Kloptdatwel?

Pepijn van Erp

‘Spirit of Health’ – congres van gevaarlijke MMS-kwakzalvers nu ook in Nederland

by 84 Comments

Aangekondigd voor 2 mei: ‘Spirit of Health‘, een ‘internationaal congres voor alternatieve geneeswijzen’. Dit congres draait hoofdzakelijk om een uiterst gevaarlijke vorm van kwakzalverij: Master Mineral Solution (MMS ). MMS is een gevaarlijk goedje dat door de ‘kerk’ van Jim Humble wordt aangeprezen als wondermiddel tegen zo’n beetje elke denkbare aandoening: kanker, hiv/aids, malaria, en ja, ook ebola! Autoriteiten in veel landen waarschuwen ernstig tegen het gebruik van dit middel. Vorig jaar wist de bende van Humble onder veel protest een congres in Duitsland te houden. Dit jaar proberen ze het blijkbaar ook in Nederland. Reden voor alarm!

Een congres over gevaarlijke producten die niet als geneesmiddel mogen worden verkocht. Kan dat zomaar in Nederland?
Een congres over gevaarlijke producten die niet als geneesmiddel mogen worden verkocht. Kan dat zomaar in Nederland?

MMS staat nu voor Master Mineral Solution, maar ook de oudere benamingen Miracle Mineral Solution en Miracle Mineral Supplement kom je nog wel tegen. “Miracle Mineral Supplement (MMS) is een oplossing van natriumchloriet in water, die wordt ‘geactiveerd’ met citroenzuur; er ontstaat dan het bijtende chloordioxide. Vóór die ‘activering’ is het gewoon bleekmiddel. De bedenker, Jim Humble, claimt dat het talloze ziekten kan genezen: kanker, HIV, hepatitis en autisme om er maar een paar te noemen. Er is geen enkele reden om te denken dat dat mogelijk zou zijn met een middel als MMS. Er is ook geen enkel klinische test die een positief resultaat laat zien.” Dat zijn de inleidende zinnen van een stuk dat ik vorig jaar schreef over een documentaire op de Duitse televisie over MMS. Die documentaire was gemaakt naar aanleiding van het ‘Spirit of Health’-congres in Hannover vorig jaar.

'Spirit of Health' - congres van gevaarlijke MMS-kwakzalvers nu ook in Nederland 1
Jim Humble, bedenker van MMS (Youtube)

Nu dreigen Humble c.s. dus ook in Nederland neer te strijken. Als er niets tegen gedaan wordt, tenminste. In Duitsland wordt ook geprobeerd een nieuwe editie van het congres tegen te houden. Dat staat gepland voor eind april in Kassel, net voor het congres in Nederland. De marketingafdeling van het “Kongress Palais Kassel” antwoordde aan Spiegel Online dat ze niet op inhoudelijke gronden een organisatie kunnen weigeren, maar de stad Kassel zit er wel duidelijk mee in de maag. De Duitse skeptici van GWUP en de Konsumentenbund plannen een tegenactie voor het geval het congres toch gewoon doorgaat.

Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit waarschuwt expliciet tegen het aanwenden van MMS als geneesmiddel:

De nVWA waarschuwt consumenten het product Miracle Mineral Solution (MMS) niet te gebruiken. Dit product wordt verkocht als voedingssupplement via verschillende websites op het internet. Bij de nVWA zijn geen vergiftigingsgevallen in Nederland bekend, in Canada en de VS wel. […] Het is verboden om helende eigenschappen aan een levensmiddel toe te schrijven. MMS mag niet verkocht worden als geneesmiddel.

Laten we eens kijken wie er als sprekers op het programma staan van dit congres:

