Kloptdatwel?

Cees Renckens

Wetenschapsfraude, doping en homeopathie

by 7 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

De recente onthullingen van de naar de VS uitgeweken Russische antidoping expert Grigori Rodtsjenko brachten bij mij een krachtig sentiment du déjà vu te weeg. Het nachtelijke gesjoemel met de urinemonsters via een geheime opening in de muur tussen het antidoping lab en het naastgelegen gebouw van de geheime dienst in Sotsji vertoont sterke overeenkomsten met de malversaties die in 1988 te Parijs plaatsvonden in een tot dan toe onbesproken instituut voor immunologie van de universiteit van Parijs.

Daar uitgevoerd onderzoek door o.a. Davenas en Benveniste werd gepubliceerd in Nature en de kern ervan was dat in een reageerbuis biologische effecten op bepaalde witte bloedcellen konden worden opgewekt met sub Avogadro verdunde anti IgE antilichaam oplossingen. Homeopaten juichten deze bevindingen toe- eindelijk een plausibel werkingsmechanisme voor homeopathie! – maar de redactie van Nature had direct al haar twijfel uitgesproken en geëist dat de Fransen hun experiment zouden herhalen onder toeziend oog van drie beroemde skeptici. Aldus geschiedde en toen elke mogelijkheid tot fraude (de skeptici zagen vreemde dingen in het logboek en het vermoeden bestond dat er ‘s nachts in dat logboek was geknoeid) was weggenomen, toen bleken de resultaten niet reproduceerbaar. Het ‘geheugen van water’ bleek toch tegen te vallen.

Benveniste, Davenas en hun instituut (INSERM) raakten aan lager wal, verloren hun financiering en gingen later nog mallere dingen beweren. Overigens heeft water toch wel een geheugen, zo liet de Nijmeegse fysicus Sijbrand de Jong mij laatst weten. Hij stelde: ‘O.a. Huib Bakker (Amolf)/Mischa Bonn, (MPI fuer Polymerforschung) hebben daar onderzoek naar gedaan. Dat is ook gereproduceerd. Overigens betekent dat voor eventuele homeopathische werkzaamheid helemaal niets. De effecten zijn te klein en de tijdschalen zodanig (picoseconden !) dat het vullen van een potje al veel te lang duurt.’

De Russische atleten die tijdens de Olympische Winterspelen te Sotsji zoveel medailles haalden zouden een drietal anabole steroïden hebben gebruikt: metenolone, trenbole en oxandrolone. De Leidse farmacoloog Adam Cohen, die veel over doping publiceert, heeft zich voor zo ver mij bekend nog niet uitgelaten over de werkzaamheid van deze middelen. Hij is skeptisch over de werkzaamheid van veel gebruikte dopingmiddelen zoals EPO en voedingssupplementen. Veel topsporters geven waarschijnlijk kapitalen uit aan EPO en andere nutteloze middelen als vitamines, eiwitdrankjes, creatine en mineralen. Van serieuze gerandomiseerde trials met deze middelen is nooit sprake geweest. Medisch-ethische bezwaren hebben daarbij uiteraard een beslissende rol gespeeld.

In 2012 publiceerden Cohen c.s. een verrassend artikel over EPO in het British Journal of Clinical Pharmacology, waaruit bleek dat het spul niet aantoonbaar prestatie-verhogend is. Insiders als de Leuvense inspanningsfysioloog Peter Hespel zijn ook van mening dat anabole steroïden nauwelijks werken als ze geïsoleerd worden gebruikt (zie ook eos wetenschap).
In combinatie met training is het effect overigens wel onomstreden. De spiermassa neemt dan zeer snel toe. Een fraai artikel waarin dat ten overvloede nog eens werd bevestigd verscheen enkele jaren geleden in het NTvG. Daarin staat een hele serie wereldrecords uit de atletiek vermeld die, we spreken 2008, sinds 1988, het jaar van de invoering van de strengere dopingcontroles, nooit meer verbeterd waren. Oost-Duitsland grossierde hierin en dat land lijkt nu in het hedendaagse Rusland een waardige opvolger te hebben gevonden. Benveniste heeft dit alles niet meer mee mogen maken: hij overleed in 2004.

