker is, vooral in Nederland, het falen van de tabaksbestrijding. Van de 43.000 kankerdoden hangen er 20.000 samen met roken. Na een aanvankelijke daling van het aantal (mannelijke) rokers en een daling van de longkankersterfte (onder mannen) is het aantal rokers weer aan het stijgen en wordt er meer per roker gerookt. De overheid doet daar nagenoeg niets aan.

Dan de argumenten van de optimisten:
Ja, kankeronderzoek heeft wel degelijk wat opgeleverd. De vooruitzichten van een individuele patiënt met kanker zijn de afgelopen decennia sterk verbeterd. Tussen 1989 en 2011 is de 5-jaarsoverleving van kanker verbeterd, voor mannen met 13% van 41% naar 54%. Voor vrouwen met 6% van 57% naar 63%.[Meulepas, 2011]

Waaraan is die verbetering te danken?
Karim-Kos (2012) uit de groep van Jan Willem Coebergh en Bart Kiemeney zette de kankertrends in Nederland tussen 1990 en 2008 op een rijtje.[Karim-Kos, 2012]  Voor de 23 meest voorkomende kankers beschreef zij de trend in het aantal nieuwe kankergevallen (de incidentie), de 5-jaars overlevingskans en de sterfte aan kanker (de mortaliteit). Zij vond opnieuw dat incidentie en sterfte toenemen. Maar voor wie kanker heeft, zijn de overlevingskansen van kanker verbeterd. Dat geldt voor 12 van 19 type kankers bij mannen en voor 12 van de 21 kankers bij vrouwen. Karim-Kos gaat niet in op de verklaringen voor de betere overlevingskansen. Ik wel: de verbetering van de 5-jaarsoverleving is vooral te danken aan medisch-technologische verbeteringen: vroegere herkenning (borst, baarmoederhals, uterus, prostaat), verbeterde chirurgische techniek (colon, rectum, slokdarm), betere radiotherapie-technieken (long), en combinatiebehandeling van chirurgie met bestraling en/of chemotherapie (borst, long, hoofd-hals tumoren, slokdarm, baarmoederhals). Een beter inzicht in het ontstaan van kanker of een beter begrip van de biologie van kanker heeft nauwelijks bijgedragen aan die verbeteringen. (Was dat wel zo, dan zou er niet zoveel gerookt worden.)

Deze verbeteringen in de overleving van kanker zijn vooral behaald in de behandeling van kankers in een vroeg stadium. Behandeling met alleen geneesmiddelen heeft wèl verbetering gegeven van de overleving van bloedkankers (lymfomen, leukemie), maar niet of nauwelijks voor patiënten met veel vaker voorkomende solide tumoren. Dat is merkwaardig, want de grootste investeringen zowel in kankeronderzoek als in kankerbehandeling gaan naar combinaties van nieuwe geneesmiddelen zònder gebruik te maken van technologie: zonder chirurgie en zonder radiotherapie. Het idee van deze eenzijdige onderzoekers is dat we van kanker een chronische ziekte kunnen maken. De onderzoekers naar nieuwe gerichte geneesmiddelen vergelijken hun medicijnen graag met gerichte ‘Magic Bullets’. Wie zijn of haar medicijn wil vergelijken met een ‘Magic Bullet’ zal zich eerst maar eens moeten realiseren dat ‘bullets’ niet zijn gemaakt van organische materialen maar van metaal, net als het lancet, het röntgenapparaat en radioactieve bronnen.

Kankerbehandeling is een oorlog op vele fronten: alleen met de infanterie zullen we de strijd niet winnen. Bovendien, vaak kunnen we de strijd niet winnen. Het zou dan beter zijn om te onderzoeken hoe we het resterende leven zo goed mogelijk kunnen maken. Tot slot een open deur: als we echt vooruitgang willen maken zullen we iets tegen tabaksverslaving moeten doen. Van de 43.000 kankerdoden worden er 20.000 veroorzaakt door roken. Je hebt geen wetenschappelijk onderzoek om te weten wat je daartegen moet doen. Waarom doen we dat dan niet?

Kortom: Ja, kankeronderzoek heeft veel opgeleverd voor de individuele patiënt met kanker. Maar ja, kankeronderzoek zou meer kunnen opleveren als meer wordt ingezet op samenwerking van medische disciplines, en meer op verbetering van reeds bewezen technieken en maatregelen.

