creationisme

De  in 2001 begonnen Wikipedia is een ambitieus project van vrijwilligers om de kennis van de mensheid te bundelen in een gratis toegankelijke online-encyclopedie. De Engelse Wikipedia bevat inmiddels 3,7 miljoen artikelen, de Nederlandse 650.000. Er zijn ook alternatieven voor Wikipedia. Daaronder eminente concurrenten zoals de Encyclopaedia Britannica en specialistische encyclopedieën. Ook zijn er humoristische varianten. Maar er zijn ook encyclopedieën die een geheel eigen kijk op de wereld willen neerzetten. Die staat op zeer gespannen voet met de kennis die in Wikipedia beschikbaar is. Zo presenteren de christelijk-conservatieve ‘Conservapedia’ en de ‘Metapedia’ van de ‘white-power’-beweging hun eigen gelijk.

Wikipedia en Encyclopaedia Britannica aan elkaar gewaagd

Hoewel Wikipedia streeft naar neutraliteit en verifieerbaarheid, is de kennis van Wikipedia is niet perfect. Omdat de encyclopedie door iedereen kan worden bewerkt, zijn er relatief veel artikelen over actuele populaire cultuur en worden artikelen over controversiële onderwerpen soms ‘gekaapt’ (herschreven) door mensen met een bepaalde overtuiging. Onderzoek wijst er (volgens Wikipedia) op dat dit in het algemeen snel wordt herkend en gecorrigeerd. Een onderzoek van het blad Nature in 2004 concludeerde dat de kwaliteit van Wikipedia vergelijkbaar is met het beste commerciële alternatief, de encyclopaedia britannica. De EB wordt samengesteld door een professionele redactie.

Specialistische en humoristische encyclopedieën

Toch zijn er veel alternatieven voor de wikipedia. Een overzicht vind je op twee pagina’s in Wikipedia zelf: hier en hier (zie onderdeel ‘current online encyclopedias’).

Soms betreft het specialistische encyclopedieën die kennis verschaffen die in de wikipedia niet zeer gedetailleerd wordt besproken. Voorbeelden zijn de Australian Dicitionary of Biography die uitsluitend biografieën van Australiërs bevat, de Encyclopedia Mythica die gaat over folklore, mythologie en religie of de Wookieepdeia die geheel gewijd is aan het Star Warsuniversum. Dat geldt ook voor encyclopedieën voor bepaalde doelgroepen. Zo heeft de Encyclopaedia Britannica een encylopedie voor kinderen.

Ook zijn er humoristische encyclopedieën. Voorbeelden zijn de Rocklopedia Fakebandica die is gewijd aan niet bestaande popgroepen of de h2g2, de Hitchhikers Guide to the Galaxy-encyclopedie.

En er zijn natuurlijk ook algemene encyclopedieën die een alternatief willen bieden voor Wikipedia. De eerder genoemde Encyclopaedie Britannica is een goed voorbeeld, ander voorbeelden zijn de Encarta Encyclopedie van Microsoft die in de lucht was van 1993 tot 2009 en de Larousse online.

Encyclopedieën vanuit een bepaald wereldbeeld

En er zijn alternatieve encyclopedieën die schrijven vanuit een bepaalde kijk op de wereld. Een voorbeeld is de Grote Noorse Encyclopedie (Store Norske Leksikon) die de wereld wil beschrijven vanuit een Scandinavische blik.  Dat is een redelijk neutrale benadering. Maar er zijn ook encyclopedieën met een duidelijke politieke of maatschappelijke agenda. Een goed voorbeeld is de ‘Great Soviet Encyclopedia’ die de wereld beschrijft mede vanuit een sovjetblik op de werkelijkheid (hier de online-editie – gebruik google translate om een indruk te krijgen). Het hoeft niet te verbazen dat dit type encyclopedie allerlei informatie bevat die botst met de kennis uit Wikipedia.

De conservapedia

De Conservapedia beschrijft de wereld vanuit een conservatief-christelijk standpunt en gaat de strijd aan met de wikipedia. Volgens initiatiefnemer Schlafly:

‘Wikipedia does not poll the views of its editors and administrators. They make no effort to retain balance. It ends up having all the neutrality of a lynch mob”   

De wetenschappelijke wereld bestrijdt ondertussen de Conservapedia. Volgens de wikipedia:

‘In October 2010, Scientific American criticized Conservapedia’s attitude towards the Theory of Relativity, assigning them a zero score on their 0 to 100 fallacy-versus-fact “Science Index”, describing Conservapedia as “the online encyclopedia run by conservative lawyer Andrew Schlafly, [which] implies that Einstein’s theory of relativity is part of a liberal plot”.

