Vijf Deense scholieren deden een experimentje met tuinkers. Ze plaatsten zes schoteltjes met watten waarop ze het zaad hadden uitgestrooid tussen Wi-Fi-routers en zes vergelijkbare schoteltjes als controle in een ander lokaal, maar dan zonder de stralingsbronnen. De hele tijd gaven ze de schoteltjes netjes water en na dertien dagen besloten ze de tuinkers af te knippen en te drogen. En ze telden hoeveel zaadjes ontkiemd waren op elk bordje. Een schokkend resultaat: van de bestraalde zaadjes waren er veel minder ontkiemd! Alles werd in een rapportje opgeschreven en daarmee wonnen ze een prijs. De Deense nationale omroep plaatste op haar site op 16 mei een bericht hierover waarin ook de belangstelling van buitenlandse wetenschappers werd vermeld voor dit opmerkelijke resultaat van zo’n simpel proefje. Het Engelstalige blog Geek.com nam het een dag later over en daarna volgden een hoop andere, tot ABC News op 24 mei aan toe.
Al deze berichtgeving was nauwelijks kritisch en het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje via blogs en Facebook. Kijk maar eens wat een Google zoekopdracht oplevert met de woorden “wifi cress”. De eerste journalist die er eens goed naar keek, was vermoedelijk de Noorse wetenschapsjournalist Gunnar Tjomlid. Zijn uitgebreide blog hierover (van 19 mei, met latere aanvullingen) laat zien dat er heel wat op het experiment is aan te merken en dat de wetenschappers die er zo enthousiast over zijn, bekende verspreiders van stralingsangst zijn. Het is natuurlijk leuk voor de meiden dat ze een prijs wonnen met hun onderzoek, maar het is minder fraai dat het zo wordt misbruikt door deze pseudowetenschappers.
Waarom moeten we het resultaat niet al te serieus nemen? Tjomlid geeft een hele waslijst van zaken die er mee aan de hand zijn; ik geef de belangrijkste hier kort weer:
- De aanwezigheid van de stralingsbronnen was niet het enige verschil in de omstandigheden van de Wi-Fi en controlegroep. Als je het verslag van het experiment leest, komt je ook foto’s tegen van de proefopstelling. Daarop valt te zien dat in de Wi-Fi-groep ook een aantal laptops dicht op de bordjes stond. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit een (lokaal) effect had op de luchtstroom en temperatuur rondom die bordjes en dat kan zeer goed van invloed zijn geweest op de ontkieming. Andere mogelijke oorzaken zijn dus niet goed uitgesloten.
- Het was natuurlijk ook volslagen duidelijk wat de Wi-Fi-groep was, en wat de controle. Niet geblindeerd.-
- Tjomlid mailde met de docent van de meiden en kreeg te horen dat er eigenlijk twee keer een dergelijk experiment was uitgevoerd. De eerste keer hadden de routers alleen hun SSID staan uitzenden (het herkenningsignaal van het netwerk). In het vervolgonderzoek hadden ze de laptops elkaar constant laten ‘pingen’, zodat er een veel drukker netwerkverkeer werd veroorzaakt. Dit tweede experiment liet echter een veel minder negatief effect zien. Het rapportje is alleen gebaseerd op die eerste proef. In feite is dit publicatiebias: weglaten van resultaten die niet bevielen.
-
In het rapportje wordt het gevonden verschil geïllustreerd met de grafiek hiernaast. Op de websites die hierover berichten, vind je echter telkens foto’s van een heel groen, onbestraald, ‘gezond’ schoteltje en een schoteltje dat er heel wat minder florissant uitziet, het zieke, bestraalde geval. Die foto’s zijn natuurlijk een stuk leuker om op te nemen in een stukje, maar ze geven een erg slecht beeld van de lang niet zo beroerde getallen: gemiddeld waren er in de controlegroep 332 zaadjes ontkiemd, tegen 252 in de bestraalde groep (telkens van de 400 zaden die op één schoteltje waren gestrooid). Misleidende weergave van het resultaat in de media.
- Iets wat Tjomlid niet vermeldt, maar waaraan ik zelf nog dacht: de schoteltjes zijn helemaal niet goed van elkaar gescheiden, dus is het maar de vraag of je ze als individuele waarnemingen mag beschouwen. Je kunt eigenlijk zeggen dat we met een N=2 experiment van doen hebben, wat nauwelijks zeggingskracht heeft. Foutieve statistische analyse.
- Het experiment werd op dag 13 gestopt. Niet omdat dit vooraf zo was vastgelegd, maar toen was de controlegroep zo’n beetje uitgegroeid. Probleem hiermee is dat een verschil in temperatuur van slechts een paar graden al een vertraging van de groei (en ontkieming) van tuinkers kan betekenen. Als er zo’n temperatuursverschil was door de plaatsing van de laptops, dan is het niet onwaarschijnlijk dat de Wi-Fi groep net zo ver had kunnen uitgroeien als ze maar een paar dagen langer hadden gewacht. Maar ze waren waarschijnlijk alleen op zoek naar bevestiging van het idee dat ze vooraf hadden van het effect van straling. Als je het rapportje leest, is er duidelijk sprake van bias, een vooringenomenheid in de richting van één specifieke uitkomst, nl. dat elektromagnetische straling (van Wi-Fi, DECT of GSM) een niet-thermisch effect heeft.
- Maar hoe kwamen deze jonge meiden aan die vooringenomen houding? Dat komt waarschijnlijk doordat hun docent ze alleen maar voorzag van studies die ook schadelijke effecten lieten zien. Deze studies zijn echter bijna allemaal aan de dubieuze kant en meestal van wetenschappers, die door hun collega’s niet meer serieus worden genomen. Voor een verklaring hoe elektromagnetische straling invloed zou kunnen hebben (op een licht opwarmingseffect na), geven ze maar één bronvermelding: een rapport van Thomas Grønborg, die op zijn beurt weer erg leunt op de ideeën van Olle Johansson (zie verderop). Dit eenzijdig selecteren van literatuur noemen we cherry picking.
Wie zijn eigenlijk die buitenlandse wetenschappers die zo enthousiast waren over dit experiment? Het Deense stuk noemt Olle Johansson. Dat is echter iemand die bij zowat alle ziektes van de moderne tijd een beschuldigende vinger richting stralingsbronnen heeft gewezen. De Zweedse skeptici beloonden zijn praatjes met hun ‘Misleider van het jaar‘-prijs in 2004. In het bronstuk wordt verteld dat hij van plan is het onderzoek te herhalen met Marie-Claire Cammaerts van de Université libre de Bruxelles. Ik verwacht daar weinig goeds van. Zij deed ook het uiterst dubieuze onderzoek naar het effect van GSM-straling op mieren, dat ik eerder op klopdatwel besprak: Mieren gestoord door GSM?
Tjomlid achterhaalde in zijn mailwisseling met de Deense docent ook nog de namen van Andrew Goldsworthy, ook een bekende verspreider van angst voor straling, en de Nederlander Niek van ‘t Wout. Die laatste is beleidsmedewerker groen in de gemeente Alphen aan den Rijn en aanstichter van een onderzoek van Universiteit Wageningen naar het vermeende schadelijke effect van mobiele telefonie op bomen. Dat stelde ook niet veel voor, maar ging eveneens het internet over in 2010. Ook TNO en TU Delft werden er ten onrechte mee in verband gebracht. Van het ingezette vervolgonderzoek in Wageningen heb ik niets meer vernomen.
Het is vrij helder dat je op grond van dit experiment geen conclusies kunt trekken over (niet-thermische) effecten van Wi-Fi-routers op ontkieming. Jammer dat de meiden zo’n overduidelijk vooringenomen docent hadden en dat hun ‘resultaat’ nu door allerlei pseudowetenschappers als bewijs wordt gebracht voor het gevaar van elektromagnetische golven. Als dat gevaar er al is, dan moeten de risico’s als erg laag worden ingeschat. In ieder geval zijn de te verwachten effecten zo klein dat je erg je best zult moeten doen om er iets van terug te vinden in de ‘ruis’ van andere invloeden. De fouten in dit experiment zijn de scholieren niet te verwijten. Laten we hopen dat het hun overduidelijke interesse in het doen van onderzoekjes niet zal wegnemen. Vanwege alle problemen die aan dit onderzoek kleven, kan het juist als een mooi voorbeeld dienen. Van je fouten leer je immers het meest.
Lees vooral ook het blog van Gunnar Tjomlid zelf, dat veel meer interessants bevat dan ik in mijn samenvatting heb opgenomen: http://tjomlid.com/2013/05/19/om-karse-wifi-straling-og-en-snurt-naturfagslaerer/. Met Google translate is het goed te volgen. Het rapportje van de scholieren staat op die Deense site (directe link naar pdf).