  • Leo Koehof – de belangrijkste kracht achter de organisatie van deze congressen. Op Kloptdatwel bekend van zijn hoogst onethische veldexperiment met MMS tegen malaria in Oeganda.
  • Anneke Bleeker – deze ‘verontruste moeder‘ is een bekende antivaccinatieactiviste.
  • Tullio Simoncini – een in Italië veroordeelde en levenslang geschorste arts, bekend van zijn kostbare, maar zinloze en gevaarlijke therapie tegen kanker. Hij beweert dat kanker door de schimmel Candida albicans wordt veroorzaakt en dat natriumbicarbonaat de oplossing zou zijn.
  • Antje Bultmann – een Duitse journaliste die verstand zou hebben van klokkenluiders, maar ook nogal onkritisch over pseudowetenschappelijke onderwerpen blijkt te schrijven.
  • ‘Dr.’ Andreas Kalcker – ook een belangrijke pief in de ‘kerk’ van Humble. Z’n doctorstitel is gekocht en hij werd in Spanje vervolgd voor het promoten van MMS voor gezondheidsdoeleinden waarvoor geen enkel bewijs is. Kalcker zal op het congres doodleuk komen vertellen dat autisme te genezen is met klysma’s met MMS; je reinste kindermishandeling. Zelfs ‘Orac’, die al heel wat bizars gezien dacht te hebben op kwakzalverijgebied was verbijsterd toen hij in deze materie dook: “There’s only one word for this: appalling. Actually, there’s another word for it, too: Quackery. Pure quackery.”
  • Adrian Jones – schrijver van een boek over Zwarte Zalf. Dit bijtende goedje zou helpen tegen huid- en borstkanker, maar is niet voor niets verboden.
  • En tenslotte Jim Humble zelf. Dit voormalig actieve lid van Scientology is op een gegeven moment zijn eigen ‘religieuze’ beweging gestart: de Genesis II Church. Die kerk heeft niets met religie te maken, maar des te meer met kwakzalverij en belastingontduiking. Naast MMS heeft Humble wel meer nonsens in de aanbieding, zoals een YouTube video kort samenvat.

De Duitse documentairemakers wisten met een verborgen camera vast te leggen dat veel van de MMS kwakzalvers in workshops en individuele gesprekken erg ver gaan. Ronduit gevaarlijke adviezen geven ze, zoals het afraden van een door medisch specialisten dringend noodzakelijk geachte operatie bij darmkanker.

Mij lijkt er meer dan genoeg reden om te proberen dit congres ook in Nederland te voorkomen. Gisteren heb ik in ieder geval alvast het conferentieoord waar het congres gepland staat gemaild met het dringende verzoek om te overwegen deze MMS-kwakzalvers buiten de deur te houden.

Meer informatie over de situatie rond het ‘Spirit of Health’-congres dat dit jaar in Kassel gepland staat is te lezen via GWUP en PSIRAM:

Update 21:25: inmiddels antwoord van het conferentieoord: “wij zien geen reden om deze bijeenkomst te annuleren daar alles wettelijk in orde is. Wij geven geen waardeoordeel over de inhoud van de congressen die bij ons plaatsvinden. Binnen de gastvrijheidsindustrie hanteren wij het beleid dat iedereen is welkom is op onze locatie zolang aan de wettelijk gestelde eisen voldaan wordt, de veiligheid niet in het gedrang komt, etc.” Zo’n antwoord had ik eigenlijk ook wel verwacht.

Het ‘Dr. Oz-effect’ en de fraude met groene koffie

by 6 Comments

Voedingssupplementen op basis van groene koffie worden verkocht als afslankmiddel. In de Verenigde Staten explodeerde de verkoop van een groenekoffiesupplement nadat een zogenaamde expert, Lindsey Duncan, in The Dr. Oz Show de kans kreeg om de loftrompet te steken over het middel. Dr. Mehmet Oz deed er zelf nog een flink schep aan promotie bovenop. Er is echter geen bewijs dat de ongebrande koffiebonen een serieuze bijdrage kunnen leveren aan gewichtsverlies. Afgelopen week werden miljoenenboetes uitgedeeld aan de fopexpert en zijn betrokken bedrijven.

Dr. Oz promootte in zijn show groene koffie als afslankproduct. Een zogenaamde expert in zijn programma verdiende er milljoenen door.
Dr. Oz promootte in zijn show groene koffie als afslankproduct. De zogenaamde expert in zijn programma verdiende daardoor milljoenen met die onzin.

Slechts een magere studie diende als bewijs voor de claims die Oz en zijn expert naar voren brachten in de show. En die studie bleek ook nog eens frauduleus. Vorige week werd voorlopig het laatste hoofdstuk gesloten in deze affaire met de ‘boete’ van negen miljoen dollar die opgelegd werd door de Federal Trade Commission (FTC). De vrijgegeven documentatie geeft een inkijkje hoe het dubieuze samenspel tussen dr. Oz en de supplementverkopers in elkaar steekt.

De Canadese apotheker Scott Gavura heeft uitgebreid geschreven over Green Coffee Bean Extract (GCBE) en de promotie ervan door dr. Oz. Zijn stukken verschenen op Science-Based Medicine en op zijn eigen website Science-Based Pharmacy. Zijn meest recente artikel How a diet scam was born: The rise and fall of green coffee bean is een uitstekend startpunt om terug te zoeken hoe deze affaire zich ontwikkeld heeft in de afgelopen paar jaar.

