Paarden slachtoffer kwakzalvers
Dierenartsen komen in het geweer tegen alternatieve genezers die paarden volgens hen eerder ziek maken dan genezen.NOS bericht dat dierenartsen bezorgd zijn over kwakzalverij. Om kosten te besparen gaan steeds meer paardenbaasjes naar de alternatieve genezer. En de resultaten zijn niet best.
GJL
Google laat stukken uit NRC ‘verdwijnen’ – maar waarom?
Bent u al vergeten door NRC Handelsblad? Het Europees Hof van Justitie bepaalde in mei dat Europese burgers Google kunnen verzoeken online artikelen waarin zij voorkomen, onvindbaar te maken als die onjuist of niet meer relevant zijn. Dat is het…
NRC analyseert welke stukken Google heeft laten verdwijnen en vraagt: waarom? Google heeft een aantal NRC-artikelen onvindbaar gemaakt. Onduidelijk is waarom en op wiens verzoek. Gelukkig kun je de artikelen wel vinden via de Amerikaanse Google (google.com).
GJL
We waren verbijsterd toen we anderhalve week geleden, op vrijdag 30 mei 2014, hoorden dat Rob Nanninga onverwacht was overleden. Hij is 58 geworden. Rob was hoofdredacteur van het blad Skepter.
Rob heeft een groot deel van zijn leven besteed aan het Skeptische gedachtegoed. Skepsis secretaris Jan Willem Nienhuys omschreef Rob Nanninga in een interview voor de Groninger Gezinsbode als volgt:
“Nanninga was opgeleid als leraar Engels en Nederlands. Hij heeft enige tijd les gegeven aan mavo-leerlingen in een gebied waar – naar zijn zeggen – iedereen na school werkeloos raakte. Hij kwam er al snel achter dat het lesgeven aan opstandige pubers niets voor hem was. Hij kon dagenlang in een stoel met boeken iets uitzoeken en daarover schrijven. Hij heeft bijvoorbeeld alle afleveringen van het KRO-programma Het Zesde Zintuig minutieus bekeken om er achter te komen op welke manier de kijkers werden opgelicht. In 1987 werkte hij aan een boek Parariteiten. Door dit boek – gepubliceerd in 1988 – raakte hij betrokken bij onze stichting.”
Rob was vanaf het begin, in 1987, betrokken bij Skepsis. Hij was niet alleen een man van het woord, hij deed ook graag onderzoek. Jan Willem Nienhuys citeerde bij de crematie een passage uit Robs boek ‘Parariteiten‘ om dit toe te lichten (Parariteiten, p. 15):
“Geloof in het paranormale steunt hoofdzakelijk op subjectieve interpretaties, waarbij zelfmisleiding een grote rol speelt. Een treffend voorbeeld daarvan was een Transcendente Meditatie-aanhanger die mij vertelde dat hij in meditatiehouding zweefsprongen van ruim een meter kon maken, zonder zich af te zetten! Hij meende dat een normaal mens in een dergelijke houding überhaupt niet van de grond kwam. Dat bleek mee te vallen, want zelf maakte ik sprongen van zo’n anderhalve meter. De TM’er was bereid om tegen beloning te demonstreren dat hij zonder afzet de lucht in kwam. Ik liet hem op een multiplexplaat zitten die op knikkers lag en gaf hem de opdracht op een matras te springen die een halve meter verder lag. Eerder was mij gebleken dat het volstrekt onmogelijk was om je op een rollende plaat af te zetten. Ook de TM’er werd hard met deze waarheid geconfronteerd. Voordien had hij zich tevreden gesteld met het ‘vlieggevoel’ dat de meditatie hem gaf. Het is moeilijk te begrijpen hoe sommige mensen zo’n absoluut vertrouwen kunnen hebben in hun subjectieve ervaringen”.