Dit stuk had ik eerder (25 mei) in een Engelse versie op mijn eigen website geplaatst, nadat ik het stuk van Tjomlid vond en tot mijn verrassing nergens anders een Engelstalig vergelijkbaar stuk aantrof. Met verwijzing naar mijn blog kon ik (bijvoorbeeld via Rbutr.com) makkelijker twiteraars die het stuk op Geek.com aanhaalden op de kritiek wijzen. In Nederland leek het experiment nog niet zo wijd verspreid te worden. Alleen op Niburu trof ik een berichtje aan, maar wie neemt dat nu serieus? Het bericht op de site LexNaturalis werd echter in rap tempo verspreid via Facebook. Gisteren vond men ook mijn site en vervolgens werd dat bericht erg vaak gedeeld. Normaal gesproken mag ik me verheugen op iets van 20 bezoekers per dag, nu waren er dat op één dag meer dan 19.000! Daarbij meer dan 1.900 Facebook-likes. Klinkt leuk, maar dat bericht op LexNaturalis heeft er maar liefst 43.000! De skeptische gedachte heeft vooralsnog niet de overhand. |
Update 26-12-2013: Thomas Guiot maakte een Franse vertaling van dit stuk op zijn website
AAtsouPier says
Meisjes bestaan er tegenwoordig niet meer ?
Hans1263 says
Ik ben het met u eens; ik erger me dagelijks gruwelijk aan het gebruik van “meiden”. Mijn mening zal echter wel ouderwets zijn.
Maarten Koller says
Ik hoop dat u ‘gruwelijk’ overdrijft en dat u toch echt andere, interessantere zaken aan uw hoofd heeft haha.
Kan een van u mij misschien het probleem uitleggen? Ik heb er nog nooit over gehoord en vind het een bijzonder punt.
Ragnar764 says
Meiden heeft ook wel een beetje een stoere bijklank, je hoort in het dagelijkse spraakgebruik ook wel eens kreten zoals “kop op meid” etc, ik zie het probleem eigenlijk niet zo hoor.
Als je nu eens zou lezen: “Wetenschappers uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Zweden zijn zeer geïnteresseerd in de biologie experimenten van de vijf “meisjes”.
Dat heeft toch totaal geen schwung.
Alsof je een beetje terug wordt geslingerd naar de negentiende eeuw. 🙂
Hans1263 says
Nee hoor, ik erger me echt gruwelijk aan het tegenwoordig taalgebruik. Bijvoorbeeld ook aan een woord als “plak” voor medaille. En aan het mij vies in de oren klinkende “plek” voor plaats. Bij een stoer bedoeld “meid” vind ik het niet zo’n bezwaar, maar het wordt tegenwoordig vrijwel altijd gebruikt waar men eerder “meisjes” placht te zeggen. “Kids”, ook zoiets vreselijks. Enzovoort enzovoort. Maar, zoals ik al opmerkte: ik zal wel ouderwets zijn. En interessantere dingen heb ik gelukkig ook aan het hoofd, teveel om op te noemen. Skeptisch reageren is er maar 1 van.
Renate1 says
Tegen het woord meid heb ik niet zoveel bezwaren. We hebben het ook niet meer over jongetjes, als kinderen een bepaalde leeftijd hebben, dus waarom wel een verkleinwoord gebruiken voor vrouwelijke kinderen?
Aan het woord ‘kids’ erger ik me ook nog steeds, net als aan andere overbodige Engelse woorden, zoals ‘shoppen’. Ik ben echt geen taalpurist, maar in dit soort gevallen zie ik het nut niet van het gebruik van Engelse woorden.
Ragnar764 says
Sterker nog, ik zie het als een stukje taalvervuiling.
Martijn says
En dan wel trots zijn zeker, als er in het buitenland Nederlandse woorden zijn overgenomen. Taal leeft… En als dat betekent dat zichzelf vervelende opa’s en oma’s dan gaan grommen, dan trekt taal zich daar niks van aan. Meid of meisje… Mijn hemel wat een discussie.
Ragnar764 says
Je zegt bijv toch ook niet, ik ben vader van een stel gezonde meisjes, maar toch altijd meiden, het is maar in welke context je het gebruikt.
Wat een geneuzel eigenlijk.
Bestaan er tegenwoordig geen meisjes meer, ja natuurlijk wel, gelukkig maar. Pff.
Hans1263 says
Ik veronderstel (maar ik ben geen neerlandicus) dat meisje geen echt verkleinwoord (meer?) is. Een kind is dus een jongen of een meisje. Een meid was vroeger wat ik nu dienstmeisje zou noemen (als ze nog bestonden…). Dienstmeiden waren er vroeger in soorten, voor het “grove werk” en voor andere bezigheden binnenshuis. Voor boenen en schrobben had je een meid. En inderdaad zou ik een meid tegenwoordig vooral willen beschouwen als een stoer meisje.
Albert_van_der_Heijden says
Meisjes lijkt me het diminuatief van meiden; zo kom je nooit te spreken over ‘keukenmeisjesroman’, of ‘gillende keukenmeisjes’. Aan de andere kant vraag ik me af of de klacht ook naar voren was gekomen wanneer er sprake zou zijn geweest van ‘jongens’, en niet van ‘jongetjes’ – wat ook kleuterachtig klinkt en tevens als pejoratief kan worden gebruikt — net als meisjes.
Esdamion says
Ach, de meeste mensen realiseren zich niet dat taal iets dynamisch is. Het is niet alsof een paar honderd of duizend jaar geleden een groepje mensen om een steen heeft gezeten en de exacte taal die wij nu spreken en schrijven heeft bedacht. Zo gaat het nu ook, net als evolutie in de natuur een continu proces is is taalontwikkeling dat ook. Je neemt het alleen niet altijd waar tijdens je leven, omdat het niet zo snel gaat. Hoe dan ook: woorden uit andere talen worden met grote regelmaat opgenomen in onze taal. Ouderwetse woorden verdwijnen met regelmaat uit het reguliere gebruik, maar zijn daardoor nog niet fout. Connotaties en associaties kunnen veranderen, etc. etc. etc. Kortom: niet zo miepen, lieve mensen. Taal is in beweging, je kunt je er maar beter bij neerleggen in plaats van je er druk om maken. Er zijn belangrijkere zaken om je druk om te maken 🙂
regenworm says
Ik heb het woord “meid” de laatste tijd wel vaak gehoord of gelezen. Ik ging er van uit dat meisjes en meiden synoniemen zijn die je naar believen kunt gebruiken.
Maar dat het weer om zo’n politiek correcte taal-oorlog gaat die er losgebarsten is, had ik niet in de gaten.
Leraren bestaan ook niet meer, alleen maar leerkrachten. In het Duits zijn er zelfs geen Studenten meer, alleen nog Studierende.
frankeren says
Hier werd ook al gelinkt naar jouw site: http://www.joop.nl/leven/detail/artikel/21220_opwinding_over_stralingstest_deense_meisjes/
Luc Seton says
Wat een enorm geneuzel, van deze schrijver, maar wel goed dat iemand een kanttekening maakt. Iemand moet het doen. Het opmerkelijke van deze proef is het resultaat. De proef zal niet juist uitgevoerd zijn en moet zeker representatief worden. Er staat ook niet dat de proef dat is. Het is alleen zo leuk dat in deze tijd van Alfa’s, 5 beta-meisjes van die leeftijd zo’n onderzoekje doen. Dat is wel een prijs waard. En nu pakken de echte wetenschappers het op en wie weet wat daar uitkomt. Natuurlijk is het amateuristisch, het zijn brugklassers, geneuzel allemaal.
frankeren says
En u bent zo kinderlijk dat u denkt dat de aluhoedjes die elektrosmog e.d. propageren dit niet met beide handen aangrijpen en nu botweg beweren dat het “bewijs er nu is”.
Dankzij die vooringenomen meisjes en hun vooringenomen docent en de media die hun wetenschappelijke zaakjes niet op orde hebben maar o zo dol zijn op kinderen die iets grappigs met wetenschap doen.
Alsof die dat niet allang gedaan hebben, we weten allang wat er uit komt. Over geneuzel gesproken…
Luc Seton says
Dank u wel, mijnheer Weten. U doet uw achternaam eer aan, u lijkt er een boel veel van te weten. U weet allang wat er uit komt. Dat is spannend. Daar ben ik heel nieuwsgierig naar. Ik dacht namelijk dat daar nog niet zoveel over bekend is. Maar ja, ik ben natuurlijk maar een leek. Ik neem zo’n brugklasmeisjesonderzoek ook niet heel serieus. Ik juich het alleen heel kinderlijk toe. Dat klopt wel 🙂
Guest says
Ahum.
frankeren says
Met deze link kunt u een eind op weg komen om te ontdekken wat er allemaal al bekend is. Misschien dat u dan volgende keer niet direct iets een enorm geneuzel noemt.
http://www.google.nl/webhp?source=search_app#output=search&sclient=psy-ab&q=gsm+straling+site:www.skepsis.nl&oq=gsm+straling+site:www.skepsis.nl&gs_l=hp.3…1425.1425.0.3374.1.1.0.0.0.0.62.62.1.1.0…0.0.0..1c.1.12.psy-ab.CfRAHBH_MpY&pbx=1&bav=on.2,or.r_qf.&bvm=bv.47008514,d.d2k&fp=944d7b280605bc92&biw=1265&bih=815
Ragnar764 says
Tja Weten, als je slechts de door Skepsis vermelde bronnen als het Evangelie beschouwd en blijft aanhalen, maak je jezelf het wel erg bijzonder gemakkelijk..