Het begon in april 2012 met een uitzending van The Dr. Oz Show, waarin Oz de groene koffiebonen introduceert als een ‘magic weightloss cure’ die als supplement in de vorm van een pilletje zeer effectief zou zijn in het verbranden van vet. Proefpersonen uit een wetenschappelijk studie waren in 12 weken gemiddeld bijna 8 kg kwijtgeraakt zonder er ook maar iets extra’s voor te doen! ‘Breaking news’, natuurlijk. Maar de expert die het allemaal kwam uitleggen, ene dr. Lindsey Duncan, zit zelf in de supplementenbusiness en doet maar een beetje alsof hij verstand heeft van gezondheidszaken. Zijn opleiding is niet eens erkend in de staat waar hij zijn bedrijven runt (Texas) en het voeren van de titel ‘dr.’ is daar daarom zelfs illegaal. Een handige zakenman is ie wel, hij heeft althans in korte tijd een flink klapper weten te maken.

Hoe zet je in korte tijd vijftig miljoen dollar om met een onzinproduct? Een handleiding in acht stappen:

  1. Vind een supplement om te verkopen.
  2. Zorg dat je Duncan op tv krijgt onder het mom dat hij een expert is op gezondheidsgebied.
  3. Laat Duncan producten aanbevelen waarin hij zelf een direct financieel belang heeft.
  4. Vertel niets over deze belangenverstrengeling.
  5. Laat Duncan vertellen hoe je het product op Internet kunt vinden door het suggereren van zoektermen die zullen leiden naar websites van zijn eigen bedrijven (bv. “pure”).
  6. Gebruik van te voren goed ingestelde engine optimization (SEO) om zoekopdrachten bij je eigen websites te laten uitkomen.
  7. Koop vast Google AdWords in om nog meer verkeer richting je sites te genereren.
  8. Maak winst.
Lindsey Duncan als 'expert' in The Dr. Oz Show (april 2012)
Lindsey Duncan als ‘expert’ in The Dr. Oz Show (april 2012)

Hoe The Dr. Oz Show in de praktijk werkt als een gewillig platform voor fopexperts die de gelegenheid krijgen om hun onzinproducten te promoten, is nu allemaal terug te lezen in de stukken van de FTC (pdf). In het geval van GCBE was het wel heel doortrapt. Duncan zat nog niet eens in dat spul, maar toen hij benaderd werd door de redactie van The Dr. Oz Show of hij misschien als expert iets over de mogelijkheden van GCBE in het programma kon komen vertellen, zei hij vrijwel direct ja. Intussen deed hij een grote bestelling van het ruwe product en begon nog voor hij in het programma op zou treden met een marketingcampagne om het product te verkopen. Duncan kreeg zelfs de gelegenheid om het script van de show zo aan te passen dat hij de kijkers op het hart kon drukken dat ze vooral op “pure green coffee beans” moesten zoeken, wat ze feilloos naar zijn websites zou leiden.
Maar het gaat nog verder: Duncan betaalde ‘gewone consumenten’ voor positieve beoordelingen op Amazon.com, video testimonials op zijn websites bleken van zijn medewerkers te zijn en ook andere ‘onafhankelijke’ experts, die op radio en tv zijn producten aanprezen, bleken ingehuurd. Lees ook Read this before you ever believe another guest on the Dr. Oz Show op vox.com hoe Duncan de gouden kans aangeboden door Oz aangreep om er een slaatje uit te slaan.

De groene koffie zou overigens moeten werken door het hoge gehalte aan chlorogeenzuur. Het supplement gebruikt in de studie zou daar voor maar liefst 45,9 procent uit bestaan. Oz doet in zijn show voorkomen dat het stofje alleen in de groene (ongebrande) koffiebonen zou voorkomen, dat is al niet waar. De aangehaalde studie was zo dunnetjes, dat een redactie die de verantwoordelijkheid had gevoeld om het publiek fatsoenlijke informatie te bieden, dat eigenlijk wel had moeten zien. Dat Oz op basis van zulk flinterdun bewijsmateriaal termen als ‘magical cure’ in de mond durfde te nemen, is op geen enkele manier te verantwoorden. Het is dus wat te simpel om te stellen dat Oz in dit verhaal ook maar slachtoffer was van de gehaaide Duncan.