Chronische Lyme of chronische kwakzalverij?

by 78 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Het zal een jaar of tien geleden zijn dat ik op mijn spreekuur een vrouw zag met een verzoek tot zwangerschapsafbreking. Een dergelijk verzoek bereikt een gemiddelde vrouwenarts met enige regelmaat en het is een kenmerk van een beschaafde samenleving dat een dergelijk verzoek, mits het als authentiek overkomt, hetgeen bijna altijd het geval is, wordt gehonoreerd en volkomen legaal wordt afgehandeld.
De vrouw aan wie ik nu terug moest denken had geen voltooid gezin of een verbroken relatie, beiden veel voorkomende redenen voor een abortusverzoek, maar wilde de zwangerschap laten afbreken omdat zij bezig was met een langdurige antibioticakuur in de Walborg Kliniek in Amsterdam. In die kliniek werd zij al drie maanden behandeld met wekelijks een infuus met antibiotica en dat middel zou schadelijk zijn voor het ongeboren kind, maar de kuur mocht beslist niet worden onderbroken. De patiënt had de indruk dat zij juist enigszins aan het opknappen was van haar ziekte, vooral bestaande uit klachten van moeheid, spierpijn en concentratiestoornissen. Ze was doodsbang de nu bereikte geringe vooruitgang weer kwijt te raken. Ik heb haar geaborteerd, maar meldde de casus ook aan bij IGZ.

Aan die patiënt moest ik terugdenken toen ik op 14 april in Utrecht de Bijeenkomst Ziekte van Lyme bijwoonde, georganiseerd door AMC, RadboudUMC en het RIVM. Eminente sprekers uit deze drie centra spraken over de epidemiologie, diagnostiek, kliniek en therapie van deze ziekte, die steeds vaker lijkt voor te komen. Ik stak er veel nuttigs op en vernam o.a. dat de kans op de ziekte van Lyme na een tekenbeet in ons land 3% is. Een kuur van 10 dagen orale doxycycline is vrijwel altijd curatief. Zeer zelden moet een extra kuur worden gegeven.

Uit de indeling van de ziekte in haar verschillende stadia en de mededelingen van de spreker namens de patiëntenvereniging van Lymepatiënten in Nederland (NVLP) werd duidelijk dat het vooral de ‘chronische Lyme’ is die voor problemen en discussie zorgt. Hovius (AMC) pleitte tegen het gebruik van deze term, maar onderscheidde vijf subgroepen, die onder die paraplu schuil gaan en die verschillend benaderd moeten worden. Het meest omstreden zijn de twee categorieën, die zich kenmerken door lang aanhoudende vage klachten als moeheid, concentratiestoornissen en spierpijn, al of niet met serologische aanwijzingen voor een doorgemaakt contact met de voor Lyme verantwoordelijke bacterie (Borrelia Burgdorferi). Het zijn vooral deze twee categorieën, die het ledenbestand vormen van de NVLP en die slachtoffer worden van kwakzalvers als in voornoemde Walborg Kliniek. Maar op internet wemelt het van de alternatieve genezers, die behandeling voor Lyme aanbieden. Willekeurig ander voorbeeld: het Lyme Expertise Centre Maastricht.

Het zijn ook vooral deze patiënten, die overtuigd zijn van hun diagnose en niet zelden langdurige aanvullende antibiotische therapie eisen. Als in de gewone microbiologische laboratoria geen aanwijzingen voor de ziekte werden gevonden (in de ELISA test), dan stuurt de alternatieve genezer niet zelden bloed op naar het omstreden Pro Health Lab in Weert, waar men voor € 1000, – wel bereid is uitgebreider onderzoek te doen. Rolt de diagnose er dan nog niet uit, dan zoekt zo’n 20% van de NVLP leden hun heil in het buitenland. Hoe gevalideerd de in deze settings uitgevoerde diagnostische testen zijn, dat is onduidelijk, maar – anders dan de gewone laboratoria voor medische microbiologie on ons land – gecertificeerd zijn zij meestal niet. Spreker Ang (microbioloog van de VU) zag geen enkele rol weggelegd voor al deze irreguliere laboratoria en behandelaars.

