Kloptdatwel?

Archives for November 2014

Nog steeds graancirkels

by 1 Comment

Een beetje surfend stuitte ik op de website cropcircleconnector die nieuws over graancirkels bijhoudt. Volgens de website is Nederland een ware broedplaats van graancirkels. Veel waarnemingen komen voor rekening van Robbert van den Broeke, die zonder uitzondering de cirkels op een paranormale manier vindt en interpreteert. Opvallend is natuurlijk wel dat de cirkels vrijwel uitsluitend in de omgeving van zijn woonplaats opduiken. Robbert lijdt nog steeds onder zijn gaven, zo vertelt cropcircleconnector: ‘Knowing when the new circles are coming is not always as much fun as people might think.  Robbert sometimes suffers depression for several days prior to the arrival of new formations … ‘. Het blad Skepter heeft ruime aandacht besteed aan het graancirkel-fenomeen dat in de jaren 1990 veel aandacht kreeg. Er blijkt een prima verklaring te zijn voor de cirkels: mensenwerk. Zou Robbert weten dat hij via Skepsis $ 1 mln kan verdienen die James Randi uitlooft voor bewijs van paranormale vaardigheden? Of heeft Robbert genoeg van Skepsis nadat Rob Nanninga hem had betrapt? GJvtL.

image

Beteuterd kijken naar geplet maïs in een graancirkel in de buurt van de woonplaats van Robbert van den Broeke.

 

Consumentenbond en de bevordering van de kwakzalverij

by 13 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Vorige week bracht de Consumentenbond een eigen onderzoek naar buiten waarin hij in een vijftiental verschillende vitaminepillen het gehalte aan vitamine B6 had gemeten en die waarden vergeleken had met de maximaal aanbevolen dosis per dag en met het op de etiketten vermelde gehalte. Herhaaldelijk bleken de pillen aanzienlijk meer B6 te bevatten dan door de fabrikant aangegeven en in elf van de vijftien pillen was de resulterende dagelijkse dosis hoger dan de 10 mg/dag, de drempel als veilig vastgesteld door de wetenschap. Mooi werk van de consumentenbond en hopelijk kan aldus een aanzienlijk aantal gevallen van neuropathie worden voorkomen, want die invaliderende en pijnlijke zenuwpijn is gevolg van langdurige overdosering (ook al bij één pil per dag, zoals aanbevolen).

Dit lezende zou men licht denken dat de Consumentenbond een waardige medestander is tegen boerenbedrog en kwakzalverij. Maar wat lazen wij in het oktobernummer van Z3, een uitgave van Neprofarm, de gezamenlijke producenten van zelfzorg-  c.q. drogistenmiddelen? De Consumentenbond zou zich in augustus jl. hebben gewend tot de minister van VWS met het dringende verzoek de vermelding van indicaties op de homeopathische middelen weer toe te laten! Dit kon niet waar zijn. De minister deed met haar verbod op onbewezen claims voor de homeopathica niets anders dan de Consumentenbond al sinds haar oprichting doet: de koper beschermen tegen bedrog en te mooie beloften. De bewijslast legde de minister terecht bij de fabrikant en het registratiedossier kan worden ingediend bij het onafhankelijke College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Bij gewone geneesmiddelen is de procedure hetzelfde.

Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)
Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)

De Vereniging tegen de Kwakzalverij vroeg opheldering bij de Consumentenbond en het antwoord eind oktober was onthutsend. De berichtgeving in Z3 klopte wel degelijk en consumentenbondvoorzitter Bart Combée stelde dat hij enerzijds hechtte aan ‘heldere informatie’, maar stelde tevens vast dat een ‘niet onaanzienlijke groep consumenten  gelooft dat zij baat hebben bij homeopathische middelen’. En hoewel hij met ons van mening is dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt, toch vindt hij dat de consument geholpen moet worden bij zijn keuze uit de diverse (om precies te zijn 3900) beschikbare homeopathische middelen. Daarbij zou ‘enige informatie’ gewenst zijn. Hij vindt het dus prima dat de consument zich bij de keuze uit het aanzienlijke aanbod aan onwerkzame homeopathische kwakzalversprodukten baseert op de beweringen van de fabrikanten. Bedrog en zelfbedrog gaan zo hand in hand. En de drogisten doen daar natuurlijk maar al te graag aan mee. Verwacht van hen geen kritische kanttekeningen.

