Het menselijk geheugen is niet zo betrouwbaar. Valse herinneringen ontstaan makkelijk en onderzoekers weten die ook gericht aan te brengen bij proefpersonen. Elizabeth Loftus distuingished professor aan de Universiteit van Californië, Irvine, hield dit jaar een lezing hierover op The Amazing Meeting, de jaarlijks conferentie van de James Randi Educational Foundation in Las Vegas. Ze bespreekt een aantal interessante wetenschappelijke onderzoeken die de laatste paar jaar zijn verschenen op dit gebied.
Skepticisme
Psychic Awareness Month
De Good Thinking Society uit het Verenigd Koninkrijk heeft oktober uitgeroepen tot ‘Psychic Awareness Month‘. Deze maand zullen vrijwilligers van diverse skeptische organisaties een flyer uitdelen aan de bezoekers van shows van bekende mediums als Sally Morgan, Derek Acorah en Colin Fry. De flyer is gericht op de mensen die misschien naar die shows gaan, omdat ze echt denken dat deze mediums met hun overleden familieleden in contact kunnen treden. Een paar handige tips helpen om kritischer te kijken of je tijdens de show getuige bent van een wonderbaarlijk fenomeen of dat er ook andere meer aardse verklaringen te geven zijn voor de prestaties van een medium.
Het idee van de flyer komt van Mark Tilbrook, die in maart van dit jaar voor het eerst bij een show van Sally Morgan een eerdere versie van de flyer uitdeelde. The Guardian bericht over de achergrond van Tilbrooks acties en de reacties die hij ontving. Zijn motivatie:
Personally, I am doubtful about some of the claims that “psychics” and “mediums” make, and I have never seen any reliable evidence that anyone can contact the deceased. Clearly, others do not share my view, because audiences are still flocking to see big-name mediums – some looking for entertainment and others in the hope of reconnecting with a lost loved one.
With this in mind I designed a simple leaflet pointing out the clues that might distinguish between someone with supernatural powers and someone who just appears to have them. Does the stage psychic make entirely correct statements about the dead, or is it a series of hits and misses? Does the stage psychic pass on accurate messages that are specific and extraordinary, or are they very general and likely to apply to many in the audience?
Hoewel Tilbrook geen enkel vervelende reactie kreeg van de bezoekers aan de show (sterker nog, sommigen kwamen na de show bij hem terug voor meer flyers om aan bekenden uit te delen), was de reactie van de entourage van Sally Morgan ronduit vijandig. Bij de derde keer bleken ze hem te hebben nagetrokken en gingen de bedreigingen zelfs zo ver dat hem werd toegevoegd dat hij gevolgd zou worden en hij niet verrast moest zijn als hij plotseling zou ‘verdwijnen’ [zie update onderaan dit bericht]. Sally Morgan hakte wel vaker met dit bijltje. Toen Myles Power getuige was van een show, waarin ze hopeloos de fout in ging, probeerde ze zijn videoblog hierover van YouTube verwijderd te krijgen. En ze was eerder ook al door de mand gevallen.
Uiteindelijk was het meest concrete van de acties van Morgan en co. een brief van hun advocaat waarin gedreigd werd Tilbrook voor smaad aan te klagen en een schadevergoeding werd geëist vanwege lasterlijke uitspraken in zijn flyer over Sally Morgan. Dat leek Tilbrook een goed moment om contact op te nemen met Simon Singh die zelf ruime ervaring heeft met zo’n aanklacht vanwege ‘libel’. De Good Thinking Society die mede is opgezet door Singh, heeft besloten Tilbrook te ondersteunen in zijn mogelijke aanstaande juridische gevecht met Morgan en organiseert nu dus ook deze ‘Psychic Awareness Month’ om extra aandacht te vragen voor deze zaak.
Tilbrook heeft de confrontatie met de entourage van Sally Morgan blijkbaar ook weten vast te leggen op video:
Première: An Honest Liar: The Amazing Randi Story
Begin 2013 schreven we over het kickstart project “An Honest Liar”, de film over James Randi. Ik heb destijds ook een bedrag gestort, dus ik vind het erg leuk om aan te mogen kondigen dat de film zijn Nederlandse première krijgt op 7 oktober te Groningen.
