Kloptdatwel?

heksen

Een kwade geest in de vorm van een kikker

by 2 Comments

De Nederlandse fotograaf Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) legt vast hoe predikers in Kinshasa goed geld verdienen aan de ‘behandeling’ van kindheksen.

Enkele weken geleden was ik bij een lezing van Ilvy Njiokiktjien, onze eerste ‘Fotograaf des Vaderlands’. In januari 2014 won Ilvy Njiokiktjien als eerste vrouw de Zilveren Camera voor een foto die ze in 2013 maakte bij de begrafenis van Nelson Mandela. De lezing was onderdeel van een serie lezingen over fotografie van het Utrechts Centrum voor de Kunsten.

Ilvy Njokiktjien liet tijdens de lezing een indrukwekkende fotoserie zien die ze in Kinshasa had gemaakt, aan het begin van haar loopbaan. De serie toont hoe predikers ‘behekste kinderen’ behandelen en daar goed geld aan verdienen. En wat ze met dat geld doen. De serie is op de website van Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) te zien. Ilvy vond het goed dat we een paar foto’s in dit stuk verwerken. Ilvy vertelde dat ze in de vele openluchtkerken in Kinshasa op zoek was gegaan naar een prediker die dermate overtuigd was van zijn kwaliteiten dat hij geen bezwaar had tegen een fotoreportage. Die vond ze in de persoon van ‘Priest Okita’ die van mening is dat de titel ‘profeet’ beter bij hem past.  De ‘behandeling’ van de 16-jarige Pauline Ekomba wordt close-up vastgelegd.

Eerst krijgen de kerkgangers uitleg over het heksenkind, daarna volgt de ‘genezing’, de kwade geest wordt uitgedreven. Dat gebeurt heel letterlijk! De kwade geest wordt via de keel opgediept uit de buik van het meisje.

Een kwade geest in de vorm van een kikker 1
Priest Okita diept een kwaadaardige geest op uit de keel van de 16 jarige Pauline Ekomba. Foto copyright Ilvy Njoikiktjien. De hele serie foto’s (‘child witches’) is te zien op de website van Ilvy Njokiktjien: www.imagesbyilvy.com .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De boosdoener neemt de vorm aan van een kikker. De patiënte ligt na de behandeling uitgeput op de grond.

Een kwade geest in de vorm van een kikker 2
De boosdoener neemt de vorm aan van een kikker. De patiënte, Pauline Ekomba, ligt na de behandeling uitgeput op de grond. Foto copyright Ilvy Njokiktjien. De hele serie foto’s (‘child witches’) is te zien op de website van Ilvy Njokiktjien: www.imagesbyilvy.com.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na de wonderbaarlijke genezing vieren de kerkgangers feest en kan Priest Okita de giften tellen. Uit de laatste foto van de serie wordt duidelijk dat Okita goed leeft van zijn werk als uitdrijver van kwade geesten. In het straatarme Kinshasa kan hij zich een sportauto veroorloven. Wat je niet ziet op de foto is dat zijn prachtige auto nergens naar toe kan rijden. De wegen in de omgeving van zijn kerk zijn te slecht voor een luxe sportauto. Okita koestert zijn ultieme statussymbool ondertussen. De auto ziet er frisgewassen en goed onderhouden uit…

Hoe werkt dit? Het is wel begrijpelijk dat de patiënte na de behandeling uitgeput op de grond ligt, maar niet begrijpelijk is dat er een kikker uit haar buik kan worden getoverd. Het gaat hier om een goocheltruc die uitdrijvers van geesten (exorcisten) graag gebruiken. In een artikel op de website van Skepsis lees je bijvoorbeeld hoe Sjamanen dergelijke trucs leren:

‘De antropoloog Claude Lévi-Strauss beschrijft in een beroemd essay de carrière van Quesalid, sjamaan bij de Kwakiutl, aan de noordwestkust van de VS. Quesalid wilde eigenlijk geen sjamaan worden: hij ging juist in de leer om sjamanen te ontmaskeren. Hij leerde liederen en een behoorlijke hoeveelheid anatomie en psychopathologie, maar een belangrijk onderdeel van de opleiding waren de trucs: hoe hij kon doen alsof hij flauwviel, in trance kon raken, kon braken als hij wilde en hoe hij een plukje haar of veren in zijn mond moest verbergen en zich in zijn lip moest bijten om op beslissende momenten een bebloed propje tevoorschijn te halen. Dat propje stelde de ziekte voor die hij op magische wijze uit het lichaam van de zieke had verdreven’.