Sociaal experiment over eerlijkheid blijkt doorgestoken kaart

by 10 Comments

Youtuber Adrian Gee voert in een van zijn recente video’s een sociaal experiment uit: hij speelt een blinde man die op straat mensen vraagt om geld te wisselen. ‘Per ongeluk’ geeft hij ze te veel geld om te wisselen – een briefje van 50 in plaats van een van 5 waarvoor hij wisselgeld vraagt. De aangesproken personen lijken massaal misbruik te maken van deze makkelijke manier om snel rijk te worden, en nemen ‘ongezien’ hun buit. Enkele seconden later onthult Adrian dan het een experiment is en confronteert de behulpzame, maar toch oneerlijk gebleken, voorbijgangers met hun gedrag. Verontwaardigd over hoe oneerlijk mensen zijn, deelde men de video massaal via social media, verscheen die ook in televisieprogramma’s en werd deze vertaald in verschillende talen.

Enkele dagen geleden onthulde het Australische televisieprogramma Today Tonight Adelaide dat Adrian Gee (eigenlijk: Adrian Gruszka) met zijn ‘sociaal experiment’ de boel belazert: de proefpersonen blijken allemaal acteurs te zijn. Niet alleen in deze ‘blinde man wisselt geld’-video, maar in meer van dit soort filmpjes waarin hij zogenaamd de eerlijkheid van willekeurige mensen op straat wordt test. Gee is alleen uit op zo hoog mogelijke aantallen views om zo geld te verdienen aan zijn kanaal, ten koste van zijn eigen eerlijkheid en de reputatie van de acteurs en de mens als geheel.

https://www.youtube.com/watch?v=_stHspE9FMw

De e-Lybra: gewogen en te licht bevonden

by 5 Comments

De voorzitter van de Reclame Code Commissie (RCC) heeft een advertentie voor behandelingen met de e-Lybra, het zoveelste bioresonantieapparaat, resoluut afgekeurd. De adverteerder kon op geen enkele manier aannemelijk maken dat het apparaat een genezend effect bewerkstelligt. Curieus is bovendien dat hij de naam van de ontwikkelaar van de e-Lybra verkeerd had laten opnemen in de advertentie, met als gevolg dat een gerespecteerde Amerikaanse arts met het kwakapparaat geassocieerd werd.

De adverteerder, het bedrijfje Become Healthy, had een journalist een advertorial laten schrijven die werd gepubliceerd in het dagblad Trouw. In de advertentie stond blijkens de uitspraak van de voorzitter van de RCC onder meer het volgende:

“Juiste frequentie bij Become Healthy E-Lybra brengt lichaam in balans. (…) Met de e-Lybra, een geavanceerd bioresonantie-apparaat, wordt het zelfherstellend vermogen van het lichaam gemeten en geactiveerd. “Het zet het lichaam aan tot genezing, waardoor een behandeling gezondheidsklachten kan genezen, zowel lichamelijk als geestelijk.” (…) Wetenschappelijk (…) Samen met haar echtgenoot besloot ze hierna de opleiding bij de ontwikkelaar van de e-Lybra, [naam], te volgen. (…) Ook kinderen met gedragsproblemen, en volwassenen met lichamelijk, emotionele, chronische en psychische klachten zoals PTSS worden met de e-Lybra succesvol behandeld. (…) Op de vraag of de werking op zweverigheid berust, antwoordt het tweetal stellig: “De positieve resultaten kunnen wetenschappelijk worden aangetoond. (…)”.

De e-Lybra 9 (bron: website Become Healthy)
De e-Lybra 9 (bron: website Become Healthy)

Volgens de mensen achter Become Healthy hebben we allemaal een energieveld (“bio-veld”) om ons heen en kan de e-Lybra dat meten. Worden er verstoringen in de trillingen geconstateerd, dan kan het apparaat meteen de behandeling inzetten. De gebruikte e-Lybra 9 heeft een database met maar liefst 330.000 resonantiepatronen. Wat dat precies betekent, blijft onduidelijk, maar u zult begrijpen dat vergeleken met deze hypermoderne techniek de oudere e-Lybra 8 maar een hopeloos prutsapparaat uit de Middeleeuwen is: dat kent slechts 285.000 resonantiepatronen. Behandelingen met de e-Lybra bij Become Healthy kosten tussen de 65 en 95 euro. Het apparaat moet natuurlijk terugverdiend worden door de behandelaars. Volgens de website van ontwikkelaar World Development Systems kost het 9.500 Britse ponden, ruim 13.450 euro.