Maar het bleek nog wat erger gesteld met dat onderzoek. In oktober 2014 werd het artikel ingetrokken nadat de FTC had geoordeeld dat de dataverzameling frauduleus was geweest:

The FTC charges that the study’s lead investigator repeatedly altered the weights and other key measurements of the subjects, changed the length of the trial, and misstated which subjects were taking the placebo or GCA during the trial. When the lead investigator was unable to get the study published, the FTC says that AFS hired researchers Joe Vinson and Bryan Burnham at the University of Scranton to rewrite it. Despite receiving conflicting data, Vinson, Burnham, and AFS never verified the authenticity of the information used in the study, according to the complaint.

Wie in meer detail wil weten wat er mis was met de studie, moet een ander stuk van Gavura dat er diep op ingaat maar lezen. De FTC schikte deze zaak met de opdrachtgever (AFS) voor  3,5 miljoen dollar en kwam overeen dat die nooit meer claims over afslanken met hulp van hun product zal maken als er niet minstens twee goed opgezette klinische studies voor aangevoerd kunnen worden.

Groene koffie supplement
Groene koffiebonen supplement

Het mooie voor Duncan was dat Oz in zijn show regelmatig terugkwam op GCBE. Iedere keer natuurlijk weer kassa vanwege de hernieuwde aandacht. Oz ging zelfs zover om een soort klinische trial te doen onder ongeveer 100 vrouwen. De uitkomst was nou niet bepaald schokkend en de opzet uitermate beroerd. Meer opmerkelijk was dat Oz blijkbaar dacht geen toestemming van een ethische commissie voor zijn onderzoek nodig te hebben.

Overigens is de ‘boete’ van de FTC voor Duncan en zijn bedrijven (die hij in 2014 zou hebben verlaten) ook een schikking. De 9 miljoen dollar moeten terugbetaald worden aan ontevreden klanten. De betrokken bedrijven, Pure Health LLC en Genesis Today Inc kunnen door de ‘no-fault settlement’ lekker blijven volhouden eigenlijk niets verkeerds gedaan te hebben.

In juni vorig jaar werd Oz uitgenodigd om te komen getuigen bij een senaatscommissie waarin gesproken zou worden over hoe consumenten beter beschermd zouden kunnen worden tegen oplichterspraktijken met afslankproducten. Het werd waarschijnlijk een iets ander gesprek dan hij van tevoren verwacht had. Senator Claire McCaskil legt hem het vuur aan de schenen en de gezichtsuitdrukkingen van Oz spreken boekdelen voor hoe hij zich gevoeld moet hebben:

In Nederland kwam groene koffie ook onder de aandacht, maar dan vooral doordat er in sommige supplementen ook wel stoffen bleken voor te komen die schadelijk kunnen zijn. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit had er een stof in aangetroffen (sibutramine), die niet meer verhandeld mocht worden. Ook TROS Radar besteedde er aandacht aan. De Reclame Code Commissie gaf Catherine de Jong, voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, later ook gelijk met haar klacht over de teksten die de verkoper gebruikte op zijn website.

Inventarisatie complementaire zorg in Nederlandse zorginstellingen

by 34 Comments

In april vorig jaar publiceerde ZonMw een omstreden rapport waarin de onderzoeksorganisatie pleit voor meer onderzoek naar complementaire zorg. Vooral aanhangers van alternatieve zorg zagen hierin een steun in de rug voor hun ‘integratieve’ agenda. Laurens Dragstra liet in zijn uitvoerige bespreking ‘Niets nieuws onder de ZonMw‘ zien dat de hardcore alterneuten als homeopaten, acupuncturisten en chiropractors eigenlijk niets te verwachten hebben van dit rapportje. Het is niet meer dan een pleidooi voor nader onderzoek naar ‘complementaire’ zaken die nog niet zo uitgebreid onderzocht zijn en waar misschien nog wél iets in zit. Als eerste vervolg op het ZonMw rapport heeft een werkgroep nu de ‘Eerste Nederlandse Inventarisatie’ op het gebied van complementaire zorg gedaan. Conclusie: “Bijna alle ziekenhuizen bieden complementaire zorg.” Maar die conclusie is misleidend.
inventarisatie-complementaire-zorg
De inventarisatie bestond uit screening van ziekenhuiswebsites en een vragenlijst voor zorgprofessionals. Daarnaast werden drie zorginstellingen uitgekozen waar groepsgesprekken met bestuurders, managers, artsen en verpleegkundigen plaatsvonden. Het rapport is uitgevoerd door het Van Praag Instituut en het Louis Bolk Instituut, waar het op de website gevonden kan worden inclusief ronkend persbericht. Daaruit de volgende conclusie:

Ontspanningsoefeningen, creatieve therapie en mindfulness zijn populair in Nederlandse zorginstellingen. Ruim 90% van alle ziekenhuizen biedt deze en andere complementaire behandelingen aan. Vijf academische ziekenhuizen halen de Top-10 van de complementaire ziekenhuislijst.