In de Skepdic vind je een goed artikel over ‘faith healers’. Hier wordt goed uitgelegd waarom ‘faith healing’ (al dan niet met trucs) zo goed werkt:

‘The majority of faith healings are successful because of the cooperation of healer and patient. Working together, believing in the treatment, strongly desiring the treatment to work, not only can relieve stress and bring about the curative effects of the power of suggestion, it can lead the patient to give testimony that is exaggerated or even false in the desire to get well and to please the healer. The power of subjective validation is enormous and essential to many, if not most, faith healings. 

The faith healer can’t lose. Any treatment he or she gives is likely to get a high approval rating. Most patients will validate their treatments. There will be no follow-up, so there will be few bothersome failures. The healer is likely to be showered with proclamations of gratitude. It is no wonder, then, that the healer comes to believe that his or her method, whether it be invoking a god or the life force or some other mysterious entity, truly works. Even obvious failures can be blamed on the patient for not having enough faith in a god or the healing method or for not cooperating fully. Also, many patients are afraid to admit they’re not better because that would imply that they lack faith or didn’t participate properly. They blame themselves if the treatment doesn’t work’.

Op de website van Skepsis kun je meer lezen over exorcisme. Ook de Skepdic heeft een goed artikel over exorcisme. Geestelijk leiders wekken vaker de indruk dat zij dingen zomaar kunnen laten verschijnen. Piet Vroon doet in Skepter verslag van de goocheltrucs van de Indiase goeroe Sai Baba.

 

Met dank aan Ilvy Njiokiktjien voor haar toestemming om enkele foto’s te laten zien in dit artikel.

Generaal pardon voor 38 heksen

by 84 Comments

De gemeenteraad van Keulen heeft 38 heksen die in de West-Duitse stad ter dood waren veroordeeld postuum gratie verleend. Dat berichtte afgelopen vrijdag de Volkskrant. De heksenjacht die in de 16e en 17e eeuw z’n hoogtepunt bereikte, kostte in Keulen 34 vrouwen, drie mannen en een jongen het leven. Eén meisje van acht jaar oud bleef wel in leven, maar werd verbannen. In heel Duitsland zijn naar schatting 25.000 tot 30.000 mannen en vrouwen als heks terechtgesteld.

Generaal pardon voor 38 heksen 3
Het verbranden van ter dood veroordeelde heksen in Zwitserland in 1585. Een schilderij van Johann Jakob Wick (wikipedia).

Daarmee neemt Duitsland een groot deel van de in totaal 40.000 tot 60.000 dodelijke slachtoffers voor z’n rekening van de Europese heksenvervolging in de ‘vroege moderne tijd’, een periode die begon aan het einde van de middeleeuwen. De laatste officiële executie van een heks vond in Duitsland plaats in 1793, maar uit 1836 stamt een bericht van een vrouw die werd verdacht van hekserij en met geweld werd verdronken in een zogeheten ‘waterproef’. De Duitse Wikipedia biedt een grote hoeveelheid informatie over de heksenvervolging in Duitsland. Wie het Duits minder makkelijk vindt, kan dit artikel in de Engelse Wikipedia lezen (‘Witch trials in the Early Modern period’). Dit artikel gaat ook uitvoerig in op de diverse verklaringen voor de heksenvervolging – die variëren van de onzekerheid in de samenleving door veranderende omstandigheden, de strijd tussen katholicisme en protestantisme, tot welbewust beleid van de katholieke kerk om vroedvrouwen te vervolgen omdat deze kennis hadden over geboortebeperking.