En lijd je tevens aan een behoorlijke kokervisie.
Even een heel ander geluid.
http://nl.odemagazine.com/doc/0092/hoe-gevaarlijk-is-uw-gsm/
De meningen hieromtrent zijn nogal verdeeld en we hebben zoals Luc Seton terecht beweert nog lang niet alles in kaart.
frankeren says
Wetenschap is geen mening.
En u had beloofd niet meer op mij te reageren. Houdt u daar dan ook aan.
P.S. Vanwege de Ode-kwartaalbijlage bij NRC Next heb ik mijn abonnement op NRC Next opgezegd, dus die link is nutteloos.
Ragnar764 says
Als ik kennis neem van de inhoud sommige van je posten kan ik het echter toch niet laten.
Ook in de wetenschap zijn de meningen soms verdeeld.
Maar je hoeft zelf geen respons te geven hoor.
frankeren says
Zwak.
Ragnar764 says
Een waardeoordeel omtrent het e.e.a. zou je wel met valide argumentatie moeten onderbouwen.
Slechts een kwalificatie als zwak neerschrijven wordt niemand echt wijzer van.
Beetje magertjes.
frankeren says
Zwak dat u het niet kunt laten en uw belofte breekt.
Verslaafd aan reageren om het reageren.
Ragnar764 says
Zou ik daar nu echt de enige nu in zijn? 🙂
Of ben je aan het projecteren geslagen.
Ik kom jouw posten bijna overal tegen.
Maar het gaat mij om de inhoud van het geschrevene, niet wie de auteur is.
frankeren says
P.S. Toch wel netjes van u om Pepijn van Erp hier geen zeikerd te noemen zoals u dat wel doet op Pepijn’s blog.
Boris Jansen says
Bedankt voor dit tegengeluid. Ik zag het oorspronkelijke bericht ook al op FB langs komen. Ik heb in plaats daarvan dit artikel gepost. Leuk experiment, enthousiast uitgevoerd en op het niveau van brugklasleerlingen ook prima gedaan. Alleen natuurlijk geen echt wetenschappelijk onderzoek, hetgeen uitstekend door Gunnar Tjornlid wordt aangetoond. En voor degenen die meer aan ervaring en gevoel hechten dan aan wetenschap de volgende vraag: waar blijven alle berichten van mensen die kamerplanten hebben die in de buurt van een wifi router staan (en dat is half Nederland vermoed ik), en die het is opgevallen dat de planten opeens op mysterieuze wijze misvormd worden of doodgaan?
frankeren says
Inderdaad. Zou er geen enkele tuinder zijn die een wifi router in (de buurt van) een kas heeft staan en cirkelvormige effecten waarneemt?
Ragnar764 says
Tja wat is in de buurt, over welke afstand hebben we bij benadering dan en zou dat nu echt bij half Nederland het geval zijn.
Maar aan het experiment zoals boven beschreven in de column hecht ik ook niet al teveel waarde aan.
Wel een leuke opsteker trouwens voor de meiden/meisjes dat ze daarmee een prijs hebben gewonnen.
Marianne dO says
Bij ons, in de woonkamer !
De plant, Epiphyllum Oxypetalum, een nachtcactus groeit enorm goed naast de wifi router. Is nu 150 cm en bloeit in de avond prachtig. Stekken doen het goed.
Op de volkstuin staat de wifi router 5 meter van een planten perk, bij de kantine.
Alles groeit normaal.
Marianne dO says
Wat mij opvalt is, dat de zwarte niet ontkiemde zaden nogal op een hoopje liggen. Dus is de vochtopname minder.
Maarten Koller says
Zou iedereen die over het verschil tussen meiden/meisjes wil kletsen dit op skeptisch chatten willen doen svp? (Zie link helemaal bovenaan in de zwarte balk).
Ragnar764 says
Er is eigenlijk niet echt sprake van een wezenlijk verschil. 🙂
frankeren says
Is er eigenlijk wel eens een studie waaruit blijkt dat plantjes juist beter groeien met wifi/GSM?
Net zoals de tijd dat electriciteit e.d. goed voor je gezondheid was?
AAtsouPier says
Probleem opgelost : http://www.speld.nl/2013/05/29/zaadbedrijf-monsanto-komt-met-genetische-gemanipuleerde-tuinkers/
(alleen de ondertiteling klopt niet helemaal volgens mij)
Ragnar764 says
Dus dan moeten de plantjes de deur maar uit.
Jan van Manen says
Het is jammer om te lezen dat er zoveel wordt geoordeeld en veroordeeld. Als je het terugbrengt tot de kern heeft een leraar gewoon geprobeerd een klas iets te leren over wetenschappelijk onderzoek. Dat lijkt me goed gelukt. Het is lastiger dan je denkt en er zijn een heleboel valkuilen. Pepijn en ook Tjomlid hebben er een heleboel vermeldt. Wat ik echter ook lees is dat de resultaten opzettelijk zouden zijn gestuurd. Maar de docent is dan weer heel open in zijn reactie dat er gerommeld is met het onderzoek. Allemaal onderdeel van het leerproces, lijkt me.
En dan volgt er nog een polemiek over het al dan niet schadelijk zijn van straling. Ik heb er een heleboel onderzoek over gelezen en onder de streep is mijn conclusie dat niemand het nog weet. Dus hanteer ik het voorzorgprincipe: zo weinig mogelijk. Een dect die alleen zendt als er iets te zenden valt en de WiFi ‘s nachts uit als ik hem toch niet gebruik. En dan horen we over een jaar of 25 wel wie er gelijk had.
Oh ja, en toch is het een leuk experiment en hebben de leerlingen er vast heel veel van geleerd. Ook over bijvoorbeeld communicatie, wat er gebeurt als je iets te enthousiast met je resultaten naar buiten komt.
frankeren says
We hebben nu 20 jaar GSM.
Waar is de epidimie van tumoren rond de oren?
Waar is de epidimie van tumoren rond de heupen?
Waarom nog eens 25 jaar wachten voor wifi?
P.S. Als uw buurman zijn router vlak bij uw bed heeft opgesteld, heeft het weinig zin uw eigen router uit te zetten.
Jan van Manen says
We hebben nog lang geen 20 jaar een zo vergaande penetratie van GSM, 3G, WiFi en wat al meer van die zaken. Maar goed, dan ga ik aan de welles nietes discussie meedoen en daar heb ik helemaal geen zin in. De natuur is een heel complex samenspel en het kan heel goed, wat mij betreft, dat er niets aan de hand is. Maar zo lang u mij niet met echt wetenschappelijk bewijs kunt aantonen dat al die straling volstrekt ongevaarlijk is voor mij en voor alles wat om mij heen groeit en bloeit ben ik zo vrij om mijn eigen plan te trekken.
P.s. Als mijn buurman zijn router vlak bij mijn bed gaat opstellen zal ie ofwel de stroom bij mij vandaan moeten halen ofwel een metertje of 50 verlengsnoer uit moeten rollen en dat zal mij wel opvallen, vermoed ik.
frankeren says
Niet iedereen heeft natuurlijk een buurman.
Maar iedereen heeft al tientallen jaren te maken met de combinatie van “straling” van radio, tv, zendamateurs, vliegtuigradar, communicatiesystemen van hulpdiensten, leger en openbaar vervoer, maritieme en luchtvaartcommunicatie, satellietzenders, GPS satellieten, weersatellieten en dergelijke.
Dat zijn duizenden zenders die al decennnia dwars door uw hoofd gaan. Zouden 1 mobieltje en 1 Dect telefoon daar nu zo’n verschil in maken?
Ragnar764 says
Net zoals we decennia lang ook al met een toename van het aantal kanker patiënten te maken hebben, straling zou één oorzakelijke factor mede kunnen zijn, maar daar is wetenschappelijk nog te weinig over bekend, om die redenen zou je het eigenlijk ook niet helemaal kunnen uitsluiten.
Hans1263 says
Is er inderdaad een toename van kankergevallen in de laatste decennia? Dan moet je daarbij natuurlijk wel rekening houden met een afname van sterfte aan andere ziekten.
frankeren says
En je moet rekening houden met steeds ouder wordende mensen.
