Gisteren berichtte de NOS dat in Zweden een expeditie wordt gestart naar een vreemde ronde vorm die op 90 meter diepte voor de kust van Zweden is gevonden. Wat zouden ze vinden? Als ik de beelden bekijk, vind ik dat de vorm nog het meeste lijkt op een rotsformatie. Wat vind jij? Ik ben benieuwd wat ze zullen vinden. Bekijk ondertussen deze uiterst gelikte (en suggestieve) video over de expeditie naar wat in de video wordt genoemd: ‘The Baltic Anomaly’.
Een Power Balance armbandje doet het niet beter dan een willekeurig ander armbandje. We schreven gisteren dat Amerikaanse skeptici dit een dubbelblind onderzoek hebben aangetoond. De onderzoekers suggereren dat het Power Balance armbandje hetzelfde effect heeft als elke andere talisman. Het tijdschrift Quest (‘braintainement’) schreef een paar maand geleden (oktober 2011) dat sporters echt baat hebben bij bijgeloof. Maar je moet het niet te bont maken, schrijft Quest.
‘Voor elke wedstrijd stopt de Formulie 1-kampioen Sebastian Vettel een geluksmunt achter zijn schoenveter’ begint het artikel in Quest om daarna in te gaan op de gewoonte van mensen om overal verbanden te zien, ook waar die er niet zijn. Evolutiebiologen noemen vaak het voorbeeld van het ritselende struikgewas in de tijd dat de mensen nog op de savanne leefden. Is het de wind? Is het een tijger? Neem liever het zekere voor het onzekere: als je het op een lopen zet, dan ben je misschien wel buiten adem maar je leeft tenminste nog. Maar als je geen acht slaat op het geritsel, is er inderdaad een kleine kans dat een likkebaardende tijger ‘hap’ zegt terwijl jij nietsvermoedend verder loopt. Je rent vermoedelijk 99 keer voor niets, maar net die ene keer redt het je leven. Het kan kortom volgens de evolutiebiologen in je voordeel zijn om snel verbanden te zien, ook als die er niet zijn. Op deze manier wordt vaak onderbouwd dat mensen makkelijk geloof hechten aan complottheorieën. Dit is immers ook een vorm van het vinden van verbanden die er niet zijn. Maar op dezelfde manier wordt ook verklaard dat mensen gevoelig zijn voor bijgeloof.
Niet alleen mensen zijn gevoelig voor het zien van verbanden die er niet zijn. In het Quest-artikel wordt ook het bekende onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Skinner aangehaald. Die leerde duiven om allerlei bijgelovige handelingen te verrichten omdat ze dachten dat ze daarmee invloed konden hebben op het krijgen van voer. De Wikipedia schrijft hierover:
‘He discovered that the pigeons associated the delivery of the food with whatever chance actions they had been performing as it was delivered, and that they subsequently continued to perform these same actions.[48] One bird was conditioned to turn counter-clockwise about the cage, making two or three turns between reinforcements. Another repeatedly thrust its head into one of the upper corners of the cage. A third developed a ‘tossing’ response, as if placing its head beneath an invisible bar and lifting it repeatedly. Two birds developed a pendulum motion of the head and body, in which the head was extended forward and swung from right to left with a sharp movement followed by a somewhat slower return’.[49][50]
Een sportpsycholoog legt in het artikel in Quest uit dat het uitvoeren van bijgelovige rituelen de sporter een gevoel van controle kan geven. Opmerkelijk is dat het blad onder bijgeloof ook allerlei modieuze visualisatie-oefeningen schaart die veel sporters uitvoeren.
Het aantrekken van sportkleding op precies dezelfde manier voor iedere wedstrijd kan een zelfverzekerd gevoel geven:
‘Voor de sporter is het nu eenmaal beter een verband te leggen dat er eigenlijk niet is, tussen de aankleedvolgorde en de uitslag, dan onzeker over de voorbereiding aan de wedstrijd te beginnen’. … ‘Dankzij dat bijgeloof is een sportman even niet met negatieve gedachten bezig. En als hij op die manier het gevoel krijgt dat de kans op succes groter wordt? Dan stapt hij veel zelfverzekerder het veld op’.
