Kloptdatwel?

Gouden Bord voor Ryke Geerd Hamer

by 5 Comments

De Weense afdeling van GWUP, die Gesellschaft für Kritisches Denken, heeft hun prijs voor de grootste onzinverkoper in het Duitse taalgebied toegekend aan Ryke Geerd Hamer. 

rykegeerdhamerHamer is een ontspoorde Duitse arts. Volgens hem zijn er helemaal geen medicijnen nodig om kanker te genezen. Hamer ziet kanker namelijk als het gevolg van een traumatische gebeurtenis, en om er van te genezen moet de patiënt het ‘conflict’ op te lossen. Met zijn behandelingen heeft hij een flink aantal slachtoffers gemaakt, wat hem diverse malen op gevangenisstraf is komen te staan in meerdere Europese landen. Inmiddels leeft hij in Noorwegen, veilig net buiten de Europese Unie. Zijn Germaanse Nieuwe Geneeskunde kent vreemdgenoeg nog steeds een grote schare aanhangers.

Meer over Hamer op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij: Ryke Geerd Hamer – Germaanse Nieuwe Gevaarlijke Kwakzalverij 25 jaar (Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalver, 2008) en op de website PSIRAM, waar ook meer te lezen is over het antisemitisme van Hamer.

De onlangs in opspraak geraakte praktij van Heilpraktiker Klaus Ross was ook genomineerd, maar moest het dus afleggen tegen Hamer. Ook bij kwakzalvers is er nog altijd baas boven baas.

goudenbord2016-hamer

Over Nederlandse Nobelprijswinnaars

by 6 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

De Groningse hoogleraar organische scheikunde Feringa heeft dit jaar, tezamen met een Brit en een Fransman, de Nobelprijs voor de scheikunde gekregen. Hij kreeg de prijs wegens zijn baanbrekende vindingen op het gebied van de moleculaire nanomachines. Dat zijn moleculen die onder invloed van ultraviolet licht gaan ronddraaien en daardoor kunnen fungeren als nano-voertuigen, 80.000 maal zo klein als een haar. Ons land is niet rijkelijk gezegend met Nobelprijswinnaars, al staat er natuurlijk wel een in de adviescommissie van Skepsis: de theoretisch natuurkundige ‘t Hooft, die er in 1999 een ontving.

Hoe anders was dat in de eerste jaren van de twintigste eeuw: tussen 1901 en 1913 werden er maar liefst vijf Nobelprijzen uitgereikt aan Nederlandse schei- en natuurkundigen: Van ‘t Hoff, Lorentz, Zeeman, Van der Waals en Kamerlingh Onnes. De historicus Bastiaan Willink schreef over die bloeiperiode van de vaderlandse natuurwetenschap een boek getiteld De Tweede Gouden Eeuw. Nederlandse Nobelprijswinnaars in de natuurwetenschappen 1870-1940.
Willink ging ook op zoek naar een verklaring van dit fenomeen en kwam uit op de oprichting van de HBS in 1863 door Thorbecke, waarmee een groot cohort talentrijke studenten afkomstig uit de opkomende burgerlijke klasse een grondige natuurwetenschappelijke scholing kreeg. Ook in de medische wetenschap presteerden landgenoten zeer goed, want Einthoven ontdekte in 1901 het elektrocardiogram en Eijkman identificeerde in diezelfde periode vitamine B 1. Beiden zouden ook een Nobelprijs krijgen, wat later dan de eerder genoemde heren.

Je zou verwachten dat al die vooruitgang in de wetenschap en in de geneeskunde ertoe zou leiden dat het gezag van haar beoefenaren zou toenemen. Toch beschreef een historicus van onverdachte huize als Jan Romein, dat er juist in hetzelfde tijdsgewricht simultaan een opbloei was van de kwakzalverij. In zijn Op het breukvlak van twee eeuwen stelde Romein, dat het in die periode ‘wemelt van natuurgenezers, gezondbidders, ziektebanners, masseurs en masseuses, vegetariërs, homeopaten, kneippkuurders, naaktlopers, magnetiseurs, kleurvereerders, kruidkundigen, christian scientists en hele of halve occulten naast “gewone” kwakzalvers.’ Zelfs rekening houdend met de ‘overgevoeligheid’ van de medici – die duizelig van hun op basis van biologie en chemie bereikte successen volgens Romein af en toe ‘op hol sloegen’ en daardoor geen geduld meer konden opbrengen voor afwijkende geneeswijzen – kon de bloei van de kwakzalverij met cijfers worden gestaafd. Critici van Romein zouden veel later wel vraagtekens plaatsen bij diens sweeping statement over de vermeende populariteit van de ‘kleine medische geloven’ in die periode.