En je moet rekening houden met de vergrijzing.
Dan blijft pakweg 1,5% procent groei per jaar over, zonder trendbreuk voor de GSM sinds 1993.
Maar dat weerhoudt sommigen er niet van om “zou je eigenlijk niet echt helemaal volledig 100% zeker kunnen mogen willen moeten uitsluiten” als leidraad te hanteren.
http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/kanker/trend/
Hans1263 says
Inderdaad, je moet rekening houden met meer factoren. En je moet toch érgens een keer aan doodgaan. Is het niet aan andere ziekten die je tegenwoordig langer overleeft, dan wel aan kanker, het uiteindelijk “op hol slaan” van zich delende cellen. Je zou dus beter alleen naar de gemiddelde levensverwachting in totaliteit kunnen kijken, of misschien nog beter naar het aantal kwaliteitsjaren per mens. Dan heb ik zo’n idee dat van de bewering dat het aantal kankergevallen groeit plus de veronderstelling dat dat heel heel heel misschien veroorzaakt wordt door straling, wel heel weinig overblijft.
frankeren says
Opvallend is ook dat er ook altijd naar negatieve zaken gekeken wordt, nooit naar positieve.
Je kunt ook een verband proberen te leggen met de toegenomen hoeveelheid radiogolven in de ether sinds Marconi en de toegenomen wereldbevolking. Of de explosie van de grote Zilverreiger in Nederland 10 jaar na de komst van de GSM.
Ragnar764 says
“En je moet toch érgens een keer aan doodgaan”.
Wat een dooddoener. 🙂
Er zijn zoveel x-variabelen die ten grondslag liggen aan ongeremde celdeling dat hebben we nog lang niet allemaal in kaart.
Wat je genetisch paspoort betreft, daar kun je weinig aan veranderen.
Maar een zendmast voor de deur wordt je vast ook niet gezonder van.
Hans1263 says
Een dooddoener? Eeuwig leven is nog niet uitgevonden, voorzover ik weet. Gelukkig maar…?
Gaat u liever eens serieus in op wat ik opmerkte over levensverwachting etc. in relatie tot de door u genoemde toename van het aantal kankergevallen, in plaats van zo’n loze opmerking te plaatsen over wat “we” (wie zijn dat?) nog lang niet allemaal “in kaart hebben”.
De relevantie van die kromme zin met “zendmast voor de deur” zie ik helaas niet.
Ragnar764 says
“Maar je moet toch ergens een keer aan doodgaan”.
Natuurlijk, een beetje een overbodige opmerking, maar het is in algemene zin niet verkeerd binnen het kader van onze mogelijkheden om zoveel mogelijk onnodige risicofactoren inzake de gezondheid sterk te verminderen of te elimineren.
“Gelukkig maar…?”
????
“Dan heb ik zo’n idee dat van de bewering dat het aantal kankergevallen groeit plus de veronderstelling dat dat heel heel heel misschien veroorzaakt wordt door straling, wel heel weinig overblijft.”
Zo’n idee? Zekerheid daaromtrent heb je absoluut niet, je bent nu toch wel erg speculatief bezig.
Even concreter gesteld dan, een zendmast van 60m hoog binnen een straal van 100m van de huizen in de buurt, maar ach, wat maakt het in feite ook allemaal uit.
Uiteindelijk is ruimteschip aarde al tot aan de nok gevuld met organisch leven.
Hans1263 says
Ja, inderdaad, “gelukkig maar”. Dat ga ik maar niet uitleggen. U denkt zelf maar eens na over de implicaties van die uitspraak.
Nee, zekerheid heb ik niet maar er zijn na erg veel onderzoek geen aanwijzingen dat er wel schade zou zijn. Wie is er nu speculatief bezig? Ga toch a.u.b. liever eens in op argumenten in plaats van dat dwangmatige getrol.
Die zendmast voor de deur, wie kwam daar nu mee? U toch? Legt u dan maar uit wat daar relevant aan is in het kader van deze “discussie”. Ik zie vooralsnog niet in waar u naartoe wilt.
“Ruimteschip aarde tot de nok gevuld met organisch leven”…
Mooi beeld hoor, maar wat u daarmee wil beweren, ontgaat me ook totaal. Bovendien is het relatief maar een heel dun en kwetsbaar schilletje, dat leven op dit planeetje van een tweederangs zonnetje in een derderangs melkwegstelseltje. Liever niet op ingaaan a.u.b. want dat wordt oeverloos.
Uw reacties zwalken echt alle kanten op. Geen touw aan vast te knopen.
Ragnar764 says
Dan hoef je achter gelukkig maar toch geen vraagteken achter te zetten. Wees daar dan stellig in.
Je zou wel een onderscheid moeten kunnen maken tussen dwangmatig getrol of van mening ergens over verschillen, als je daartoe in staat bent tenminste, hetgeen ik langzamerhand sterk begin te betwijfelen.
De uitspraak van de zendmast voor de deur had ik al enigszins genuanceerd, (nogmaals) 60 m hoog en binnen een straal van 100 m van de huizen in de buurt, of weet je dat nu al niet meer.
Eigenlijk schept het op de lange duur (misschien) wel duidelijkheid als de desbetreffende bewoners in de onmiddellijke nabijheid van bovengenoemde zendmast jarenlang medisch gevolgd zouden worden.
Verder ben je zelf ook maar wat speculatief bezig, dat is eigenlijk ook een vorm van zwalken, je weet net zo goed als ik, zoals al eerder vermeld, dat we nog steeds over geen sluitend wetenschappelijk bewijs beschikken dat de straling volstrekt ongevaarlijk is.
Ragnar764 says
Ik gaf zelf toch al aan dat je er niet te stellig in kunt zijn en benoemde het tevens maar als een (eventueel) meetellende factor.
Daar zal eerst nog meer duidelijkheid over moeten komen.
De angst zit er in ieder geval behoorlijk in onder de bevolking zag ik gisteravond nog op het nieuws.
http://www.www.stopumts.nl/doc.php/Berichten%20Nederland/5403/arnhem_protest_tegen_c-2000_zendmast_huissensedijk
Renate1 says
Je kunt onderzoeken wat je wilt, maar tot nu toe is er geen betrouwbaar onderzoek geweest, dat daadwerkelijk een verband heeft gelegd tussen de straling van UMTS en dergelijke en onaangename dingen.
Het een en ander doet me sterk denken aan de reacties op de eerste stoomtreinen, waar bij men ook bang was voor allerlei schade en waarvan men dacht dat mensen niet tegen de snelheden van deze dingen opgewassen waren. Als men naar al deze protesten geluisterd zou hebben, zouden we ons nog steeds per postkoets of trekschuit verplaatsen.
Ragnar764 says
Je zou bijv ook eens aan het roken van sigaretten kunnen denken, daar zag men ook helemaal geen kwaad in, maar daar genereer je ook gezondheidsschade mee op de langere termijn.
Maar daar kwamen we eveneens veel later pas achter.
We weten, wat de straling aangaat, het waarschijnlijk pas echt als we enkele decennia verder zijn, of misschien nog wel eerder.
Jan Willem Nienhuys says
Al die mensen die beginnen over ‘helemaal zeker’ zijn nogal inconsequent. In de eerste plaats stellen zij zich niet op de hoogte van ‘hoe zeker’. In de tweede plaats zijn er tal van bekende risico’s waar men in het geheel niet aan tilt. De bekendste is natuurlijk deelname aan het verkeer, speciaal per fiets.
Met pak hem beet 200 miljard reizigerkilometer per jaar en 500 doden is dat 1 dode per 400 miljoen km, dus een kans van ongeveer 1 op 500 om je leven door een verkeersongeluk te beëindigen.
Er zijn massa’s nieuwe rechnologieën (elektrische fietsen, breedbeeld-tv) en nieuwe producten in de supermarkt die ook nog niet zo lang bestaan en waarover men zich ook niet druk maakt. Wat is er dan prercies zo eng aan minuscule zendertjes?
frankeren says
Men verliest inderdaad oog voor proportionaliteit. Er worden steeds meer bedreigingen geïdentificeerd en ondertussen leven we steeds langer.
En als een bedreiging niet bewezen kan worden wordt de zaak omgedraaid: “het staat niet onomstotelijk vast dat het niet schadelijk is”, net zoals je niet kunt bewijzen dat god niet bestaat.
Dus moet er nog meer onderzoek komen of maatregelen in de zin van better safe than sorry.
Electrosmog-zieken bestaan alleen daar waar er publiciteit is geweest. Als iemand morgen op een of ander blog met een beetje invloed begint over het verband tussen het toenemend aantal electrische fietsen en de toenemende endeldarmkanker dan zijn er overmorgen kamerleden die onderzoek eisen.
