wichelroede

In de strijd tegen de drugskartels grijpt het Mexicaanse leger naar wel heel aparte middelen. Op grote schaal worden een soort wichelroedes ingezet om drugs en explosieven op te sporen. Er zijn al meer landen in deze onzin getrapt. Niet alleen werden er miljoenen aan verspild, ook zijn er bijna zeker talloze slachtoffers gevallen. Er vielen doden, omdat echte bommen niet werden gedetecteerd in Irak, en tientallen onschuldigen werden vastgezet, verdacht van terroristische activiteiten, omdat het apparaatje bij hen ‘uitsloeg’. Onlangs is er in Mexico een goed opgezette dubbelblinde test uitgevoerd, die overduidelijk laat zien dat de apparaatjes met namen als GT200, ADE651, Alpha 6, geen enkele bruikbare informatie geven over de mogelijke aanwezigheid van drugs of explosief materiaal.

De GT200 in Mexico
In Mexico gaat het om de GT200 van de firma Global Technical Ltd. Het apparaat is een handvat met daaraan een inschuifbare antenne, zo eentje als op draagbare radio’s. In het handvat schuif je een kaartje, dat specifiek is voor de stof die opgespoord moet worden. Naast drugs en explosieven zou je met het juiste kaartje er bijvoorbeeld ook ivoor mee kunnen opsporen, handig in de strijd tegen stropers in wildparken of om illegale handelaren op het vliegveld er uit te pikken.

Het apparaat bevat geen batterij en zou alleen de statische energie van de gebruiker nodig hebben. De detectie zou gebaseerd zijn op ‘electrostatic magnetic ion attraction‘,  ‘diamagnetic and paramagnetic fields‘, ‘Nuclear quadrupole resonance‘ of ‘nuclear magnetic resonance‘, afhankelijk van wat de aanbieder vertelt. Het mirakelse apparaat zou zijn kunstjes zelfs vertonen als de verboden stoffen worden afgeschermd met lood of andere metalen, beton of in het menselijk lichaam. Een prijskaartje van minimaal 20.000 dollar lijkt gezien die ongekende mogelijkheden niet eens zo hoog.

Natuurlijk zijn er altijd van die vervelende critici. Mexicaanse organisaties die zich met mensenrechten bezighouden, maakten zich zorgen over de toename aan rechtszaken waarin de GT200 was gebruikt om een verdachte op te sporen. Uiteindelijk gelastte het Opperste Gerechtshof dat er bewijs geleverd moest worden voor de geclaimde werking van de GT200. Dat onderzoek werd al uitgevoerd in 2011, maar omdat het onderdeel is van een proces werden de resultaten vooralsnog geheim gehouden. In het najaar van 2012 kwam een krant er echter achter en publiceerde erover. Daarom hebben de onderzoekers nu hun bevindingen voor publicatie aangeboden. Hun artikel staat sinds 24 januari 2013 op arXiv (Hat tip: Doubtful News).

Dubbelblinde test
De onderzoekers Wolf Luis Mochan van de  National University of Mexico en Alejandro Ramirez-Solis van de  Universidad Autonoma del Estado de Morelos, beiden natuurkundigen, hebben een goed doordachte test ontworpen en uitgevoerd. Ervaren gebruikers van de GT200 moesten proberen uit acht kartonnen dozen die ene te kiezen waarin 1630 30mg capsules Itrabil en 33 30mg capsules Obeclox (typen amfetamines) gestopt was met daarbij nog drie 9 mm kogels en één van kaliber 0.28. Dit was niet een willekeurige verzameling, maar een voorraad verboden materiaal dat in beslag was genomen bij een huiszoeking waarbij de GT200 was gebruikt.

Maar eerst werd er gekeken of de GT200 bij deze doos überhaupt een verschil zou waarnemen ten opzichte van de lege dozen. De twee betrokken operatoren waren daarvan overtuigd en in de eerste vier testen die niet blind waren, pikte het apparaat de goede doos er feilloos uit. Daarna vond de echte test plaats. Twintig keer achter elkaar werd willekeurig één van de acht dozen gekozen en met de contrabande gevuld. Degenen die wisten in welke doos het geplaatst was, verlieten de ruimte en pas daarna kwam de operator met de GT200 binnen om te bepalen welke doos het zou zijn. Er is ook wat beeldmateriaal van de test op YouTube gezet:

Uitkomst van de test
De GT200 wees slechts in drie van de twintig gevallen de juiste doos aan, geheel in overeenstemming met een willekeurige keuze. En de conclusie was dan ook makkelijk getrokken: het apparaat is volkomen ineffectief bij het opsporen van drugs of explosieven. Terecht? of was deze test te klein en misschien een negatieve uitschieter? Als je er even optimistisch van uit gaat dat het apparaat wel werkt en normaal gesproken (een bescheiden) resultaat van 80% scoort, dan is de kans op deze desastreuze uitslag maar 1 op een miljard. Enig puntje van kritiek op de test die ik kan bedenken, is dat uiteindelijk maar één persoon met de GT200 heeft gelopen. Dat was echter wel een zeer ervaren gebruiker en de ‘voorstanders’ van het apparaat waren volledig akkoord met alle stappen van het testprotocol.