Tot recent was misschien nog onzeker of langdurige antiobiotische therapie enig nut had en van die onzekerheid profiteerden veel kwakzalvende medici, die hun patiënten aldus valse hoop boden en medicaliseerden, waar in feite sprake was van ‘onbegrepen lichamelijke klachten’’, tegenwoordig SOLK genoemd. Insiders verwachtten van langdurige antibiotische behandeling natuurlijk niets, want de Borrelia-bacterie is zeer gevoelig voor antibiotica en tien dagen zou ruim voldoende moeten zijn om deze in het lichaam van de patiënt te doden.
Het is de grote verdienste geweest van de Nijmeegse groep onder leiding van de infectioloog prof. Kullberg dat zij toch een onderzoek hebben uitgevoerd onder de twee voornoemde patiëntencategorieën met ‘chronische Lyme’ en daarin twee antibiotische regiems vergeleken met een placebo-groep. Na twaalf weken waren de klachten in alle drie de groepen licht afgenomen, maar de antibioticagroepen deden het niet beter of slechter dan de placebo-groep. Fantastisch onderzoek, dat artsen voortaan zeer goed kunnen gebruiken om aan hun patiënten met een vaak zeer heftige lijdensdruk en de ingrijpende maatschappelijke gevolgen ervan duidelijk te maken dat een dergelijke benadering geen zin heeft. De vraag is nu hoe snel kwakzalvers zich hun lucratieve speeltje zullen laten ontfutselen.

Berende, Kullberg et al.(2016). Randomized Trial of Longer-Term Therapy for Symptoms Attributed to Lyme Disease, NEJM. (Open Access)

Over het belang van een goed cv in de integratieve psychiatrie

by 35 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In het ZonMw Advies ‘Implementatie evidence-based complementaire zorg’ (pdf, nov. 2015) valt te lezen dat het Groningse Lentis Centrum voor Integrale Psychiatrie (CIP) van Rogier Hoenders kan gelden als het enige in Nederland dat is georganiseerd volgens de 4 pijlers van de integrative medicine (zijnde de mind-body aanpak, manuele geneeskunde, supplementen/kruiden en paranormale ‘energetische’ interventies). 

Het CIP  zou daarom kunnen fungeren als een ’stevig verankerd voorbeeld van integrative medicine’. Even later op dezelfde pagina wordt het CIP vervolgens weer wat afgeschminkt tot een van de weinige kennis- en expertisecentra op het gebied van integrative medicine, maar dan niet van de somatische geneeskunde in den brede, doch slechts op het gebied van de mindfulness. Die nieuwe op het eeuwenoude Boeddhisme geïnspireerde behandelwijze wordt ook beoefend en onderzocht in het Radboud Universitair Medisch Centrum voor Mindfulness.
Nee, op het gebied van integrative medicine is, aldus het Advies, eigenlijk het Louis Bolk Instituut, waar antroposofen de scepter zwaaien onder leiding van een katholieke directeur, het enige onafhankelijke instituut waar men zich heeft gespecialiseerd in ‘complementaire zorg’ en integrative medicine. In de literatuurlijst van dit ZonMw-Advies prijken trots de namen van toonaangevende genezers als Huber, Baars, Busch, Vlieger en Hoenders. Kritische auteurs over alternatieve geneeswijzen ontbreken volledig. Met de ‘insteek’ van de schrijvers van dit Advies zit het dus helemaal goed.