Hij laat hier de ‘hulp’ aan de in verwarring verkerende consument nadrukkelijk prevaleren boven de door hem beleden helderheid, want hij gaat wel akkoord met de ooit door de homeopaten zo aangevochten disclaimer, vermeldend dat de werking onbewezen is.  Over helderheid gesproken: ‘Coffea D 6 is bedoeld voor een goede nachtrust, maar het effect ervan is niet bewezen, hoor!’ . Als deze aanpak van de Consumentenbond maatgevend zou worden bij de beoordeling van andere  consumentenartikelen, dan kan hij zich beter snel opheffen. ‘Deze stofzuiger doet niet wat hij belooft, maar de fabrikant bedoelt het apparaat toch echt als stofzuiger en een niet onaanzienlijke groep gebruikers meent toch wel enige werking te bespeuren‘. En dan maar roepen dat je voorstander bent van heldere informatie. Het wordt tijd dat Bart Combée zich op zijn positie gaat beraden.

Lees het bewuste nummer Z3 (pdf)

Ben Goldacre maakt korte metten met menopauze magneten

by Leave a Comment

De Engelse skepticus Ben Goldacre (bekend van de website ‘bad science’) heeft op verzoek van het blog usvsth3m (‘wij tegen zij’) verklaard dat de magneetjes die vrouwen kunnen kopen om menopauze-klachten te bestrijden onzin zijn. De magneetjes zijn ook in Nederland te koop, b.v. bij Tell Sell voor een bedrag van € 49,95. Treurig is dat Tell Sell het verkoopsucces van de magneetjes in Engeland als verkoopargument in de strijd gooit: ‘Dankzij LadyCare zullen de symptomen van de menopauze op een natuurlijke manier aanzienlijk verminderen of zelfs geheel verdwijnen! LadyCare wordt al door driehonderdduizend vrouwen in Engeland gebruikt als het perfecte product om die vervelende menopauze symptomen tegen te gaan. Zij profiteren dagelijks van de geweldige resultaten van LadyCare!’ Ook het blad Skepter heeft magneettherapie al vele malen onwerkzaam genoemd. Hier een voorbeeld. Via Dirk Koppenaal. GJvtL.

Hoe vang je een kat?

by Leave a Comment

Het internet staat er vol van: plaatjes van katten die in een cirkel gaan zitten. Waarom doen de katten het? Is het iets paranormaals? Of is er een wetenschappelijke verklaring? De NRC had er afgelopen vrijdag een leuk stuk over met een aantal serieuze verklaringen (kat zoekt geborgenheid, kat wil cirkel in bezit nemen, kat wil aandacht) en een minder serieuze verklaring (magie). De cat-circle thread op reddit staat helemaal vol met foto’s van katten in cirkels. GJvtL.

Catcircle

how-to-trap-a-cat-circle-15

Internationale pers duikt op homeopathische ebolamissie in Liberia

by 5 Comments

Ruim een maand terug berichtten diverse buitenlandse media al over plannen van homeopathische organisaties om een missie naar Liberia te sturen om daar een homeopathisch middel te onderzoeken tegen ebola. Heel gedetailleerd was die berichtgeving niet, maar hier op Kloptdatwel deed ik uit de doeken dat die plannen veel concreter waren dan menigeen vermoed had. De namen van vier homeopaten die naar Liberia waren gegaan, waren wel verspreid via blogs en Facebookgroepen van homeopathie-aanhangers, maar ook snel weer gewist toen skeptici die begonnen te ontdekken. Intussen hebben diverse internationale media de zaak alsnog goed opgepikt en verschenen er stukken die het vuile zaakje meer in de openbaarheid hebben gebracht.