Zo ogenschijnlijk lijkt complementaire zorg dus de normaalste gang van zaken en als het ook in de academische ziekenhuizen wordt toegepast zal het wel niet zo onwetenschappelijk zijn, toch? Maar als je het rapport goed leest, blijkt het voornamelijk een definitiekwestie te zijn. Waar denkt een gemiddeld persoon aan bij ‘complementaire zorg’? Waarschijnlijk toch in eerste instantie aan zweveritis als homeopathie, natuurgeneeswijzen, acupunctuur, reiki – kortom, therapieën zonder bewijs van effectiviteit. Om de ziekenhuizen te kunnen aansmeren dat ze ook aan complementaire zorg doen, moet je die term op veel meer laten slaan. Dan laat je er ook zaken als ontspanningsoefeningen, massage en creatieve therapie onder vallen, waarvoor best wel bewijs van effectiviteit is te vinden, of die niet eens als zorg bedoeld zijn, maar eerder als wellness.

Uit het rapport (pdf):

In ziekenhuizen worden 16 verschillende typen interventies aangeboden: acupunctuur, aromazorg, babymassage, creatieve therapie, geleide visualisatie, haptonomie, hypnotherapie,massage, mindfulness, muziektherapie, ontspanningsoefeningen, osteopathie, therapeutic touch, voetreflexmassage, warmte/koude en yoga. Opmerkelijk is dat de traditionele CZ-systemen zoals homeopathie, antroposofische zorg en natuurgeneeskunde helemaal niet gemeld worden.
Ook is het opvallend dat de ziekenhuizen zelf zelden de term complementaire zorg gebruiken. De interventies zijn meestal onder hun specifieke naam terug te vinden, zoals ‘mindfulness’, ‘yoga’ of ‘ontspanningsoefeningen’, en worden niet benoemd als complementaire zorg.

De auteurs van het rapport benoemen dus eerst een hele diverse groep van handelingen als complementaire zorg en vinden dat die term als zodanig niet door de zorginstellingen voor die handelingen wordt gebruikt. Zou je je dan niet eerst eens moeten afvragen waarom die zorginstellingen die term complementaire zorg niet gebruiken voor je er driftig met je eigen etiketje overheen gaat zitten plakken? Ik vermoed dat veel van de instellingen er juist bezwaar tegen maken dat iets als babymassage als complementaire zorg wordt neergezet. Het is geen zorg, maar waarschijnlijk voorziet het wel in een behoefte van patiënten. Net als de kapper in het ziekenhuis.
Als je kijkt naar wat er nog aan echte kwakzalverij bedreven wordt (dus onzinnige handelingen met duidelijke therapeutische pretenties) dan is dat dus echt minimaal te noemen. En de instellingen waar dat nog gebeurt, liggen daarvoor regelmatig onder vuur. Acupunctuur wordt bijvoorbeeld alleen nog in het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem beoefend en in het Vlietlandziekenhuis in Schiedam. Maar die laatste zou er eigenlijk al niet op moeten staan, want in september liet het ziekenhuis weten dat het verouderde informatie betrof. Slordigheidje van de auteurs of hebben ze vaker vertrouwd op informatie van websites van instellingen die achterhaald is?

Dat de auteurs het opmerkelijk vinden dat “de traditionele CZ-systemen zoals homeopathie, antroposofische zorg en natuurgeneeskunde helemaal niet gemeld worden” is op zich opmerkelijk. Wat hadden ze dan gedacht? Dat ziekenhuizen in Nederland nog massaal dat soort onzin zouden toepassen? Blijkbaar lopen de zorginstellingen in Nederland mijlen ver voor op de auteurs van het rapport wat het gebruik van gezond verstand en Evidence Based Medicine betreft. Is het ook niet opmerkelijk dat ZonMw dit rapport juist liet schrijven door onder andere Erik Baars en Martine Busch, aanhangers van antroposofische zorg respectievelijk Therapeutic Touch? Zaken die dus door de zorginstellingen bijna volkomen genegeerd worden (en terecht!). Wat is hun relevante expertise eigenlijk nog?  Busch leidde duizenden cursisten op in Therapeutic Touch en dan blijkt er nu maar een tweetal ziekenhuizen te zijn, waar minstens één persoon nog aan dat placebohandwapperen doet. Dat zou haar toch eens aan het denken moeten zetten, niet? En Erik Baars kennen we hier op Kloptdatwel van het rekenwerk met oogkleppen op aan databases van zorgverzekeraars waaruit zou blijken dat patiënten bij alternatieve huisartsen hun zorgverzekeraar minder kosten. De laatste auteur tenslotte, Miek Jong, is ook projectleider van het volstrekt idiote onderzoek naar toepassing van homeopathie bij het premenstrueel syndroom.