Maar nu de praktijk. Die lof van ZonMw is leuk, maar hoe brengt een instituut als het CIP haar boodschap naar buiten? En durven de pioniers uit Groningen misschien nog een stapje verder te gaan dan wat mindfulness en een met de mond beleden liefde voor ayurvedische en Chinese geneeskunde? Wordt het daar geen tijd om ook aan spiritualiteit zijn verdiende plek te gunnen in de zorg voor de zieke mens? ZonMw is er niet tegen, integendeel.
Volgens al weer een ZonMw-signalement ‘Zingeving in zorg: De mens centraal‘ (mrt. 2016) doen onderwerpen als zingeving, betekenisgeving en spiritualiteit steeds meer hun intrede in de zorg. ‘Steeds vaker krijgen zorgverleners te maken met zingevingsvraag-stukken. Aspecten die hiermee te maken hebben, zijn te operationaliseren en lenen zich voor wetenschappelijk onderzoek. Met dit signalement wil ZonMw het debat over zingevingsvraagstukken een extra impuls geven en kennisontwikkeling stimuleren’.
In het 154 pagina’s tellende Signalement komt o.a. Bert Garssen aan het woord, die als bioloog al levenslang verbonden is aan het welbekende Helen Dowling Instituut (HDI). Het boetseren en praten tegen kanker is er inmiddels verlaten, men doet nu onderzoek naar zingeving en spiritualiteit in de zorg. ‘In ons onderzoek spreken we liever van spiritualiteit dan van zingeving,’ vertelt Garssen. ‘Zingeving is wel een belangrijk onderdeel van spiritualiteit, maar het gaat ook over je verbonden voelen met de natuur, met andere mensen, of met een hogere macht. Religiositeit kan er onder vallen, en vertrouwen, hoop, transcendente ervaringen. Dat zijn ongeveer de elementen.’
In de praktijk van de gezondheidszorg is opnemen van dit domein natuurlijk niet zo eenvoudig: het maakt nogal wat uit of de patiënt protestant, katholiek, moslim of atheïst is. Daar zal toch elke keer een bijpassende hulpverlener bij gezocht moeten worden. En er zijn nog andere problemen: waar haalt een druk bezet arts in godsnaam de tijd vandaan om zich met zijn patiënt te gaan vermeien in hoger sferen? Om maar te zwijgen over de dreiging van tuchtrechtelijke correctie: wie op de website van Medisch Contact de term gebedsgenezing intoetst stuit op casuïstiek, waarin de flinterdunne grens tussen hoop geven, gebedsgenezing, healing, zingeving en fatsoenlijke geneeskunde wordt besproken.

Al deze ‘wetten en praktische bezwaren’ leiden er toe dat er in de medische praktijk natuurlijk nauwelijks sprake kan zijn van deze zo door ZonMw toegejuichte spiritualiteit. Maar met een mediterende patiënt hoef je niet te praten en daarom zullen zeker een aantal hulpverleners, die er toch wat in zien, zich op 3 mei 2016 vervoegen in de Keizersgrachtkerk in Amsterdam waar, onder auspiciën van het CIP, een spreekbeurt wordt gegeven door Lama Michel Rinpoche over ‘Deeper aspects of meditation: beyond mindfulness’, an evening talk for scientists, (healthcare) professionals and those interested in Buddhist philosophy. U betaalt slechts € 10,- en als u ook de middagspeech van de Lama erbij neemt, dan betaalt u daarvoor i.p.v. 10 euro slechts 5 euro.
Mocht u zich afvragen waaraan deze lama zijn status en expertise ontleent, dan geeft de website van het CIP u het antwoord:

Born in 1981 in São Paulo, Brasil, at the age of five Lama Michel met Tibetan Lama Healer Gangchen Rinpoche and started a strong connection with Buddhism. Later, after a series of pilgrimage travels in India, Nepal and Indonesia, he was recognized, by high Lama’s such as Zopa Rinpoche and Ghelek Rinpoche, as a ‘Tulku’, the reincarnation of a Tibetan Buddhist Master. At the age of twelve he decided to become a monk and went to study at the Buddhist Monastic University of Sera Mey in the south of India. After twelve years of studying Buddhist Philosophy he now shares his knowledge and experience in different parts of the world especially at the center part of the Lama Gangchen World Peace Foundation, such as San Paolo, Brasil and Albagnano, Italy.