Een veel betere verklaring voor de schijnbare successen is het ideomotorisch effect. Net als bij ‘normale’ wichelroedes of pendels treden bij de operator onbewuste spierbewegingen op die de aanwijzer in de ‘gewenste’ richting sturen. De kans op slagen hangt alleen af van de kennis die de operator heeft of die hij al dan niet bewust afleest van de omstanders, die wel weten waar de spullen verstopt zijn. Bij een goed geblindeerde proef scoort hij niet beter dan iemand die een toevalsgenerator gebruikt voor het bepalen van zijn keuze. De GT200 stuurt zijn gebruiker naar die verdachte of locatie, die hij zelf (onbewust) had uitgekozen.

Producent gepakt
In Groot-Brittannië werd in juli 2012 Jim McCormick aangeklaagd wegens fraude. Hij verkocht aan meer dan 20 landen de ADE 651. Dit apparaat is bijna identiek aan de GT200. Alleen al Irak spendeerde meer dan 85 miljoen dollar aan de handvatjes met wiebelende antennes. En naar verluidt, worden ze nog steeds gebruikt bij checkpoints.
McCormick liep nog op borgtocht vrij rond, nadat hij gearresteerd werd in 2010 toen BBC Newsnight liet zien dat de ADE 651 niet eens een processor of geheugenchip bevat. Hoe kon het apparaat dan geprogrammeerd worden om, zoals geclaimd werd, onder ideale omstandigheden explosieven te detecteren tot op 1 km afstand?

http://www.youtube.com/watch?v=dLw6Gu3NOik

Corruptie in België?
Dat hier ooit iemand intrapte, is verbazingwekkend, maar het beperkt zich niet tot minder ontwikkelde landen. Ook onze zuiderburen tuinden er rond 2007 in. De politiezone van Geel-Laakdal- Meerhout schafte er één aan en was er begin 2010 nog tamelijk positief over (zie ook het Skepp-forum). In juni 2012 werd echter korpschef Jef van Lommel geschorst op verdenking van gesjoemel met auto’s en bouwmaterialen. Ook  is er sprake van dat hij een snoepreis naar Cuba maakte, op kosten van een Amerikaanse firma die de politie van Geel in 2007 de volstrekt waardeloze ‘drugssnuffelaar’ had verkocht voor het riante bedrag van 25.000 euro. Het onderzoek loopt nog steeds. Eind september werd zijn schorsing verlengd om het onderzoek af te ronden, maar dat bleek niet voldoende: de schorsing is per 1 februari 2013 met nog eens vier maanden verlengd.
De opvolger van Van Lommel, korpschef Dirk van Aerschot, liet mij per mail weten dat het apparaat weinig is gebruikt. Het is nu in beslag genomen door de gerechtelijke diensten, ook vanwege het onderzoek in het Verenigd Koninkrijk. De politiezone probeert intussen de aankoopprijs terug te vorderen in een civiele procedure.
[Update 21/8/2013: de Nederlandse Marine blijkt eerder net zo dom te zijn geweest als de Belgische politie en kocht in 2000 vijf voorlopers van de GT200, de ‘Mole’, zie link in de reacties]

Generaals in Thailand steken kop in het zand
In Thailand had het leger er sinds 2006 ruim 1.500 gekocht voor een slordige 30 miljoen dollar. De nutteloze apparaatjes worden nog steeds ingezet in de strijd tegen Islamitische rebellen. Verdere aanschaf is gestopt, nadat de Amerikaanse ambassade in 2010 waarschuwde dat het hier om bedrog gaat. Een blinde test liet hier ook maar een slagingspercentage van 20% zien, waar een willekeurige keuze 25% had gescoord. Maar triest genoeg houden de generaals vertrouwen in het apparaat en worden er nog steeds zo’n 750 ingezet in de strijd in het zuiden van het land. Met als gevolg dat er talloze onschuldigen worden vastgezet, omdat de GT200 minutieuze resten van explosieven op hun kleding zou hebben aangetoond.

Een  anekdote verklaart misschien een beetje het vertrouwen dat de gebruikers blijven houden in deze apparaten. Bij een checkpoint op de snelweg van Mexico City naar Monterrey wees de GT200 een Volkswagen aan als verdacht. In de auto zaten een man, een vrouw en een kind. Soldaten omsingelden de auto, die grondig werd doorzocht op de aanwezigheid van drugs. Alleen een potje met paracetamolpillen werd ontdekt. Foutje? Nee, volgens de bediener van het apparaat juist meer bewijs voor de enorme gevoeligheid van de GT200.

Verder lezen:

http://doubtfulnews.com/2013/01/bomb-detector-test-compatible-with-completely-ineffectual-device/

http://ade651gt200scamfraud.blogspot.co.uk/

http://sniffexquestions.blogspot.nl/

James Randi over de ADE651 aka Quadro Tracker (YouTube) vertelt over de bemoeienis van JREF met een voorloper van de ADE 651 en het gebrek aan een luisterend oor bij de officiële instanties voor de geuite waarschuwingen.

En het Wikipedia artikel over de ADE 651