Rob was van mening dat stellingen – en dus ook kritiek op dubieuze kennisclaims – altijd onderbouwd moeten zijn met feiten. Zijn hardnekkige onderzoek leidde tot resultaten en successen. Zo ontmaskerde hij Robbert van den Broeke door te bewijzen dat Robbert zijn informatie niet op paranormale wijze verkreeg maar gewoon op het internet vond. Hij bekeek en becommentarieerde afleveringen van het TV-programma Het Zesde Zintuig. Volgens Robs analyse was er geen reden om te denken dat het programma daadwerkelijk paranormale fenomenen op het spoor was. Het stelde Rob en ook andere bestuursleden van Skepsis ernstig teleur dat de KRO niet van plan bleek om ook maar iets aan het programma te veranderen. Rob concludeerde: “Steeds meer televisiemakers willen ons overtuigen van het bestaan van helderziende gaven. Ze maken daarbij misbruik van de onwetendheid van de kijkers.”
De kwaliteitseis die Rob zichzelf oplegde als skepticus heeft er toe geleid dat het blad Skepter onder zijn hoofdredacteurschap een zeer hoge inhoudelijke kwaliteit heeft ontwikkeld. Hij bracht auteurs er toe om feiten nóg beter te checken. Zo heeft hij mij verschillende keren uitgedaagd om de conclusies die ik trok in mijn Skepter-artikel over de bewegende grafsteen nog beter te onderbouwen. Het leidde er toe dat ik er na vele telefoontjes en flink doorvragen uiteindelijk achter kwam wat de politie precies had gezien op de camera-beelden die zij van de bewegende grafsteen hadden gemaakt. Rob legde zichzelf dezelfde hoge eisen op bij het schrijven van artikelen. Hij kon onzeker zijn of hij wel voldoende had gedaan om alle feiten boven water te krijgen. Dit paste in Robs visie dat Skepsis zich dient op te stellen als een organisatie die gefundeerde en onderbouwde voorlichting moet geven over dubieuze kennisclaims. Hij heeft zich vrijwel full-time ingespannen voor dat doel. Rob laat dan ook een enorme hoeveelheid zeer goed toegankelijke informatie na waarvan we nog zeer lang gebruik kunnen maken. Wij bij Kloptdatwel zullen zijn onderzoek en artikelen nog vaak citeren.
Het boek Parariteiten is uitsluitend nog tweedehands verkrijgbaar. Bijvoorbeeld via Bol.com:
In de afgelopen twee dagen las ik berichten over Rusland en Amerika die ik interessant vond. Beide gaan over het idee ‘kennis is macht’ of eigenlijk vooral over ‘gebrek aan kennis is macht’.
Hubert Smeets schreef afgelopen dinsdag in de krant NRC een stuk over wetenschapsfraude in Rusland. Wie daar een beetje wil meetellen als parlementslid, gouverneur of directeur van een groot bedrijf moet een promotie op zijn naam hebben staan. De doctorstitel geeft toegang tot hogere salarissen en betere banen. Deze ‘promotiedruk’ leidt niet tot kwaliteit. De Russische fysicus Andrej Rostovtsev laat zien dat plagiaat aan de orde van dag is. Met zijn netwerk ‘Dissernet’ brengt hij de promotiefraude in beeld. Dit is een link naar dissernet (vertalen met google translate), in de Wikipedia kun je ook meer te weten komen. De parlementariër Igor Igosjin maakte het wel heel erg bont. Smeets:
‘Rostovtsev … [kwam er] achter dat de parlementariër Igor Igosjin zijn proefschrift over concurrentie in de vleesproductie grotendeels had overgeschreven uit andermans dissertatie over de chocoladesector. De grootste moeite die Igosjin (Doema-lid uit Kirov voor regeringspartij Verenigd Rusland) zich had getroost, was de knop‘zoek&ver vang’ op zijn computer. Daar waar de eigenlijke promovendus schreef over zwarte chocola, vulde Igosjin ‘rundvlees’ in. Het woord witte chocola verving hij door ‘import rundvlees’ en notenchocola door ‘rundvlees met bot’.
