Kloptdatwel?

bijgeloof

‘Dog spinning’: een bizar ritueel

by 8 Comments

De Belgische krant De Standaard berichtte op 29 februari over een bizar ritueel. Op het Bulgaarse platteland knoopt men honden aan een touw, laat ze op hoge snelheid rondjes draaien waarna de doodsbange hond in het water van een beekje ploft. Op de video hieronder (die door youtube is aangemerkt als geschikt voor kijkers van 18 jaar en ouder) kun je zien hoe het werkt. Het ritueel is volgens De Standaard bedoeld als bescherming tegen hondsdolheid, maar uit de video wordt duidelijk dat het ook om volksvermaak gaat. Het hoeft geen betoog dat het ronddraaien van een hond en een daaropvolgend bad geen enkele bescherming biedt tegen hondsdolheid. Het is een zinloze en kwellende behandeling die de honden moeten ondergaan. En het is verboden. Volgens De Standaard:

‘De heidense traditie is sinds 2006 bij wet verboden maar wordt nog steeds uitgevoerd. Maar het ritueel werd dit jaar tegengewerkt na een campagne van dierenrechtenactivisten om de wreedheid bloot te leggen. Leden van de dierenrechtenorganisatie in Sofia bewaakten vorig weekend de oevers van een rivier om ervoor te zorgen dat de lokale bevolking alle nieuwe richtlijnen volgden. Volgens die richtlijnen worden de honden gewoon in het water gegooid en kunnen ze veilig naar de oever zwemmen. ‘Sommige van die tradities bestaan al meer  dan honderd jaar en dat verander je niet van de ene op de andere dag’, verklaarde een woordvoerder van de burgemeester van het dorpje Petko. ‘Je kan geen traditionele gewoonte stoppen met een eenvoudig regel.’

http://www.youtube.com/watch?v=SZAYEtxYjSg

 

Met dank aan een tweet van SKEPP, de Belgische zusterorganisatie van Skepsis. Foto voorpagina uit besproken video. 

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten

by 45 Comments

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 1
Mindy en Bandit wachten al ruim 300 dagen in het Amsterdamse asiel op een nieuw baasje (bron: dierenasiel Amsterdam)

Afgelopen vrijdag de 13e had het dierenasiel Amsterdam een stunt: de tweede kat van een stel (zie het plaatje hiernaast) gratis. Maar dan moet het wel een zwarte zijn. Het asiel blijft namelijk zitten met de zwarte katten. Bijgeloof speelt een rol, want de katten met een kleurtje worden wel meegenomen. Ik had niet gedacht dat Nederlanders zo bijgelovig zouden zijn dat ze een zwarte kat liever niet meenemen naar huis.

De krant Metro citeert Max van Steijn van het dierenasiel:

‘Als men de keus krijgt tussen een zwarte of een gekleurde kat dan kiezen de meesten voor een kleurtje. “Die spreekt het meeste aan volgens hen.”

Inmiddels zijn 60 van de 130 katten in het asiel helemaal of vrijwel geheel zwart. 25 katten zijn helemaal zwart, ruim 40 zijn overwegend zwart maar wel met een wit vlekje, b.v. op een poot of onder de kin.

Ook de krant Het Parool laat Max van Steijn van het dierenasiel aan het woord:

‘Mensen wíllen geen zwarte katten. … . We puilen ervan uit. Mensen denken dat zwarte katten ongeluk brengen’. Van Steijn stelt hij geen enkele andere reden kan verzinnen voor de terughoudendheid om een zwarte kat te nemen. ‘Zwarte katten zijn net zo lief of vals als andere katten. Kleur speelt geen enkele rol. Wat dat betreft zijn het net mensen.’

Het zwarte duo Mindy en Bandit wacht nu al ruim 300 dagen op een nieuw baasje. Ze kunnen mee naar huis voor de prijs van één zwarte kat: 85 euro. Bij ons thuis wonen ook twee zwartjes. Ik kan me dan ook helemaal vinden in de beschrijving van Mindy en Bandit die Max van Steijn geeft in de Metro:

“Ze zijn ontzettend lief, maar nog een klein beetje verlegen. Met veel liefde, tijd en aandacht zullen ze zich ontpoppen tot een waar geluksduo die je een levenlang geluk brengt.”