Dat Romein het wel degelijk bij het rechte eind had bleek ons recent weer eens toen wij in het archief van de Vereniging tegen de Kwakzalverij de collectie kwakzalversbrochures en reclames eens onder de loep namen. Van de honderden brochures uit die collectie maakten die uit de periode 1875-1925 verreweg het grootste aantal uit. Besloten werd de kostbare en tamelijk unieke verzameling over te dragen aan de Bijzondere Collectie van de Amsterdamse universiteit, die daarmee zeer verguld was. Dit geschiedde begin september 2016.
Men zegde ons toe er zeer zuinig op te zijn en e.e.a. te gaan inventariseren en digitaliseren. Het zal nog wel even duren voor de verzameling op die manier te bekijken is, maar er werd ter gelegenheid van dit heuglijke feit een aardig en rijk geïllustreerd boekje Beter is er niet gepubliceerd dat gemakkelijk verkrijgbaar is. Daarmee kunnen geïnteresseerden al een aardig inzicht in die collectie krijgen.

Xlens heeft een leesbril nodig

by 39 Comments

De firma Xlens verkoopt gekleurde brillen als hulpmiddel tegen dyslexie. Artikelen op de website van Skepsis laten zien dat er nauwelijks bewijs is voor de werkzaamheid van hun product. Dat is Xlens een doorn in het oog. Het bedrijf probeert op slinkse wijze tegengas te geven. Wie nu in Google zoekt op “Skepsis” kan de volgende Google Ads tegenkomen:

xlens-google-ad1

en

xlens-google-ad2

Als je de link van de advertentietekst volgt naar het artikel op de website van Xlens, kom je de volgende openingszinnen tegen:

Teksten met een wetenschappelijk karakter misleiden de oppervlakkige lezer. Nader onderzoek toont aan dat Skepsis (auteur dhr. Van Erp) haar lezers bewust op verkeerde been zet.

De tekst is een kritiek op het artikel Een gekleurde kijk – Peperdure brillen tegen dyslexie dat op de website van Skepsis staat en in 2005 verscheen in Skepter. Het is echter niet geschreven door ‘dhr. Van Erp’ (ik dus), maar door Leen van der Linden wat er toch vrij duidelijk boven staat.

roze-bril-600x327Misschien zijn ze bij Xlens een beetje in de war geraakt. In 2014 hadden ze zich beklaagd bij de redactie van Skepter over dat stuk van Van der Linden. Toen heb ik (Pepijn van Erp, dus) hun klacht onderzocht en het zogenaamde nieuwe wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van de gekleurde bril bekeken. Dat bleek wederom uiterst dun. Het stuk dat ik daarover schreef staat ook op de website van Skepsis: De woorden door een gekleurde bril.

Als belangrijkste argument voor de vermeende werking van hun brillen stuurde Xlens toen het n=1 onderzoekje van neuropsycholoog dr. Edwin Verstraeten. Xlens wilde duidelijk niet dat ik zelf contact zou opnemen met Verstraeten ( “Verder wilt hij zich niet mengen in een nieuwe discussie betreffende Skepsis versus Xlens.”). Dat deed ik natuurlijk toch en kreeg van hem te horen dat hij het voorbarig vond dat Xlens deze ene casus als bewijs voor effectiviteit van de bril brengt.
Xlens had ook nog de conclusies van onderzoekjes van studenten van de Universiteit Utrecht in hun voordeel verdraaid. Daar was de universiteit niet zo over te spreken en zij dwong Xlens hun reclameteksten aan te passen.