De e-Lybra heeft terecht een plaatsje verworven in de database Rare Apparaten. Van alle mooie verhalen over bioresonantie blijft namelijk weinig over. Al lang geleden besprak patholoog Frans Bijlsma het fenomeen in de Skepter en hij liet er geen spaan van heel. Twee van zijn beeldende kwalificaties: “een alternatieve geneeswijze (…) zonder zelfs maar een suggestie van werkzaamheid” en “onversneden pseudo-wetenschap in de beste traditie van kwakzalverij met indrukwekkende apparaten”. Dit zijn kwalificaties waarmee de klager in deze zaak – een arts en elektrotechnisch ingenieur – vermoedelijk wel kon instemmen. De voorzitter had er ook niet veel woorden voor nodig. Hij schrijft onder andere:

“Klager heeft betwist dat een behandeling met het e-Lycra apparaat enig genezend effect heeft. Volgens klager wordt in de advertentie bedrieglijk beweerd dat met dit apparaat ziekten en gebreken kunnen worden genezen. Hiervoor bestaat volgens klager, anders dan in de uiting wordt gesuggereerd, geen wetenschappelijke onderbouwing. Adverteerder heeft in reactie hierop de werking van het apparaat niet aannemelijk gemaakt en ook niet weersproken dat die werking niet wetenschappelijk kan worden onderbouwd.”

Conclusie: misleidend en daarmee oneerlijk. Het meest curieuze aspect van de zaak moest toen nog volgen. Blijkens de advertentie hebben de mensen van Become Healthy een opleiding gevolgd bij de ontwikkelaar van de e-Lybra. Kennelijk was er iets mis met de naam die in de advertentie genoemd werd, want ook hier had de klager bezwaren tegen. In zijn klacht stelde hij:

“In de uiting wordt voorts [naam] genoemd. Dit is een gerespecteerd internist die niets met de e-Lybra methode te doen heeft. De werkelijke producent van de e-Lybra is [naam], een ICT-er die geen enkele medische achtergrond heeft. Deze informatie in de advertentie is derhalve onjuist en kan de suggestie wekken dat een gerespecteerd medicus de methode zou ondersteunen.”

De website van Become Healthy
De website van Become Healthy, inclusief verkeerde naam ontwikkelaar e-Lybra

De naam is in de uitspraak weggelakt, maar omdat een soortgelijke of identieke advertentie ook verscheen in het blaadje Zicht op Veenendaal, is de identiteit van beide personen – de internist en de ontwikkelaar – ook voor mensen zonder abonnement op Trouw vrij gemakkelijk te achterhalen. In de advertentie wordt de naam Victor Simms (dubbel m) genoemd, en wie die naam intypt in Google komt inderdaad bij een Amerikaanse internist terecht. De ontwikkelaar van de e-Lybra heet echter Victor Sims (één m). Deze onjuiste spelling is volgens de RCC-voorzitter ook misleidend. De voorzitter:

“acht het opmerkelijk dat de bij adverteerder betrokken personen die blijkens het artikel zelf een opleiding bij de ontwikkelaar van het apparaat hebben gevolgd, desondanks de naam van deze persoon verkeerd doen vermelden in het artikel, dat door hen voorafgaand aan de plaatsing is gelezen en goedgekeurd.”

Zo opmerkelijk is dat overigens niet: ook op hun eigen website (zie afbeelding hierboven) schrijven de mensen achter Become Healthy de naam van de ontwikkelaar verkeerd: “WDS-Global, Victor Simms, heeft de e-Lybra ontwikkeld in zeer nauwe samenwerking met Dr. Hulda Clark.” Verderop staat het nog een keer fout. En de verwijzing naar Hulda Clark mag direct al alle alarmbellen doen rinkelen.

Wichelroede als bomdetector in Sharm El-Sheikh

by 9 Comments

Verontrustend nieuws uit de Daily Mail: in Sharm El-Sheik duikt weer een variant op van de waardeloze wichelroede die ingezet wordt als bomdetector. Wie dacht dat er met de veroordeling van James McCormick een einde zou zijn gekomen aan dit gebruik van het apparaat dat slechts een wiebelende antenne in een plastic houder is, had het dus mis. De versie die nu in Sharm El-Sheikh op de foto is gezet, lijkt als twee druppels water op de versie (C-Fast) die vorig jaar in het nieuws kwam in Egypte als middel om hepatitis C op te sporen – en hiv/aids – en malaria. Het zogenaamde onderzoek naar dit schandaal is vast nooit serieus van de grond gekomen, omdat er diverse hoge legerofficieren bij betrokken zijn. En nu duikt het onding dus weer op om toeristen een vals gevoel van veiligheid te geven.