Ganta Hospital (foto Gethin Chamberlain)
Ganta Hospital (foto Gethin Chamberlain)

Na het publiceren van een Engelse versie van het stuk op Kloptdatwel op mijn eigen site (Homeopaths in Liberia: ‘Mission Ebola’), onthulde ik in een vervolg (Top Level Homeopaths Behind Ebola Mission in Liberia) hoe de organisatie van deze missie hoogstwaarschijnlijk in elkaar stak. De belangrijkste spil vormt het echtpaar Michael en Monika Kölsch. Hij is honorair consul voor Liberia in Duitsland, zij is homeopaat en o.a. penningmeester van de Deutsche Zentralverein homöopathischer Ärzte (DZVhÄ). Kölsch bleek ook eerder een trip voor de Duitse tak van Homeopaten zonder Grenzen naar Liberia te hebben geregeld. Via een steunvereniging (Freunde Liberias) zamelde Kölsch geld in voor de missie  zonder ook maar ergens te vermelden op hun websites of in interviews dat het om een homeopathische missie ging.

In het onderzoek naar deze dubieuze missie heb ik samengewerkt met Aribert Deckers, een Duitse skepticus die op Internet dikwijls fel tekeer gaat over homeopathie en homeopaten. We hebben ons best gedaan om aandacht te krijgen van serieuze media voor deze kwestie en dat is uiteindelijk gelukt.

Daily Mail

Niet de meest voor de hand liggende krant om als skepticus een complimentje aan uit te delen, maar de journalisten Simon Tomlinson en Gethin Chamberlain deden mijn inziens goed werk in hun eerste stuk op 14 november: ‘Homeopaths sent to deadly Ebola hotspot to treat victims with ARSENIC and SNAKE VENOM‘. Het verhaal is deels gebaseerd op mijn eerste blog (ik sprak met Tomlinson op 30 oktober) en de gewiste documenten. Maar met name Chamberlain deed op de grond in Liberia belangrijk werk door te onderzoeken wat de homeopaten nu daadwerkelijk aan het uitspoken waren in Ganta Hospital. Het was een opluchting te lezen dat een oplettende WHO-official erachter was gekomen dat het niet om gewone dokters ging, maar om homeopaten met een verborgen agenda en dat het ze expliciet verboden werd om homeopathie in te zetten. Dat was een paar dagen daarvoor ook al door de Liga Medicorum Homoeopathica Internationalis (LMHI) toegegeven.

Interessant artikel, maar fel bekritiseerde kop
Interessant artikel, maar fel bekritiseerde kop

In dat bericht wordt wel gesproken op succesvolle inzet van homeopathie voor andere ernstige ziekten. Uit een vervolgartikel in de Daily Mail wordt duidelijk hoe dat in zijn werk ging. In dit stuk onder de wat ongelukkige titel ‘Homeopathy CAN cure Ebola’: Doctors attack ‘armchair intellectuals’ at World Health Organisation who refuse to let them treat deadly virus with snake venom remedy (tsja, het blijft de Daily Mail) krijgen de homeopaten de gelegenheid om hun kijk op de zaak te vertellen. Dat ze het niet zo nauw namen met het verbod van het ministerie van gezondheid om met homeopathie aan te klooien wordt bevestigd: “She [Durge] confirmed that they had used homeopathic treatments on patients, despite the instructions from health officials in the capital Monrovia not to do so.”
Dit artikel werd nogal verschillend opgepakt door skeptici. Sommigen vonden dat de presentatie veel te veel ruimte bood aan de homeopaten om hun idiote ideeën voor het voetlicht te brengen. Tom Chivers schreef bijvoorbeeld in The Spectator: The Daily Mail is wrong — homeopathy can’t cure Ebola. Mijns inziens is die kritiek overdreven, de titel van het stuk in de Mail is ongelukkig (zeker als je alleen het eerste stukje deelt op sociale media, zonder aan te geven dat het om een citaat van de homeopaten gaat), maar verder schieten de homeopaten zich duidelijk in de voet.

Neue Züricher Zeitung

In het tweede stuk van de Mail kwam helaas Broussalian niet aan het woord, die had de verzoeken om geïnterviewd te worden afgewezen. De Neue Züricher Zeitung schreef op 23 november ook over de missie: Genfer Homöopath von Liberia abgewiesen, volgens mij als eerste krant in het Duitse taalgebied die hier in detail over berichtte. Vreemd genoeg wordt Broussalian niet met naam genoemd. En jammer genoeg kon de journaliste Broussalian niet te pakken krijgen. Enigszins hoopgevend is dat de autoriteiten de zaak in onderzoek lijken te hebben:

Das Bundesamt für Gesundheit teilt auf Anfrage mit, dass man den Genfer kantonsärztlichen Dienst über die inoffizielle Mission unterrichtet habe und dieser mit dem Arzt Kontakt aufnehmen werde.