‘Lach maar eens niet om zoveel brutaliteit’ schrijft Smeets. Het artikel van Smeets geeft nog veel meer voorbeelden, je kunt het voor 10 cent lezen via deze link. Gratis, en ook erg smakelijk, is dit interview met Rostovtsev in Der Spiegel Online (klik op de foto’s voor een aantal interessante fraudegevallen). Het werk voor Dissernet kostte Rostovtsev zijn baan bij het Instituut voor Theoretische en Experimentele Fysica (ITEF) in Moskou. Ontslag volgde nadat hij kritiek had geuit op een iemand uit de inner circle van de Russische president Poetin. Het meest zorgelijk is dat de wetenschappelijke wereld in Rusland helemaal niet blij is met het werk van Andrej Rostovtsev. De Russische minister van onderwijs is zelfs van mening dat Rostovtsev de wetenschap schaadt. Alle plagiaat ouder dan drie jaar is daarom officieel verjaard. Toch wordt hier en daar enig tegengas gegeven. Hubert Smeets: ‘Dissertatieraden op universiteiten en instituten hebben soms de reglementen zo aangepast, dat de raadsleden moeten aftreden als er twee plagiaatgevallen of meer worden opgespoord’.
Uit de Verenigde Staten kwam een ander bericht over kennis en politiek. Uit een onderzoek blijkt dat veel Amerikanen niet weten waar Oekraïne ligt: slechts 16% van ruim 2.000 onderzochte Amerikanen kon Oekraïne op de kaart aanwijzen. Daarover schreven drie politicologen een stuk in de krant Washington Post. De mediane afwijking van de missers was 2.900 km (een gebied dat begrensd wordt door Finland in het Noorden, Soedan in het zuiden en Kazachstan en Portugal in het oosten en westen). Merkwaardig was dat uit het onderzoek bleek dat hoe minder goed iemand op de hoogte was van de ligging van Oekraïne hoe vaker die persoon van mening was dat Amerika in Oekraïne militaire middelen zou moeten inzetten tegen de agressie van de Russische president Poetin. Volgens de auteurs:
‘However, the further our respondents thought that Ukraine was from its actual location, the more they wanted the U.S. to intervene militarily. Even controlling for a series of demographic characteristics and participants’ general foreign policy attitudes, we found that the less accurate our participants were, the more they wanted the U.S. to use force, the greater the threat they saw Russia as posing to U.S. interests, and the more they thought that using force would advance U.S. national security interests; all of these effects are statistically significant at a 95 percent confidence level. Our results are clear, but also somewhat disconcerting: The less people know about where Ukraine is located on a map, the more they want the U.S. to intervene militarily’.
Is dit zorgelijk? Dat maakt het artikel niet duidelijk. Gaat weinig kennis samen met actiebereidheid? Of is het wellicht zo dat wie weet waar Oekraïne ligt al snel denkt ‘dat is ver van mijn bed’? Het artikel wekt de suggestie dat ‘a little knowledge is a dangerous thing’.
In ieder geval lijkt in zowel het Russische als het Amerikaanse voorbeeld de Nederlandse volkswijsheid van toepassing dat ‘wie weinig weet vaak de grootste mond heeft’.
De Nederlandse fotograaf Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) legt vast hoe predikers in Kinshasa goed geld verdienen aan de ‘behandeling’ van kindheksen.
Enkele weken geleden was ik bij een lezing van Ilvy Njiokiktjien, onze eerste ‘Fotograaf des Vaderlands’. In januari 2014 won Ilvy Njiokiktjien als eerste vrouw de Zilveren Camera voor een foto die ze in 2013 maakte bij de begrafenis van Nelson Mandela. De lezing was onderdeel van een serie lezingen over fotografie van het Utrechts Centrum voor de Kunsten.
Ilvy Njokiktjien liet tijdens de lezing een indrukwekkende fotoserie zien die ze in Kinshasa had gemaakt, aan het begin van haar loopbaan. De serie toont hoe predikers ‘behekste kinderen’ behandelen en daar goed geld aan verdienen. En wat ze met dat geld doen. De serie is op de website van Ilvy Njiokiktjien (www.imagesbyilvy.com) te zien. Ilvy vond het goed dat we een paar foto’s in dit stuk verwerken. Ilvy vertelde dat ze in de vele openluchtkerken in Kinshasa op zoek was gegaan naar een prediker die dermate overtuigd was van zijn kwaliteiten dat hij geen bezwaar had tegen een fotoreportage. Die vond ze in de persoon van ‘Priest Okita’ die van mening is dat de titel ‘profeet’ beter bij hem past. De ‘behandeling’ van de 16-jarige Pauline Ekomba wordt close-up vastgelegd.