Een ‘Tulku’ en als zodanig erkend door Zopa Rinpoche en zijn broer! Op vijfjarige leeftijd bekeerd tot het boeddhisme. Ik weet niet of ze jaloers zijn, maar zelfs Bert Garssen (HDI), Rogier Hoenders (CIP) en Henk Smid (ZonMw) kunnen in de verste verte niet bogen op zo’n cv.

De geschiedenis herhaalt zich: waarom zien anderen dat niet?

by 6 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Aan het eind van hun loopbaan worden veel artsen routineus, soms zelfs cynisch, en zien zij het nut van nieuwe ontwikkelingen lang niet altijd in. ‘Toen je nog een meewerkende hoofdzuster op je afdeling had, die alles wist en die nog gewoon in uniform liep, toen ging alles veel beter’: die categorie. Ik ging wel altijd met mijn tijd mee en koester de illusie dat ik nooit ook tot die groep heb behoord. Maar je hebt dat van jezelf niet altijd in de gaten. Ik ben nu bijna 5 jaar gepensioneerd en houd mij o.a. op de hoogte via het lezen van Medisch Contact en Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Tijdens de lezing van het 25 februarinummer van Medisch Contact moest ik maar liefst drie maal mijn wenkbrauwen zo diep fronsen dat ik bang werd nu toch ook tot die categorie kankeraars gerekend te moeten worden. Oordeelt u zelf.

Drie maal een sentiment du déjà vu.

In een interview met Wouter Bos, directeur VUmc, ging het o.a. over de betaalbaarheid van dure kankermedicijnen. Zijn oplossing? ‘Laten we systematisch gaan doorrekenen hoeveel deze geneesmiddelen in termen van qali’s opbrengen’. Qali’s, dat zijn quality adjusted life years, dus hoe levensverlengend zijn ze en dat gecorrigeerd voor de kwaliteit van dat verlengde leven. Maar dat begrip ‘qali’, dat is toch al zo oud als de weg naar Rome? Alleen zo kunnen toch de behandelkosten van uiteenlopende soorten aandoeningen enigszins vergeleken worden? Waarom komt Bos daarmee nu op de proppen alsof hij het zelf bedacht heeft?

Nummer twee. Interview met Bas Veersema, gynaecoloog en expert/pionier op de sinds 2002 in ons land geïntroduceerde innovatieve sterilisatiemethode bij de vrouw, waarbij zonder narcose of verdoving via een kijkbuis vanuit de baarmoederholte een minuscuul veertje (roestvrij staal, nikkel en titanium) in de eileiders wordt aangebracht. De vrouwvriendelijke methode werd in ons land inmiddels al bijna 30.000 maal uitgevoerd. Maar nu komt het verzet op gang, eerst in de VS en minder agressief ook in ons land. Vrouwen, die de zgn. Essure-sterilisatie hadden ondergaan, rapporteren klachten als allergieën, pijn, jeuk en vermoeidheid. De Nederlandse Facebook-pagina ‘Essure-problemen in Nederland’ heeft inmiddels bijna 700 leden. Een verklaring van de klachten is er vrijwel nooit te geven, maar de aandacht in de media kweekt vlot nieuwe klaagsters. Er zijn al vrouwen, die meerdere operaties ondergingen om van hun klachten af te komen. Hier gaan mijn gedachten terug naar de syndromen die optreden bij vrouwen met siliconen-implantaten, patienten met amalgaamvullingen in hun gebit en aan mensen die denken last te hebben van hoogspanningskabels et cetera. De overeenkomsten springen in het oog. Ze zijn ongeneeslijk.