Dat klinkt heel aannemelijk en volgens Quest is er ook onderzoek dat dit effect bevestigt. Het tijdschrift haalt een recent onderzoek aan van psychologen van de Universiteit van Keulen. In een experiment moesten mensen een bal door een gat schieten. Dat lukte aanmerkelijk beter als ze te horen hadden gekregen dat ze een ‘geluksbal’ mochten gebruiken. In een tweede proef lukte het de proefpersonen aanmerkelijk sneller om 36 balletjes in evenzoveel gaatjes te werken als ze te horen hadden gekregen dat er voor hun geduimd zou worden.
Een derde proef leidde tot het resultaat dat een persoonlijke talisman ook een positief effect heeft op de sportieve prestatie. En dat verklaart volgens het Amerikaanse onderzoek dat we gisteren bespraken het succes van de Power Balance armbandjes. De armbandjes werken alleen als je zeker weet dat je er een om hebt. Het idee dat veel topsporters met hetzelfde armbandje rondlopen, zal hierbij vermoedelijk helpen.
Maar je moet het niet te bont maken volgens Quest. Soms voeren mensen zulke lange en ingewikkelde rituelen uit om geluk of succes af te dwingen dat dit uitmondt in disfunctioneel of dwangmatig gedrag. Maar een Power Balance armbandje valt volgens mij beslist niet in die categorie.
Wie meer wil weten verwijst Quest naar het uitstekende boek van Richard Wiseman: Paranormality: waarom geloven mensen in het ongelooflijke? Als je dit boek koopt via de link naar bol.com hieronder steun je Kloptdatwel (dit is de Engelstalige versie).
De Amerikaanse skeptici hebben de Power Balance armbandjes (‘performance technology’) aan een serieus dubbelblind onderzoek onderworpen. ‘De uitkomst van het onderzoek zal geen enkele skepticus verbazen’ aldus het onderzoeksverslag in het blad Skeptical Inquirer. Volgens onderzoeker James Underdown heeft de Power Balance armband niet meer of minder effect dan iedere andere talisman.
Armbandjes met diverse vermeende effecten zijn al enkele keren besproken op Kloptdatwel. Een paar dagen geleden schreef Pepijn van Erp over de reisziekte-armbandjes die de Hema in de winkel legt ondanks het feit dat er onvoldoende bewijs is voor de werkzaamheid ervan. We schreven ook al enkele keren over de Power Balance armbandjes: hoewel Power Balance in Australië is veroordeeld tot teruggave van het aankoopbedrag (zie dit artikel op het Skepsis Blog) en onze eigen Reclame Code Commissie Power Balance veroordeelde tot aanpassen van reclame-teksten moesten we begin 2011 melden dat Power Balance doorging met het aanprijzen van het armbandje. Ook nu nog meldt de Nederlandse website van Power Balance: ‘De Power Balance producten helpen je meer uit jezelf te halen’. Hetzelfde gebeurt op de Amerikaanse website van Power Balance, hoewel ze daar de aanprijzingen laten uitspreken door bekende sporters. Zo zegt de pro-golfer Ricky Barnes: ‘Power Balance has been great for me. It gives me what I need to perform at the highest level each week, on and off the golf course’.
De Amerikaanse skeptici hebben de Power Balance armbandjes onderworpen aan een eenvoudige dubbelblinde test. Als tegenwicht tegen de hordes topsporters die het armbandje aanbevelen op de website van Power Balance deed ook Olympisch Atlete Dominique Dawes mee aan het CSI-onderzoek. 16 vrijwilligers voltooiden een parcours met hindernissen. Er waren vier armbandjes, slechts één van de vier bevatte het door Power Balance als werkzaam aangemerkte hologram, drie armbandjes bevatten geen holgram. De bandjes waren netjes ingepakt, zodat zowel de onderzoekers als de vrijwilligers niet konden weten of een bandje wel of niet echt was. De uitkomst van het onderzoek laat zich raden: er was geen enkel verschil tussen de prestaties van de sporters met of zonder Power Balance armbandje. Onderzoeker James Underdown:
‘Our initial conclusion was that Power Balance bracelets have no discernable effect when the wearer doesn’t know whether or not he or she is wearing one with a hologram. In other words, the bracelet itself doesn’t seem to be doing anything. These results are consistent with work done by Richard Saunders for the Australian Skeptics (see “Power Balance Down and Out,” SI, News and Comment, September/October 2011) and by John Porcari at the University of Wisconsin at Lacrosse, both of whom conducted blinded tests of Power Balance’s efficacy and found no difference between Power Balance products and dummy stand-ins used to blind the user’.
Je bent kortom nogmaals gewaarschuwd: als je gelooft dat een klavertje vier geluk brengt of als je op vrijdag de 13e liever in bed blijft liggen, dan is de Power Balance misschien wel wat voor je.