En hoezo is dit eigenlijk de ‘Eerste Nederlandse Inventarisatie’ op dit gebied? In 2011 verscheen bijvoorbeeld Complementaire en alternatieve zorg in de Nederlandse ziekenhuizen van Ruud van der Ven, dat door professor Michiel Hengeveld in Skepter 24.2 kritisch werd besproken. Probleem met het boek van Van der Ven zou zijn dat het teveel vanuit Bijbels perspectief geschreven zou zijn, maar een reactie in die trant van een medewerker van het Van Praag Instituut op Twitter werd korte tijd later weer verwijderd. En dan nog, waarom zou je het bestaan ervan min of meer ontkennen door zelf te claimen de ‘eerste’ inventarisatie te hebben gedaan?
Uit de bespreking van Hengeveld komt dat christelijke perspectief overigens niet naar voren als opvallend probleem. Sterker, eigenlijk is de kritiek van Hengeveld op de inventarisatie van Van der Ven bijna naadloos over te zetten op deze nieuwe inventarisatie. Ook hij valt over de definitiekwestie (bij Van der Ven heet het nog ‘complementaire en alternatieve zorg’): “Een allegaartje van activiteiten, waarvan een deel alleen bedoeld is om het verblijf van patiënten te veraangenamen, terwijl een ander deel therapeutische pretenties heeft.” Weer ‘niets nieuws onder de ZonMw’ kunnen we dus vaststellen.

Op basis van deze inventarisatie kun je dus concluderen dat de Nederlandse zorginstellingen over het algemeen uitstekend in staat zijn gebleken om weg te blijven van onzin als homeopathie, antroposofische geneeswijze, acupunctuur en Therapeutic Touch. De vraag is of ze voor een kritische analyse van wat er verder door de auteurs van dit rapport onder complementaire zorg wordt gerekend, de hulp nodig hebben van personen als Martine Busch, Erik Baars en Miek Jong, die zelf die stap nog niet hebben gezet.

Wim Hof over de top

by 80 Comments

Engels - UK vlag 30x24Hij heeft het weer geflikt. Halfnaakt in de kou de top van de hoogste berg in Afrika beklommen, de Kilimanjaro, bijna 6.000 meter hoog. En dat met een groep onervaren klimmers – in recordtijd. Petje af voor ‘Iceman’ Wim Hof. In slechts 32 uur 4.000 meter naar boven in de ijle lucht. Zet hij hiermee alle critici in het hemd, die zeiden dat deze snelle stijging vanwege het grote risico op hoogteziekte onverantwoord is?

De Kilimanjaro, gezien vanuit Moshi ,Tanzania (WikiMedia Commons)
De Kilimanjaro, gezien vanuit Moshi ,Tanzania (via Wikimedia Commons)

Voor wie niet zo bekend is met het beklimmen van vulkanen in Oost-Afrika, hier het detail uit het persbericht dat vertelt wat deze geweldige prestatie nu precies voorstelt:

Wim Hof en de groep pioniers zijn op 14 januari gestart op 1.800 meter hoogte. Vanuit hier zijn ze doorgelopen naar een kamp op 3.700 meter hoogte. Hier hebben zij overnacht, om vervolgens de volgende ochtend zeer vroeg door te stoten naar de top op 5.685 meter (Gilman’s Point). Normaal gesproken is dit tempo niet te realiseren in verband met acclimatisatie-tijd om hoogteziekte te voorkomen.

Maar, eh, wacht even … Gilman’s point? Da’s toch niet helemaal boven op de Kili, toch? Hé, Hofje! Hoe zit dat?

OK, ondanks het stranden op 200 meter onder de echte top, blijft het best een uitzonderlijke prestatie. Die hoogteziekte is geen pretje en treft veel klimmers op de Kilimanjaro. Dat Hof met zijn groep er ondanks die rappe stijging geen last van had, is interessant en wellicht zit er dus wel degelijk wat in zijn ademhalingstechnieken waar bergbeklimmers in het hooggebergte iets aan kunnen hebben.