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 2
Een zwarte kat is op veel plaatsen onderwerp van bijgeloof. Hij zou ongeluk of juist geluk brengen. Bron: wikipedia.

Zwarte katten zijn op veel plaatsen in de wereld onderwerp van bijgeloof. En niet alleen in de zin dat de zwarte kat ongeluk zou brengen, zoals veel mensen in Nederland blijkbaar geloven. In sommige landen gelooft men juist dat de zwarte kat geluk brengt. Dat is bijvoorbeeld het geval in Engeland en Ierland. Lees er meer over in de Wikipedia.

Mocht je zelf nog last hebben van twijfel, kijk dan ook eens op de facebook pagina Black Cats are Not Bad Luck.

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig

by 15 Comments

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 3
Eén op de vijf Belgen is bijgelovig (oivo.be)

Belgen worden steeds bijgeloviger. Eén op de vijf Belgen loopt het risico ‘om uitgebuit te worden door de markt van de esoterie’. Dit is een stijging van 6% ten opzichte van 2007. Deze conclusies worden getrokken in een studie van het ‘Onderzoeks- en Informatiecentrum voor de Verbruikersorganisaties’ (OIVO). Het OIVO is een organisatie die bij onze zuiderburen de belangen van consumenten beschermt. Onze zusterorganisatie SKEPP wijdde er een artikel aan.

OIVO is bezorgd dat mensen steeds makkelijker slachtoffer kunnen worden van misleidende praktijken en roept de overheid op tot meer toezicht en bescherming voor de consument.

De studie geeft een paar interessante inkijkjes.

Geloof in genezers neemt sterk toe

Het geloof in alternatieve genezers werd in een paar jaar ongeveer vier keer zo groot (van 6% in 2007 tot 22% in 2011). Ook geloof in astrologie en horoscopen steeg flink van 10% tot 15%, evenals in helderzienden (van 6% naar 12%). 15% heeft wel eens een helderziende geraadpleegd (een stijging van 8% ten opzichte van 2007). Handlezen bleef vrijwel constant op 10%.

Ouderen en mensen uit lage sociale klasse minder gevoelig voor bijgeloof

De studie toont een aantal opmerkelijke en soms onverwachte verschillen tussen bevolkingsgroepen. Een paar interessante voorbeelden:

  • Mensen uit lagere sociale klassen zijn overwegend minder bijgelovig (9%) dan gemiddeld. Maar helderzienden zijn wel weer meer dan gemiddeld in trek bij lagere sociale groepen (22%).
  • 65+ ers zijn niet erg bijgelovig (8%).
  • Op het arme platteland van Wallonië is 35% bijgelovig. Bijna de helft gelooft daar in de praktijken van genezers. Het Vlaamse platteland is echter overwegend skeptisch (6% gelovigen).
  • Jongeren hechten weinig waarde aan astrologie, vrouwen (22%) meer dan mannen (6%). Hetzelfde geldt voor handlezen (vrouwen 20%, mannen 4%).
Rijken betalen meer voor helderziend consult
Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 4
Helderziende uit internet-advertentie (psychicfriend.co.uk)

Opmerkelijk is wel dat veel mensen voorzichtig zijn. Zo is bijna 90% het eens is met de stelling dat ‘helderzienden misbruik maken van de naïviteit van de mensen’. Toch betalen de mensen grif. Een helderziende rekent gemiddeld 30 euro per consult (maar mensen uit hogere sociale klassen dokken 46 euro), genezers vragen ongeveer 40 euro per consult.