Eerst krijgen de kerkgangers uitleg over het heksenkind, daarna volgt de ‘genezing’, de kwade geest wordt uitgedreven. Dat gebeurt heel letterlijk! De kwade geest wordt via de keel opgediept uit de buik van het meisje.
De boosdoener neemt de vorm aan van een kikker. De patiënte ligt na de behandeling uitgeput op de grond.
Na de wonderbaarlijke genezing vieren de kerkgangers feest en kan Priest Okita de giften tellen. Uit de laatste foto van de serie wordt duidelijk dat Okita goed leeft van zijn werk als uitdrijver van kwade geesten. In het straatarme Kinshasa kan hij zich een sportauto veroorloven. Wat je niet ziet op de foto is dat zijn prachtige auto nergens naar toe kan rijden. De wegen in de omgeving van zijn kerk zijn te slecht voor een luxe sportauto. Okita koestert zijn ultieme statussymbool ondertussen. De auto ziet er frisgewassen en goed onderhouden uit…
Hoe werkt dit? Het is wel begrijpelijk dat de patiënte na de behandeling uitgeput op de grond ligt, maar niet begrijpelijk is dat er een kikker uit haar buik kan worden getoverd. Het gaat hier om een goocheltruc die uitdrijvers van geesten (exorcisten) graag gebruiken. In een artikel op de website van Skepsis lees je bijvoorbeeld hoe Sjamanen dergelijke trucs leren:
‘De antropoloog Claude Lévi-Strauss beschrijft in een beroemd essay de carrière van Quesalid, sjamaan bij de Kwakiutl, aan de noordwestkust van de VS. Quesalid wilde eigenlijk geen sjamaan worden: hij ging juist in de leer om sjamanen te ontmaskeren. Hij leerde liederen en een behoorlijke hoeveelheid anatomie en psychopathologie, maar een belangrijk onderdeel van de opleiding waren de trucs: hoe hij kon doen alsof hij flauwviel, in trance kon raken, kon braken als hij wilde en hoe hij een plukje haar of veren in zijn mond moest verbergen en zich in zijn lip moest bijten om op beslissende momenten een bebloed propje tevoorschijn te halen. Dat propje stelde de ziekte voor die hij op magische wijze uit het lichaam van de zieke had verdreven’.
In de Skepdic vind je een goed artikel over ‘faith healers’. Hier wordt goed uitgelegd waarom ‘faith healing’ (al dan niet met trucs) zo goed werkt:
‘The majority of faith healings are successful because of the cooperation of healer and patient. Working together, believing in the treatment, strongly desiring the treatment to work, not only can relieve stress and bring about the curative effects of the power of suggestion, it can lead the patient to give testimony that is exaggerated or even false in the desire to get well and to please the healer. The power of subjective validation is enormous and essential to many, if not most, faith healings.
The faith healer can’t lose. Any treatment he or she gives is likely to get a high approval rating. Most patients will validate their treatments. There will be no follow-up, so there will be few bothersome failures. The healer is likely to be showered with proclamations of gratitude. It is no wonder, then, that the healer comes to believe that his or her method, whether it be invoking a god or the life force or some other mysterious entity, truly works. Even obvious failures can be blamed on the patient for not having enough faith in a god or the healing method or for not cooperating fully. Also, many patients are afraid to admit they’re not better because that would imply that they lack faith or didn’t participate properly. They blame themselves if the treatment doesn’t work’.
Op de website van Skepsis kun je meer lezen over exorcisme. Ook de Skepdic heeft een goed artikel over exorcisme. Geestelijk leiders wekken vaker de indruk dat zij dingen zomaar kunnen laten verschijnen. Piet Vroon doet in Skepter verslag van de goocheltrucs van de Indiase goeroe Sai Baba.
Met dank aan Ilvy Njiokiktjien voor haar toestemming om enkele foto’s te laten zien in dit artikel.