Ragnar764 says
De korte afstand en het daarmee logischerwijze het versterkte penetrerend effect.
Ragnar764 says
“Wat is er dan precies zo eng aan minuscule zendertjes?”
Een sterk penetrerend vermogen over een te korte afstand. ( bijv het mobieltje of de WiFi etc).
Ik had hier al eerder op gereageerd, maar mijn post was ook zo weer verdwenen. Net als nog een post trouwens, wie heeft hier de hand in gehad.
Jan Willem Nienhuys says
Maar zo lang u mij niet met echt wetenschappelijk bewijs kunt aantonen….
Het spreken en schrijven en lezen van Nederlands is nagenoeg 100% letaal. Tot nu toe is iedereen die dat deed na kortere of langere tijd overleden. Zolang u mij niet met echt wetenschappelijk bewijs kunt aantonen dat dit niet klopt zal ik dit blijven geloven.
Ragnar764 says
En als je je kiezen op elkaar blijft houden, blijft het leven eveneens een ziekte met een gegarandeerd dodelijk verloop.
JW begint zo langzamerhand een beetje ballorig van deze discussie te worden merk ik wel. 🙂 .
Ragnar764 says
“Het spreken en schrijven en lezen van Nederlands is nagenoeg 100% letaal. Tot nu toe is iedereen die dat deed na kortere of langere tijd overleden. Zolang u mij niet met echt wetenschappelijk bewijs kunt aantonen dat dit niet klopt zal ik dit blijven geloven.”
Tja, tegen dit soort van sterke argumentatie is weinig opgewassen.
Maarten Koller says
Beste Jan, voor wat betreft het onderzoek: u heeft helemaal gelijk! Het vervelende is natuurlijk dat het als serieus onderzoek wordt gezien, het woordje ‘onderzoek’ impliceert dat eigenlijk ook. En in allerlei bronnen als bewijs wordt gepresenteerd. Dan moet er natuurlijk een tegengeluid komen. Leerproces prima -> zo gauw het als iets anders dan een leerproces wordt gepresenteerd –> tegengeluid.
Ragnar764 says
Maarten, steeds als ik reageer op de post van JW van 4 uur geleden, hij schreef het volgende,
“Het spreken en schrijven en lezen van Nederlands is nagenoeg 100% letaal. Tot nu toe is iedereen die dat deed na kortere of langere tijd overleden. Zolang u mij niet met echt wetenschappelijk bewijs kunt aantonen dat dit niet klopt zal ik dit blijven geloven”.
Als reactie hierop had ik geschreven : Tegen een dergelijke sterke argumentatie is geen kruid gewassen, o.i.d. een beetje ironisch bedoeld natuurlijk, vervolgens is nu al is mijn reactie tot twee keer toe verdwenen.
Is JW soms ook een mod, ik dacht toch van niet, maar wie verwijdert mijn posten dan.
Of is er misschien een andere oorzaak in het geding.
Pepijn van Erp says
Ik zie achter de schermen dat bericht maar één keer staan en ook niet bij de verwijderde berichten. Zal toch iets met Disqus te maken hebben.
Vincendt says
Ik ga het niet hebben over de tuinkers of de meisjes. Ik wil gewoon even de slijmbal uithangen en mijn complimenten uitspreken over het stuk. Dit is waar een site als deze zijn bestaansrecht aan kan ontlenen. Een analytisch stuk over over een actueel onderwerp. Een onderbouwd stuk als tegenhanger van de stroom aan applausberichten die dit schoolproject klakkeloos als breaking news brachten.
Nu ik dan toch meningen over websites aan het geven ben. Jullie zijn een broertje van skepsis.nl, die Windows95 opmaak kan echt niet meer. Ik heb veel waardering voor het inhoudelijke deel van de skepsis site, maar het oog wil ook wat. Skepsis heeft toch al een beetje stoffig imago, met het Windows 95 design dat het nu heeft lijkt het helemaal een site van een groepje grijze artsen en baardige scheikundigen die niet meer helemaal bij de tijd zijn. Is dat erg? Ja dat is erg. Niet dat het grijze artsen en baardige scheikundigen zijn, maar wel dat je niet de vertaalslag naar het publiek kan maken.
Emil Snijer says
Die hele proef is onzin,want straling is overal. Dus ook in het controlelokaal. Neem aan dat de muren niet van 40cm beton waren? Router straling,mag geen straling heten,het komt niet eens door het eerste vliesje van die zaadjes! Om niet te ontkiemen,moet de zogenaamde straling de inwendige structuur van het zaad veranderen. Daarvoor is het minstens 100 te zwak.Domme mensen willen geloven wat ze vermoeden
frankeren says
Wifi router radiogolven gaan door muren maar komen niet eens door het eerste vliesje van zaadjes? Dat lijkt me sterk.
Emil Snijer says
oke klopt, de golven gaan door muren maar ioniseren niet, daarvoor is die kracht te laag. dat iets penetreert, wil niet zeggen dat het ioniseert. (de straling ontsnapt aan de velden) Dus jij gelooft dat tuinkers niet ontkiemt bij een router? Dan zijn wij uitgesproken.
frankeren says
Ik betwijfel (terecht) een van uw uitspraken en wat krijg ik als wraak?
Een conclusie en aantijging die kant noch wal raakt en die u nooit had gemaakt als u mijn andere reacties hier gelezen had. Blijkbaar bent u daar niet in geïnteresseerd.
Pepijn van Erp says
Ik heb er even wat reacties over en weer uitgegooid, die niet zo aardig waren. Er is mijns inziens een onnodig misverstand aan het ontstaan. Zowel @franketen:disqus als @emilsnijer:disqus zijn volgens mij van mening dat het onzin is dat de straling van die router invloed heeft. Laatste mag wel even opzoeken wat er met elektromagnetische straling bedoeld wordt.
frankeren says
Aan deze kant geen misverstand. Ik zie wel dat meneer Snijer net als ik niet in de effecten van de wifi gelooft.
Maar dan mag ik hem nog wel op onjuistheden wijzen zonder direct met gescheld in het “onomstotelijke opponentenkamp” geplaatst te worden.
Pepijn van Erp says
Inhoudelijk ben ik het met je eens, daarom heb ik ook niet alles van je weggehaald. Maar olie op het vuur gooien heeft niet zoveel zin.
Jan Willem Nienhuys says
De warmtestraling afgegeven door alles (muren, tafels, de zaadjes zelf) is ook behoorlijk intens, volgens mij ca. 100 watt per vierkante meter, en de frequentie is wel 1000 maal zo hoog als van wifi-routers. Een wifi-router met een zendvermogen van 2,4 milliwatt heeft op 50 cm afstand (aangenomen dat de router in alle richtingein uitzendt) een vermogen van ongeveer 0,0008 watt per vierkante meter. Dat is dus ruwweg 100.000 maal zo zwak als de gewone warmtestraling.
Samenvattend: gewone warmtestraling heeft een 100.000 maal zo grote intensiteit en een 1000 maal zo hoge frequentie.
Ik heb het niet exact uitgerekend, maar het idee dat die wifi-‘straling’ iets doet is vergelijkbaar met het idee dat je van maanlicht derdegraadsverbrandingen oploopt.
Hans1263 says
Er zullen nu allicht mensen zijn aan wie zo’n berekening niet is besteed, die van mening zijn dat het bij routers, telefoons en zendmasten enz. gaat om een verkeerd soort straling, een verkeerd soort (namelijk negatieve) energie, en daar kwanten bijhalen enzovoort.
[Mod(PvE): ik was net al aan ‘t ingrijpen 😉 ]
frankeren says
Als je met je cursor over een reactie gaat zie je rechtsboven een pijltje naar beneden, als je dat aanklikt kun je een reactie als ongepast aanmelden bij de moderator.
Hans1263 says
OK, weer wat geleerd.
Pepijn van Erp says
De site stopumts.nl is het niet eens met de kritische kanttekeningen van Tjomlid en mijzelf:
linkje naar commentaar: http://stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/7450/denemarken_invloed_rf_straling_op_cress_%28tuinkers%29_schoolonderzoek
frankeren says
Inderdaad, “de site” want wie is die “ik” in die ongetekende tekst?
Als “ik” zo neerbuigend zegt dat de wiskundige zich beter kan beperken tot sommetjes maken dan wil ik als lezer wel eens weten wie hij/zij dan wel is en waar zijn/haar expertise dan wel ligt.
Als “ik” ook nog vertelt dat het “in dit geval volstrekt onbelangrijk is” om dubbelblind onderzoek te doen en te ontkennen dat het een effect op de meisjes zou kunnen hebben, dan diskwalificeer je jezelf in mijn ogen als iemand die niet veel van correct onderzoek weet.
Die hele site is overigens duister, er worden wel artikelen met naam geplaatst, maar wie de commentator is, wie de redactie is, waar ze zitten et cetera, wordt niet duidelijk gemaakt.