Meer sterke claims van Xlens
Meer sterke claims van Xlens

Maar Skepsis is niet de enige partij die het moet ontgelden. Ook de Vereniging tegen de Kwakzalverij komt aan de beurt: hun artikel over de klachten die ze indienden bij de Reclame Code Commissie (ze kregen gelijk) zou misleidend zijn. En ook hier heeft Xlens doelgerichte Google Ads ingezet: wie op “kwakzalverij” googelt kan nu advertenties van Xlens met de tekst “Xlens is geen Kwakzalverij – Xlens helpt wel degelijk” aantreffen.
Misschien dat de VtdK nog eens goed naar de claims van Xlens moet kijken, ze beweren nu ook doodleuk dat de bril helpt bij ADHD en ADD (zie hiernaast).

Xlens gaat dus alleen maar tekeer tegen het Skepter-artikel uit 2005 en waagt niet in te gaan op mijn recente artikel waarin hun nieuwe bewijs wordt besproken. In een stuk over de tik op de vingers die ze kregen van de Reclame Code Commissie schrijft Xlens dat ze “inmiddels met een gerenommeerde Universiteit en dyslexie specialisten de eerste stappen aan het maken [zijn] voor een degelijk wetenschappelijk onderzoek.” Wat dat werkelijk voorstelt, moeten we maar afwachten. Intussen doet het bedrijf alsof een klanttevredenheidsonderzoek de discussie over het wetenschappelijk bewijs door Skepsis al heeft weerlegd.

Tevreden klanten?

‘Gerenommeerd’ vindt Xlens een fijn woord, zo noemen ze ook de website waarop ze hun klanttevredenheidspeiling draaien. “In een tijd waarin negatieve reacties gemakkelijk en zonder omwegen gedeeld worden, zijn we hier bijzonder trots op”, schrijft Xlens. Die peiling gooit echter tevredenheid over de behandeling als klant en de vermeende werkzaamheid op een hoop. Dat is ook wel duidelijk als je wat reviews doorleest. Iemand die schrijft “De Xlens bril heeft totaal geen toegevoegde waarde. Achteraf gezien dus weggegooid geld.” geeft toch nog een 4 als cijfer. En een ander schrijft: “Onze zoon van net 7 heeft de Xlens sinds april. Zijn lezen is zeer vooruit gegaan. Omdat hij zo jong is vind ik het lastig te zeggen of het door de bril komt of doordat hij het lezen door heeft. Maar we gaan het niet uitproberen. Hij houdt zijn bril gewoon op” en geeft een 8. Zo’n onderzoek zegt sowieso erg weinig als je niet kunt zien of de verwerkte reviews representief zijn voor de tevreden én ontevreden klanten.

Xlens schrijft boven een advertentie in het Algemeen Dagblad: “Uitkomsten onafhankelijk tevredenheidsonderzoek spreken critici tegen”, maar dat klanttevredenheidsonderzoek kunnen we volgens mij vooralsnog veel beter samenvatten als: “Klanten die zich (nog) niet bekocht voelen, zijn heel positief over Xlens”.

Groningen Skeptics in the Pub – Mythes in gezondheid en de fitness industrie

by 19 Comments

In navolging van de succesvolle Amsterdam Skeptics in the Pub wordt vanaf deze maand ook in Groningen een Skeptics in the pub georganiseerd.

Iedere 2e maandag van de maand om 19:45 zal deze bijeenkomst georganiseerd worden in Café Buckshot aan het Gedempte Zuiderdiep 58. In de ruimte op de eerste verdieping zal een spreker een engelstalige presentatie van 30-60 minuten houden in een informele, interactieve setting. Na de presentatie is er ruimte voor vragen en een goed gesprek aan de bar.

Teesside-Skeptics-in-the-Pub

Op maandag 10 oktober komen de mensen van evidence based fitness platform Fit.nl wat vertellen over de mythes in gezondheid en de fitness industrie.

Meer informatie en aanmelden via:
Groningen Skeptics in the Pub Meetup
Groningen Skeptics in the Pub Facebook

Like de Facebook pagina om op de hoogte gehouden te worden van alle bijeenkomsten.

Flat Earth Conference – Deel 2: Holle Aarde

by 8 Comments

Vervolg op het eerste deel van het verslag van de International European Flat Earth Conference in Egmond aan Zee, dat gisteren gepubliceerd is op Kloptdatwel.

De derde spreker op de International European Flat Earth Conference was Lord Steven Christ, een man die zichzelf arrogant en de wedergekeerde Jezus Christus noemt. Nog een verschil met de meeste andere aanwezigen: hij was uitgenodigd om de theorie van de holle aarde te verdedigen. En omdat er maar drie sprekers kwamen opdagen, kreeg zijn betoog plots meer gewicht en aandacht.

