Factchecking

 

Her en der wordt de laatste tijd de poster Broodje-aap detector gesignaleerd. De poster noemt tien vragen die je jezelf kan stellen, als je niet weet wat je van een uitspraak moet denken. Moet je de bewering serieus nemen, of is het een broodje aap verhaal? Ondergetekenden besloten uit te proberen hoe je de tien vragen op een concrete uitspraak toe kan passen.

Als ‘oefenmateriaal’ nemen wij de uitspraak

“Er is geen klimaatcrisis. De alarmerende opwarming (van de aarde) bestaat alleen in de virtuele werkelijkheid van computer-klimaatmodellen.”

Dit is een uitspraak van Hans Labohm, in de Gezond verstand krant nummer 1, pagina 8 en 9. Het artikel is gratis te lezen op: gezondverstand.eu.

Het mag wat overdreven lijken om de hele batterij vragen (zie de poster) op een achterhaald standpunt los te laten, maar het gaat ons erom een voorbeeld te geven van hoe je de poster kan gebruiken (met excuses aan de heer Labohm).

De tien vragen van de broodje-aap detector

1: Hoe betrouwbaar is Labohm?

Dat staat te bezien.

Hans Labohm is geen klimaatwetenschapper, maar een gepensioneerde econoom. Hij heeft een eigen website (https://www.climategate.nl) en verschijnt regelmatig in de binnen- en buitenlandse media.

Labohm wordt vaak bekritiseerd omdat hij manipulatief zou omgaan met gegevens. Door de NRC en de Volkskrant wordt hij actief uit de krant geweerd, omdat men vindt dat hij het grote publiek tracht te misleiden door middel van achterhaalde standpunten. Dit leidt bij sommigen tot kritiek; men spreekt van “censuur”.

Maar Labohm verwijdert zelf op zijn website reacties van lezers die fouten aanwijzen in zijn artikelen, kritiek geven op zijn visie, of zijn argumentaties weerleggen. Hij neemt dergelijke reacties niet serieus, en weigert de discussie aan te gaan.

2: Zegt hij wel vaker dit soort dingen?

Ja.

Zie zijn Climategate website. Ook ging hij ooit een weddenschap aan waarbij hij wedde dat het klimaat in de jaren 2010-2014 niet zou opwarmen, of zelfs zou afkoelen. Hij heeft die weddenschap verloren.

3: Is de bewering door anderen bevestigd?

Nee.

Er zijn meerdere varianten van deze uitspraak die door verschillende mensen worden geuit, maar die zijn niet gebaseerd op eigen onderzoek, maar op herhaling van wat anderen zeggen. Of er wordt kritiek geuit zonder dat men aangeeft hoe het dan wel zit. Dat  is dus geen ‘bevestiging’ in wetenschappelijke zin.

De klimaatsceptische organisatie CLINTEL doet in hun World Climate Declaration vergelijkbare uitspraken als Labohm. De meer dan 800 internationale wetenschappers die dit ondersteunen hebben echter weinig tot geen klimaatonderzoek verricht.

De temperatuur op aarde wordt door verschillende partijen gemeten, zoals bijv. door Berkeley Earth, een onafhankelijke non-profit organisatie die ronduit hetzelfde vindt als de ‘gevestigde’ klimaat-wetenschappers, zie  http://berkeleyearth.org. De bewering wordt dus niet door anderen bevestigd, integendeel.

4: Klopt zijn bewering met hoe de wereld in elkaar zit?

Daar lijkt het niet op.

Wetenschap en ook klimaatwetenschap maakt gebruik van verschillende methoden om de opwarming van de aarde te duiden. Zo wordt er naar temperatuur gekeken met behulp van meetinstrumenten. Ook biologische indicatoren worden gebruikt. De temperatuur in het verleden wordt bijv. gereconstrueerd aan de hand van koralen en bomen. De migratie van diersoorten wordt als indicator van veranderend klimaat gebruikt. Ook de geologie levert bewijs voor klimaatverandering, zie https://www.geolsoc.org.uk/climaterecord. Het smelten van de ijskappen en het terugtrekken van de gletsjers is bekend.

De opwarming van de aarde blijkt dus niet alleen uit meteorologische metingen, maar wordt bevestigd door veel waarnemingen op andere wetenschappelijke terreinen. De uitspraak van Labohm lijkt dus niet te kloppen met (wat wij nu begrijpen van) hoe de wereld in elkaar zit.

5: Heeft er al iemand geprobeerd om de bewering te weerleggen?

Ja.

Vergelijkbare beweringen (als die van Labohm) zijn al vele malen weerlegd. Dit heeft echter niet tot een zinnige discussie geleid. Men blijft de weerlegde standpunten herhalen.