Maar de titel van het persbericht, ‘Wim Hof en groep bereiken de top van de Kilimanjaro in recordtijd’, is dus enigszins misleidend. Ook het begin van het stuk over deze beklimming op het blog van Wim Hof vergt wat close reading om te begrijpen wat met “Wim Hof succeeded to reach the peak of Kilimanjaro with a group in record time – A new world record, the fastest group ascending world’s highest volcano” dus echt wordt bedoeld.
Uit dat blog kunnen we trouwens ook opmaken dat het laatste stuk van de klim (vanaf Kibo-hut) gewoon gekleed geklommen werd en niet in ‘Wim Hof’-outfit (korte broek en ontbloot bovenlijf); een detail dat opmerkelijk genoeg niet in de Nederlandse versie staat. Vijf deelnemers (Hof nam er achttien mee) haalden de ‘top’ niet, maar dat zou niet komen vanwege hoogteziekte. In de berichten wordt ook telkens de beklimming in 32 uur afgezet tegen de ‘normale’ tijdsduur van 5-7 dagen, terwijl die op een beklimming mét afdaling slaat. Hof’s groep had natuurlijk ook nog tijd nodig om af te dalen, de hele trip kwam neer op een niet zo exact gegeven tweeënhalve dag.

Een nieuwsbericht in de Tanzaniaanse Guardian on Sunday geeft informatie, waarmee het iets duidelijker wordt in welk tijdschema Hof naar de rand van de krater klom. Dan blijkt dat ze niet zozeer sneller klommen, maar langer achter elkaar doorliepen. De tijdswinst ten opzichte van een ‘normale’ toeristenbeklimming (Maragangu route) zit ‘m in het lopen van telkens twee etappes op één dag en het niet inplannen van een acclimatiseringsdag op 4.000 meter.
De aankomst op de rand van de krater vond door dit schema wel aan het eind van de middag plaats, terwijl de toeristen zorgen dat ze daar rond een mogelijk spectaculaire zonsopgang arriveren. Het late tijdstip is dan waarschijnlijk ook de reden dat de groep niet verder kon naar de echte top, Uhuru Peak. Dat zou minstens twee uur toevoegen aan de tocht en dan zouden ze nog langer in het donker moeten afdalen naar de veiligheid van een hut dan nu al het geval was. In dat krantenbericht staat ook dat de oorspronkelijke planning was om in 36 uur de ‘top’ te halen, maar hoe dat tot een verantwoord schema met beklimming/afdaling op de het laatste stukje zou moeten leiden is mij niet helemaal duidelijk. En in het pikkedonker aankomen op een top levert natuurlijk ook geen fraaie foto’s op …

Als je de bronnen naast elkaar legt (persbericht, blogs en krantenartikel), vallen inconsistenties en vaagheden op. Rondom het al dan niet halen van de echte top, het al dan niet gekleed lopen en of er nu sprake is van een echt Guinness World Record. Ik ben bang, dat Hof er niet al teveel belang bij heeft om hier zelf duidelijkheid over te verschaffen. ‘Familiebedrijf Hof’ lijkt er sowieso niet zoveel moeite mee te hebben de prestaties van ‘The Iceman’ iets mooier te doen voorkomen dan ze werkelijk zijn. In de media, natuurlijk, maar ook op Wikipedia. Het opmerkelijk goed gedocumenteerde Wikipedia-artikel over Hof werd vorige maand door één van zijn zoons wat bijgekleurd zonder al te veel respect voor bronvermelding. Dit werd natuurlijk niet geaccepteerd door de Wikipedia gemeenschap; de discussie erover is op de overlegpagina terug te lezen.

De top van de Kilimanjaro
De top van de Kilimanjaro (Wikimedia Commons)

Tot slot: enig idee wat het individuele record is voor de beklimming en afdaling van de Kilimanjaro? Dat is de bijna onvoorstelbare tijd van 6 uur, 42 minuten en 24 seconden! Dat werd afgelopen jaar gevestigd door de Zwits-Ecuadoriaan Karl Egloff. En dat is dus op en neer naar de echte top van de Kili: Uhuru Peak.

 

Vermoedelijk nep: neerstortende UFO met ‘orb’ boven Californië

by 13 Comments

Op YouTube verschijnen zeer regelmatig filmpjes van UFO’s. Af en toe bereiken die een groter publiek en gaan ze ‘viraal’. Het volgende korte filmpje werd in drie dagen al meer dan een miljoen keer bekeken. Het heeft wat weg van een meteoor die in de dampkring opbrandt. Dan verwijdert er zich plotseling iets van het hoofdspoor dat een heel andere richting opvliegt, dat is wel apart. Het heeft er echter alle schijn van dat het ook hier weer om een knutselwerkje op de computer gaat en niet om authentiek beeldmateriaal van een verschijnsel dat knap lastig te verklaren zou zijn. 