Agressieve verkoopmethoden

De studie geeft een inkijkje in de verkooppraktijken van helderzienden en genezers. Een paar voorbeelden:

  • Mensen laten zich blijkbaar gemakkelijk verleiden via kleine advertenties, banners op internetpagina’s of briefjes in brievenbus met een aanbod voor een gratis eerste consult.
    Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 5
    Advertentie van helderziende (wikipedia)

    Als die stap eenmaal is gezet onder het motto ‘baat het niet dan schaadt het niet’ dan wordt de cliënt gemakkelijk verleid tot een vervolgconsult. Vage, onbegrijpelijke en dreigende taal helpt daarbij: “[u moet] uit die rampzalige kring van negativiteit […] stappen en dat negatieve mediamieke milieu helemaal uitschakelen … met behulp van een volledige, vertrouwelijke astrologische studie”. Kassa!

  • Ook worden mensen het slachtoffer van misleiding. Een gratis telefonisch consult blijkt bijvoorbeeld meer dan één euro per minuut te kosten.
  • Er wordt veel gebruik gemaakt van de ‘voet tussen de deur’-verkoopmethode: ‘deze techniek bestaat erin een reactie van de consument te vragen op een eenvoudig verzoek, om daarna die consument te bestoken met vragen om een heel arsenaal aan esoterische diensten en producten te kopen’.
  • De techniek van het ‘geruststellen’ door valse claims wordt veel gebruikt, bijvoorbeeld door middel van een foto van een sympatiek uitziende oma die belooft ‘directe voorspellingen te leveren die al meer dan 100 maal gecontroleerd werden’.
  • Vaak worden onbegrijpelijke esoterische termen gebruikt zoals ‘een gemagnetiseerde foto’, ‘een gouden kaart’, ‘de grote persoonlijke geluksstudie’, ‘een ritueel van personificatie dat toelaat om alles te zien’ of ‘de kaart van de goddelijke weg die uw astrale ziel in staat stelt om uit de zwarte kring van de centaur te stappen’ 

 

Motieven voor bijgeloof

De studie verdiept zich ook in de motieven om te geloven. Wat betreft astrologie levert dat een interessante bevestiging op van het effect dat we eerder op Kloptdatwel beschreven, namelijk dat mensen heel makkelijk de indruk krijgen dat een voorspelling hen op het lijf geschreven is. De studie legt uit en geeft een voorbeeld:

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 6
Voorbeeld van een voorspelling die altijd klopt (esquire.com)

‘De consumenten hebben vertrouwen in astrologen en andere helderzienden omdat ze overtuigd zijn van de waarheidsgetrouwheid van de astrologie aangezien hun persoonlijke horoscoop veel voor hen betekent. En daar zit al de eerste fout: hun horoscoop is voor die consumenten veelbetekenend omdat hij door hen (volgens hen) en niet voor hen zin heeft. De consument die zijn horoscoop leest, gelooft –behoorlijk naïef maar wel net zoals honderden andere mensen– dat die horoscoop voor hem bestemd is’.

“U hebt er behoefte aan door de anderen geliefd en bewonderd te worden. Maar u kunt toch kritisch zijn wat uzelf betreft. Hoewel u enkele zwakke punten in uw karakter hebt, slaagt u er over het algemeen in om die te compenseren. Soms bent u extravert, beminnelijk en sociaal; andere keren bent u introvert, voorzichtig en gereserveerd”. De consument die zulke zinnen leest, zal ze zonder voorbehoud aanvaarden door ze in scène te zetten en te interpreteren in een context die hem een betekenis geeft’.

Ook voor andere vormen van bijgeloof geeft de studie verklaringen. Zo kan een genezer onjuiste verklaringen aandragen voor ziektes (‘er rust een vloek op u’) en de illusie geven dat genezing mogelijk is (‘dit amulet brengt genezing’).

Onderzoeksvragen van invloed op resultaat

De exacte formulering van de onderzoeksvraag blijkt zoals gebruikelijk in dit soort studies een groot effect te hebben op de antwoorden. Zo is 40% het eens met de stelling dat ‘helderzienden een gave hebben’ terwijl slechts 12% ‘gelooft in praktijken van helderzienden’. Dat betekent dat we de absolute resultaten voorzichtig moeten interpreteren. Niettemin toont de studie een overtuigende toename van bijgeloof.  In 2007 en 2011 werden immers dezelfde vragen gesteld.

Ik zou het goed vinden als de consumentenbond in Nederland ook zo’n studie zou doen!