Het meest wordt de Conservapedia aangevallen op artikelen die in strijd zijn met wetenschappelijke inzichten of die een duidelijke politieke agenda formuleren. De encyclopedie hangt het scheppingsverhaal aan en zegt in het artikel over evolutie onder andere: ‘The fossil record is often used as evidence in the creation versus evolution controversy. The fossil record does not support the theory of evolution and is one of the flaws in the theory of evolution’. Dit is in strijd met wetenschappelijke inzichten, het wikipedia artikel over evolutie bevat heel andere informatie. Zo bevat de encyclopedie talloze statements die in strijd zijn met de gangbare kennis die in de wikipedia is opgenomen. Mooie voorbeelden zijn de lemma’s Age of the Earth, Richard Dawkins, Barack Obama en het komische Causes of Homosexuality (‘attributable to man’s sinful nature, nurture and environment, and personal choice’).

De metapedia

De Metapedia komt voort uit de extreeem rechtse ‘white supremacy’-beweging. De Metapedia heeft edities in verschillende talen. De Hongaarse editie is het grootst, maar er is ook een Engelse versie (met 8325 artikelen) en een Nederlandse versie (met slechts 126 artikelen). De Metapedia is visueel moeilijk te onderscheiden van Wikipedia.

In Zweden kreeg Metapedia veel kritiek vanwege haar antisemitische standpunt. Zo onderscheidt de encyclopedie o.a. Zweedse en joodse bedrijven en nam men een lijst op met joodse journalisten. De Duitse overheid (de Bundesprüfstelle für jugendgefährdende Medien) overweegt om de Duitse Metapedia aan te merken als ‘gevaarlijk voor jongeren’ vanwege de verheerlijking van nazi-Duitsland en haar leiders.

De Nederlandse Metapedia heeft artikelen die duidelijk anders zijn dan wat we in Wikipedia lezen.  Zo wordt België beschreven als ‘een kunstmatige staat in NW Europa’ en  wordt het feminisme aangewezen als oorzaak dat het ‘aantal oorspronkelijke Europeanen daalt’. Over de wikipedia wordt opgemerkt dat deze ‘te kampen heeft met extreemlinkse invloeden’. 

Ook de Engelse Metapedia onderscheidt zich. Voorbeelden zijn het artikel over de Noorse massamoordenaar Breivik, over Joden wordt opgemerkt: ‘Jews generally attempt to dominate the bourgeiouse [sic] sector of society as middlemen, speculators, bureaucrats, intellectuals, money-lenders, lawyers, physicians, merchants, teachers, entertainers and slave traders‘ en de holocaust wordt ter discussie gesteld. Over zwarte Afrikanen wordt opgemerkt: ‘Compared to the structural complexity of culture and technological advancement of the Caucasoid and Mongoloid races, the Negroid race seems to have made little progress in his native Africa: For instance, no black society was ever able to construct a single sea-worthy ocean vessel’. Op het internet is andere informatie te vinden (over Afrikaanse scheepswerven). En ook hier leidt homosexualiteit tot emoties: ‘Sodomites, “homosexuals” or “aberrosexuals” are persons who engage in the sexual perversion of sodomy, or unnatural physical relationships with persons of the same gender as themselves’. Zelfs de Metapedia betwist de neutraliteit van dit artikel – het bevat inderdaad allerlei uiterst onaannemelijke beweringen.

Rational wiki

Wie liever een encyclopedie leest die aansluit bij de behoeften van de skepticus kan zich wenden tot de Rational Wiki. Daar lezen we b.v. dat homeopathie onzin is en kunnen we makkelijk een uitstekende levensbeschrijving van James Randi opzoeken. Er is zelfs een afdeling humor waarin de Rational Wiki zichzelf omschrijft als ‘a random aggregation of nerds working (sometimes together) to explore and provide information about a range of topics centered around goats, punk music and what they just had for dinner. A worrying new trend is the growing interest in tropical fish’.

Ik ben overtuigd.