Een webshop met die signatuur zou ik direct als onbetrouwbaar terzijde schuiven.
Pepijn van Erp says
Als webmaster van die site wordt (oa) Leendert Vriens genoemd, die komt ook voor in dat stuk uit VN, waarna je linkt in je latere reactie. Hier treedt hij op met Michiel Haas en iemand van Floww:http://www.healingsoundmovement.com/news/124/biologische-effecten-van-straling-3e-hsm-tv-debat-21-april-met-o.a.-michiel-haas-en-leendert.html
Prof. Michiel Haas trad ook op als ‘deskundige’ in de beruchte ZEMBLA uitzending over de gevaren van mobiele telefonie. En Floww is door Martin Bier hier op Kloptdatwel al eens gekraakt.
frankeren says
Ik had die dr. Leendert Vriens wel gezien, maar niet gedacht dat een dr. zich zo zwak en argumentloos zou uiten als in het bovenstaande stuk. En jou dan vervolgens vooringenomenheid verwijten is toch minimaal de pot verwijt de ketel.
Maar als ik dan een voornamelijk anecdotisch artikel van hem lees en zijn opmerkingen daarin over “psychische factoren” dan zou “ik” inderdaad wel eens meneer Vriens kunnen zijn.
http://www.stopumts.nl/doc.php/Verhalen/6308/de_dect_telefoon._ervaringsverhaal_van_een_nederlandse_natuurkundige.
Hier is een optreden van Vriens op video, maar het is slechts een opsomming van maatregelen in het buitenland.
http://www.youtube.com/watch?v=RjJvxffkYUo
Pepijn van Erp says
Op het forum van ZEMBLA over die mobieltjes uitzending, heeft Vriens het laatste commentaar staan: http://zembla.vara.nl/Forum.3672.0.html?&no_cache=1&view=single_thread&cat_uid=10&conf_uid=13&thread_uid=211&page=1
Als ik goed begrijp, wat hij daar opschrijft, beweert hij dat straling van mobiele telefonie coherente straling is, een soort laser dus. Tsja,…
frankeren says
Met mijn VWO kennis van natuurkunde gaan sommige van zijn beweringen in die reactie voor mij te ver om te kunnen checken. Maar van LASER snap ik nog wel dat dat een heel ander terrein is.
In de video komt ook die 0,1 graad opwarming ter sprake, maar niet de coherente straling. Als leek vraag ik me af of 39 graden koorts dan niet veel schadelijker moet zijn dan die 0,1 graad opwarming.
Je ziet wel vaker dat (cum laude) afstuderen geen garantie is voor normaal sociaal of rationeel gedrag, direct of op latere leeftijd. In ieder geval is zijn commentaar op stopumts.nl niet in lijn met een cum laude afgestudeerde dr. Dan kun je zeggen, laat maar gaan, maar tegelijkertijd is de man zeer actief in het verspreiden van deze onzin.
frankeren says
Als stuwende kracht achter stopumts.nl wordt de pas overleden Henk Wever genoemd.
http://www.schuttevaer.nl/nieuws/cruise-en-chartervaart/nid19095-ezs-oprichter-henk-wever-overleden.html
Ragnar764 says
Ik lees hier weer dat het gebruik van een mobiele telefoon schadelijker voor het kind schijnt te zijn (waarvan het brein nog niet volledig is uitgerijpt) dan voor de volwassene.
Als je echt op zoek gaat op het Web stuit je op zo’n enorme brei aan tegengestelde informatie, zelfs de deskundigen verschillen onderling nogal eens van mening, zoek het dan als leek nog maar eens uit.
Daar is toch geen beginnen meer aan.
Ik geloof het verder wel en blijf gewoon doorbellen.
http://www.artsennet.nl/Nieuws/Op-tv/Uitzending/116120/Zembla-Straling-mobiel-schadelijk-voor-kind.htm
Hans1263 says
Niet alle informatie op het net is betrouwbaar. Er zit ongelooflijk veel bagger bij. Gezond verstand gebruiken en weten wie echt deskundig zijn, dat wil nog al eens helpen.
Ragnar764 says
Ja okay, maar we zijn en blijven natuurlijk wel leken op dit terrein.
En als de echte deskundigen dan ook nog eens hierover van mening verschillen.
Afijn, het zal mijn tijd wel duren, uiteindelijk heb ik zelf ook al die moderne technologie in huis.
Ragnar764 says
Ik had hier nog een reactie op geschreven, maar het schijnt dat deze blijkbaar weer verloren is gegaan.
Het is me wel wat met dat Disqus, hoog tijd voor een wat beter en geavanceerder systeem.
Of zou dat soms te kostbaar zijn.
frankeren says
Hier nog een goed leesbaar stuk uit de VN uit 2011.
http://www.vn.nl/Service/Over-VN/Artikel-Vrij-Nederland/Kankermobieltjes.htm
frankeren says
Een verband tussen veel mobiel bellen en daardoor een grotere kans op een hersentumor is er niet.
http://www.gezondheidsraad.nl/nl/nieuws/geen-duidelijk-bewijs-voor-verband-tussen-hersentumoren-en-langjarig-gebruik-van-mobiele-tele
Brownsberg says
Oh, refereert naar de gezondheidsraad. You are braindead.
Pepijn van Erp says
Matig je toon, of je kunt wegblijven van deze site. Ik heb al eens eerder beledigende opmerkingen van je moeten verwijderen.
Brownsberg says
Onnozele hals.
Pepijn van Erp says
Niet geïnteresseerd in discussie, dus. Bye , bye.
Factonymous says
Hoewel dit onderzoek inderdaad op niet al te wetenschappelijke wijze is uitgevoerd, is de ‘ontkrachting’ van het resultaat hier ook niet helemaal zuiver. Her en der een ad hominem drogrederinkje (“dat de wetenschappers die er zo enthousiast over zijn, bekende verspreiders van stralingsangst zijn”, “overduidelijk vooringenomen docent “) en ook de stropopredeneringen zijn niet van de lucht.
Ik zou aanraden ditzelfde onderzoek dan gewoon te herhalen op wetenschappelijke wijze en het resultaat te ontkrachten. Het artikel is op deze manier een beetje puntloos.
Pepijn van Erp says
Een ad hominem is niet altijd een drogreden, in deze gevallen is met links aangegeven waarom die wetenschapppers niet al te serieus genomen kunnen worden, en de antwoorden van de betrokken docent aan Tjomlid waren duidelijk genoeg.
Ik zie weinig reden om dit experiment zo over te doen of met iets betere controles, zonder dat er een plausibeler verhaal komt over die vermeende schadelijke werking. Er zijn al zoveel onderzoeken gedaan, waaruit geen enkele schadelijke werking blijkt, maar die overtuigen de stralingsangstaanjagers ook niet.
frankeren says
Ik zou het onderzoek toch overdoen.
Je hebt gelijk dat de stralingsangstaanjagers toch niet te overtuigen zijn, maar in dit geval zijn er veel “leken” en twijfelaars via de media bereikt.
Voor hen zou je het experiment over moeten doen. Maar ja, zie dan maar eens dezelfde media-aandacht te krijgen.
Renate1 says
Inderdaad, het lijkt er vaak op dat de media vooral een spectaculair verhaal willen brengen, dat inspeelt op de angsten van de mensen.
Ik kan me herinneren dat er ook wat ophef is geweest over een griepvaccin, omdat, naar ik meen in Finland, mensen last kregen van een soort slaapziekte. Later bleek dit niets met het vaccin te maken te hebben, maar terwijl het eerste verhaal uitgebreid de actualiteitenrubrieken haalde, kwam de ontkrachting niet veel verder dan een klein stukje in de krant. Zelfs in een jaaroverzicht, kwam wel het vaccingedoe ter sprake, maar niet de ontkrachting van het bericht.
frankeren says
Dat van dat griepvaccin en slaapziekte kun je bijvoorbeeld vinden op scientias.nl. Maar geen ontkrachting op scientias.nl. En bij het artikel geen link of opmerking over de ontkrachting. Ook via Google niet gevonden.
Maar dat is helaas een teken van deze tijd. Onlangs was er een reportage over de foute berichtgeving rond Yunus. Een aantal geïnterviewden werd verteld: “maar het foute bericht staat nog steeds op uw website, zonder correctie of aanvulling”. “oh, eh ja, eh nee, dat moet natuurlijk verwijderd worden”. Zo blijft de vuiligheid bestaan, zet argeloze bezoekers op het verkeerde been en helpt alto’s legitimeren.
http://www.scientias.nl/veroorzaakt-vaccin-tegen-mexicaanse-griep-de-slaapziekte/24526
Renate1 says
Dat maakt de zaak nog verwarrender, want ik kan me echt herinneren dat ik in de krant heb gelezen dat die slaapziekte niet met het vaccin te maken had, maar kennelijk blijkt dat dan ook weer niet te kloppen.
frankeren says
Ik heb in ieder geval niet kunnen vinden dat het vaccin geen slaapziekte veroorzaakt, maar… ik heb niet lang gezocht.