Nummer drie. Om onduidelijke redenen heeft de MC-redactie aanleiding gevonden om ruimte te bieden aan een niet-praktiserende verloskundige uit Epen. Zij bepleit de fysiologie in de verloskunde en verwijt de gynaecologen veel te snel in te grijpen en onnodig pijnstilling aan te bieden. Deze pleidooien kunnen in vrijwel identieke bewoordingen worden teruggevonden in de geschriften van een halve eeuw geleden van toenmalige bewonderaars van de eerste lijns verloskunde in ons land. De Epense verloskundige haalt er gelukkig nu wel een paar hedendaagse argumenten en verklaringen bij, want ‘vrouwen hebben meer dan mannen behoefte aan persoonlijke continuïteit, ook in de persoon van de hulpverlener’. Dat fenomeen wordt volgens haar versterkt door de ‘neurohormonale veranderingen’ tijdens de zwangerschap. En vrouwen zouden evolutionair optimaal zijn toegerust om een gezond nageslacht te produceren met hun ‘uitermate dynamische bekkens en geavanceerde neurohormonale systeem’. Deze wartaal kan niet verhullen dat inmiddels 75% van alle vrouwen tijdens de bevalling hulp van een gynaecoloog nodig heeft en dat de wishfull thinking van een Nederlandse verloskundige uit Epen daarmee ernstig in tegenspraak is.

Ik zou een ingezonden brief moeten sturen, maar breng dat niet meer op. Ben ik nu een mopperende gepensioneerde specialist of geldt hier dat l’histoire se répète en dat mijn eerbiedwaardige leeftijd mij bij de herkenning van die patronen een voorsprong geeft?  Ik hoop op het laatste.

 

Uw tandarts: uw kwakzalver? Over richtlijnen in de tandheelkunde

by 1 Comment

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

“Net als in de geneeskunde, zou ook in de mondzorg natuurlijk gewerkt moeten worden volgens evidence-based richtlijnen. Dat verbetert de kwaliteit van de zorg en helpt ongefundeerde verschillen in aanpak tussen zorgverleners verminderen. Ook kunnen de ruim 8.500 in ons land actieve tandartsen dan beter laten zien hoe de kwaliteit van de zorg zich verhoudt tot de kosten. De kosten voor mondzorg bedragen 3% van de totale zorgkosten; dat is even hoog als de kosten van huisartsenzorg. De tandarts moeten mensen boven de 18 veelal zelf betalen. Logisch dus dat patiënten willen weten wat ze kunnen verwachten.”

Dit schreef de Gezondheidsraad in april 2012 in zijn advies De mondzorg van morgen, dat het toen aanbood aan de minister van VWS. Daarin adviseerde de Gezondheidsraad om de wetenschappelijke onderbouwing van de praktijk te versterken en stelde hij dat er evidence-based richtlijnen moeten komen, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Ook de invoering van richtlijnen verdient dan aandacht. Nu is het namelijk zo dat de richtlijnen die er zijn niet altijd worden nageleefd. Zo is er weinig uniformiteit over de noodzaak van periodieke controles, zijn er grote verschillen tussen tandartsen in de behandeling van cariës in het melkgebit van jonge kinderen en volgen lang niet alle tandartsen de richtlijn die aangeeft wanneer een verstandskies wel en niet getrokken zou moeten worden.