https://www.youtube.com/watch?v=DE1xcYXTZJI

Er zijn een aantal redenen aangedragen die het aannemelijk maken dat dit filmpje in elkaar gedraaid is met een videobewerkingsprogramma als het populaire Adobe After Effects. Dat het daarmee mogelijk is, zal niemand verbazen en er zijn op Internet ook wel tutorials te vinden die uitleggen hoe je dergelijke effecten kunt maken. Als het om een natuurlijk verschijnsel zou gaan, is het een uiterst merkwaardig voorval. Voor een meteoor gaat het spoor erg langzaam en die ‘orb’ die de andere kant opspringt is helemaal vreemd. Er zijn ook nog geen andere getuigenissen opgedoken van een vuurbal op 4 januari, de datum waarop de opname gemaakt zou zijn. Maar dat is bij elkaar natuurlijk nog geen sluitend bewijs dat dit beeldmateriaal genept is. We moeten het doen met circumstantial evidence:

  • Er ontbreken nogal wat details, zoals exacte plaats en tijd van de opname. Daarnaast is de titel erg suggestief en bevat typisch taalgebruik van iemand die vaker met het UFO’s van doen heeft gehad (‘orbs’). En hoezo een crash?
  • Dat het geluidspoor veel langer doorloopt dan het beeld (dat is de reden dat er zoveel zwart beeld aan het einde zit) is in ieder geval een duidelijke aanwijzing dat het originele beeldmateriaal door een videobewerkingsprogramma is gegaan. Maar aan de andere kant komt het ook weer zo knullig over dat je misschien gaat twijfelen dat iemand die zo zit te prutsen wel zo’n gelikt effect in het materiaal weet te monteren.
  • Het filmpje is op YouTube gezet door een gebruiker die het account daarvoor op de dag van upload heeft aangemaakt. Op zich nog niet zo verdacht, want misschien was deze aparte opname juist de aanleiding om dat te doen. Maar het is wel frappant dat je met dat verse account dan eerst nog wat andere onbenullige YouTube-filmpjes gaat ‘liken’ en je abonneert op willekeurige kanalen voor je je interessante beeldmateriaal online zet. En inmiddels lijkt die geschiedenis ook al weer verwijderd.
  • De comments bij de video werden snel uitgezet, ook beetje raar als het bedoeling was om van anderen te horen of ze het verschijnsel misschien ook gezien hebben (‘Anyone else see it?’). Nog wel bekend is dat er eerst een vraag gesteld werd over de exacte locatie en tijd waar dit gefilmd zou zijn en dat daarna ene ‘Mister Enigma’ vroeg om het filmpje exclusief voor zijn kanaal te mogen bewerken (daar staat het nu in een opgeleukte versie). Het zou er goed op kunnen duiden dat dit een opzetje was, misschien is Mister Enigma de maker en probeert hij met dit omweggetje het filmpje een enigszins geloofwaardige herkomst te geven.
  • Meest overtuigende argument op basis van het beeldmateriaal zelf lijkt me nog dat de compressie artefacten in het beeld gefixeerd lijken te zijn op de achtergrond (let op de ‘banden’ in de lucht). Dat duidt er op dat de voorgrond en de lucht eigenlijk niet met een bewegende camera zijn opgenomen en dat er waarschijnlijk zelfs een enkele foto gebruikt is. Bij bewegend beeld zouden die artefacten telkens opnieuw op andere plaatsen ontstaan als je de camera beweegt. Het onderstaande fragmentje maakt het duidelijk, maar heel goed zichtbaar is het ook weer niet:
compressie artefacten in de lucht
compressie artefacten in de lucht (bron: ATS forum)

Voorlopig kunnen we concluderen dat er veel aanwijzingen zijn dat het om een knutselwerkje gaat op basis van een achtergrond met vrij lage resolutie, dat de camera bewegingen en zoom nep zijn, net zoals de beeldruis en het later toegevoegde geluid. Geen slechte productie in zijn soort, overigens. Waarom iemand deze moeite zou nemen? Enerzijds zijn er grappenmakers die er de lol wel van inzien, maar een video die ‘viraal’ gaat levert ook meteen geld op; niet voor niets krijg je in de meeste gevallen een advertentie voorgeschoteld voordat het filmpje zelf begint.

Grotendeels gebaseerd op commentaar op het forum van Above Top Secret

Update 09/01/2015: Hoaxkiller heeft op YouTube een ander ‘foutje’ in de video ontdekt op grond waarvan het eigenlijk wel zeker is dat het om een hoax gaat:

Zie ook het Hoaxkiller forum.