Dit artikel gaat over het 6th World Skeptics Congress – Lees hier eerdere Kloptdatwel-artikelen over dit onderwerp
Na het ‘Meet the Leaders’-event opende Amardeo Sarma van de Duitse skeptische organisatie GWUP het congres:
Waarna James Alcock sprak over ‘A Brief History of the Skeptical Movement’. Hij wilde eigenlijk iets vertellen over het begin van de skeptische beweging. Alleen had hij tijdens de Meet the Leaders event kennisgemaakt met Catherine de Jong van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en die organisatie is al sinds 1881 actief. Hij moest zijn ‘begin’ dus even aanpassen (1:20).
Na deze opening geeft Eugenie Scott de eerste voordracht over creationisme binnen en buiten de VS.
Anti-evolutie stromingen maken gebruik van de zogenoemde ‘pilaren van ontkenning’.
1) Wetenschap. Er wordt geclaimd dat de wetenschap slecht is uitgevoerd of dat wetenschappers er nog steeds niet uit zijn of evolutie nu wel of niet gebeurt.
2) Ideologie. Het idee van evolutie moet worden verworpen omdat het niet verenigbaar is met een bepaalde ideologie.
3) Cultuur. Creationisme valt volgens sommige onder vrijheid van meningsuiting en zou onderwezen moeten worden omdat het ‘eerlijk en gebalanceerd’ is ten opzichte van evolutie, zo kunnen leerlingen kritisch leren denken en zelf bepalen wat waar is, creationisme of evolutie.
Nu vindt Eugenie kritisch denken zeer belangrijk. Ze denkt echter niet dat het nuttig is om 15/16-jarigen te laten beslissen of de planeet warmer wordt, of de aarde om de zon draait of de zon om de aarde, of we tot stand zijn gekomen door creatie of evolutie. Een ‘eerlijke en gebalanceerde’ kritische discussie heeft namelijk al plaatsgevonden: in de wereld van de wetenschap.
Dat het (in elk geval in de VS) belangrijk is om evolutie te onderwijzen blijk uit een internationaal onderzoek dat mensen uit verschillende landen de vraag stelde: Mensen evolueerden uit eerdere diersoorten, waar of onwaar? Van de 20 landen behaalden de VS de 19e plek. Alleen in Turkije (20ste plek) dacht men vaker dat de gestelde vraag onwaar was.
Een grote invloed op het onderwijs hebben de ‘schoolboards’ (het schoolbestuur), die in de VS democratisch gekozen kunnen worden, en daarmee dus ook een politieke kleur kunnen krijgen. Eugenie Scott geeft aan dat de schoolboards in het algemeen niet zo heel belangrijk worden gevonden, wat betekent dat de boards door een minderheid van de kiezers wordt gekozen. Helaas lijken degene die het meeste gemotiveerd zijn om te gaan stemmen, religieuze motieven hebben.
Pogingen om wetgeving aangepast te krijgen om creationisme te mogen onderwijzen zijn tegenwoordig niet meer gericht op creationisme zelf. Men gaat indirecter te werk, door bijvoorbeeld te beargumenteren dat men de ‘sterke en zwakke kanten van evolutie’ onderwezen wil hebben.
Scott gaf ook nog een kort overzicht van creationisme buiten de VS:
No evolution for Italian teens
Darwinian battle in Serbia
Creationism in the Russian Educational Landscape, Levit et al., 2007.
Tijdens het ‘Meet the Leaders’-event vertelde mevrouw Scott dat ze het Nederlandse creationisme incident met minister Maria van der Hoeven nog had mee willen nemen in haar lezing, maar ze een selectie moest maken vanwege de tijd, en het incident er daardoor buiten was gevallen.
Eugenie Scott is ‘Executive Director’ (directeur) van het National Center for Science (NCSE) en daar moeten we natuurlijk allemaal lid van worden ;).
Het alumninetwerk van PTH Windesheim organiseerde op zaterdag 26 mei een bijeenkomst voor alumni, docenten, studenten en andere belangstellenden. De organisatoren hadden gezocht naar een aansprekend onderwerp en waren uitgekomen bij Niburu Free Energy, een werkgroep van Niburu die zich bezig houdt met projecten op het gebied van vrije energie. Op de bijeenkomst wilden zij graag een motor demonstreren die volledig op water rijdt. Om deze bijzondere claim ook aan een kritische beschouwing te onderwerpen, werd Skepsis benaderd. En zo kwam het dat ik op zaterdag naar Zwolle trok om daar een lezing te geven over watergas en ook om ter plekke iets verstandigs te zeggen op de demonstratie van Niburu.
