Toen ik in de jaren 70 van de vorige eeuw werkzaam was in Zambia was het onfatsoenlijk om naar Zuid-Afrika op vakantie gaan gezien de schending van de mensenrechten door het apartheidsregime. Wel was de schoonheid van het land mij toen al bekend en betreurde ik de politieke situatie. Recent heb ik de schade ingehaald en reisde ik bijna een maand door de West-Kaap. Prachtig land, aangenaam klimaat, heerlijk voedsel en goede wijnen. De politieke macht zit bij de zwarten, de economische nog vergaand bij de blanke bewoners en het verschil tussen arm en rijk is nog enorm.
Ik houd ervan tijdens vakanties in verre landen kennis te nemen van kranten, televisie en straatbeeld om te zien wat of er in zo’n samenleving speelt en ook ben ik altijd benieuwd naar de vraag of Nederland nog genoemd wordt. Dat laatste viel tegen: alleen Van Gaal komt regelmatig aan het woord over de prestaties van Manchester United! Mijn door decennialange kwakzalverijbestrijding misvormde blik registreerde natuurlijk in dat prachtige land ook heel wat kwakzalverij. Zo las ik in de krant de Cape Argus dat de vereniging van traditionele genezers uit Ghana de WHO had verweten dat men geen gebruik van hun diensten had gemaakt. Zij pretendeerden niet de ziekte te kunnen genezen, maar konden zich wellicht nuttig maken door na enige bijscholing bij te dragen aan vroege diagnostiek om vervolgens de reguliere geneeskunde in te roepen.
Groot probleem in de Zuid-Afrikaanse wildparken is het ‘rhinopoaching’: stropers die in opdracht van criminelen en kwakzalvers de hoorns van neushoorns afzagen om er medicijnen van te maken. Volgens onze wildparkgids kunnen zij daarvoor net zo goed afgeknipte nagels gebruiken, die immers uit dezelfde materie bestaan! Ik bezocht het geboortehuis in Riebeek-Wes van Jan Smuts (1870-1950), de politicus/militair/filosoof die de term ‘holisme’ bedacht. Deze thans door kwakzalvers gekaapte en misbruikte term verwijst in principe naar iets heel moois. Reclames voor yoga, Herbalife en reiki ontbreken ook niet in Zuid Afrika. En – o ja – in menig Italiaans restaurant kunnen glutenvrije pasta’s worden genoten.
Curieus vond ik agressieve tv-reclame voor circumcisie bij mannen door een privékliniek met daarbij beloften als 60 procent minder hiv-transmissie, minder soa’s en bij uw vriendin een kleinere kans op baarmoederhalskanker. Dat zou hier toch niet mogen. Twee weken later haalde een Zuid-Afrikaans chirurg de wereldpers en de Cape Argus met een succesvolle penistransplantatie: na een 9 uur durende ingreep kon de man weer staande plassen en had hij enig gevoel in het nieuwe lid. Alleen al in de Kaapprovincie zouden er ongeveer 250 penissen verloren gaan als complicaties van de rituele circumcisie die er nog veel wordt uitgevoerd. De chirurg voorzag een groot aantal penistransplantaties.
Groot nieuws was de berichtgeving over een Britse ‘iceman’, die zijn persoonlijk record op 3 maart 2015 scherper had gesteld. Deze Lewis Pugh, milieu-advocaat en activist, zwom al eerder in het ijskoude water van Antarctica om aandacht voor de bedreiging van dit natuurgebied te genereren. Hij komt – anders dan Wim Hof, onze eigen iceman die allerlei kletsverhalen over zijn immuunsysteem ventileert en daarmee scoort bij journaille en zelfs bij medische onderzoekers uit Nijmegen en AMC – niet met medische claims en beweert ook niet dat de afkoeling in het poolwater goed zou zijn tegen kanker. Nee, hij is eerlijk en geeft na afloop toe dat hij enorme pijn had geleden en dat het doodgriezelig was geweest. Maar hij slaagde erin 350 meter zwemmend af te leggen in water van min 1,7 graad Celsius en met een luchttemperatuur van 37 graden onder nul en daarbij nog winden met snelheden tot 75 km per uur. Zelfs na deze extreme prestatie kwamen er geen geluiden van de medische faculteiten van Kaapstad, Bloemfontein en Pretoria dat dit fenomeen beloften inhield en nodig eens wetenschappelijk onderzocht moest worden. Ook van de universiteit van Witwatersrand uit Johannesburg, gelegen aan de Jan Smuts Avenue en met alumni als Nelson Mandela en Nadine Gordimer, werd geen wanklank vernomen.
Het is dus belangrijk dat de wetenschap weer een stem krijgt, en de March Against Monsanto 2015 is daar een prima begin voor. Ik zal zelf sowieso aanwezig zijn bij één van de Nederlandse MAM evenementen, maar de boodschap komt natuurlijk alleen over als het tegengeluid ook te horen is. Daarnaast heb ik nog nooit iets dergelijks georganiseerd, en heb ik geen idee wat hier allemaal bij komt kijken. Vandaar dat ik hoop dat er ook in Nederland geïnteresseerden zijn die zich storen aan de pseudowetenschap, en die van zich willen laten horen.