Volgens de meeste platte-aarders is deze wereld een schijf, afgedekt met een koepel van glas of doorzichtig aluminium, daarover bestaat nog discussie. De zon, de maan, de sterren bevinden zich aan de binnenkant van die stolp. Dat is alles, meer dan zo’n plusminus halve bol is er volgens velen van hen waarschijnlijk niet. Lord Steven Christ stelt dan weer dat het gehele universum, met alles erop en eraan, ruim dubbel zo groot is. De aarde is een volledige bol, dat wel, maar wij leven in die holle, stationaire sfeer. In het centrum bevindt zich naast de Hemel en een dubbele energiepiramide, ook nog eens wat wij het heelal noemen. Deze kern, het hart van de aarde, wordt afgeschermd door middel van glas waarop zich in de loop der tijden ijs heeft afgezet.

platteaardeconferentie3

Moderne adepten van de theorie van de platte aarde grijpen vaak terug naar het basiswerk van de Engelsman Samuel Rowbotham Zetetic Astronomy: Earth Not a Globe (1865). Lord Steven Christ haalt zijn mosterd en zijn messiascomplex bij Cyrus “Koresh” Teed (1839-1908), schrijver van The Cellular Cosmogony; or, The Earth a Concave Sphere (1898) [1]. Teed was een van die kleurrijke figuren aan het einde van de 19de eeuw die zich bezighield met eclectische geneeskunde, alchemie en het oprichten van het zoveelste New Jerusalem. Anderzijds vermeldt Lord Steven Christ verschillende malen dat de kennis hem goddelijk geopenbaard werd en dat het hem vervolgens drie extra dagen kostte om tot de waarheid door te dringen. Al bij al niet zó bijzonder is voor iemand die per slot van rekening de wedergekeerde Jezus Christus beweert te zijn.

hollow-earth

Al snel wordt duidelijk dat Lord Steven Christ een tweede roeping heeft: hij wil via deze conferentie platte-aarders behoeden voor de diepe schaamte en de helse pijn van een tweede vergissing. “Don’t get fooled again”, waarschuwt hij bij monde van The Who, niet zijn enige popreferentie. Hij toont daarbij een filmpje waarin een volgeling zijn bekering beschrijft, een bekering dankzij het proces van logisch denken en van deductieve en empirische beschouwingen. Als je het onmogelijke elimineert, dan blijft, hoe onwaarschijnlijk het ook moge zijn, enkel de waarheid over, concludeert Lord Sherlock Christ. Hij wil de platte-aarders diets maken dat ze een “Hegeliaanse dialectiek moeten ondergaan” en dat klinkt inderdaad zeer pijnlijk. Van een ronde aarde (een foute these waar hij al bij al weinig aandacht aan besteedt) via een platte aarde (een antithese die eveneens een vals paradigma is) naar de synthese, de enige echte waarheid van een holle aarde. De theorie van de platte aarde ziet hij als een stepping stone in de richting van de enige echte ware theorie: die van een concave, cellulaire wereld.

Zijn lezing, al bij al een schamele performance van een arrogante hufter, is erop gericht is om op zo’n kort mogelijke tijd zoveel mogelijk aanwezigen te irriteren. En dat lukt hem moeiteloos. De spanning in de zaal stijgt zienderogen en hij gooit meer olie op het vuur door zijn uitleg te larderen met citaten uit het Heilige Boek. Meer dan eens ontstaan er vijandigheden tussen hem en toehoorders wiens geloof in een platte aarde ook religieus en Bijbels gemotiveerd is. Citaten uit de Schrift worden door de zaal geslingerd en gepareerd met andere verzen. Naast mij sist een rood aangelopen platte Bijbelkenner “valse profeet” en “Satan, ga terug”. Zoveel plezier hebt u tijdens uw lessen aardrijkskunde nooit gehad!

De onenigheid tussen de aanwezige holle-aarders en platte-aarders neemt toe wanneer bepaalde technische details ter sprake komen, zowel tijdens de lezingen als tijdens de discussies achteraf. De holle-aarders geloven wél dat er een vorm van ruimtevaart bestaat. Volgens hen is men erin geslaagd om dóór die glazen koepel te vliegen en dat dankzij raketingenieur Wernher von Braun. De aurora borealis of het noorderlicht is niets anders dan de reflectie van de zon in de daardoor veroorzaakte scheuren in de koepel. Ja, u leest het goed en nee, de platte-aarders zijn ook niet overtuigd.