De bijeenkomst was sowieso al bijzonder omdat Skepsis en Niburu voor het eerst in één ruimte de confrontatie zouden aangaan. Maar eigenlijk zou de demonstratie van een vrij fors aggregaat dat volledig op water zou draaien de echt belangrijke primeur moeten zijn. Helaas waren de mannen van Niburu Free Energy, Frank Collaris en Jeroen Arents, niet zo goed voorbereid. De demonstratie met het 40 kVA aggregaat kon niet plaatsvinden, omdat ze die in de dagen ervoor niet werkend hadden gekregen in hun werkplaats in Maastricht.
Daarom kwamen ze met een kleine generator waarmee ze ook op de AutoRai hadden gestaan. Eerst wilden ze echter de vlameigenschappen van hun ‘watergas’ demonstreren, maar de daarvoor benodigde lastoorts lag nog ergens in Oostzaan. Maar niet getreurd, Frank Collaris besloot te improviseren en de gasstroom, die uit het elektrolyseapparaat komt dan maar direct aan te steken bij het slangetje wat daar aan zat. Wel werd uit veiligheidsoverwegingen een eigen ontworpen tussenstuk geplaatst dat de terugslag van de vlam zou moeten voorkomen.
Net toen ik bedacht dat de werking van dat stukje pijp mij ontging, ontplofte de hele boel! Hilariteit alom natuurlijk, maar ik was blij dat ik niet op de eerste rij had plaats genomen. De demonstratie liep dus een beetje in het honderd, maar ik kon toch wel bedenken wat ze ongeveer hadden willen laten zien (voor de eigenschappen van het knalgas als brandstof om mee te lassen, kun je het eerdere blog over Caspar Pompe terugkijken).
Update 3/6/2012: er is bewegend beeld van de ontploffing!
http://www.youtube.com/watch?v=_tXQ5VpnOK4
Mijn eigen lezing ging vrij goed, vond ik zelf. Ik kon daarvoor gelukkig putten uit mijn artikelen op kloptdatwel, maar er is toch redelijk wat extra tijd in gaan zitten. Na een introductie over wat in het ‘reguliere circuit’ gedaan wordt met waterstofgas (of knalgas), probeerde ik middels drie vragen te kijken waarom dat elektrolyseren van water tot ‘watergas’ nu zo aantrekkelijk is voor hobbyisten en wat de gevestigde wetenschap en industrie dus zouden missen:
Mijn voorbereide presentatie bleek wonderwel alle aspecten van het verhaal van Niburu af te dekken. Enigszins tot mijn verbazing schakelde Frank Collaris moeiteloos van de ene theorie naar de andere theorie om aannemelijk te maken dat hun motor echt zou gaan werken. Ook hadden ze net in de auto waarmee ze waren gekomen zo’n waterstofgenerator ingebouwd om je benzine te verrijken.
Achteraf een beetje moeizame discussie met de zaal, er waren erg veel Niburu-aanhangers aanwezig (ik schat zo’n 30 van de ongeveer 90 aanwezigen). Ook Caspar Pompe van watergas.nu was aanwezig en die was duidelijk nog een beetje gepikeerd over het blog dat ik aan hem gewijd had, maar verder verliep het in goede sfeer. Het bleek lastig om Collaris, de belangrijkste man van Niburu Free Energy, te dwingen om aan te geven wat ze nu precies claimen met die auto op water. Er werd nogal van de hak op de tak gesprongen zonder al te zeer in te gaan op mijn bedenkingen. Gelukkig konden we alle complottheorieën over Tesla, Stanley Meyer, de macht van oliemaatschappijen en dergelijke, redelijk vermijden. Wel kwam nog even die magnetenmotor van Yildiz ter sprake, dankzij het artikel van Martin Bier op het Skepsis-blog was ik redelijk op de hoogte van dat apparaat.
Zoals gezegd was de sfeer prima, na de bijeenkomst heb ik met de organisatie en de mannen van Niburu nog gezamenlijk een biertje gedronken op een terras in het centrum van Zwolle. Als hun motor het doet, nodigen ze me uit om te komen kijken. Ze verwachten het over een week of twee in Soest voor elkaar te hebben. Ik ben benieuwd!
(foto’s Hans Boef)