Een van de bekendste heksen die in Keulen ter dood werd gebracht was Katharina Henot. Zij was aan het einde van de 16e / begin van de 17e eeuw een bekende onderneemster in Keulen. Ze was o.a. directeur van het plaatselijke postkantoor. Dat is haar mogelijk fataal geworden. Een invloedrijke politicus, graaf Leonhard II von Taxis, had andere plannen met de postbezorging. Er wordt verondersteld dat de graaf roddels heeft verspreid dat Henot een heks was om zo de controle te krijgen over het postkantoor. De Wikipedia:

‘From 1626 to 1631 a great witch trial was held in the city of Cologne. In 1627, a nun in the convent in the city had become “obsessed”. Rumors pointed out Henot, and the commission of the archbishop arrested both Henot in January 1627 and accused them of having caused several cases of death and sickness in the convent by use of magic. She was imprisoned and denied bail and protection’.

Generaal pardon voor 38 heksen 4
Een verslag van een heksenverbranding in het Duitse Schiltach uit 1533 (wikipedia).

Henot bleef tot het laatst ontkennen dat ze een heks was, ondanks langdurige marteling. Het hielp niets. Ze werd gewurgd en daarna verbrand op 19 mei 1627. Dit was in strijd met de toen geldende rechtsregels die eisten dat een heks moest bekennen voordat ze ter dood kon worden gebracht.

Bijna 400 jaar later heeft de protestantse geestelijke Hartmut Hegeler zich ingespannen voor eerherstel voor Henot. Hij diende een verzoek in bij de gemeenteraad van Keulen. Dat leidde dus op 28 juni 2012 tot het besluit om Henot en de andere veroordeelde heksen postuum gratie te verlenen. De beslissing was symbolisch, volgens TheLocal.de (Duits nieuws in het Engels). De gemeenteraad heeft immers formeel niet de bevoegdheid om beslissingen van de rechtbanken van de katholieke kerk ongedaan te maken:

‘The move was not a judicial act – authorities in modern day Germany do not have the power to overturn rulings made under the Holy Roman Empire. Instead, the move was intended to highlight how easily a person can be defamed to the point of no longer being seen as human, but a demon that deserves to die a horrible death’.

 

Vloek van Roemeense heksen heeft geholpen?

by Leave a Comment

Begin 2011 zijn heksen in Roemenië verplicht om belasting te betalen. Van de ene kant wordt dat gezien als een positieve ontwikkeling, hekserij is nu een officieel erkend beroep, van de andere kant hebben de heksen natuurlijk geen zin in extra kosten. Toch hebben de heksen vloeken uitgesproken om ervoor te zorgen dat het allemaal niet door zou gaan.

Dat heeft dus niet geholpen.

Vervolgens kwam in februari het bericht dat er een wetsvoorstel in de maak is dat bepaalt dat wanneer een heks een voorspelling doet die niet uitkomt, de heks dan voor de rechter kan worden gesleept. Klinkt als een prima initiatief zo’n “praat geen onzin”-wet.

De wet was al door de Senaat goedgekeurd en moest alleen nog even aangenomen worden door de Kamer van Afgevaardigden. Helaas is de wet nu toch afgewezen, volgens de krant The Telegraph zou de regering zelfs opgeroepen hebben om tegen de wet te stemmen, de officiële reden daarvoor is dat de regering daarmee wilde voorkomen dat de hekserij serieus zou worden genomen. Maar is dat wel de echte reden? Interessant is dat een soortgelijk wetsvoorstel in september 2010 ook al niet werd geaccepteerd, volgens dezelfde krant (The Telegraph) was dat wegens angst voor een vloek die de heksen zouden uitspreken.

De conclusie lijkt dus te zijn dat dreigen met een vloek effectiever is dan de vloek zelf…