“Dat het allemaal maar modellen zijn” is een vaak gehoorde kritiek van klimaatsceptici. Een computer-klimaatmodel is een zo goed mogelijke benadering van de werkelijkheid. Elk model kent zijn onzekerheden. Maar de uitkomsten van de huidige modellen kloppen met in het verleden gemeten temperatuurwaarden, en voorspellen waarden die sindsdien door waarnemingen bevestigd zijn. Zie bijvoorbeeld https://skepticalscience.com/climate-models.htm en https://klimaatveranda.nl/2019/12/12/de-meeste-klimaatmodellen-doen-het-prima/

6: In welke richting wijst de meerderheid van de gegevens?

Dat de aarde opwarmt.

De overweldigende meerderheid van de gegevens wijst erop dat de gemiddelde temperatuur op aarde sinds 1900 aan het stijgen is.

Zie bijv. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/AR5_SYR_FINAL_SPM.pdf en https://climate.nasa.gov/evidence/ .

7: Houden degenen die de bewering doen zich aan de regels van de wetenschap?

Nee.

Een van de regels van de wetenschap is: houd je aan je stiel. Dat je een expert bent op één vakgebied betekent niet dat je uitspraken over andere vakgebieden per definitie gezaghebbend zijn. Bovendien kan elke wetenschapper het fout hebben; daarom worden wetenschappelijke artikelen standaard door collega’s beoordeeld (peer-reviewed).

De wetenschappelijke publicaties van Hans Labohm gaan voorzover wij kunnen vinden niet over temperatuur of klimaatmodellen. En de artikelen die wij tegenkwamen die er wel over gingen, lijken niet peer-reviewed te zijn en zijn ook niet met klimaat experts geschreven.

Een andere regel van de wetenschap is: staar je niet blind op resultaten die je mening lijken te bevestigen, maar bekijk het hele plaatje. Dat is niet wat klimaatskeptici als Labohm doen. Studies die de gevestigde opvattingen over het klimaat lijken tegen te spreken worden door hen bejubeld en benadrukt. De kritieken en weerleggingen daarop uiteraard niet.

8: Worden er serieuze bewijzen voor de bewering gegeven?

Het lijkt er niet op.

Het artikel zelf geeft een citaat van Frederick Seitz, een wetenschapper met een lange historie van twijfel zaaien over issues als de schadelijkheid van tabak, zure regen, pesticiden en klimaatverandering.

De bronvermeldingen bij het artikel op de site gezondverstand.eu bevatten verwijzingen naar klokkenluiders en onafhankelijke wetenschappers die de broeikaseffect zouden hebben ontkracht, met bronnen die vaak leiden naar onprofessionele websites met stukken met ronkende titels, zoals The Club of Romes Nazi Environmentalism to murder humanity.

Dit kunnen geen serieuze bewijzen genoemd worden.

9: Verklaart de nieuwe theorie/bewering evenveel als gangbare theorieën?

Nee.

De bewering gaat niet inhoudelijk in op de talloze onderzoeken die tot nu toe de opwarming van de aarde, en de rol van de CO2 uitstoot daarbij, bevestigen.

Volgens Labohm is de wereldwijde bezorgheid over klimaatverandering het gevolg van een complot van oliemagnaten en bankiers, die dit idee gebruiken als politiek wapen om controle over de energievoorziening te blijven behouden. De Verenigde Naties en het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) zouden hierbij als propaganda apparaat functioneren.

Deze complot theorie verklaart echter niet waarom wetenschappers uit zoveel verschillende disciplines (meteorologen, biologen, geologen, astronomen) op het gebied van klimaat data vinden die de modellen bevestigen. Zijn die allemaal omgekocht?

10: Zijn er persoonlijke belangen in het spel?

Voor zover wij weten niet. Maar wel bij de financiers.

Labohm is o.a. ‘klimaatexpert’ van het Heartland Institute, een conservatieve Amerikaanse denktank die voor de vrije markt is en een bekende financierder is voor klimaatontkenning. Het instituut is/wordt gesteund door diverse olie- en gasmaatschappijen, tabaksfabrikanten en farmaceutische bedrijven.

Er is natuurlijk helemaal niets mis mee dat Labohm werk doet voor een instituut waarmee hij het qua doelstellingen eens is, maar het geld voor de verspreiding van dit soort standpunten komt dus van bedrijven die een duidelijk belang hebben bij voortzetting van het traditionele industriebeleid.

Algemene conclusie: De bewering van Labohm is waarschijnlijk uitstekend geschikt om een broodje aap mee te maken. Smakelijk eten!

Rob Biemond
Arthur Bijl

De poster Broodje-aap detector is gratis te bestellen op https://skepsis.nl