Als straks het tuinkers-experiment wordt ontkracht wordt dat ook maar op een handvol sites gepubliceerd en dan moet je bij Google wel heel erg juist de zoekwoorden invoeren om dat te gaan vinden tussen de megapubliciteit van het initiële bericht.
Het meest kwalijke is dat eenieder wat op het net kwakt en als het niet klopt, wordt het niet gecorrigeerd. Met alleen kranten was dat niet zo erg, maar met internet blijft het eeuwig vindbaar en zal door alto’s misbruikt blijven worden. Dat alles omdat de bron geilt op als eerste het nieuws te brengen en niet eens corrigeert of updates toevoegt als het tegendeel blijkt.
Het levert daarentegen ook wel lachwekkende situaties op als bv. de free energy gelovers op Niburu.nl ergens in 2010 roepen dat ze eruit zijn en eind 2010 de apparaten op de markt zullen komen.
Pepijn van Erp says
Een blogje van iemand die het experiment (met 2 bakjes) heeft nagedaan: http://onderwijswijven.nl/333/ – geen verschil gevonden.
frankeren says
Nog iets minder wetenschappelijk verantwoord dan het originele onderzoek :-), maar wel leuk!
Pepijn van Erp says
En lezers van Computer Idee deden het ook: http://www.pc-active.nl/internet/208879-lezers-computer-idee-wifi-niet-schadelijk-voor-tuinkers.html
Pepijn van Erp says
Een Franse skepticus heeft de Engelse versie van mijn website in het Frans vertaald: http://sceptom.wordpress.com/2013/12/26/lexperience-des-ecolieres-danoises-avec-des-routeurs-wifi-et-du-cresson-un-bon-exemple-de-mauvaise-science-pepijn-van-erp/
Brownsberg says
Ja, hoe treurig is het gesteld met de kennis die we ooit in bezit hadden.
Wordt weer tijd voor een gezonde dosis antisc(k)eptic.
Ken je deze al Pepijn, effe lekker off topic
https://www.youtube.com/watch?v=h5i_iDyUTCg
Brownsberg says
http://www.stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/9681/tuinkers_effect_van_emv_op_het_%28niet%29_ontkiemen_van_tuinkerszaad
Tuinkers: Effect van EMV op het (niet) ontkiemen van tuinkerszaad
vrijdag, 25 december 2015 – Dossier: Algemeen
0
Bron: Phyton, International Journal of Experimental Botany 2015; 84: 132-137
Effect of man-made electromagnetic fields on common Brassicaceae Lepidium
sativum (cress d’Alinois) seed germination: a preliminary replication study
Efecto de campos magnéticos artificiales en la germinación de Lepidium sativum (Brassicaceae): un estudio preliminar
Cammaerts MC & O Johansson
Abstract. Under high levels of radiation (70-100 µW/m2 =175 mV/m), seeds of Brassicaceae Lepidium sativum (cress d’Alinois) never germinated. In fact, the first step of seeds’ germination ‒ e.g. imbibitions of germinal cells ‒ could not occur under radiation, while inside the humid compost such imbibitions occurred and roots slightly developed. When removed from the electromagnetic field, seeds germinated normally. The radiation was, thus, most likely the cause of the non-occurrence of the seeds’ imbibitions and
germination.
Keywords: Imbibitions; Seeds; Water; Wireless waves.
Dit experiment zou nog enkele malen herhaald moeten worden. De uitkomst is tamelijk spectaculair. Een stralingsbelasting van 100 µW/m2, een factor 100.000 lager dan de ICNIRP norm voor UMTS, zoals die in Nederland geldt, blijkt al voldoende te zijn om het ontkiemen van tuinkerszaad te voorkomen.
Voor het volledige artikel zie:
http://www.stopumts.nl/pdf/Cammaerts%20&%20Johansson%202015.pdf
Met nog aanvullend commentaar van Olle Johansson:
Our paper rhymes very well with e.g. Kumar A, Singh HP, Batish DR, Kaur S, Kohli RK, ”EMF radiations (1800 MHz)-inhibited early seedling growth of maize (Zea mays) involves alterations in starch and sucrose metabolism”, Protoplasma 2015; Aug 16. Epub ahead of print, and Grémiaux A, Girard S, Guérin V, Lothier J, Baluška F, Davies E, Bonnet P, Vian A, ”Low-amplitude, high-frequency electromagnetic field exposure causes delayed and reduced growth in Rosa hybrida”, J Plant Physiol 2015; 190: 44-53. doi: 10.1016/j.jplph.2015.11.004. Epub ahead of print. And also, of course, with the classic: Roux D, Vian A, Girard S, Bonnet P, Paladian F, Davies E, G Ledoigt, ”High frequency (900 MHz) low amplitude (5 V/m) electromagnetic field: a genuine environmental stimulus that affects transcription, translation, calcium and energy charge in tomato”, Planta 2008; 227: 883-891.
Voor het eerdere Deense tuinkersonderzoek zie:
Onderzoeken/7450/denemarken_invloed_rf_straling_op_cress_(tuinkers)_schoolonderzoek
en
http://www.stopumts.nl/doc.php/Artikelen/8135/het_deense_tuinkers_experiment
Brownsberg says
Dit onderzoek heeft meer gezag dan het Deense, dus heren jullie kunnen er niet omheen dat zendmasten en wifi straling zeer schadelijk is voor alle leven.
FVerweven says
“Heren”?
En dames ook?
Brownsberg says
Heren met kapitaal H???? wie ben jij de Almachtige, er is er maar één die die eer toekomt.
FVerweven says
Die ene is Russell’s teapot.
Brownsberg says
“The burden of proof” onderzoek is gedaan, thus the burden of “dis”proof ligt bij jouw. En nu wel met iets sterkers komen behalve met die van oude inhoudsloze filosofen. Filosiferen kunnen we allemaal wel.
Brownsberg says
Kloppen jullie wel?
Brownsberg says
Geklopt, ha.
FVerweven says
“Olle Johansson receives the award as one of the most prominent
representatives of the far too many scientists who, to draw attention to
themselves and funding for their own activities, disseminate worry
among the public in mass media by presenting unsubstantiated hypotheses
as established facts. According to VoF, Johansson’s own research
pertaining to electromagnetic fields is of low quality.”
“VoF has noted that Olle Johansson often speaks outside his area of
expertise. Electromagnetic fields are clearly outside his field of
competence.”
http://www.vof.se/utmarkelser/tidigare-utmarkelser/arets-forvillare-2004/
https://kloptdatwel.nl/2014/01/21/buitenlandse-doctors-mengen-zich-nederlandse-stralingsdiscussie/#comment-1210241700
Brownsberg says
Johansson heeft collega’s die er wel goed thuis in zijn, zal die dan vast wel geraadpleegd hebben. En overigens, wat heeft dat met de kwaliteit van het onderzoek te maken. Je kunt er niet onderuit. Een beetje hetzelfde dissonante clubje hier F.verweven en Ragnar. En dan verwijs je naar de Zweedse tegenhanger van skepsis nou dat is relevant, bijna een pleonasme is het niet.
FVerweven says
“zal die dan vast wel geraadpleegd hebben.”
En waaruit blijkt dat?
En wie zijn die collega’s dan?
Brownsberg says
Wat is jouw bedoeling precies? Niks in jou reactie haalt de bevindingen onderuit behalve je eigen geloofwaardigheid.
En die is toch al beneden alle peil.
Brownsberg says
Waar moet wat uit blijken? dat het onderzoek volgens jouw niet klopt “klopt dat wel” deze site is een lachertje.
Brownsberg says
4144 reacties, nou je doet je best wel, mot ik je nageven.
Je hebt nog niet eens een tegenargument gegeven wat het onderzoek onderuit haalt. Behalve op de man spelen met skepsis zuster site uit het buitenland….ad hominem…. te zielig voor woorden.
Pepijn van Erp says
Nauwelijks de moeite waard om te kijken naar dit knullige n=4 onderzoekje, zeker als je eerder prutswerk van de auteurs kent en de impactfactor van het tijdschrift in ogenschouw neemt (0.117)
Brownsberg says
En wie ben jij peppie.
Brownsberg says
Nee het klopt niet.
Brownsberg says
deze site bedoel ik dan.
Brownsberg says
https://www.youtube.com/watch?v=Z2YTj4OIkNA
Eelco_G says
Een interessant achtergrond artikel betreffende Prof. Johansson was ‘n poos terug te vinden op de LexNaturalis website..
http://www.lexnaturalis.nl/?p=677
FVerweven says
Opvallend is dat Johansson die tuinkersproef wel zou willen herhalen “in een 100% gecontroleerde dubbelblinde gerandomiseerde experimentele opstelling”.