Zie voor foto’s het artikel in de Daily Mail.

Koning, keizer, admiraal: een titel willen we allemaal!

by 1 Comment

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

De Nederlandse wet is onduidelijk over de toegestane titulatuur na afronding van erkende opleidingen aan Nederlandse universiteiten. Veel recent afgestudeerde artsen willen meer duidelijkheid over het gebruik van de titels doctorandus, master of science of medical doctor. Sinds Europa in 1999 besloot tot uniformering via het ‘three cycle degree system’, kregen wij hier ook de ontwikkeling richting Bsc, Msc en PhD. De titels ‘doctorandus’ en Msc mogen door elkaar gebruikt worden, terwijl PhD staat voor de gepromoveerde.

Veel Nederlandse artsen gebruiken in het buitenland MD, maar dat staat in de Britse traditie voor degenen die een bijzondere bijdrage aan de geneeskunde hebben geleverd (zoals een promotie). In de VS geldt dat minder. De auteurs van een artikel hierover (Fuijkschot e.a., Med Contact 27 aug. 2015:1584-1585.) adviseren de doctorandustitel niet meer te gebruiken en na de letters Msc nog toe te voegen wat men doet bij voorbeeld ‘Terpstra Msc, huisarts’. Het zal even wennen zijn. Dat Msc kan ook wel weggelaten, want elke huisarts behaalde ooit zijn Msc, zodat aparte vermelding alleen op leken indruk maakt. Reden overigens waarom veel alternatieve artsen altijd nog hun drs. titel vermelden.

Op 12 september trad minister Bussemaker naar buiten met de waarschuwing dat het valselijk voeren van de titel bachelor of master strafbaar wordt. De boete kan oplopen tot vierduizend euro. Het valselijk voeren van de titel drs., zoals Charles Schwietert (later PR- en reputatie-manager van Pluut) ooit deed, was altijd al strafbaar.

Ons land kent ook een Islamitische Universiteit te Rotterdam, die daar in 2003 werd opgericht. Deze ronkende naam IUR is misleidend omdat er sprake is van een hbo-opleiding. Men kan er een hbo-bachelor islamitische theologie behalen en een hbo-master islamitische geestelijke verzorging. Dat de rector magnificus van de IUR, de heer Ahmet Akgündüz soms curieuze uitspraken doet over tegenstanders van Erdogan (‘De HDP is een partij van homo’s en Armeniërs’), dat leidt wel tot gemopper in kringen van mensenrechtenactivisten, maar de IUR kan zich beroepen op een heuse NVAO-accreditatie. Dat Leo Prick in een Volkskrant-artikel op 3 november sprak van een ‘flut-accreditatierapport’ is pijnlijk voor mensen als ik die nogal veel waarde hechten aan de NVAO-accreditaties.

Intussen duurt de tergende onzekerheid voort over de vraag of chiropractoren als Molina uit Assen zich wel doctor mogen blijven noemen, zoals een Hof te Leeuwarden voorjaar 2014 bepaalde. Sindsdien staat deze uitspraak recht overeind, want van de ingestelde cassatie is het nog niet gekomen. Voordat u gaat roepen dat hier sprake is van rechtsweigering (ik deed in 2011 aangifte) kan ik u doorgeven wat de griffie van dat Hof mij over de procedure meedeelde. De vertraging ligt aan het Openbaar Ministerie van de Hoge Raad. Maar er wordt aan gewerkt.
Molina behaalde zijn diploma aan het Parker College of Chiropractic in Texas, waar men zich dus geen universiteit noemt. Al zou dat zelfs nog niets gezegd hebben, als wij ons de observaties van Lévi Weemoedt in herinnering roepen, die hij in een reisverslag vanuit de VS in de Avenue uit 1994 beschreef. Hij zag daar op het strand allerlei gespierde jongens met gebruinde hoekige kaken lopen, allen met een surfplank onder de arm en een T-shirt met ‘University of Florida’ over de brede bortscrawlkas. Hij kon ‘zich plotseling heel aardig voorstellen hoe Florida’s hoogste instituut van onderwijs eruitzag. Het moest een zeer open universiteit zijn waar hoge graden werden behaald in Celsius en Fahrenheit’.