Nog een heikel punt was het ijs dat zich op de glazen kern van de holle aarde heeft afgezet. Dat smelt namelijk door global warming en door het feit dat de zon af en toe stilstaat, zoals beschreven in de Bijbel, aldus Lord Steven Christ en zijn gevolg. Dat ijs dondert steeds vaker neer op aarde in de vorm van megacryometeoren, grote ijsblokken, soms tientallen kilogrammen zwaar, die af en toe uit de lucht vallen. Wij, mensen, kunnen zich op twee manieren beschermen tegen die vallende ijsblokken. In eerste instantie moeten er méér chemtrails gesproeid worden, aldus een monkelende Lord, zij beschermen tegen de opwarming van het ijs aan de hemelkoepel. Consternatie en ongeloof alom. De Tweede Christus overtuigt niet, ondanks zijn credentials. De Poolse Bijbel- en chemtrailaficionado verdraagt het niet langer en loopt woedend de zaal uit. Een tweede tactiek is het bouwen van ondergrondse schuilplaatsen, maar volgens de meeste platte-aarders dienen deze kelders enkel en alleen de elite, de Rothschilds c.s. Volgens de anderen moet iedereen eraan meewerken. Platte-aarders zien hun heil in een spirituele vlucht vooruit, de apocalyptische holle-aarders zijn meer geïnteresseerd in het redden van het vege lijf. Opnieuw wordt de lezing onderbroken door kabaal en discussie.

Slechte energie begint de zaal te vullen. Weggelopen platte-aarders sijpelen terug binnen en de woordenwisseling wordt agressiever. En dommer: of we de theorie van de platte aarde niet kunnen verenigen met de theorie van de holle aarde, probeert nog iemand te sussen. Sommige aanwezigen proberen de situatie dan weer te bezweren met het roepen van “respect” en “liefde”, maar de open geesten van de lichtzoekers zijn dichtgeklapt. Het zou niet meer goed komen. Tijdens de eindbespreking verlaat Lord Steven Christ en zijn gevolg zelfs de zaal. De man had via YouTube aangekondigd dat hij kabaal zou komen maken. Mij leek zijn missie dan ook geslaagd.

En mijn missie? Naast een schriftje tjokvol aantekeningen voor een artikel heb ik vooral het idee naar huis teruggebracht dat de theorie van de platte en holle aarde voor deze mensen een bloedserieuze, bijna existentiële aangelegenheid is, zeker dus geen grap. Een bolle, heliocentrische aarde in een schier onmetelijk universum waarin en waardoor de mens, een vermeende ex-aap, zijn speciale en centrale plaats zou verloren zijn, lijkt tal van deze religieus-spiritueel geïnspireerde en gemotiveerde mensen heel wat angst aan te jagen. Het is in strijd met hun perceptie en intuïtie van een geocentrische platte schijf. Elke persoon of instantie die hun waarneming in vraag durft te stellen, of erger nog, aan te vallen, tast hun soevereiniteit aan, hun vrijheid te denken wat zij willen denken op basis van de eigen zintuigen en het eigen verstand. Net als hun aarde lijken zij onder een stolp vast te zitten, gevangen in hun eigen ideologie die kost wat kost afgeschermd moet worden van vreemde invloeden. De vele complotten die zij menen te ontwaren zwengelen die angst alleen maar aan. Geloof in een platte of holle aarde, overgoten met een dikke saus van complotten en samenzweringen, lijkt mij een overtuiging van verkrampte mensen die niet hoe weten te reageren op een ander, rationeel en wetenschappelijk onderbouwd wereld- en mensbeeld.

Anderzijds, deze mensen domme kloten noemen, of idioten, of gekkies, lijkt mij dan weer een reactie van zogenaamd kritische denkers die niet weten hoe ze daar dan weer mee moeten omgaan.

Noot

  1. Beide werken zijn moeiteloos terug te vinden via internets schatkamer htp://archive.org

Eerder gepubliceerd in Wonder en is gheen Wonder 2016 nr. 3