Misschien krijgt het dus nog een staartje voor Broussalian, die intussen op Twitter zijn critici niet al te vriendelijk bejegende.

Der Spiegel

Tot mijn grote tevredenheid werden uiteindelijk ook de organisatoren van deze onverkwikkelijke toestand ‘in het zonnetje gezet’. Dat gebeurde op de website van Der Spiegel: Homöopathie: Liberia verhindert Tests an Ebola-Patienten. In dit stuk wordt ook aan de kaak gesteld dat er in Leipzig geld is opgehaald voor deze missie zonder daarbij te melden dat het om een missie van homeopaten ging:

Der Leipziger Verein “Freunde Liberias”, nach eigenem Verständnis eine Unterstützergruppe von Honorarkonsul Kölsch, sammelte über seine Homepage Geld für die Ärztemission, allerdings ohne dabei zu erwähnen, dass es sich um Homöopathen handelt. Mit den eingeworbenen Spenden wurden nach Angaben des Vereinsvorsitzenden Thomas Köppig die Flüge der Ärzte nach Liberia bezahlt.

Die Thomas Köppig had ik op 28 oktober nog gemaild om hem te waarschuwen dat hij en Kölsch misschien zonder het te weten geld aan het inzamelen waren voor een dubieuze missie. Op dat moment had ik nog niet door dat Kölsch zo diep in de homeopathie zat. Toen ik daar een paar dagen later achterkwam, verbaasde het me ook niet meer dat ik maar geen antwoord van Köppig kreeg.

Intussen hebben de homeopaten blijkbaar ingezien dat verstoppertje spelen geen zin meer heeft, de feiten liggen op tafel. Maar dat betekent alleen maar dat ze nu met het ‘spinnen’ van het hun versie aan de gang zijn gegaan. Op de website van DZVhÄ verscheen gelijktijdig met de publicatie van het onthullende stuk in Der Spiegel Online een verklaring: Homöopathische Ärzte helfen in Liberia. De slotalinea laat zien dat deze lieden ook in de nabije toekomst uiterst nauwgezet in de gaten gehouden moeten worden:

Diesem ersten LMHI-Ärzteteam wurde verboten, Patienten in der „Ebola Treatment Unit“ zu behandeln. Die Entscheidung wurde begründet mit einer Anweisungen der WHO. Auch ein Team von kubanischen Ärzten wartete vergeblich auf seinen Einsatz. „Es geht hier um eine bedrohliche Epidemie und eine große Zahl schwerkranker Patienten. Und trotz eines eklatanten Mangels an Ärzten in Westafrika sind politische Erwägungen offenbar wichtiger als die Behandlung dieser Patienten“, kritisiert DZVhÄ-Vorsitzende Bajic. Nun soll ein zweites Team nach Ganta reisen, um die dortigen Ärztinnen und Ärzte zu unterstützen.

Een nieuwe missie? Dat gaan we toch hopelijk niet meemaken. Op het blog van Freunde Liberias doet Köppig voorkomen dat de homeopathische kunstjes bij Ganta Hospital in zulke goede aarde zijn gevallen dat zo’n vervolgmissie er wel inzit. Maar dat zou ook een roze-bril interpretatie van een formeel Afrikaans bedankbriefje kunnen zijn.

Er zitten nog wel een paar losse draadjes aan dit verhaal. Zo stelt de LMHI dat ze per brief door de Liberiaanse overheid uitgenodigd waren. Was dit echt de overheid in Liberia, of zouden ze een briefje van Michael Kölsch als honorair consul op die manier willen presenteren? Ook zou ik wel willen weten hoe de WHO in Liberia er achter kwam dat het niet om gewone artsen ging, maar om homeopaten. Dat gebeurde waarschijnlijk omstreeks de tijd dat ik mijn eerste stuk over de missie publiceerde. Deckers en ik hebben ook, vooral via Twitter en e-mail, geprobeerd om organisaties in Liberia, waaronder het ziekenhuis en de WHO, te waarschuwen voor de verborgen agenda van de homeopaten. Misschien waren we dus net op tijd.