De bezichtiging wordt georganiseerd door Studium Generale Groningen in het kader van de serie ‘Are you being fooled?‘:
Datum:
Dinsdag 7 oktober 2014 – 19:30 tot 22:00
Locatie:Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenTickets:Admission free
An Honest Liar is a feature documentary about the life and career of James ‘The Amazing’ Randi and his mission for truth by perpetrating a series of unparalleled investigations and elaborate hoaxes.
These grand schemes fooled scientists, the media, and a gullible public, but always with a deeper goal of demonstrating the importance of evidence and the dangers of magical thinking. But can you trust a master deceiver?
Introduction and discussion led by Psychologist Anastasios Sarampalis, University of Groningen.
De serie vervolgt op 29 oktober met een lezing van Johan Braeckman: “Critical thinking: pitfalls and possibilities“.
Met dank aan Alexander Pietrus-Rajman voor de tip.
De shortlist van de Meester Kackadorisprijs 2014
De Vereniging tegen de Kwakzalverij zal op haar congres (4 oktober a.s.) traditiegetrouw weer de Meester Kackadorisprijs uitreiken aan die instelling, persoon of onderneming die afgelopen jaar het meest heeft bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland. De lijst met de laatste acht kandidaten werd op 18 september bekend gemaakt. Meest opvallende kandidaten zijn het Nationale Ballet, presentatieduo Pauw en Witteman en de rector magnificus van de universiteit Groningen. Een mooie selectie kandidaten of valt er wel wat op aan te merken? Wie mist er beslist op het lijstje en wie hoort er echt niet op thuis? Discussieer mee en geef uw keuze aan in de poll!
Bij de beoordeling van de lijst is het wel goed in het achterhoofd te houden wat de bedoeling van de prijs precies is. Die is niet in eerste instantie bedoeld om de ergste kwakzalver aan te wijzen. Op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) staat het reglement. Uit de inleiding daarbij:
Hoewel daadwerkelijk actieve kwakzalvers niet worden uitgesloten, is nadrukkelijk ook gedacht aan personen/instellingen die via publiciteit, geldstromen, opleidingen, wet- of regelgeving, mantelorganisaties, rechtspraak of anderszins de kwakzalverij hebben bevorderd zonder daarbij zelf vuile handen te maken. Het kan zijn dat de bekroonde activiteiten willens en wetens zijn ondernomen, maar ook naïeve of bona fide inspanningen die wellicht onbedoeld de kwakzalverij hebben bevorderd, kunnen in aanmerking komen. Goed bedoeld is dus geen excuus!
De genomineerden
- CPION (Centrum Post initieel Onderwijs Nederland) is een organisatie die haar nominatie te danken heeft aan het goedkeuren van het onderdeel ‘medische basiskennis’ van diverse opleidingen op het gebied van alternatieve zorg. In 2013 kregen de zorgverzekeraars de Meester Kackadorisprijs, omdat zij zo’n geaccrediteerde opleiding bij alternatieve zorgverleners als eis stellen voor vergoedingen;
- Het Nationale Ballet was dit jaar onderwerp van een documentairereeks waarin ook naar voren kwam dat de dansers hun heil soms zoeken in dubieuze behandelingen als nekkraken en acupunctuur;
- Pauw en Witteman lieten ‘iceman’ Wim Hof, volgens de VtdK, kritiekloos aan het woord. Die lijkt het tij mee te hebben na een publicatie van onderzoekers van het Radboud UMC;
- Stichting Rugpoli, waarbinnen reguliere artsen samen met orthomanuele artsen patiënten met rugpijn behandelen, waarbij de orthomanuelen ook dubieuze methodes gebruiken (o.a. methode-Sickesz);
- Vita Opleidingen leidt alternatieve behandelaars op. Het onderwijs wordt o.a. verzorgd door orthomoleculaire diëtisten en iriscopisten, maar ook door de uit het artsenregister geschrapte Dankmeijer, bekend uit de zaak Millecam. Op Kloptdatwel kennen we ook de poot van Vita, die de Xenomide tegen stralingsschade aanbiedt;
- Het Vlietlandziekenhuis biedt volgens de VtdK een hele reeks onzinnige behandelwijzen aan voor pijnbestrijding, denk aan: TENS (stroomstootjes), EMDA (medicatie aanbrengen door middel van stroom), acupunctuur en bioresonantie;
- Pauline Meurs, bestuursvoorzitter van ZonMW, is genomineerd vanwege het uitbrengen van het rapport Signalement Ontwikkeling en implementatie van evidence-based complementaire zorg, dat Laurens Dragstra fileerde op Kloptdatwel: Niets nieuws onder de ZonMw. Meurs wordt door de VtdK aangerekend “dat zij de pro-alternatieve aandriften van de directie niet heeft weten te beteugelen”;
- Elmer Sterken, rector magnificus van de Groningse universiteit, dankt zijn nominatie aan het laten doorgaan van de promotie van integratief psychiater Rogier Hoenders. Volgens de VtdK was er reden genoeg om die af te blazen vanwege gebrek aan kwaliteit van het proefschrift.