Op weg naar een KiMo

De tandheelkundige beroepsgroep nam de handschoen op en de uit 1998 stammende weinig actieve Federatie Tandheelkundige Wetenschappelijke Verenigingen (FTW) werd nieuw leven ingeblazen en ging streven naar de oprichting van een Kennis instituut Mondzorg (KiMo). Ook ACTA (Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam) en de KNMT (Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde, een van de twee beroepsorganisaties van tandartsen, de grootste naast de Associatie Nederlandse Tandartsen, ANT) waren vanaf het begin bij dit initiatief betrokken. Peter Holland, oud voorzitter van de KNMG en voorgedragen door de KNMT, werd kwartiermaker en betrok alle 22 mondzorgpartijen in ons land bij zijn plannen.
Behalve tandartsen, mondhygiënisten, tandprothetici, orthodontisten en kaakchirurgen maakte ook de Nederlandse Vereniging van Bio-energetische tandartsen (NVBT) – nomen est omen – deel uit van de stichting. De ruim 100 NVBT-tandartsen zijn berucht wegens hun voorliefde voor acupunctuur, homeopathie, neuraaltherapie en waanideeën over de relatie tussen rotte kiezen, amalgaamvullingen en afwijkingen aan de inwendige organen.
In september 2014 werd consensus bereikt over de ‘governance’ en op 15 december 2014 gingen alle partijen akkoord met de oprichting van KiMo. Begin 2015 bleek de KNMT echter terug te komen op haar voorgenomen besluit, hetgeen resulteerde in de bijeenkomst van alle partijen op 18 mei 2015, alwaar alsnog tussen alle partijen, inclusief KNMT en ANT, overeenstemming werd bereikt over statuten van KiMo. Maar tijdens een ledenvergadering van de KNMT in juni 2015 kwam haar achterban in opstand en was het KNMT-bestuur genoodzaakt wederom op haar toezegging terug te komen. Later trok ook de ANT zich terug uit het KiMo. Naar verluidt waren de tandartsen het niet eens met de prominente plaats die voor de niet academisch opgeleide mondzorgers was ingeruimd en men vreesde ook dominantie door academische tandheelkundige instituten, die te weinig kennis zouden hebben van de ‘huispraktijk’ van gewone tandartsen en veel geld zouden gaan verdienen aan de uit de richtlijnen voortvloeiende na- en bijscholing.
Onbekend met deze feiten verzond de VtdK in augustus 2015 brieven naar de besturen van KNMT en ANT, waarin hen werd gewezen op de ware (kwakzalvers)aard van de NVBT. Bij de start van het KiMo in oktober 2015 werd definitief duidelijk dat de KNMT is teruggekomen op het eerdere besluit en tezamen met de ANT een eigen richtlijneninstituut heeft opgericht naar analogie van het NHG, de Nederlandse Vereniging Praktijkstandaarden Mondzorg (NVPM). Dat instituut loopt wel de subsidie mis, die door Zorginstituut Nederland voor drie jaar is toegekend aan het KiMo.

Komisch is dat het KiMo gekozen heeft voor een kleine slagvaardige Raad van Toezicht (RvT) van 3 volstrekt onafhankelijke leden van buiten de tandheelkunde met – dixit KiMo – ‘grote bestuurlijke vaardigheden’. De RvT bestaat uit: prof. dr. Lex Bouter, oud rector van de VU, prof. dr.Ludo Hellebrekers, oud-voorzitter van KNMvD (Diergeneeskunde) en Peter Holland, arts, oud-voorzitter van de KNMG. Bouter, die bij zijn aantreden als rector een zeer hoog salaris bedong, werd wegens bestuurlijke wanprestaties voortijdig uit zijn functie als rector magnificus van de VU ontheven en Holland is een aardige man, die mij en de VtdK ooit opschrikte toen hij als KNMG-voorzitter stelde dat het alleen aan artsen voorbehouden zou moeten zijn alternatieve geneeswijzen toe te passen. Hellebrekers lijkt mij overigens een prima kracht.

Het KiMo wordt geleid door professor Burgersdijk, emeritus uit Nijmegen, en wij vroegen bij hem begin december 2015 opheldering over het feit dat de NVBT prominent deel nam in zijn KiMo, waarop hij ons de ‘geruststellende mededeling’ deed dat dat niet klopte: de NVBT maakte geen deel uit van de FTW en nam heus niet deel aan het KiMo. Toen wij vroegen waarom zijn website anders meldde deelde Burgersdijk ons mee, dat hij daar niets aan kon doen omdat de KNMT de zeggenschap over die website bezat en hij kon daar niet meer op ingrijpen. Ondanks de losse toon van zijn nonchalant opgestelde e-mails daarover konden wij geween horen en geknars der tanden.

Dankbetuiging. De schrijver dankt Joffe voor zijn commentaar op een eerdere versie van dit stuk.