Maar hij doet het niet want hij krijgt geen financiering.
Als ik vuistdiep in anti-emv zat, dan had ik dit experiment met waanzinnig significante uitkomsten allang privé herhaald. Dat zou dan in minder wetenschappelijke omstandigheden zijn, maar wel voor jezelf bevestigen dat het de moeite waard is keihard te vechten voor een grootschaliger wetenschappelijk onderzoek. Maar dat doet hij blijkbaar niet. Vreemd.
Pepijn van Erp says
Johansson is overigens ‘maar’ assistant professor als ik het goed begrijp (bij het Karolinska Instituut staat hij vemeld als senior lecturer). Zijn onderzoek zit vermoedelijk al jaren in het slop, hij krijgt ook steeds minder ruimte en middelen om zijn onderzoek te doen. Natuurlijk zegt ie zelf dat dat komt omdat zijn onderzoek wordt tegengewerkt (hij startte zelfs een petitie om te protesteren tegen inperking van zijn middelen), maar mij lijkt het duidelijk dat zijn onderzoek en onderzoeksvoorstellen gewoon zwaar onder de maat zijn.
In Scandinavische landen is het nog lastiger om onderpresterende werknemers te ontslaan dan in Nederland. ik heb al meer voorbeelden gezien van prutsers die volstrekt geïsoleerd aan hun universiteit tot aan hun pensioen het ene na het andere pseudowetenschappelijke artikeltje weten te publiceren in obscure tijdschriften.
Eelco_G says
Ik denk, dat hij een roepende in de woestijn is. Het is hoogstwaarschijnlijk een kwestie van tijd, eer men gaat beseffen, dat deze man een pionier was. De sluipende gevolgen van de hoge stralingsgraad zullen zich steeds scherper gaan aftekenen.
“Kloptditwel” bij monde van Pepijn maakt zich er makkelijk van af, door deze man als een onderpresterende “prutser” af te serveren….
Feit is, dat er is onder wetenschappers veel verdeeldheid over dit onderwerp is; waar rook is, is vuur.
Er zijn talloze onderzoeken, die negatieve gevolgen laten zien..
Wat zegt voormalig WHO Director-General Gro Harlem Brundtland hierover..
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gro_Harlem_Brundtland
https://www.youtube.com/watch?v=ISsQSwiWI2E
Eelco_G says
ZEMBLA heeft destijds ook aandacht besteed aan de onderschatte gevaren van de mobiele telefoon. Interessant om nog eens te bekijken..
http://zembla.vara.nl/seizoenen/2012/afleveringen/01-06-2012
http://zembla.vara.nl/seizoenen/2012/afleveringen/01-06-2012/mogelijk-een-rol-voor-radiofrequente-velden-bij-bevordering-van-tumorgroei-bij-muizen
Pepijn van Erp says
Ja, ja, de beruchte reportage van Zembla waarin aardstraalgelovige/homeopaat/plagiator Michiel Haas als expert opgevoerd werd. Nadine Böke heeft er nog een aardig stukje over geschreven.
Paul says
Je bedoeld Prof. Dr. Ir. Haas, hoogleraar aan de TU Delft, bouwbioloog en auteur van het boek Elektrostress en Gezondheid.
…Tegenover Pepijn van Erp en Nadine Boke, 2 valse personen waarvan de hersenen duidelijk zijn aangetast door WiFi.
Pepijn van Erp says
Je houdt je op deze site aan de gedragsregels of je blijft er weg (al dan niet gedwongen. Dus kappen met die beledigende opmerkingen!
Laurens says
Als je nu even wat verder naar beneden kijkt (of naar boven, afhankelijk van hoe je reacties sorteert), dan zie je dat toen dit artikel in 2013 online kwam ook al naar de beruchte Zembla-uitzending verwezen werd in de reacties. Jouw reactie is een mooie illustratie van hoe het altijd gaat in discussies over stralingsangst: de Zembla-uitzending komt ter sprake en wordt terecht afgekraakt. Dan is het een tijdje stil. Als iedereen de Zembla-uitzending alweer bijna vergeten is, komt een nieuwe reageerder in de discussie die zegt: “Zeg, Zembla heeft hier ook al eens aandacht aan besteed!”. Oude nonsens wordt gewoon gerecycled, iets nieuws is er niet te melden.
Eelco_G says
Ik kan niet anders concluderen, dat de skeptische beweging, die alle wetenschappelijke onderzoeken met negatieve uitkomsten
(m.b.t. straling) naar het rijk der fabelen verwijst, in sterke mate struisvogelpolitiek bedrijft.
Wat betreft dit onderwerp, zou je toch enige mate van voortschrijdend inzicht kunnen verwachten, juist bij degenen, die zich skeptisch durven noemen..
-voor de geinteresseerden-
Zie ook het Youtube filmpje: “How to remediate Wifi radiation”
https://www.youtube.com/watch?v=ICA19oKPi5I
Laurens says
Grappig, op deze website staan vele artikelen waarin gemotiveerd wordt uitgelegd waarom diverse onderzoeken die negatieve effecten van elektromagnetische velden aan zouden tonen niet deugen (https://kloptdatwel.nl/?s=elektromagnetische+straling&x=0&y=0 ). En dan kom jij met de apodictische uitspraak: “Struisvogelpolitiek”. Typisch.
Ik kan gemakkelijk tegenwerpen dat je juist bij de anti-stralingsbeweging voortschrijdend inzicht mag verwachten. Het aantal gevallen van hersentumoren is bijvoorbeeld al jaren stabiel. Het aantal mobiele telefoons is daarentegen de afgelopen twintig jaar explosief gegroeid. Dat alleen al geeft aan dat een verband tussen mobiel bellen en tumoren in het hoofd uiterst onaannemelijk is. Ondertussen is ook veel onderzoek beschikbaar dat aantoont dat bij mensen die bang zijn voor zendmasten, Wifi-routers en mobieltjes sprake is van een sterk nocebo-effect: ze rapporteren ook klachten (identiek en even hevig) als ze alleen maar dénken blootgesteld te zijn aan een elektromagnetisch veld.
Maar de onheilsprofeten blijven aankomen met Zembla, Johansson en plagi-Haas. Het is een vastzittende grammofoonplaat.
Pepijn van Erp says
Brundtland is een expert op gebied van straling? Dacht het niet. En toen ze dit zei, was ze al niet meer in functie, dus zonder medewerkers om haar van dit soort onzin te weerhouden.
Paul says
En jij bent slechts een bestuurslid van Skepsis: de Vereniging van Spindocters en internettrollen voor de Propaganda van alles wat Slecht is!
Paul says
In het onderzoek dat de Universiteit van Wageningen eerder uitvoerde, werden twintig essen gedurende drie maanden blootgesteld aan zes in proefopstelling geplaatste wifi-accesspoints. Bij de bomen die het dichtste bij die WiFi-accespoints stonden, stierven de bladeren af. Die proef werd ook gedaan met maïs, waarbij bleek dat de WiFi-straling de groei van de maïskolven remde. Bron: http://webwereld.nl/mobility/45720-draadloos-internet-maakt-bomen-ziek—update-2
Wetenschappelijk onderzoek door de Indiase Panjab University van Chandigarh had toen al aangetoond dat dezelfde straling van mobiele telefoons zeer schadelijk is voor de wortels en kieming van peulvruchten. http://www.telegraaf.nl/etenengenieten/article20502043.ece
Paul says
Dr. Andre van Lammeren, hoofddocent van de Leerstoelgroep Plantencelbiologie aan de Wageningen Universiteit die het onderzoek naar de effecten van straling op bomen uitvoerde, komt in een interview met het Belgische VRT-Nieuws tot de conclusie: “Als een plant belast wordt en hij wordt aangetast, is het wel een teken aan de wand om voor andere organismen vergelijkbare onderzoeken op te zetten…” Zie het interview met hem hier: https://youtu.be/TAAd-x7dqAo
BSc PhD. Andrew Goldsworthy, ere-docent Biologie aan het Imperial College in London, onderzoekt al meer dan 30 jaar de biologische effecten van elektromagnetische velden. Hij was een van de sprekers op het eerste symposium over ‘Het effect van elektromagnetische straling op bomen’ en zegt hierover het volgende: “Het is al aangetoond dan DNA van dierlijk weefsel na een paar uur blootstelling aan straling van mobiele telefonie, in stukjes uiteenvalt. Dit leidt tot mutaties, verlies van celfuncties en mogelijk celdood. Hetzelfde kan gelden voor planten”. Zie hem daarover hier aan het woord: https://www.youtube.com/watch?v=LIXwsAFvFDQ&feature=youtu.be&hd=1&t=5m28sn