De redenen voor nominatie staan uitgebreider op de site van de VtdK.
Wat denkt de lezer van Kloptdatwel ervan? Daar zijn we benieuwd naar. Geef uw commentaar in de reactiemogelijkheid hieronder en vul ook de poll even in. Even wachten met stemmen kan natuurlijk ook om de overwegingen van andere commentatoren uw eerste oordeel mogelijk te laten beïnvloeden. Misschien neemt de jury van de Meester Kackadorisprijs de commentaren en de uitslag van de poll nog wel mee.
This poll is no longer accepting votes
Skepsis congres 2014: Crisis in de wetenschap
Op zaterdag 8 november 2014 organiseert de stichting Skepsis haar jaarlijkse congres. Dit jaar onder de titel: ‘Crisis in de wetenschap’. De volgende sprekers zullen een presentatie verzorgen:
Frank Israel en Jan Willem NienhuysSprekers zijn respectievelijk voorzitter en secretaris van Skepsis. |
Crisis in SkepsisDe betekenis van Rob Nanninga voor Skepsis, een overzicht van de stand van zaken van Skepsis nu – met jaarverslag – en een vooruitblik op de toekomst van Skepsis. |
Ruud Abmadr. R. Abma is universitair docent Algemene Sociale Wetenschappen in Utrecht en publiceerde in 2013 De publicatiefabriek. Hij heeft ook een blog daarover. |
Beterschap gewenst: de oorzaken van slodderwetenschapWie wetenschap bedrijft wil weten hoe iets werkt of hoe iets zit. Dat is het oude idee. Het nieuwe is: wie wetenschap wil bedrijven moet productief zijn. De maat daarvoor is: veel publicaties genereren. Dat is goed voor de rankings, maar slecht voor de kwaliteit van de wetenschap. |
Gustaaf Cornelisdr. G.C. Cornelis is hoofddocent wetenschapsfilosofie aan de Vrije |
Universitaire onwetenschap: een échte nachtmerrieHet stinkt in de tuin van akademos. Absurd hoge werkdruk en een kille administratie leiden tot oneerlijke wetenschap, onbetrouwbare resultaten en onzinnige kennis. De schade die deze onwetenschap aan ons wereldbeeld toebrengt, doet het maatschappelijke effect van de kolderieke pseudowetenschap verbleken. |
Yvo SmuldersProf. dr. Y.M. Smulders |
Leren van kwakzalversWetenschappelijk gezien kunnen de alternatieven veel meer van ons leren dan andersom. Maar geneeskunde bestaat uit meer dan hard science. Wij betalen de rekening – en de alternatieven plukken de vruchten – van het gebrek aan aandacht daarvoor binnen de reguliere geneeskunde. |
Het congres vindt plaats in de Jaarbeurs, Utrecht. Meer details over het programma en uitleg hoe je je voor het congres kunt aanmelden (vóór 2 november!), zie de website van Skepsis over het congres. Op de Facebook-pagina kun je ook laten weten aan anderen dat je van plan bent te gaan.